Word редакторында кестелерді құру және өңдеу

 
58
мәліметтерді сақтаудың қолайлы тәсілі кестелер. Кестелердегі 
мәліметтер  графиктік  безендірулендерден  тұрады. Word ре-
дакторы  практикалық  есептердің  орындалуын  жеңілдететін, 
әрт‰рлі амалдар жиынын орындай алатын кестелерді ыңғайлы 
қолдану  жолдарын  ұсынады.  Кестелермен  жұмыс  істеуге 
арналған командалар кестені жасау және өңдеуді жеңілдетуге, 
сондай-ақ  ондағы  сақталынған  мәліметтерді  реттеу  мен  фор-
маттауға м‰мкіндік береді.  
Кестелерді құру 
Кесте  құжаттық  мәтіннің  кез  келген  жеріне  қойыла  береді. 
Кесте  көлемі  қағаз  парағынан  ‰лкен  болуы  да  м‰мкін,  сон-
дықтан  ол  бір  немесе  бірнеше  беттерде  орналаса  алады.  Мұн-
дай жағдайда кесте тақырыптарын әрбір беттің жоғарғы жағы-
на  автоматты  т‰рде  орналастыруға  болады.  Кестені  алғаш  рет 
құру  ‰шін  Кесте — кестені  енгізу  командасын  немесе  стан-
дартты сайманлар тақтасындағы Кестені енгізу сайманын пай-
далану қажет. Кесте құрылған соң, алдын ала жасалып қойған 
стандартты  ықшам  форматтары  жиынынан  қажетті  форматты 
таңдап  алуға  болады,  ол  ‰шін  Кесте — Кестені  автоматтау 
командасын орындаған жөн.  
Кесте  құрудың  ең  қарапайым  т‰рі,  Кесте  меню  жолынан 
Кестені енгізу опциясын таңдау. Кестені құру ‰шін келесі әре-
кеттер орындалады: 
—  Құрылатын  кестенің  сол  жақ  жоғарғы  шетіне  бағыт-
тауышты алып бару керек 
—  Тышқанмен  саймандар  тақтасындағы  Кестені  енгізу 
сайманына басып, мониторға шыққан кішкене кестеде керекті 
ұяларын тышқанмен белгілей отырып, тышқанды жібермей ұс-
тап тұру керек; 
— Тышқанды кестенің қажетті мөлшелеріне дәл келетін оң 
жақ  төменгі  ұясына  жылжытып  апару  керек.  Егер  бағыт-
тауышты  оңға  немесе  төменге  жылжытса,  онда  ұялар  саны 
соған байланысты өсіп отырады; 
—  Керекті  ұялар  санын  бейнелеп  алып,  тышқанды  босату 
керек.  Мәтіннің  бағыттауышпен  көрсетілген  тұсында  қажетті 
өлшемдегі кесте пайда болады.  
Кестені  енгізу  сайманының  көмегімен  кестені  құру  бары-
сында  бағаналар  саны  негізінде  автоматты  т‰рде  анықталады. 

