Алматы 2011 Мұхитдин исаұлы мәҢгі мұҒжиза ислам мәдениеті мен білімін
жүктеу/скачать 1,61 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «КӘфИРУН» СүРЕСІ
- «НАСЫР» СүРЕСІ
«КӘУСАР» СүРЕСІ ِمي ِحَّرلا ِنم ْحَّرلا ِللا ِم ْسِب َوُه َكَئِنا َش َّنِإ }2{ ْر َحْناَو َكِّبَرِل ِّل َصَف }1{ َرَثْوَكْلا َكاَنْيَطْعَأ اَّنِإ }3{ُرَتْبَ ْلأا 1. «Біз шындығында саған кәусарды бердік. 2. Сен де Раббың үшін намаз оқып, құрбан шал. 3. Шындығында сенің дұшпандарың ұрпақсыз қалады». Меккеде түскен. Құран уахиының бастапқы кезеңінде түскен сүрелердің бірі. Құранның ең қысқа сүресі – үш аяттан тұрады. Аллаһ Тағаланың елшісіне (с.а.с.) берген мол берекеті жайлы сөз етеді. Түсу себебі Бұл тақырыпқа қатысты риуаяттар Пайғамбармызға діні үшін дұшпан болған кейбір адамдардың оған «ұрпақсыз» дегеніне қатысты осы сүренің түскенін растайды. Бірақ, бұл сөзді айтқан кім? Не деген? Бұл хақында риуаяттар әртүрлі. Аллаһ Елшісінің (с.а.с.) Меккеде ең үлкен баласы Қасым көз жұмған еді. Кейіннен Абдуллаһ қайтыс болды. Сол кезде меккелік кәпірлер «Оның нәсілі түгесілді, ол ұрпақсыз қалды» деп сөз таратады. Оларға қарсы Аллаһ Тағала: «Сөзсіз саған дұшпандық жасағандардың өздері ұрпақсыз қалады» – деген аятын түсіреді. Кәпірлердің бұл сөздері Аллаһ елшісінің көңіліне қаяу салады. Аллаһ Тағала елшісіне осы сүрені түсіріп, ақыр соңында сол сөзді айтқан дұшпандардың ұрпақсыз
420 Мәңгі мұғжиза қалып, ал елшісінің есімінің қияметке дейін ұмытылмай, мәңгі сақталатыны және оған пайғамбарлық арқылы мол жақсылық берілгені айтылады. Оған осыншалық пайғамбарлық ырыс, нығметі берілгені үшін шүкіршілік етіп, Раббысына намаз оқып, құрбан шалуы әмір етіл- ген. Осындай ғажайып сырларды қамтыған сүре ал- дында түскен сүрелердің толықтырушысы және кейінгі сүрелердің негізі тәрізді. Әсіресе, «Мағұн» сүресімен тығыз байланыстылығы қызықтырады. «Мағұн» сүресінде айтылған жаман қасиеттердің орнына осы қысқа сүреде жақсы қасиеттер айтылған. Мысалы, «Мағұн» сүресінде дінсіздік және мұнафықтың сипаты саналған дін мен ақыретті жоққа шығаруы баян етіл- се, бұл сүреде ақыреттік иман бар. Онда ынсапсыздық пен сараңдықтың орнына кәусардың бір мағынасы мол жақсылық жасау, намазды жоққа шығарудың ор- нына намаз оқуды жалғастыру, рияшылдықтың орны- на «Раббың үшін» аяты арқылы шынайы ықыласпен құлшылық қылу. «Мағұн» яғни, қасық, балтасын да қимай сараңдық жасаған мінездің орнына құрбан шалу, садақа беру, аш адамдарға ас беру ерекшеліктері айтылған. Тәпсірі 1. َ
رَثْوَكْلا َكاَنْيَطْعَأ اَّنِإ – «Біз шындығында саған кәусарды бердік». Тікелей Пайғамбарымызға бағытталған. Аллаһ Тағала «Біз бердік» деу арқылы өзінің ұлылығы мен берген кәусарының қадірлігін меңзеуде. Аллаһ Тағаланың Құранда «Біз» деуі Оның ұлылығы мен шексіз құдіреттілігін білдіру мақсатында айтылған. Бұл араб әдебиетіндегі шешендік өнердің бір тәсілі. Негізі 421 Құран бақтары бұл қазақтың шешендік өнерінде де айтылады. Мыса- лы: «көптен бері көпшілік жабылып шеше алмай, дал болып жүрген мәселені «біз» барып шешіп қайттық», – дейді. Бұл жерде мәселені шешкен жалғыз адам. Бірақ, өзінің беделін білдіру үшін осылай айтады. Аятта Аллаһ Тағала «Біз береміз» демей, «Біз бер- дік» деу арқылы сөзсіз беретінін білдіру үшін өткен шақты пайдаланған. Өйткені, берген уәдесі сөзсіз орындалмақ. َ رَثْوَكْلا – «кәусар» – сөздікте «өте көп», «мол» деген мағыналарға саяды. Бұл жердегі мағынасы – жаннаттағы ерекше бір өзеннің атауы. Жаннаттың барлық өзендері осыдан бастау алады. Кейбір ғұламалар бұны «мол жақсылық» деп түсіндіреді. Яғни, «мол жақсылыққа» Құран, пайғамбарлық, шапағат мәртебесі, ілім, т.б. ере- кшеліктер жатады. Алайда, бұның не екендігі хақында тәпсіршілер жиырма алты көзқарас айтқан. Бұл жерде біз ең маңыздыларына тоқтала кетейік. Біріншісі: Көптеген тәпсір кітаптарында кәусарды жәннаттағы бір өзеннің аты деп түсіндіреді. Аллаһ Елшісі де: «Кәусар – Раббымның Жаннатта маған
454
, – дейді. Басқа хадисте: «Ол мол жақсылығы бар хауыз. Үмбетім қиямет күнінде келіп сол хауыздан су ішеді. Ыдыстары жұлдыздардың са- нындай. Араларынан кейбір адамдар хауыздың жаны- нан қуылады. Ей, Раббым олар менің үмбетім деймін. Сонда сенен кейін олардың не істегендерін білмейсің ғой?» – дейді. Міне, осы хадистерге қарасақ, өзен мен мол жақсылық саналған хауыз екендігі белгілі болады. 454 Бухари. Тәфсиру Сурә, 108, 1; Муслим.Салат, 53, Фәдәйл 37, 40, Таһарат, 36; Нәсәи. Ифтитах, 21; Тирмизи. Қиямәт, 15. 422 Мәңгі мұғжиза Екіншісі: Пайғамбарымыздың зор беделі мен асқан абыройы. Өйткені, пайғамбарлық екі жаһанның бақыттылығы мен жақсылығын қамтыған. Сондықтан, бастауы Рахмани және Рахими шарапатты топтастырған – мол жақсылық.
мен көркем мінездік тұрғысынан пайғамбарлардың ми- расшылары атанған ғұламалар, қашан да мол береке саналмақ. Төртіншісі: Табиғиндар мен үмбетінің көптігі. Аллаһ Тағала оған өте көп ізгі сахабалар мен үмбет нәсіп еткен. Шындығында, жаннаттың басым көпшілігі оның үмбеті болатындығы сахих хадистерде айтылып сүйіншіленген.
Кәпірлер оның балалары қайтыс болғанда «ұрпақсыз қалды» деп көңілін құлазытқан еді. Сондықтан да оған нәсілінің бітпейтіндігін қайта кәпірлердің нәсілі түгесілетінін айтып сүйіншілеуі бұл мағынаға да сай келмек. Ендеше, олардың ұрпағы бітіп, сенің ұрпағың заман өткен сайын көбейе түседі деген сөз. Шынында, солай болған. Аллаһ елшісінің әһли бәйті (әулеті) қай ғасырда да Ислам дінін жаңғыртуға өмірлерін сарп етіп келеді.
