34
■
мақҧлдау және келісуді білдіру - Сіздің пікіріңізбен толық
келісемін;
■
сӛйлесуді аяқтау - бҥгін біз барлық мәселелерді талқыладық деп
санаймын.
Іскерлік стиль ресми қарым-қатынаста кҥнделікті тәжірибеде
кең таралған. Оны қызметкерлер кӛбірек ҧстанған сайын, мекемеде
тәртіп, ӛзара тҥсіністік пен ҧйымдастырушылық мәдениет кӛп
болады.
Сӛйлеудің ғылыми стилі. Ғылым тілі ғылыми, ғылыми-
педагогикалық
қызметпен
айналысатын
адамдардың
іс-
әрекеттерінде пайдаланылады, объектілер мен қҧбылыстар туралы
шынайы білімді қалыптастырады, шындықтың идеялары мен
заңдылықтарын, олардың ҥлгілерін анықтайды. Ғылыми стилі
ғылыми трактаттарға, мақалаларға, тезистерге, диссертациялық
зерттеулерге, ғылыми жҧмыстарға, сондай-ақ конференциялар мен
симпозиумдарда, семинарларда және дәрістерге арналған.
Ғылымдағы негізгі ойлау тҥрі - тҧжырымдама, сондықтан
мҧндай
қарым-қатынасқа
қатысушылардың
ғылыми
ӛзара
әрекеттестігі мазмҧнды, логикалық, анық ойларды білдіруі талап
етеді.
Сӛйлеудің ғылыми стилінің негізгі сипаттамаларына келесілер
жатады:
■
дерексіз
жиынтық
(солай
есептеледі,
солай
айтады,
байқағандай, әдетте, әдетте, едәуір жиі, кӛбінесе, едәуір жиі, ӛте
жоғары және т.б.);
■
ақпараттардың қорытындылары мен ой қорытындылары, мықты
дәлелдер тҥріндегі баяндау келісімділігі;
■
абстрактілі
лексика (бар, бар болып тҧр, қҧралады,
пайдаланылады, қолданылады және т.б.);
■
«Мен» деген есімдіктің орнына «Біз» деген есімдік жиі
пайдаланылады (мысалы: біздің пікірімізше, біздің ойымызша,
біздің тәжірибеміз кӛрсеткендей, біздің байқауымыз бойынша,
біздің кӛзқарасқа сҥйенеміз және т.б.);
■
жақты сӛйлемдер (мысалы: атап ӛту керек, қарастыруға
уақытша тоқтату керек, мҥмкін болып отыр, тәжірибе
кӛрсеткендей, оны айтуға болады және т.б.);
■
күрделі сӛйлемдер («егер болса» шартына бағынатын және «сол
уақытта» мезгіл бағыныңқы жалғаулығымен).
Ғылыми стильде мәтіннің жекелеген композициялық бӛліктері
әдетте логикалық ретімен реттеледі. Бҧл ҥшін тҥрлі әдістер
пайдаланылады,
мысалы,
санау:
«біріншіден,
екіншіден,
ҥшіншіден»; немесе «біріншіден, солай болды»; немесе «егер солай
болса, онда бҧл керек». Мәтін ішіндегі байланыстар ҥшін сӛйлеу
|