 
59
Қажетті қатарлар мен бағаналадың санын анықтап жасау ‰шін, 
Кесте — Кестені енгізу командасын пайдаланған жөн.  
Тор сызықтарын бейнелеу және жасыру 
Тор сызықтары кесте ұяларының мөлшелерін белгілеп көр-
сету  ‰шін  қолданалады.  Кесте-Торды  жасыру  командасы  тор 
сызықтарын  бейнелеп  көрсетуге  немесе  жасыруға  м‰мкіндік 
береді. Бұл команда ауыстырғыштар тобына жатады, яғни оны 
бірнеше  рет  орындау  нәтижесінде  монитордан  тор  сызықтары 
алынып  тасталса,  команданы  қайтадан  орындау  тор  сызықта-
рын қайтадан монитор бетіне шығарады.  
Кестелерді алдын ала даярлау 
Жұмыс  кезінде  жиі-жиі  мәліметтер  орналасқан  кестенің 
параметрлерін  өзгерту  қажеттілігі  туады. Word редакторында 
кестелерді  өңдеудің  көптеген  м‰мкіндіктері  кездеседі.  Мыса-
лы,  ұялардағы  мәліметтердің  орнын  ауыстыру  және  көшірме-
лерін алу, торлардың биіктігі мен енін өзгерту т. б.  
Ұяларды таңдап алу 
Кесте  элементтерін  таңдаудың  ең  жеңіл  қарапайым  т‰рі, 
тышқан көмегімен іске асады. Тышқанның көмегімен кестенің 
бір  ұяшығын  таңдап  алуға  болады.  Ол  ‰шін,  тышқан  бағыт-
тауышын қажетті ұяның сол жақ шетіне жақын орналастырып, 
тышқан  бағыттауышы  солдан  оңға  қарай  бағытталған  сызық 
т‰ріне  ауысқанда,  тышқанды  басу  керек.  Егер  тышқанды  екі 
рет басса, кестенің бағыттауыш тұрған қатары толық белгілініп 
шығады.  Тышқанның  көмегімен  кесте  ішіндегі  фрагменттерді 
таңдаудың әрт‰рлі варианттары бар, олар: 
—  Символдарды  таңдау  ‰шін,  тышқанды  бірінші  символ 
алдына  апарып  орналастырып,  оның  сол  жағын  басып,  сол 
басулы  к‰йінде  жібермей  ұстап  тұрып,  бағыттауышты  соңғы 
символға қарай жылжыту қажет.  
—  Ұяшықтарды  таңдау  ‰шін,  тышқан  бағыттауышын 
ұяшық-тың сол жақ шетіне жақындатып, бағыттауыш сызыққа 
айнал-ғанда тышқанды басу қажет.  
— Ұяшықтар тобын таңдау ‰шін, бірінші немесе ұяшықтың 
ішіндегі мәліметтерді белгілеп, тышқанды жібермей, 
бағыттауышты соңғы ұяшыққа жылжыта отырып орындалады.  
— Бірінші қатардағы бір ұяшықты таңдау ‰шін, тышқанды 
екі рет басу қажет 

 
60
— Бағананы таңдау ‰шін, таңдалғалы тұрған қатардың жо-
ғарғы  бос  кеңістігіне  тышқанды  апарып,  бағыттауыш  төмен 
қараған  сызыққа  айналғанда,  бірнеше  бағаналарды  белгілеп, 
тышқанды  басулы  к‰йінде  ұстап,  бағыттауышты  қажетті  ба-
ғаналар санына оңға не солға жылжыту қажет.  
—  Кестені  таңдау  ‰шін,  барлық  қатарлар  мен  бағаналарды 
т‰гел  белгілеп,  бірінші  қатарды  толық  белгілеген  соң, Shіft 
пернесін басып тұрып соңғы қатарды белгілеу керек.  
— Қатарларды, бағаналарды және кестені толығымен белгі-
леу ‰шін Кесте меню  жолындағы Қатарды белгілеу, Бағананы 
белгілеу немесе Кестені белгілеу командаларын қолдану керек.  
Кестенің  торларындағы,  қатарларындағы  және  бағанала-
рындағы мәліметтерді жылжыту және олардың көшірмесін алу 
‰шін алмастыру буфері қолданылады. Ол ‰шін, Т‰зету менюін-
дегі Қиып алу (Shіft+Del), Көшірме алу (Ctrl+Іns) және Енгізу 
(Shіft+Іns)  командаларын  орындап  немесе  стандартты  сайман-
дар тақтасындағы сәйкес саймандарға басса жеткілікті.  
Бағаналардың енін өзгерту 
Кесте  менюіндегі  Ұяшықтың  биіктігі  және  ені  командасы 
бірнеше  бағаналардың  енін  бір  өлшемде  орнатуға,  бағана-
лардың енін бөлек-бөлек анықтауға м‰мкіндік береді. Осы ко-
манданың  көмегімен  кестенің  биіктігін  өзгертуге  болады.  Ол 
‰шін, Кесте меню жолынан Ұяшықтар биіктігі мен ені коман-
дасын  таңдап,  монитор  бетіндегі  сұхбат  терезесіне  қажетті 
параметрлерді енгізу керек.  
Кестенің қатарларының биіктігін және енін өзгерту 
Бірнеше  қатарлардың  биіктігін  бірдей  етіп  өзгерту  ‰шін 
келесі әрекеттер орындалады: 
— Биіктігін өзгертетін қатарларды белгілеу 
—  Кесте  меню  жолынан  Ұяшықтардың  биіктігі  мен  ені 
командасын таңдап, Қатар парағына көшкенде сұхбат терезесі 
ашылады 
Қатардың  биіктігі  командасы  келесі  мәндерді  анықтауға 
м‰мкіндік береді: 
—  Авто – ең  биік  ұяшық  бойынша  қатарлар  биіктігін 
анықтайды.  
— Минимум-қатардың ең кіші биіктігін береді. Егер ұядағы 
мәлімет  биіктігі  ең  кіші  биіктіктен  асып  кетсе,  онда  сол 