Бірақ, осыған қарамастан тәпсіршілердің басым көпшілігі «Кәусар» сөзінің «мол береке, жақсылық» деген мағынасын мақұлдаған. Өйткені, сөздік жағынан бұл сөз ең ауқымды мағынаны қамтиды. Яғни, бұл дүние мен ақыретке қатысты барлық ізгіліктер берілді деген сөз. 2. ْر َحْناَو َكِّبَرِل ِّل َصَف – «Сен де Раббың үшін намаз оқып, құрбан шал». Хақ Тағала саған осыншама «мол 423 Құран бақтары жақсылық, ізгілік, берекелі» Кәусарды берді, ендеше осыған шүкіршілік қылып, намаз оқып, құрбан шал. «Раббың үшін жаса». Тек қана Раббыңның Раббтық құқына сай ықыласпен шынайы түрде жаса. Намаз оқумен қатар, құрбан шалып шүкіршілігіңді арттыр. Бұны да Раббың үшін ғана орында. Ешқашан өзгелердің атымен емес. Ендеше, Аллаһ үшін оқылмаған намаз – намаз емес, Аллаһ үшін шалмаған құрбан да құрбанға жатпайды. Аллаһ Тағаланың атымен сойылмаған мал- ды жеу – харам. Бұл аят парыз намаздарды жалғастыруға, тіпті, нәпіл құлшылықтар қылуға да ынталандырады. Аллаһ Тағалаға деген шүкіршілік екі түрлі болады. Бірі – тәндік құлшылықтар, намаз, Құран оқу, ораза ұстау, зікір айту, т.б. Міне, осы тәндік құлшылықтың негізін намаз құрайды. Намазда бүкіл тәндік құлшылықтардың барлық түрі қамтылған. Пайғамбарымыздың (с.а.с.) «Намаз – діннің тірегі» – деуі осыны білдіреді. Екін- шісі – Аллаһ Тағаланың жолында зекет, садақа, қарыз беру, қол ұшын беріп көмектесу, мешіт салу, құрбан шалу, т.б. дүниелік құлшылықтар. Құрбан шалу осы дүниелік құлшылықтардың негізі мен рәмізі. Құрбан шалу – мұсылман өзінің бар дүниесін Аллаһ Тағаланың жолына беруге әрқашан даярмын деген ықыласының нышаны
455 . Кейбір ғұламалар бұл сүредегі «Намаз оқы» жарлығы бес уақыт намаз десе, кейбіреулері Құрбан айтының намазы деп түсінген. Бірақ, сүренің түскен кезеңін есепке алсақ мағынасы: «Ей, пайғамбар! Раббың берген ырыс пен нығмет үшін намаз оқып, құрбан шал!». Бұл жарлық келген кезде Құрайыштар 455
Уәһбә Зухәйли.әт-Тәфсирул-мунир, 15-том, 832-бет. 424 Мәңгі мұғжиза мен барлық Араб түбегіндегі мүшріктер және барлық пұтқа табынушылар, өздерінің жасаған пұттарына құлшылық етіп, солар үшін құрбан шалуда еді. Енде- ше бұл жердегі мақсат – өзгелер пұттарына табынып жатқанда, Пайғамбарымыздың тек қана Аллаһ Тағалаға намаз оқып, құрбан шалуда әрқашан тұрақты болуын білдіреді. 