Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

31 
ҚР АШМ «Агрохимиялық қызметтің республикалық ғылыми-әдістемелік орталығы» 
РММ деректері бойынша 1986 жылы республика алқаптарына 33,2 млн.тонна органикалық 
тыңайтқыштар себілді. 2000 жылдан бастап органикалық тыңайтқыштарды қолдану көлемі 
айтарлықтай төмендеді. Соңғы бес жылда (2015-2019 жылдар) орта есеппен 770 мың тонна 
органикалық тыңайтқыш себілді.
Минералды тыңайтқыштардың ең көп қолданылуы 1986 жылы байқалды, ол кезде әсер 
етуші затқа есептегенде 1,0 млн.тонна себілді (1 гектарға 29 кг себілді). 2015-2019 жылдар 
кезеңінде минералды тыңайтқыштарды себу көлемі әсер етуші затта 86,5-162,6 мың тонна 
шегінде өзгеріп отырады, тыңайтқыштарды себудің ең көп көлемі 2017 жылға келеді – 162,6 
мың тонна (1.2.4-кесте)
30
. 
1.2.4-кесте - Минералды және органикалық тыңайтқыштарды себу 
Дереккөз: ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі 
Тыңайтқыштардың аз себілуінің негізгі себептері төлемге қабілетті ауыл шаруашылығы 
тауарын өндірушілердің сұранысының төмендігі, тыңайтқыштардың құнының жоғарылығы, 
республикада өндірілетін тыңайтқыштардың ассортиментінің аздығы, тыңайтқыштарды жеткізу 
және сақтау бойынша инфрақұрылымның болмауы болып табылады. 
Ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілер үшін минералдық тыңайтқыштардың 
қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекет оларды сатып алуды субсидиялауды 
жүзеге асырады. 
Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің 
деректері бойынша республика аумағында минералдық тыңайтқыштардың 13 отандық 
өндірушісі тіркелген және тұтастай алғанда олар қажеттіліктің шамамен 40%-ын өндіре
алады. 
30
2018 ЖЫЛҒЫ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫҢ ЖАЙ-КҮЙІ ЖӘНЕ ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫ ПАЙДАЛАНУ ТУРАЛЫ 
ҰЛТТЫҚ БАЯНДАМА. Нұр-Сұлтан қ. 2019 жыл. 
Іс-шараның атауы
Өлшем бірлігі 
Жылдар 
2017 
2018 
2019 
Минералды тыңайтқыштарды тұтыну 
1 
Ауыл шаруашылығы дақылдарының егіс алаңы 
млн. га 
21,8 
21,9 
22,1 
2 
Азот тыңайтқыштарын тұтыну 
тыс. тонн N 
108,6 
81,0 
54,5 
3 
Азот тыңайтқыштарын тұтыну 
кг/га 
5,0 
3,7 
2,5 
4 
Фосфат тыңайтқыштарын тұтыну 
тыс. тонн P
2
O
5
50,3 
38,3 
29,4 
5 
Фосфат тыңайтқыштарын тұтыну 
кг/га 
2,3 
1,7 
1,3 
6 
Калий тыңайтқыштарын тұтыну 
тыс. тонн K
2
0 
3,7 
1,3 
1,7 
7 
Калий тыңайтқыштарын тұтыну 
кг/га 
0,17 
0,06 
0,08 
8 
Минералды тыңайтқыштарды тұтынудың жалпы 
көлемі 
тыс. тонн 
162,6 
120,9 
86,5 
9 
Аудан бірлігіне минералды тыңайтқыштарды 
тұтыну көлемі 
кг/га 
7,4 
5,5 
3,9 
10 
Минералды тыңайтқыштармен өңделген алаңдар 
млн. га 
2,0 
2,3 
2,7 
11 
Ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егіс 
алаңынан минералдық тыңайтқыштармен өңделген 
алқаптардың үлесі 
% 
9,2 
10,5 
12,2 
Органикалық тыңайтқыштарды тұтыну 
12 
Органикалық тыңайтқыштарды тұтыну 
тыс. тонн 
1 375,9 
633,0 
619,5 
13 
Аудан бірлігіне органикалық тыңайтқыштарды 
тұтыну 
кг/га 
63,0 
28,9 
28,0 
14 
Органикалық тыңайтқыштармен өңделген алаңдар 
млн. га 
0,12 
0,1 
0,1 
15 
Ауыл шаруашылығы дақылдарының жалпы егіс 
алаңынан органикалық тыңайтқыштармен өңделген 
алқаптардың үлесі 
% 
0,5 
0,5 
0,4 

32 
Ауыл шаруашылығын қаржыландыруды жақсарту үшін 2017 жылы көктемгі егіс 
жұмыстарына арналған кредиттер бойынша түпкілікті мөлшерлеме соңғы қарыз алушыларға 
жылдық 6%-ға дейін төмендетілді, ал 2016 жылы ол 9%-ды құрады. Бұл несие беру 
тізбегіндегі буындардың санын қысқарту арқасында қол жеткізілді. 
2017-2018 жылдары Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың
2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар 
жоспарына сәйкес мемлекеттік субсидиялардың мынадай түрлері жұмыс істеді:
- өсімдік шаруашылығы өнімінің шығымдылығы мен сапасын арттыруды субсидиялау; 
-жеміс-жидек дақылдары мен жүзімнің көпжылдық көшеттерін отырғызу және өсіру 
(оның ішінде қалпына келтіру) шығындарының құнын субсидиялау («Апорт» сұрыпты алма);
- минералдық тыңайтқыштардың (органикалық тыңайтқыштарды қоспағанда) құнын 
субсидиялау;
- жеке және/немесе заңды тұлғалардың қаражаты есебінен жүзеге асырылатын 
зияндылықтың экономикалық шегінен жоғары зиянды, аса қауіпті зиянды организмдерге қарсы 
күрес үшін пестицидтерді, биопрепараттарды (биоагенттерді) сатып алуға арналған 
шығындарды субсидиялау;
- мақта талшығының, шитті мақтаның сапасын сараптауға арналған шығындардың құнын 
субсидиялау;
- тұқым шаруашылығын қолдауды субсидиялау;
- көктемгі егіс және егін жинау жұмыстарын жүргізуге АӨК субъектілерін несиелеу; 
- асыл тұқымды мал шаруашылығын дамытуға және мал шаруашылығы өнімінің 
өнімділігі мен сапасын арттыруға арналған шығындардың құнын субсидиялау;
- АӨК саласындағы дайындаушы ұйымдарға есептелген ҚҚС шегінде бюджетке төленген 
ҚҚС сомасын субсидиялау; 
- құрғақ сүт, сары май және ірімшік өндіру үшін шикізат сатып алу шығындарын 
субсидиялау.
АШМ агробизнесті жүргізу бойынша фермерлердің білімі мен дағдысының деңгейін 

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: