Коммуникация
Екінші үрдіс - шет тілдерінен сөз алмасу, ең бастысы - ағыл-
жүктеу/скачать 11,31 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 1998, p. 93.
| Екінші үрдіс - шет тілдерінен сөз алмасу, ең бастысы - ағыл-
шын тілінен енген сөздер. Ауқымдылығы бойынша да, қоғамдық пікір бойынша да, орыс тілі мен орыс мәдениетіне төндіретін қаупі бойынша да, бұл үрдіс екінші емес, бірінші орында тұруға тиіс. Ресейдің әлемге ашылуы және әлемнің Ресейді тануы, бірінші кезекте шетелдік, соның ішінде ағылшын тілінен енген сөздердің нөпірінің астында қалудан басталды. Бұл сөздер біздің тіліміз бен өмірімізге батыстық өмір салты (кейде одан кейін, кейде дейін), бизнес, компьютер, интернет, фильмдер, телесериалдар, әндер, бейнеөнімдер арқылы жаппай ене бастады. «Жаңа сөздер сөздігі» («Словари новых слов»), «Қайта құру сөздігі» («Словари перестрой ки»), кірме сөздер сөздігі баспадан шығуда, сонымен бірге орыс тілін кірме сөздер тасқынынан, өртінен, селінен, улануынан (цажет- тісін таңдаңыз) қорғауға шақырған, алаңдаған, ызаланған және өтін- ген үндеулердің легі артып келеді. 18 L. Minaeva. From Comrades to Consumers: Interpersonal Aspects of the Lexicon // Political Discourse in Transition in Europe 1989-1991. Ed. by Paul A. Chilton, Mihail V. Ilyin and Jacob L. Mey. Amsterdam, Philadelphia, 1998, p. 93. 123 Бартер, дайджест, данс-хит, диджей, эксклюзив, монито ринг, дилер, триллер, плеер, фрустрация, армрестлинг, лизинг, рэкет, андеграунд, шейпинг, тинейджер, хеппенинг, попса, поп (Мэскеуде Ленин даңғылында «Королева попа» («Поп короле- васы») деген үлкен афиша мен атаңты әншінің суреті ілінді. Аға буын өкілдері, соның ішінде осы жолдардың авторы «бұл нені біл- діреді?» деп қатты қайран қалдық. Бұл бар болғаны поп, скейтборд (т.б. бірнеше сөздікке арқау болады) сөздерінің ілік септігіндегі формасы. Баспасөзден үзінді. Татьяна Миронованың «Плач по русскому языку» деп аталатын мақаласының атының өзі тақырыбымызға сай келіп тур («Литера турная Россия», 19.02.1993): Шетелдік сөздер орыс тілінің бір шетін имене айналсоқтап еніп, бугін дендеп, сыналап кіріп, тілден көрнекі және жақсы орын алатын болды. Сөйтіп, өз орнын тауып, біздің тілімізді то- лықтыра түсті. Бізді қорқытатыны - бул сөздердің көптігі емес, олардың басқыншылығының салдарынан орыс жанын жылытып, «жүрегін елжірететін көзге көрінбес реңкі бар» төл сөздеріміздің айналымнан шығып бара жатқандығы. Тіліміздің ушында «супер», «люкс», «процесс», «адекватно» сөздері дайын турғанда көркем тілмен бейнелеп сөйлеу үшін ба- сыңды қатырып, ойланудың қажеті жоқ. Бір қарасаң, әдемі, ақыл- ды сөздер, бірақ олар сондай суық және қурғақ, көпірген сабын секілді. Ол сөйлеу тілінен төл сөздерімізді ығыстырып, француз, неміс немесе ағылшын сөздерін іздейтін дағдыға бастап, шешендік өнер- ге, әдебиетке араласа бастайды. Тіпті, орыс тілінің ырғағының өзі ше- телдік қалыпқа түсіп барады. Дыбыс- тық көптүрлілік жоғалды, орыс сөзінің көпәуезділігінен айырыламыз. Радио және телекомментаторлар дыбыстық мәтін- дерін жүре келе үйренген ағылшын тілінің ырғағымен әрлейді, буның соңы миллион- даған көрерменді, бірінші кезекте балалар- ды елітері сөзсіз. Робот сөйлеп турғандай «электронды» дауысты есту - қорқы- нышты және адам көргісіз. Радио мен те- лехабарларын таратушы қызметкерлер ағылшын сөзін орысша жаттап алған өзге 124 |