3. ُرَتْبَ ْلأا َوُه َكَئِنا َش َّنِإ – «Шындығында саған дұшпан болғандардың өздері ұрпақсыз!». Яғни, сені кім жаман- даса, сол адамның өзі ұрпақсыз қалмақ. Ұрпақсыз, мол жақсылықсыз қалатын сен емессің. Сенің артыңнан әлі талай ізгі нәсілдер жалғасып, балаларың тәрізді табиғиндарың мен сүйікті үмбетің көбейеді. Барлық пайғамбарлардың үмбетінен сенің үмбетің көп бо- лады. Дінің, кітабың, ғажап есімің, абыройың мәңгі бақи сақталады. Ақыретте де тіл жетпес, түгесілмес сый-сияпатқа кенелесің. Мұндай кәусарлы берекені көре алмай жамандап, жақсы көрмегендер, әлбетте, жақсылықсыз қалатыны кәміл. Шындығында Аллаһ елшісіне тіл тигізген мүшріктердің нәсілі түгесіліп, тірісінде ешбір жақсылық көрмей, өмірден аты өшіп дүниеден өткен. Бұл сүре Хақ Тағаланың дінін халық көңіліне жет- кізуге өмірін сарп еткен, нағыз шынайы мұсылмандарға да қатысы бар. Ей, мұсылман, Хақ Тағала саған кәусарды берді. Сен жоқ едің, Аллаһ Тағала сені бар етіп жаратты. Бар болып қана қалмадың, Ол сені жанды етті. Жанды болумен де шектелмей сені адам етіп жаратты. Құдай Тағала саған иман нәсіп етті. Ақырғы пайғамбардың үмбеті саналдың. Шүкіршілік етіп, намаз оқып, құлшылық қыл. Өзгелер өздерінің жасаған құдайларына табынғанына көз салмай, Жаратушыға ғана құлшылық 425 Құран бақтары қыл. Өзгелер өз пайдасы үшін көсемдерін пұт қылып, дүниелерін соның жарнамасы үшін шашып жатқанда, сен тайсалмай мал-мүлкіңді Аллаһ үшін ғана жұмсап, құрбан шалып, әлсіздерге қол ұшын бер. Саған және дініңе тіл тигізіп, «лаңкестік дін» деп қаралағандарына көңіл аударма. Шынтуайтқа келгенде, олардың өздері нағыз лаңкестік топтар, түбі құрдымға бататындар. «Фатиха» сүресінің тәпсірінде айтылғандай, Құранның негізгі тақырып пен мақсаттары мыналар: 1. Тәухид, яғни, Аллаһ Тағаланың даралығы. 2. Пайғамбарлық. 3. Ақырет. 4. Құлшылық пен әділдікті қамтыған туралық. Құранның ең қысқа сүресі «Кәусар» сүресінде де Құранның негізгі мақсаттары мен тақырыптарын көруге болады. 1.
َكاَنْيَطْعَأ اَّنِإ – «Біз саған бердік» деу – Аллаһ Тағаланың бар және бір екеніне ишарат. 2.
َكاَنْيَطْعَأ – «Саған бердік» деу – Аллаһ елшісінің пайғамбарлығының нышаны. 3. َ
رَثْوَكْلا َكاَنْيَطْعَأ – «Кәусар бердік» сөзінде де ақыретке белгі бар. Кәусардың мағыналарының бірі – жаннатта Пайғамбарымызға берілген өзеннің аты мен мақшардағы үмбетінің су ішетін хауызы. 4. ْ
ر َحْناَو َكِّبَرِل ِّل َصَف – «Раббың үшін намаз оқып, құрбан шал» жарлығында да құлшылық пен әділдікке меңзелген. Намаз оқуды үзбей туралықты сақтау және құрбандықты жоқ-жітіктерге тарату жолымен әділдікті сақтау бар 456 .