 
61
мәліметтің  толық  орналасуына  м‰мкіндік  беретін  биіктік 
орнатылады.  
—  Дәлме-дәл-ұяшықтың  анықталып  қойылған  биіктігін 
береді.  Егер  ұяшықтағы  мәлімет  биіктігі  ең  кіші  анықталған 
биіктіктен  асып  кетсе,  онда  оның  тек  көрсетілген  бөлігі  ғана 
бейнеленеді.  
Ұяшықтарды,  қатарларды  және  бағаналарды  өшіру 
және қосымша енгізу 
Кесте  құрамына  енгізілетін  бірнеше  өзгертулерді  тек  бір 
команданың  көмегімен,  яғни  Кесте  менюіндегі  Енгізу  және 
Жою  операциялары  арқылы  орындауға  болады.  Оның  нақты 
т‰рі,  қандай  элементтерді  ұяшықтар,  қатарлар  немесе  бағана-
лар таңдап алғанымен анықталады.  
Қатарларды немесе бағаналарды қосымша енгізу ‰шін: 
— Қатарды немесе бағананы белгілеп алу керек 
—  Кесте  менюінен  Қатарларды  енгізу  немесе  бағаналар 
енгізу командасын таңдау қажет 
Қатарларды немесе бағаналарды жою ‰шін, сол элмеент-
терді таңдап алып, содан кейін Кесте-Қатарларды жою немесе 
кесте бағаналарды жою командасын орынадау қажет.  
Кестелер тақырыбын құру, ұяшықтарды біріктіру және 
бөлу 
Бір қатарда бір-біріне жақын орналасқан бірнеше торларды 
біріктіру ‰шін келесі әркеттер орындалады:  
— Біріктіретін ұяларды белгілеп алу керек 
— Кесте ұяшықтарын біріктіру командасын орындау қажет 
Ұяшықтарды бөлу 
Кесте  менюынан  ұяшықтарды  бөлу  командасын  таңдаған-
нан кейін, мониторда Ұяшықтарды бөлу сұхбат терезесі пайда 
болады. Осы терезеде Бағаналар саны енгізу өрісіне бағаналар 
санын бейнелетін жаңа санды енгізіп, ОК-ға басу жеткілікті.  
Кесте  менюында  Афтоформат  командасының  қолданы-
луы  
Кесте менюындағы афтоформат командасы кестені әшекей-
леудің  алдын  ала  анықталған  т‰рлерін  қолдану  барысында, 
оны безендіруге қажетті уақытты қысқартуға м‰мкіндік береді. 
Олардың  көмегімен  ұяшықтарды  жиектеу  мен  ішін  бояу, 
шрифт т‰рі мен т‰сін, торлардың мөлшерін олардағы мәлімет-

