Жұмабаева жәзира аманжолқызы бастауыш білім беру пәндерін метапәндік тұрғыда оқыту
жүктеу/скачать 6,28 Mb. Pdf көрінісі
|
| Реттеуші ӘОӘ оқушылардың өзінің оқу іс-әрекетін ұйымдастыруын
қамтамасыз етеді. Оларға: -мақсатты болжау; жоспарлау; әрекеттердің жоспарын және бірізділігін құрастыру; болжау; әрекеттің тәсілін және оның нәтижесін ауытқуда табу мақсатында берілген эталонмен салыстыру формасындағы бақылау; түзету; бағалау; өзін-өзі реттеу күш-жігерді және энергияны жұмылдыру қабілеті ретінде; ерікті күш-жігер қабілеті; - білім беру қызметін реттеу; - эмоционалдық және функционалдық жағдайларды өздігінен реттеу; - өзін-өзі бақылау және өзін-өзі бағалау; - перспективада мақсатты белгілеу және өмірлік жоспарларын құру жатады (кесте 8). Кесте 8 - Реттеуші ӘОӘ аспектілері Аспект Бастауыш мектеп уақытша перспективада мақсатты белгілеу және өмір сүру жоспарларын құру - қызметтің мақсатын дербес белгілеу, нәтижені жоспарлау және болжау, нәтижеге жету үдерісін бақылау, олардың ісәрекеттерін түзету және жетістіктерін бағалау білім беру қызметін реттеу - мақсатты белгілеу, жоспарлау, болжау, бақылау, олардың ісәрекеттерін түзету және материалды меңгерудегі табысты бағалау арқылы танымдық және білім беру қызметін басқару эмоционалдық және функционалдық жағдайларда өзін-өзі реттеуі - адамды белгілі бір қиындықта табысқа жету мүмкіндігі туралы таныстыру өзін-өзі бақылау және өзін- өзі бағалау - жоспарланған және алынған өнімнің сипаттамаларын салыстыру және өнімнің түпкі ойға сәйкес келетіндігі туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді 81 Коммуникативті ӘОӘ іс-әрекет және қарым-қатынас бойынша серіктестердің, басқа адамдардың әлеуметтік құзыреттілігін және позицияларын есепке алуды; диалогке түсу және басқаларды тыңдай білуді; мәселелерді ұжымдық талқылауға қатысуды; қатарластар тобына бірігуді және қатарластармен және ересектермен өнімді өзара әрекеттестікті және ынтымақтастықты құруды қамтамасыз етеді. Коммуникативті әрекеттердің түрлері: мұғаліммен және қатарластармен оқу ынтымақтастығын жоспарлау; мәселелерді қою; кикілжіңдерді шешу; серіктестің мінез-құлқын басқару; коммуникацияның міндеттеріне және жағдайларына сәйкес өзінің ой-пікірлерін жеткілікті, толыққанды және дәл көрсету білігі, ана тілінің грамматикалық және синтаксистік нормаларына сәйкес сөйлеудің монологтік және диалогтік формаларын меңгеру (кесте 9). Кесте 9 - Коммуникативті ӘОӘ аспектілері Аспект Бастауыш мектеп тұлғааралық қарым-қатынас (серіктестің жеке адамына бағдарлау, оның қарым- қатынасы мен ықпалындағы орны, әртүрлі пікірлерді қарастыру, коммерциялық тапсырмаларға орташа шешімдерді меңгеру, әсер ету, дәлелдеу және т.б.) - әңгімелесушінің жағдайын анықтау, түсіну, басқа көзқарасты құрметтеу, өз пікіріңізді негіздеу және дәлелдеу мүмкіндігі ынтымақтастық (бірлескен қызмет - топтағы жұмысты ұйымдастыру және жоспарлау, соның ішінде келіссөз жүргізу, ортақ шешім табу, бастамашылық жасау, шешім қабылдау). - мұғалім мен сыныптасымен де тиімді қарым қатынас жасауға мүмкіндік беретін ісшараларды жүзеге асыру: рөлдерді бөлу үшін бірлескен қызметті жоспарлау және үйлестіру мүмкіндігі; - келіссөздер жүргізе алады жеке және когнитивтік көріністі қалыптастыру - сұрақ қою, әріптестердің түсініктемелерін түсіну, ойларын дұрыс айту, бір-біріне қолдау көрсету мүмкіндігі Жаңартылған білім мазмұны жағдайында бастауыш білім беру пәндерін метапәндік тұрғыда оқытуда оқулықтағы тапсырмалардың маңызы орасан зор. Өйткені осы тапсырмаларды орындау арқылы оқушылардың әлем туралы тұтас бейнесінің қалыптасуы жүзеге асады. Алайда, осы тұста «Бүгінгі бастауыш оқыту үдерісінде қолданыста жүрген базалық оқулықтардың метапәндік нәтижелерді игертуде әлеуеті қандай?» деген сұрақтың қойылуы заңды. Осы сұрақтың жауабын анықтау мақсатында бастауыш сынып оқушыларына арналған «Жаратылыстану», «Дүниетану», «Математика», «Қазақ тілі» оқулықтарына талдау жасадық. Ол үшін тұлғалық, танымдық, реттеуші, коммуникативті ӘОӘ-нің метапәндік нәтижелерін төмендегіше анықтап алдық. «Тұлғалық» ӘОӘ-нің метапәндік нәтижелері бойынша: өзін-өзі анықтау; мағына құру; адамгершілік-эстетикалық бағалау. «Танымдық» ӘОӘ-нің метапәндік нәтижелеріне: пікірін білдіру білігі; мәселені тұжырымдау; әрекетті рефлексиялау; тапсырманы құрылымдау; ақпаратты іздеу; мағыналық оқу; үлгілеу. 82 «Реттеуші» ӘОӘ-нің метапәндік нәтижелері бойынша: жоспарлау; мақсатты тұжырымдау; болжам жасау; бақылау; түзету; бағалау. «Коммуникативті» ӘОӘ-нің метапәндік нәтижелеріне: сұрақтарды құрастыру; мәселелерді шешу; өз пікірін білдіре алу білігі; сыныптасының іс- әрекетін басқару; оқу ынтымақтастығын жоспарлау. ӘОӘ-нің тұлғалық, танымдық, реттеуші, коммуникативті атаулары мен оларға сәйкес метапәндік нәтижелерін 14-суреттен көруге болады [177]. Сурет 14 Әмбебап оқу әрекеттері атаулары мен оларға сәйкес метапәндік нәтижелер Талдау нәтижесі «Жаратылыстану», «Дүниетану», «Математика», «Қазақ тілі» оқулықтарында әмбебап оқу әрекеттерімен (танымдық, реттеуші, тұлғалық және коммуникативтік әрекеттер) оқушылардың метапәндік нәтижелерін бағалау мақсатында оқу тапсырмалары берілгендігін көрсетті. 1-сынып бойынша Жаратылыстану оқулығында реттеуші ӘОӘ-ге бағытталып ұсынылған тапсырмалар бақылау, болжам жасау метапәндік нәтижелерін анықтауға берілген (сурет 15 ) [177,б. 161; 178]. 1) Бақылау 2) Болжам жасау Сурет 15 Реттеуші ӘОӘ жүзеге асырушы тапсырмалар, бет 1 |