Кыса сурелерінін (Фатиһа, Дуһа, Нас) тефсири, 163. 426 Мәңгі мұғжиза «КӘфИРУН» СүРЕСІ ِمي ِحَّرلا ِنم ْحَّرلا ِللا ِم ْسِب َنوُدِباَع ْمُتنَأ َلاَو }2{ َنوُدُبْعَت اَم ُدُبْعَأ َلا }1{ َنوُرِفاَكْلا اَهُّيَأ اَي ْلُق اَم َنوُدِباَع ْمُتنَأ َلاَو }4{ ْمُّتدَبَع اَّم ٌدِباَع اَنَأ َلاَو }3{ ُدُبْعَأ اَم }6( ِنيِد َيِلَو ْمُكُنيِد ْمُكَل }5{ُدُبْعَأ
1. «Айт: «Ей, кәпірлер! 2. Мен сендердің табынғандарыңа табынбаймын. 3. Сендер де менің құлшылық жасаушыма құлшылық қылушы емессіңдер. 4. Мен де сендердің табынғандарыңа табынушы емеспін. 5. Сендер де менің құлшылық жасаушыма құлшылық қылушы емессіңдер. 6. Сендердің діндерің – сендерге, менің дінім – маған». Меккеде түскен, алты аяттан тұрады. Бұл сүренің атауы алғашқы аятынан алынған. Мұсылмандардың кәпірлермен ат құйрығын кесісіп тәухидке берілу- лері әрі кәпірлерді Ислам дінін қабылдауға зорламай, қалауларына қалдыру қажеттілігі хақында айтыла- ды. Осылайша Исламдағы дін еркіндігі ұстанымы көрсетілген. Бұл сүрені «Ғибадат» сүресі және «Ықылас» сүресі деп те атайды. Бір хадисте Аллаһ елшісі: «Сен- дерге Аллаһ Тағалаға ортақ қосудан сақтайтын бір сөз айтайын ба? – дейді де: «Жатар алдында «Қул иәә 427 Құран бақтары әиюһәл кәфирун» сүресін оқыңдар» 457
, – дейді. Басқа бір хадисте: «Бұл сүре Құранның төрттен біріне тең» 458 –
делінген. Түсу себебі Құрайыштың ақсақалдары Аллаһ елшісіне келіп: «Бір жыл біздің тәңірлерімізге табын, бір жыл біз де сенің Раббыңа құлшылық қылайық», – дейді. Аллаһ ел- шісі (с.а.с.): «Аллаһ Тағалаға серік қосудан сақтасын» деп жауап береді. Олар: «тым құрыса тәңірлерімізді құрметтеп, қол сүртіп бетіңді сипай сал, біз де сені растап, Құдайыңа құлшылық етелік», – дейді. Осы әңгімеден кейін «Кәфирун» сүресі түскен. Аллаһ ел- шісі таңертең Қағбаға барады. Сол жерде құрайыштың беделді кісілері отырған ды. Пайғамбарымыз оларға жақын келіп осы сүрені оқиды. Сонда олар біржолата үміттерін үзеді 459
. Бұл сүре меккелік кәпірлерге қатысты түскенмен, жалпы кәпірлерге айтылған.
1.
َنوُرِفاَكْلا اَهُّيَأاَي ْلُق – «Айт: «Ей, кәпірлер!». Бұл сүренің ْلُق
– «қул» – «айт» деп басталуы хақында ғұлама Рази қырыққа жуық пікір білдірген. Олардың кейбірін айтайық. Біріншісі «айт» деп жарлық берілуі сүренің пайғамбардың өзінен емес, Аллаһ Тағаланың әмірі екендігінің айғағы. Аллаһ елшісінің оларға «кәпір» деп айтуы пайғамбардың Аллаһ Тағала жағынан сақталғандығының белгісі. 457
Суити. әд-Дуррул-мәнсур, 8, 657. 458
Қуртуби. 20, 224; Алуси. Рухул-Мәани, 30, 249. 459
Суити. әд-Дуррул-мәнсур, 8, 654. 428 Мәңгі мұғжиза Негізінде َنوُرِفاَكْلا اَهُّيَأاَي – «Ей кәпірлер!» деген сөз жалпы кәпірлерге емес, өзіне ешқашан иман кел- тірмейтінін Аллаһ Тағала білген кейбір адамдар. «Кәпірлер» сөзі кәпірлерді кекетіп, мазақтау емес, ақиқатты білдіру үшін айтылған. Араб тілінде кәпір сөзі дінсіздерге бағытталады. «Ей, кәпірлер!» деген сөз – «Ей, пайғамбарлығымды жоққа шығарып, әкелген жарлықтан бас тартқандар» мағынасына саяды. Аятта:
َنوُرِفاَكْلا اَهُّيَأاَي – «Ей, кәпірлер!» деп айтылған. «Ей, мүшріктер!» деп айтылмаған. Сондықтан бұл сүре тек қана меккелік мүшріктерге емес, сонымен қатар Аллаһ елшісін (с.а.с.) жоққа шығарған барлық пенде- лерге арналады. Мәжуси, христиандар, яһудилер, буд- дисттер, т.б. 2.