 
62
ке  сәйкес  афтоматты  т‰рде  өзгертуді  жылдам  анықтауға 
болады.  
Кестедегі  афтоформат  командасын  таңдағанда  монитор  бе-
тінде кестені афтоформаттау сұхбат терезесі ашылады. Алдын 
ала анықталған форматтар тізімінен қажетті форматты таңдаса, 
ол форматтың сыртқы бейнесі ‡лгі бөлігінде көрсетіліп тұрады. 
Қолданылатын  форматтағы  әшекейлеу  элементтерінің  бірне-
шесін  қалдырып,  ал  кейбірін  өзгерту  ‰шін,  Формат  менюын-
дағы Жиектеу, Шрифт, Автотаңдау, Ішін бояу, Т‰сін команда-
ларын  біртіндеп  белгілеп  шығу  керек.  Осының  нәтижесінде 
‡лгі  бөлігі  де  өзгертулерге  сәйкес,  өгертулер  форматы  көрсе-
тіледі.  
Автоформатты  белгілі  бір  бөлікке  қолдану  ‰шін,  әшекей-
леуді өзгерту бөлігінде форматы өзгертілетін кесте бөлігін атап 
көрсетіп, Ok-ға басу қажет.  
Кесте жақтауларының форматтарын таңдау 
Word  редакторы  жеке  ұяшықтарға,  қатарларға,  бағаналарға 
және  толығымен  кестеге  жақтаулар  қосуға  м‰мкіндік  береді. 
Жақтауды  барлық  кестеге  немесе  оның  жеке  элементтеріне 
орнату ‰шін келесі әрекеттер орыдалады
: 
— Жақтау ішінен алынатын торларды таңдау 
— Формат менюынан Жиектеу және ішін бояу командасын 
орындап,  Жиектеу  және  ішін  бояу  сұхбат  терезесіндегі  Жиек-
теу парағына көшу керек 
— Тип тізімінен стиль т‰рі және жақтау сызығының қалың-
дығын таңдау қажет 
— Т‰с тізімінен сызық т‰сін таңдау қажет 
— Жиектеу бөлімінен жақтау т‰рін таңдау қажет 
— соңында OK-ға басу керек 
Жиектеу  ‰лгісі  кестенің  өзгеруінен  кейінгі  сыртқы  бейнесі 
жайлы  т‰сінік  алуға  м‰мкіндік  береді.  Таңдалған  сызықты 
өшіру ‰шін, сызық бөліміндегі Жоқ пунктін таңдау керек. Егер 
жұмыстың  нәтижесі  қанағаттандырылмаса,  онда  тип  бөлімін-
дегі Жоқ пунктін таңдау керек немесе басынан қайтадан бастау 
керек.  
Қатарлар мен бағаналарды нөмірлеу 
Ұяшықты нөмірлеу ‰шін Формат менюынан Тізім команда-
сын  орындап  немесе  Форматтау  саймандар  тақтасындағы 

