183
Қосымша сұрақтар:
Ақиқат және адасу.
Ғылым және адамгершілік.
Ғылыми танымның шындықты игерудің әдеттегі, көркемдік
және басқа тәсілдерінен айырмашылығы.
Логика және шығармашылық.
Ғылыми танымдағы дағдарыстар мен революциялар
Диалектикалық логика-ғылыми танымның
методологиясы.
Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз!
Танымда арман мен түс араласып келіп отырады (О.Шпенглер).
Ақиқатты оның түсініктерінсіз толық қабылдауға болмайды (А.Лосев).
Тану үшін – бөлу қажет, бөлу үшін – шекара керек (А.Лосев).
Зерттеушілер қауымы болмаса – таным да жоқ, сонымен ғана өмір
сүретін қауымсыз – ішкі тәжірибие деген де болмас еді (Ж.Батай).
Білім – ғылым емес, тіпті, танымға да жатпайды (Ж.Делез).
Ақиқат әлдебір «шексіз міндет» тәрізді мәңгі еліктіреді де тұрады,
бірақ қол жеткізбейді (А.Адлер).
184
Қайталауға арналған тест сұрақтары:
1. «Дүниені танып білу мүмкін емес» деп келетін философиялық ілім:
агностицизм;
2. Таным көзі ақыл-ойда жатыр деген философиялық бағыт:
рационализм;
3. Танымның негізі
– сезім және сезімдік тәжірбиеде жатыр деген
философиялық көзқарас:
сенсуализм;
4. Ғылыми танымның әдістері туралы ілім:
методология;
5. Латын сөзінде «тәжірбие немесе байқау» деген атаудағы таным
әдісін
атаңыз. -
гипотеза;
6. Адамның тек сезіммен ғана байланысты емес, құралдар арқылы, кең
мағынада алғанда тәжірибе арқылы келетін таным деңгейі:
эмпирикалық;
7. Дж.Локктың сезімде болмаған интеллектіде жоқ деген қағидасы,
философиялық танымдағы қай бағытты дәл көрсетеді:
конвенциализм;
8. Тұтасты қосалқы бөлімдерге бөліп қарастыратын ғылыми әдісін
атаңыз? -
бакылау;
9. Әр түрлі құбылыстармен, аттардың және сапалылықты біріктіріп
қарастыратын ғылыми әдіс:
гипотеза;
10. Бақыланатын және бағытталған жағдайда құбылыстың шынайылығын
зерттелетін таным әдісін атаңыз:
теория;
11. Көптеген көзқарастармен, принциптермен, идеялардың және
теориялардың қосындысы - деп нені түсінуге болады? -
практика;
12. Сезімдік танымның түрін көрсетіңіз:
сезімдік қабылдау және
бейнелеу;
13. Тарихи қалыптасқан өздерінің қажеттілігін өтеуге, бағытталған
адамдардың сезімдік-заттық іс-әрекетінің саласын көрсетіңіз:
практика;
14. Дәстүр бойынша қаланған, танымның екі негізгі түрін атаңыз:
сезімдік
және рационалдық;
15. Сезімдік және рационалдық таным:
бір-біріне өтуде және бір-бірімен
әрекеттестікте;
16. Рационалдық таным мынадан басталады:
ақылқорытудан;
17. Ғылыми ұсынысты қалай түсінуге болады? -
көрегендік;
18. Ақиқат:
қоршаған ортаның шынайылығымен сәйкестігі;
19. Гносеологиядағы негізгі категория:
ақиқат;
185
6 - БӨЛІМ
ДІН ФИЛОСОФИЯСЫ
Оқу құралының алтыншы бөлімінде дін философиясының маңызды
аспектілері қарастырылады. Көбінесе, діннің
белгілері мен әлеуметтік
қызметтері, діни сананың қалыптасуы, діннің пайда болуы туралы
философиялық көзқарастар, Құдайды әркімнің әрқилы түсінуі т.б. мәселелері
айтылады. Бұған (кестелерге) қосымша ретінде оқу құралының осы
тақырыпқа сәйкес келетін басқа да кестелерді пайдалануға болады, онда діни
және дүниені діни-философиялық тұрғыдан түсінудің (миропонимание) түрлі
аспектілері көрсетілген.