َنو ُدُبْعَت اَم ُدُبْعَأ َلا – «Мен сендердің табынғандарыңа табынбаймын». Яғни, өздерің ойдан шығарып тәңірі санап, маған табын дегендеріңе мен әсте табынбай- мын. Яки, сендердің маған талап етіп қойған ширк табынушылықтарыңды мен бұрын да жасаған емеспін және ешқашан жасамаймын. 3.
ُدُبْعَأ اَم َنوُدِباَع ْمُتْنَأ َلاَو – «Сендер де менің құлшылық қылғаныма құлшылық қылмайсыңдар». Сендер де менің құлшылық қылған ақиқат Құдайыма шынайы түрде құлшылық қылмадыңдар. Ол – жалғыз Құдай. Мен Хақ Құдайға ғана құлшылық қыламын. Ол – әлемдердің Раббы Аллаһ. Сендер тас пен пұттарға және жалпы жаратылғанға табынасыңдар. Жасалған пұт, салынған мүсін, жаратылған нәрселер әсте Ұлы Жаратушы бола алмайды. Жаратылушы мен Жаратушы бірдей бола ал- майды.
429 Құран бақтары 4.
ْمُّتدَبَع اَم ٌدِباَع اَنَأ َلاَو – «Мен сендердің табынғандарыңа әсте табынушы емеспін». Бұл аят алдында келтір- ген жаратылғанға табынудан алыстауды қуаттау үшін айтылған. 5.
ُدُبْعَأ اَم َنوُدِباَع ْمُتْنَأ َلاَو – «Сендер де менің құлшылық жасаушыма құлшылық қылушы емессіңдер». 6.
ِنيِد َيِلَو ْمُكُنيِد ْمُكَل – «Ендеше сендердің діндерің – сендерге, менің дінім – маған». «Сендердің діндеріңің» барлық жауапкершіліктері, есебінің жазасы, обалы, т.б, барлығы да сендерге тиесілі. «Менің дінім маған» яғни Хақ Ислам діні де менікі 460 . Оның барлық сау- ап, жақсылығы да маған тиесілі. Бұл Аллаһ елшісінің кәпірлердің табынушылықтарынан мүлде алыстығын көрсетіп, өзінің шексіз құдіретке ие, жалғыз Аллаһ Тағалаға құлшылық еткендігін қуаттайды. Әрі кәпірлердің дін мәселесінде Аллаһ елшісі мен оған иман келтіргендермен ешуақытта бірле- се алмайтындығын және үміттерін біржолата үзу қажеттілігін көрсетеді. Міне, мүшріктердің ұсыныстарына осылай жа- уап берген бұл сүре әркімнің қалауы өз еркінде екен- дігін және сол қалаған нәрсесіне түгелдей өзі жауап қайтаратындығын білдіреді. Шындығында, Құран ар- ождан еркіндігін әкелген. Ешбір жанды зорлықпен дін- ге кіргізуді әмір етпеген. Аллаһ елшісіне: ُغ َلاَبْلا َكْيَلَع اَمَّنِإَف
– «Сенің міндетің тек қана естірту» («Әли Имран», 20; «Нахыл», 82; «Шура», 48), деп Пайғамбардың уа- зипасы адамдарды мәжбүрлеуші емес, естіртуші, наси- хатшы екендігін айтқан. Басқа аятта да: ٍ راَّب َجِب ْمِهْيَلَع َتْنَأ اَمَو
460