 
63
Нөмерленген  Тізім  сайманына  басу  қажет. “Фортаттау”  сай-
мандар  тақтасында  орналасқан  Нөмерленген  тізім  арқылы 
ұяшықтарды  тез  нөмерлеп  шығуға  болады.  Ол  ‰шін  Тізім 
сұхбат  терезесіндегі  анықталған  т‰р  қолындалады.  Нөмір 
қоятын ұяшықтарды, қатарларды таңдап, қатарларды нөмірлеп 
шығу  ‰шін,  бірінші  бағананы,  қатарды  белгілеп  алу  керек. 
Осыдан  кейін  “Форматтау”  саймандар  тақтасындағы  Нөмір-
ленген  тізім  сайманына  басып  мониторға  шығатын  Кестедегі 
нөмірлеу  сұхбат  терезесінен  келесі  опциялардын  бірін  таңдау 
қажет: 
— Қатар бойынша біртіндеп нөмірлеу; 
—  Бағана  бойынша,  яғни  ұяшықтарды  жоғарыдан  төмен 
қарай немесе бағанадан бағана қарай нөмірлеу; 
—Ұяшық  тек  бір  нөмір  немесе  тек  бір  нөмірдің  аты  жа-
лаушасы  арқылы  белгіленген  болса,  онда  ұяшыққа  тек  бір 
нөмір қойылады. Әр-бір ұяшыққа нөмір қою ‰шін, жалаушаны 
алып тастату керек.  
Соңында OK-ға басу қажет.  
Кестелерді бірнеше бөліктерге бөлу 
Кестелермен  жұмыс  барысында  бір  кестені  оның  арасына 
мәтін  немесе  сурет  қосу  ‰шін  екі  бөлікке  бөлу  қажет  болуы 
м‰мкін. Кестені екіге бөлуі ‰шін, бағыттауышты бөліну сызы-
ғына  кейінгі  қатарға  орналастырып  Кесте — Кестені  бөлу 
командаларын  орындау  қажет,  немесе Ctrl+Shіft+Enter  перне-
лерінің  көмегін  қолдануға  болады.  Екі  бөліктеу  арасына 
қалыпты  форматталған  абзац  маркері  қойылады.  Абзац  мар-
керін  қосу  ‰шін  бағыттаушты  бірінші  ұяшыққа  апарып Enter 
пернесін басу қажет. Мысал,  
  
Студенттер тізімі 
Реттік 
нөмірі 
Фамилияс
ы, аты 
Мекен жайы 
Факультет 
Курс 
1.  
Хакимов 
Арстан 
Тимирязева 
 49 ‰й 12пәтер
Механико-
математика 
Бірінш
і 
2.  
Хакимова 
Карина 
Тауг‰л 1, 45‰й 
50 пәтер 
Экономика 
факультеті 
Екінші 
… 
… …  … 
… 
Сурет 2. 7. 1.  

 
64
3. WІNDOWS Ж‡ЙЕСІНДЕГІ EXCEL БАҒДАРЛАМАСЫ 
 
Mіcrosoft Excel электрондық  кестесі. “Электрондық  кесте” 
деген термин кесте т‰рінде берілген мәліметтерді компьютерде 
өңдеу  деген  ұғымды  білдіреді.  Кестелерді  өңдеу  мыналардан 
тұрады: 
•
 
Функциялар  мен  формулаларды  пайдалана  отырып  әр 
т‰рлі есептеулерді ж‰ргізу 
•
 
Т‰рлі-т‰рлі  факторлардың  мәліметтерге  тигізетін  әсерін 
зерттеу 
•
 
Оптимизация (тиімді ету) есептерін шығару 
•
 
Белгілі бір критерийлерді қанағаттандыратын мәліметтер 
жиынын алу 
•
 
Графиктер мен диаграмаларды тұрғызу 
•
 
Мәліметтерді статистикалық талдау.  
 Электрондық  кестелердің  ерекшелігі  болып  олардағы 
мәлімет  өңдеу  жолдарының  т‰сінікті  әрі  қарапайым  болып 
есептеледі.  
Mіcrosoft фирмасының Excel бағдарламасы кестелік процес-
сорлар  немесе  электрондық  кестелер  тобына  жататын  ең  кең 
тараған  бағдарламалық  кестелердің  бірі.  Бірақ Excel  жай 
бағдарлама  емес,  ол  көптеген  метематикалық  амалдарды, 
к‰рделі  есптеулерді  көрнекті  етіп  әр  адамға  т‰сінікті  етіп 
ж‰ргізе  алады.  Ол  кестедегі  мәліметтерді  пайдаланып,  т‰рлі-
т‰рлі  диаграммалар  тұрғызып,  мәліметтер  базасын  жасап, 
олармен  жұмыс  істеуді,  сандық  эксперимент  өткізуді  және 
тағы басқа жұмыстарды қамтамасыз ете алады.  
Excel  бағдарламасының  м‰мкіндіктерінің  көп  жақтылығы 
оны  тек  экономика  саласында  ғана  емес,  оқып-‰йренуде 
ғылыми  зерттеу  істерінде,  әкімшілік  және  жай  шаруашылық 
жұмыстарында да кеңінен қолдануға р‰қсат береді.  
 