Тәфсирул-Бәғәуи, 8-том, 564-бет. 430 Мәңгі мұғжиза – «Сен оларды мәжбүрлеуші емессің» («Қаф», 45) де- ген. ِنيِّدلا يِف َهاَرْكِإ َلا – «Дінде зорлық жоқ» («Бақара», 256), ِه ِسْفَنِل يِدَتْهَي اَمَّنِإَف ىَدَتْها ْنَمَف ْمُكِّبَر ْنِم ُّق َحْلا ْمُكَءا َج ْدَق ُساَّنلا اَهُّيَأاَي ْلُق ٍليِكَوِب ْم ُكْيَلَع اَنَأ اَمَو اَهْيَلَع ُّل ِضَي اَمَّنِإَف َّل َض ْنَمَو «Айт: Ей, ада - дар, міне, сендерге Раббыларыңнан ақиқат келді. Енді жолға түскісі келген өзі үшін түсер, айнып адасқанның кесірі өзіне. Мен сендерге уәкіл емеспін» («Жүніс», 108) сынды аяттар ар-ождан еркіндігінің ең айқын көрінісі. «НАСЫР» СүРЕСІ ِمي ِحَّرلا ِنم ْحَّرلا ِللا ِم ْسِب ِ َّللا ِنيِد يِف َنوُل ُخْدَي َساَّنلا َتْيَأَرَو }1{ ُحْتَفْلاَو ِ َّللا ُر ْصَن ءا َج اَذِإ ًاباَّوَت َناَك ُهَّنِإ ُهْرِفْغَت ْساَو َكِّبَر ِدْم َحِب ْحِّبَسَف }2{ ًاجاَوْفَأ 1. «Аллаһ Тағаланың жәрдемі мен жеңісі келген кез- де.
2. Адамдардың топ-топ болып Аллаһтың дініне кір- гендерін көрген кезде. 3. Раббыңа хамд, мадақ айтып, тәсбих айтып пәкте және Одан кешірім тіле. Ол тәубені қабыл етуші». Мәдина кезеңінде түскен. Сүре үш аяттан тұрады. Хазіреті Айша: «Насыр сүресі түскен кезде Аллаһ ел- шісі (с.а.с.) әрбір намазында «Ей, Раббымыз! Саған мадақ айтып пәктеймін, Аллаһым мені кешір!» – дей- тін еді. Намаз рүкуғында, сәжделерінде осыларды көп қайталайтын болды», – деген 461 .
Бухари, Тәфсир сура 110, 1,2; Муслим, Салат, 218-220. 431 Құран бақтары Ибн Аббастың жастығына қарамастан, хазіреті Омар оны жиналысқа қатыстыратын. Алайда бұған Бәдір соғысына қатысқан сахабалардың үлкендері оның қатысуын орынсыз санайтын. Бір күні жиналыс- та хазіреті Омар: «Насыр» сүресі хақында ойларыңыз қандай?» деп сұрайды. Әркім әр түрлі жауап қатады. Ақырында Ибн Аббастан сұрағанда ол: «Аллаһ елшісі уазипасының тәмәмдалып, ажалының жақындағанын білдіреді», – деп жауап береді. Хазіреті Омар оның жа- уабына риза болып: «Ал, қане, бұл баланың жиналысқа қатысуына кім қарсылық білдіре алады?» – дейді 462 .
ажалымның жақын қалғандығы аян болды» дейді. Сондықтан бұл сүре «Қоштасу» сүресі деп те аталады. Басқа бір хабарда: «Осы сүре түскен кезде Аллаһ елшісі қызы Фатиманы шақырып алып: «Маған ажалымның жақын қалғандығы аян болды» 463
, – дей- ді. Сонда қызы жылайды да артынша күлімсірейді. Кейіннен бұл туралы сұраған кезде хазіреті Фатима: «Көз жұматынын айтқан кезде жыладым. Артынша мені қайта шақырып алып отбасымнан алғаш маған қауышатыны сенсің дегенде, қатты қуанып күлдім», деп жауап қайтарады. Бұл сүренің «Қоштасу кажылығы» күндерінде, Меккеде түскені жайлы да риуаят бар. Кейбір тәпсіршілер осы сүренің аят тұрғысынан емес, сүре тұрғысынан Құранның ақырғы түскен сүресі екендігін айтады. 462
Бухари, Тәфсиру сурә 110, 3. 463
Бухари, Тәфсиру сурә 110, 3. |