3.1. Excel бағдарламасын іске қосу 
 
Excel  бағдарламасын  іске  қосу  ‰шін  онымен  байланысқан 
шартты  белгіні  тауып,  тышқанды  екі  рет  басу  қажет.  Ол  іске 

 
65
кіріскенде экранға терезе шығады. Экрандағы Excel терезесін-
де мынадай объектілер орналасқан:  
•
 
Жоғарғы қатар– басқару қатары терезе тақырыбы  
•
 
Екінші қатар- Excel бағдарламасының меню қатары 
•
 
¶шінші  және  төртінші  қатарлар  Стандартты  және 
Форматтау саймандар тақтасы 
•
 
Бесінші  қатар — енгізу-т‰зету  қатары  немесе 
формулалар  қатары.  Бесінші  қатардан  терезе  соңына  дейін 
электрондық  кестенің  жұмыс  парағы  орналасады.  Жұмыс 
парағындағы  қатарлар  мен  бағаналар  белгілі  бір  тәртіппен 
белгіленеді 
•
 
Алтыншы қатар — қалып к‰й қатары. Төменгі қатар сол 
жақ  шетінде Excel бағдарламасының  ж‰мыс  режимдерінің 
индикаторы орналасады.  
EXCEL бағдарламасының жұмыс кітабы 
•
 
Жұмыс  кітабы  құжаты  бірнеше  парақтардан  тұрады. 
Жұмыс кітабына мысал ретінде кадрлар, салықтар, бұйрықтар 
жинақталған ұйымдық құжаттар жиынтығын айтуға болады.  
•
 
Парақтар- жұмыс кітабындағы жеке құжат.  
•
 
Қолданылатын парақтардың саны Қызмет-Параметерлер-
Жаңа парақтағы кітаптар арқылы, ал Файл-Құрастыру, арқылы 
жаңа жұмыс кітабы жасалады.  
•
 
Парақтың  атын  өзгерту  –Формат-Парақ  атауын  өзгерту 
деген бұйрықтармен жаңа ат қою арқылы іске асады.  
•
 
Парақтардың  орнын  өзгерту-  маркер  арқылы  парақтың 
атын қоршап, оны жаңа орынға көшіру арқылы орындалады.  
•
 
Парақ- бұл деректерді кіргізу алаңы деуге болады. Ал әр 
парақта А, В, Z, АА, АZ, ВА, ВВ, ІU, ІV (барлығы 256 бағана) 
1, 2, 3-тен  басталатын  (барлығы 65536) жол  бар.  Барлық 
ұяшықтар  жеке  торларға  бөлінген.  Торларды  Қызмет-Пара-
метрлер-Т‰р-Тор-ды  басып  ең  соңында  ОК  арқылы  алып  тас-
тауға болады.  
•
 
Парақтың  жалпы  т‰рін  өзгерту,  мәселен  оны  кішірейту 
немесе  ‰лкейту,  т‰р-т‰сін  өзгерту  Қызмет-Параметр-Т‰р… 
шарттары арқылы ж‰зеге асады.  
•
 
Формуланың жолдары –кестеге қажет жолдар және онда 
ұяшықта  сақталған  немесе  енгізген  ақпараттар  орналасады. 

 
66
Егер тақтада мұндай жолдар жоқ болса онда Х -қайтару, Enter 
–арқылы қайта бастап, fx-пен Функция мастерін шақырады.  
•
 
Жедел  меню-  тышқанның  оң  жағы  арқылы,  контекстік 
меню  ашылады,  ол  менюлердің  атқаратын  қызметін  табуын 
жеңілдетеді.  
•
 
Саймандар  тақтасын  құрастыру-  Т‰р-  Саймандар 
тақтасымен  қажет  тізімдегі  ОК-ді  басу  арқылы  жасалады. 
Барлық  тапсырыс  арқылы  берілген  тақталарды  экранға 
шығаруға және оларды өзгертуге болады.  
•
 
Қажет  емес  тақтаны  қабылдау-  ол  ‰шін  Т‰р-  Саймандар 
тақтасынан  кейін  қажет  еместі,  сосын  ОК-ді  таңдау  қажет. 
Барлық  белгіленген  тақталар  экранда  пайда  болады.  Немесе 
қажетсіз жолды қоршап, жабу бұйрығын басуға болады.  
•
 
Жеке  белгілерді  тақтаға  шығару — ол  ‰шін  Т‰р- 
Саймандар тақтасы -қалыпқа келтіру-бағыттауды таңдау керек. 
Категория  бағанасындағы  қажетті  белгілерді  басып,  оны 
тақтадағы  бос  орынға  алып  келу  керек.  Немесе  белгіні  бетке 
шығырып,  сол  арада  жабу  қажет.  Кез-келген  белгімен  танысу 
‰шін тышқанды басып, т‰сініктемені оқу керек.  
•
 
Жеке  қажет  емес  белгілерді  тақтадан  алып  тастау  ‰шін, 
Т‰р- Саймандар тақтасын басып, қажетсіз белгінің шекарасын 
белгілеп,  экраннан  тыс  бос  орынға  тасымалдау  керек.  Немесе 
белгіні параққа шығарып, сол арада жабу қажет.  
•
 
Жаңа  жұмыс  кітабын  ашу  ‰шін,  Файл  құру  немесе 
саймандар тақтасындағы құру сайман белгісін басу қажет.  
Excel бағдарламасының жұмыс кітабы кестелерден тұратын 
бірнеше  парақтардан  тұрады.  Жұмыс  кітабының  парағымен 
жұмыс барысында бірнеше кестені бірге пайдаланып, кітаптың 
бірнеше  парағын  бір  уақытта  қатарластырып  қолдану 
қажеттілігі туады.  
 Монитордың  төменгі  жағында  кестелер,  яғни  парақтар 
жарлықтары  көрініп  тұрады.  Егер  бір  жарлықты  тышқанмен 
басса,  соған  сәйкес  кесте  екпінді  болып,  ол  ең  ‰стіңгі  парақ 
болып  шығады.  Жарлықта  тышқанның  оң  жағын  басу  кестені 
өшіру,  оның  атын  өзгерту  тәрізді  әрекеттеді  орындайтын 
менюді мониторға шығарады.  
 Монитордың  сол  жақ  төменгі  бұрышында  жарлықтарды 
ауыстыру  пернелері  орналасқан,  олар  арқылы  бір  парақтан 

 
67
екінші параққа жылдам көшуге болады. Ауыстыру пернесінде 
тұрып, тышқанның оң жағын басса, керекті кез келген парақты 
таңдап алуға болатын контекстік менюді шақыруға болады.  
 Емтихан  ‰лгірімін  көрсететін  кестені  мониторда  жасап 
көрсетуге  болады.  Көрнекті  етіп  т‰сіндіру  ‰шін  ‰ш  пәнді 
алайық,  олар:әдебиет,  история,  информатика  болсын.  Әрбір 
пән  ‰шін  бір  парақ  толтырып,  оларға  студенттер  тізімін  (бір-
неше  студент),  олардың  алған  бағаларын  алдыңғы  парақтар-
дағы мәліметтерге с‰йене отырып толтыру қажет.  
 Бір  параққа  мәліметтер  толтыру  керек.  Сабақтардың  өткі-
зілген  мерзімін  көрсетіп,  ұяға  Дата  формалаларын  орнату 
керек,  бірінші  сессия  бағаларының  арифметикалық  ортасын 
формула  арқылы  есептеп,  оны  сессиялық  баға  ретінде  қабыл-
дау керек.  
 Осындай  парақтарды  история  және  информатика  пәндері 
‰шін де толтыру керек, ол ‰шін: 
 Әдебиет  пәні  кестені  келесі  бетке,  Правка-Переместить-
Скопировать…  командалары  арқылы  көшіруге  болады. 
Сондағы Перед листом- деген тізім ішінен 2-парақты белгілеп 
алып  және  Создавать  копию-деген  төменгі  қатарда  тышқанды 
бір  рет  басып,  ОК-ға  басу  керек.  Нәтижесінде  (<Лист 1 [2]>) 
көшірме беті пайда болады. Осы командаларды тағы да бір рет 
орындап (<Лист 1[3]>) Да-ға  басу  керек.  Енді 1-парақ  кестесі 
Әдебиет  болып  қалады  да, 1 (2) -парақты-История, 1 (3) -
парақты-Информатика  деп  олардың  атарын  ауыстырамыз.  Ол 
‰шін  қажетті  парақ  жарлығында  тышқанды  екі  рет  басып, 
мониторға  шыққан  сұбхат  терезесіне  жаңа  ат  енгізу  керек. 
Немесе  жарлықта  тұрып  тышқанның  оң  жағын  басып,  пайда 
болған  менюден  Атын  өзгерту  командасын  таңдап,  керекті 
атты  енгізу  керек.  Осыдан  кейін  «История»  және  «Инфор-
матика»  парақтарының  ұяларындағы  пәннің  атын  өзгертіп, 
бағаларды  басқаша  қойып,  емтихан  өткізілген  мерзімдерді 
өзгерту қажет.  
 Жұмыс парақтарының өзара байланысы  
 Excel бадрламасында бір кестеге басқа парақтардан немесе 
басқа  кестелерден  мәліметтерді  алып  енгізуге  болады.  Екі 
парақ  арасындағы  байланыс  олардың  біреуіне  екіншісінің 
адресі көрсетілген формула енгізіп қою арқылы орнатылады.  

 
68
 <2-парақта>бірінші  сессияның  қорытынды  бағаларын 
көрсететін нәтижелік кесте жасау ‰шін : 
1.
 
<2-парақ> атын<1-сессия> деп өзгерту керек 
2.
 
Оның  ұяларына  басқа  парақтардың  белгілі  бір  ұяларын 
көрсететін мәліметтерді енгізу керек: 
 3.  А2  ұясына = Әдебиет!  А2  формуласын  енгіземіз, 
мұндағы  Әдебиет — басқа  парақтың  аты,  А2-сол  парақтан 
алынатын 
мәліметтің 
адресі, 
ол 
алдыңғы 
сөзден 
ң!ңтаңбасымен міндетті т‰рде бөлінуі тиіс 
 4. Осы формуланы А бағанасының келесі бес ұясына және 
В бағанасының да сәйкес ұяларына көшіру керек.  
 5. Тізімдегі <Студенттердің аты-жөні>және  C3 ұясына 
= Әдебиет ! L3 формуласын енгізу керек.  
 Осындай 
тәсілмен<1-сессия>парағы 
мен 
<Әдебиет 
>парағының ортасында байланыс орнатылады. Дәл осылай етіп 
<1-сессия> 
парағы 
мен 
<История>, <Информатика> 
парақтарының  арасында  да  байланыс  орнату  керек.  Осыдан 
кейін ж‰мыс кітабында пайдаланылмайтын парақтарды өшіріп 
тастау  керек.  Ол  ‰шін  жарлықтағы  контекстік  менюден 
Удалить  командасын  орындау  қажет.  Бірнеше  ж‰мыс  парақ-
тарын  өшіру  ‰шін,  оларды Ctrl пернесін  басулы  к‰йде  ұстап 
тұрып алдын ала белгілеп алып, соңынан өшіру қажет.  

жүктеу/скачать 1,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: