«Вітчизнянанаука: сучаснийстан,актуальніпроблемитаперспективирозвитку»

36 
«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
 
 
 
 
ветрами  и  метелями.  Минимальная  температура  воздуха  составляет  свыше  минус  40°С,  максимальная  достигает 
плюс  44°С.
 
Почвы  представлены  обыкновенными  чернозёмами  и  каштановыми,  отличающимися  тяжёлым 
механическим составом, повышенной солонцеватостью и засолением, низкой водопроницаемостью. На территории 
области  сосредоточены  разведанные  уникальные  по  своему  составу  и  масштабности  запасы  золота,  серебра, 
урана, молибдена, технических алмазов, каолина и мусковита, а также железной руды, каменного угля, доломита, 
общераспространенных  полезных  ископаемых,  минеральных  вод  и  лечебных  грязей.  Измеряемая  ценность 
имеющихся запасов минеральных ресурсов составляет не менее 20 млрд. долларов США, а прогнозных ресурсов –
 
более  чем  на  100  млрд.  долларов  США.  Гидрография  области  представлена  крупнейшей  рекой  Ишим  (приток 
Иртыша),  и  его  притоками,  большая  часть  рек  мелководна,  не  судоходна,  летом  часть  из  них  пересыхает  и  вода 
становится солоноватой. Питание рек осуществляется в основном из талых вод, в меньшей степени –
 
из грунтовых 
источников. Имеются десятки озер, наиболее крупные из них соленые  –
 
Тенгиз, Калмык
-
Коль, имеются и пресные, 
но более мелкие Ала
-
Коль, Шоинды
-
Коль.
 
Наличие  большого  объема  полезных  ископаемых,  таких  как  уран  и  молибден,  а  также  слаборазвитая 
гидрографическая  сеть  свидетельствуют  об  отложении  и  накоплении  в  почве  и  водах  тяжелых  металлов  и 
фторидов, также область относится к биогеохимической провинции с низким содержанием йода. Это обуславливает 
некоторые  закономерности  в  состоянии  здоровья  всего  населения,  постоянно  проживающего  на  территории 
области.  Наиболее  распространенны  среди  населения  заболевания  связанные  с  нарушением  обмена  веществ 
(заболевания эндокринной системы) и заболевания верхних дыхательных путей.
 
Среди эндокринных заболеваний наибольшей частотой встречаемости характеризуются: сахарный диабет 
(от общего количества заболеваний эндокринной системы 31,5%), гипертиреоз (12,7%), эндемический зоб (12,7 %), 
аутоиммунный  тиреоидит  (11,5  %),  гипотиреоз  (11,5%)  и  Базедова  болезнь  (4,8  %).  Более  половины  данных 
заболеваний связаны с недостатком йода и нарушением работы щитовидной железы
 [2]. 
Щитовидная  железа  вырабатывает  йодированные  гормоны  тироксин  и  трийодтиронин  и  нейодированный 
гормон  тиреокальцитонин.  Тироксин  и  трийодтиронин  оказывают  очень  сильное  влияние  на  рост  и  развитие 
детского организма. Их действие определяет нормальный рост, нормальное созревание скелета (костный возраст), 
нормальную  дифференцировку  клеток  головного  мозга  и  интеллектуальное  развитие,  нормальное  развитие 
структур кожи и ее придатков, увеличение потребления кислорода тканями, ускорение использования углеводов и 
аминокислот в тканях.  Причиной
 
проблем
 
работы
 
щитовидной
 
железы,
 
таких
 
как
 
замедление
 
выработки
 
гормонов
 
или
 
их
 
переизбыток,
 
является
 
повышенное
 
содержание
 
тяжелых
 
металлов
 
в
 
почве
 
и
 
воде,
 
а
 
также
 
недостаток
 
в
 
них
 
йода,
 
что
 
обуславливает
 
отсутствие
 
необходимого
 
его
 
количества
 
в
 
пище
 
и
 
организме
 
человека.
 
Таким
 
образом,
 
работа
 
щитовидной
 
железы
 
усложняется
 
и
 
ведет
 
за
 
собой
 
нарушения
 
в
 
развитии
 
организма,
 
такие
 
как
 
кретинизм,
 
высокая
 
утомляемость,
 
мышечный
 
тремор
 
и
 
другие
 
нарушения
 
работы
 
центральной
 
нервной
 
системы
. 
Проведенные  исследования  по  загрязнению  объектов  окружающей  среды  и  продуктов  питания 
приоритетными тяжелыми металлами показали, что имеет место загрязнение почвы Акмолинской области такими 
тяжелыми металлами как: никель, хром, кобальт, железо. Содержание их в образцах почвы превышает предельно 
допустимую  концентрацию  (ПДК)  в  несколько  раз.  Поскольку  на  данной  территории  отсутствуют  крупные 
промышленные предприятия, а, следовательно, пылевые и газовые выбросы, которые могут содержать указанные 
загрязнители, то относительно высокая концентрация их, связана с
 
природными аномалиями и биогеохимическими 
процессами  почвообразования.  Комплексный  показатель  опасности  загрязнения  почв  металлами  1
-
го  класса 
опасности  (свинец,  цинк)  характеризует  степень  загрязнения  почв  как  «допустимая»;  а  тяжелыми  металлами  2
-
го 
класса  (кобальт,  никель,  медь,  марганец,  ванадий)  –
 
как  «умеренно  загрязненная».  Повышенная  концентрация 
железа в поверхностных и подземных водах связана с особенностями почв и обусловлена высоким содержанием в 
них  водорастворимых  соединений  железа.  Почвы  региона  имеют  потенциальную  способность  сорбировать  и 
накапливать  тяжелые  металлы,  что  диктует  необходимость  проведения  постоянного  аналитического  контроля  их 
концентрации в почве 
[3]. 
Существует  несколько  путей  решения  данной  проблемы:  ликвидировать  недостаток  йода,  употребляя 
аптечные  препараты  (йодосодержащие  витамины),  включить  в  рацион  морепродукты,  при  приготовлении  пищи 
добавлять  йодированную  соль.  Населению  области  необходимо  проходить  своевременные  медицинские 
обследования,  для  того  чтобы  следить  за  содержанием  в  организме  необходимого  количества  йода  и 
микроэлементов.
 
В  результате  нарушения  работы  эндокринной  системы и  использования для  питья и  приготовления  пищи 
воды  из  подземных  источников  часто  встречаемым  диагнозом  является  флюороз  зубов  (эндемический  флюороз 
зубов)
 
–
 
хроническое  заболевание,  встречающееся  в  местностях  с  избыточным  содержанием  фтора  в  питьевой 
воде.
 
Акмолинская  область  является  естественной  биогеохимической  провинцией  по  избыточному  содержанию 
фтора.  Содержание  фторидов  в  водах,  используемых  в  быту  и
 
употребляемых  в  пищу,  составляет  1,3  мг/л,  что 
соответствует  второму  классу  опасности 
[4]. 
Флюороз  обусловлен  длительным  поступлением  в  организм 
микроэлемента
 
фтора
 
и  выражается образованием  на поверхности  эмали  пятен  и  дефектов различной  величины, 
формы и цвета, как правило, поражаются только постоянные зубы,
 
в тяжелых случаях поражаются кости скелета. 
Оптимальной концентрацией фтора
 
в воде считается 1мг/л, а при концентрации более 1 мг/л развивается флюороз. 
Особенно  подвержены  заболеванию  дети  в  возрасте  3
-
4  лет,  если  они  прожили  в  местности  с  повышенным 
содержанием фтора в питьевой воде более 5
-
ти лет.
 
Фтор является нейротропным ядом, поэтому функциональные 
изменения в ЦНС проявляются в развитии  тормозных процессов, снижении подвижности нервных процессов и др
. 
Профилактика флюороза
 
сводится, в первую очередь, к смене источника питьевой воды, необходимо максимально 
исключать  искусственное  вскармливание  и  прикорм  для  новорожденных,  пища  как  детей,  так  и  взрослых  должна 
быть  богата  белками,  витаминами  группы  В,  С,  D.  Необходимо  вводить  в  рацион  соли  кальция  и  фосфора, 
исключить из рациона продукты, содержащие много фтора –
 
морскую рыбу, жирное мясо, топленое масло, крепкий 
чай, использовать зубные пасты, содержащие глицерофосфат кальция.
 
Одним из наиболее распространенных хронических аллергических заболеваний характерных для жителей 
Акмолинской  области  является  бронхиальная  астма.  Ключевым  звеном  бронхиальной  астмы  как  заболевания 
верхних  дыхательных  путей  является  бронхиальная
 
обструкция
 
(сужение  просвета
 
бронхов),  которая  обусловлена 
формированием специфических иммунологических
 (
сенсибилизация
 
и аллергия) или неспецифических механизмов, 
которые  проявляются  повторяющимися  эпизодами
 
свистящих  хрипов
, 
одышки,  чувства  заложенности  в  груди 
и
 
кашля
. 

«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
 
 
37 
 
 
Симптомы бронхиальной астмы могут дебютировать в любом возрасте, но обычно возникают в детстве и 
сохраняются в зрелом возрасте, снижая уровень качества жизни пациента и его социальную адаптацию.
 
В Казахстане за последние 5 лет заболеваемость бронхиальной астмой увеличилась в 2,2 раза. На первом 
месте по обращаемости в медицинские учреждения находится в Акмолинской (90,5 случая на 100 тыс.населения), 
Северо
-
Казахстанской  (60,7),  Костанайской  (50,4),  Южно
-
Казахстанской  области  (42,8).  Количество  хронических 
больных,  особенно  впервые  обратившихся  за  медицинской  помощью,  продолжает  неуклонно  расти  по  всем 
возрастным  группам  на  7
-
8  %  ежегодно  [5].  Заболеваемость,  выявляемая  при  медицинских  осмотрах,  превышает 
уровень  заболеваемости  по  обращаемости,  в  среднем,  в  3  раза,  при  этом  отмечается  тенденция  к  ежегодному 
росту аллергической патологии верхних дыхательных путей [6].
 
На  современном  этапе  изучение  влияния  различных  природных  и  социально
-
экономических  факторов  на 
здоровье населения является одним из наиболее активно разрабатываемых направлений медицинской географии. 
Особую  важность  приобретают  исследования,  в  задачу  которых  входят  медико
-
географическая  оценка  и 
территориальная  дифференциация  состояния  здоровья  населения  на  региональном  уровне.  Для  обеспечения 
социального  благополучия  необходимо  постоянное  ведение  экологического  мониторинга,  позволяющего 
контролировать  состояние  окружающей  среды  и,  как  следствие,  состояние  здоровья  населения.  В  течение 
длительного времени регион испытывает значительные техногенные нагрузки как крупный промышленный центр и 
транспортный узел. Наблюдаемая интеграция Астаны и Акмолинской области создает дополнительные проблемы 
экологического,  социального  и  экономического  характера.  Таким  образом,  исследование  медико
-
географической 
обстановки  данного  региона,  анализ  связей  между  здоровьем  населения  и  географическими  свойствами 
территории, включая широкий спектр факторов как локального, так глобального действия, разработка механизмов 
решения проблем здоровья населения, является чрезвычайно актуальным.
 
 
Литература:
 
1. 
Послание  Президента  Республики  Казахстан  –
 
Лидера  Нации  Н.А.  Назарбаева  народу  Казахстана  «Стратегия 
«Казахстан 2050» –
 
новый политический
 
курс состоявшегося государства» от 14.12.2012
 
2. 
Оспанов  М.А.  Заболеваемость  злокачественными  новообразованиями  и  особенности  распространения  в 
Акмолинской области. Автореф. дис. на соискание ученой степени канд. мед. наук. Алматы, 2010 г. –
 
17 с.
 
3. 
Черепанова
 
Л.Ю.  Гигиеническая  оценка  состояния  окружающей  среды  и  здоровья  сельского  населения 
зерносеющего региона Республики Казахстан. Автореф.дис. на соискание ученой степени канд.мед.наук. Астана, 
2009 г. –
 
21с.
 
4. 
РГП  «КАЗГИДРОМЕТ»  Департамент  экологического  мониторинга:  «Информационный  бюллетень  о  состоянии 
окружающей среды Щучинско
-
Боровской курортной зоны. Выпуск 1 (21)» 1 квартал 2012года.
 
5. 
Статистический  сборник  «Здоровье  населения  Республики  Казахстан  и  деятельность  организаций 
здравоохранения в 2011 году». –
 
Астана: 2012 г.
 
6. 
Бармагамбетова А.Т. «Организация медицинской помощи больным с бронхиальной астмой».  –
 
Атырау: 2013. –
 
5 
с.
 
 
Научный руководитель:
 
кандидат биологических наук, доцент Инкарова Жансулу Ишановна.
 
 
 
Іңкәр Рахманова
 
(Талдыкорган, Казахстан)
 
 
АЛТЫНЕМЕЛ ҰЛТТЫҚ САЯБАҒЫНА САЯХАТ
 
 
2014 жылдың маусымайында Алтынемел ұлттық саябағы орналасқан Бесши ауылының әкімінің қолдауымен 
өткізілген
 
«Ұлттық  парктер  шеруі»  атты  салтанатты  жиынға  барғанда  көзім  жетті.Бұл  жиынға  жер  жанаты  Жетісу 
жерінде  орналасқан  Ілияс  Жансүгіров  атындағы  Жетісу  мемлекеттік  Университетінің 
ұлағатты ұстаздары жетекшілік етуімен барған болатынбыз.
 
Алтынемел 

 
Жоңғар Алатауы оңтүстік сілемдерінің арасында орналасқан ұлттық 
табиғи  парк.  Жер  көлемі 

 
520  мың  гектар.  Парк  аумағында
 
туристерді  қатты 
қызықтыратын бірегей табиғи құрылымдар және байырғы тарих ескерткіштері орналасқан.
 
Алтынемелдің флорасы мен фаунасы
 
Алтынемел  өсімдік  пен  жануарлардың  ерекше  түрлеріне  бай.  Саябақта 
өсімдіктердің
 
634 түрі өседі, олардың 41 сирек кездесетін, ал 27
-
уі эндемик өсімдіктер, яғни 
сол жерде ғана кездесетін өсімдіктер қатарына жатады

1

. 
Сондай
-
ақ  бұл  жерде  алып  шегіршін  ағашы  700  жылдан  астам  уақыт  бойы  өсіп 
келеді.  Оның  алыптығы  сонша,  сегіз  адам  бірігіп  қана  оны  қапсыра  құшақтай  алады.  Бұл 
шегіршіннің  жанындағы  бұлақтан  Шыңғысхан  жауынгерлері  шөлін  қандырған  деседі.  Бұл 
жерде  қабығы  өте  қатты  ағаш  та  бар,  бұл  ағаштан  ежелгі  адамдар  садақтарына  жебе 
дайандаған. Бұл ағашты «тас ағаш» деп те атайды.
 
Саябақта  тіршілік  ететін  жануарлардың  ішіндегі  56  түрі  Қазақстанның  Қызыл 
кітабына енгізілген. Олардың ішінде жабайы сабаншы, Орта Азиялық өзен кәмшаты және 
тағы  басқалары  бар.  Осы  жерде  тіршілік  ететін  құстардың  40  түрі  Қазақстанның  Қызыл 
кітабына  енгізілген.  Қазақстанда  мекен  ететін  жорғалаушылардың  жартысынан  артығы 
Алтынемел  суларында  тіршілік  етеді.  Іле  өзені  мен  Қапшағай  су  қоймасы  сазан,  жайын, 
ақтабан, көксерке, ақбалық т.б. балықтарға бай.
 
Іле өзенінің құмды жағалауында дем алып, күнге күйіп, жылы суында шомылуға болады. Осы жерде тұрып, 
өзеннің
 
ар жағынан көрінетін, 100 метрлік қызыл тасты жартас көрінісін тамашалауға болады.
 

38 
«Проблеми та перспективи розвитку науки на початку третього тисячоліття у країнах Європи та Азії»
 
 
 
 
Саябақ  территориясында  төмендегідей  бедерлер  кластары  бар.  Олар 

 
таулар,  тау  жазықтары,  төбелер 
мен  жазықтар.  Негізгі  бөлігін  теңіз  деңгейінен  1200
-
2500  м  биіктікке  жеткентау  массивтерінен  құралған.  Терең  тау 
жыралары  мен  жер  қыртысының  26  түрі  байқалады.  Флораның  1800
-
і  биік  өсімдік  түрлері,  оның  ішінде  21  түрі 
Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген. Сонымен қатар, саябақта эндемикалық және аз кездесетін өсімдіктердің 60 
түрлері өседі.
 
Саябақ  территориясы  фаунаға  бай.  Жалғыз  омыртқалылардың  260  түрі  немесе  Қазақстанның 
омыртқалылар фаунасының 31,2 %
-
ы мекен етеді. Жыл құстары мен қыстайтын құстардың 400
-
ден астам түрлері, 
оның ішінде Қазақстанның Қызыл кітабына 40 түрі
 
енгізілген. Саябақты мекендеген сүтқоректілердің негізгі түрлері: 
қарақұйрық,  арқар,  сібір  тауешкісі,  түркмен  құланы,  қар  барысы,  тас  сусары,  бүркіт,  сабанша,  қара  ләйлек,  қырғи, 
сұңқар,  сапсанлашын,  жыланжегіш  қыран  сынды  құстар  мен  аңдар 
Қазақстанның
 
Қызыл кітабы мен Халықаралық Қызыл кітапқа кіреді.
 
Бақ жануарлар әлеміне де бай. Омыртқасыздардың ішінде ең 
көп кездесетіні –
 
өрмекшітәрізділер мен жәндіктер. Жәндіктердің 5000
-
нан  аса  түрі  белгілі,  оның  25  түрі  Қазақстанның  «Қызыл  кітабына» 
енгізілген. Мысалы, Галузо отынкескіш қоңызы, Сольский барылдауық 
қоңызы,  дала  сколиясы,  жолақты  тораңғы  көбелегі,  т.б.  Омыртқалы 
жануарлар  фаунасы  да  бай.  Балықтың  20  түрі,  оның  ішінде  3  түрі 
эндемиктер  (балқаш  алабұғасы,  балқаш  шармайы,  бір  түсті 
салпыерін)  болып  саналады.  Қосмекенділерден  жасыл  құрбақа, 
қызылаяқ бақа және көлбақа бар. Бауырымен жорғалаушылардың 25 
түрі  кездеседі.  Мысалы,  қалқантұмсық  жылан,  дала  тасбақасы, 
жалтырауық  жармасқы,  оқжылан,  т.б.  Құстардың  200  түрінің  174  түрі 
саябақта  ұялайды.  18  түрі  «Қызыл  кітапқа»  енгізілген,  мысалы,  қара 
дегелек,  балықшы  тұйғын,  жұртшы,  үкі,  т.б.  Сүтқоректілердің  70
-
тен 
астам  түрі  мекендейді,  олардың  ішінде  ортаазия  тас  сусары,  шұбар  күзен,  ортаазия  өзен  құндызы,  Тянь
-
Шань 
арқары және бозтүсті ергежейлі қосаяқ қорғауға
 
алынған. Саябақта 1976 –
 
77 жылдардан бері ақ бөкендер, 400
-
ден 
аса құлан мекендейді. Табиғатта сирек кездесетін бір түр –
 
Пржевальский жылқысы дүние жүзінде бірнеше зообақта 
ғана сақталған. 2003 жылы саябаққа Германиядан бірнеше жылқы әкелініп, жерсіндірілді. Саябақта табиғат шежіресі 
жүргізіліп, жан
-
жақты жабдықталған бірнеше туристік маршруттар жұмыс істейді.
 
Саябақ  археологиялық  ескерткіштер  мен  ежелгі  таңбалар  және  суреттер  салынған  үңгірлермен  тастарға 
бай.  Сақ  дәуірінде  салынған  «Бесшатыр»  обаларының
 
маңызы  үлкен.  Ш.Ш.Уәлихановтың  тарихи
-
мемориалдық 
мұражайы осында орналасқан. Саябақта өсімдіктердің 1800 түрі: балқаш сексеуілі, баялыш, шырша, үйеңкі, тораңғы, 
қызыл тал, жиде, жыңғыл, сексеуіл, қылша, т.б. өседі. Саябақтың жануарлар әлемі де алуан түрлі: сүтқоректілерден 
құлан,  қарақұйрық,  арқар,  түлкі,  тас  сусары,  қоян;  құстардың  15  түрі:  бүркіт,  тазқара,  ителгі,  кекілік,  қырғауыл, 
бұлдырық; балықтардан сазан, көксерке, ақмарқа, табанбалық, т.б. кездеседі. Омыртқасыз жануарлар дүниесі толық 
зерттелмеген. Саябақта 17 қорықша бекеті және бірнеше туристік маршрут жұмыс істейді.
 
Қызыл
 
кітапқа тіркелген өсімдіктер тізімі

 
Қазақстан өсімдіктер әлемінің асыл қазынасы 

 
Қызыл кітапқа 
енгізілген өсімдіктер жайлы төменгі кесте ұсынылған. 140 түрдің таралуы, олардың қорғау мен мәдени түрде өсірілуі 
жайлы мәліметтер берілген.
 
Өткен
 
ғасырдың  60
-
шы  жылдарында  адамзат  алдында  өсімдіктер  әлемінің  қорғауға  тікелей  кірісу  туралы 
мәселе туындады. Дүние жүзі көлемі және жекелеген мемлекеттер ішінде жануарлар мен өсімдіктерді қорғау туралы 
комиссиялар құрылып, сирек кездесетін және құрып бара жатқан түрлер тізімі жасалды.
 
Қызыл
 
кітап 

 
бұл қауіп 

 
қатер дабылы. Түрдің бұл кітапқа енгізілуі, оған ерекше көңіл бөлу керек екендігін 
білдіреді,  көбіне  арнайы  қорғау  шаралары  қажет,  әйтпесе  түрдің  мүлдем  жоғалып  кетуі  мүмкін.  Қазақстан  үкіметі 
1978  жылдың  қаңтарында  Қызыл  кітапты  құру  туралы  қаулы  шығарды.  Мүк,  қына,  санырауқұлақтарды  қосқанда, 
құрамында 300 түрден аса өсімдіктер бар кітап, 1981 жылы акедемик Б.А.Быковтың жетекшілігімен жарық көрді.
 
Қызыл
 
кітапқа  енгізілген  өсімдік  ерекше  қорғауға  алынады.  Оларды  жинауға  тыйым  салынған  (тек  ерекше 
жағдайда
 
арнайы  рұқсатпен  ғана).  Қызыл  кітапқа  енгізілген  өсімдіктерді  заңсыз  жинаса  немесе  зақымдаса,  әрбір 
данасына 360 теңге айып төлейді) 2001 жылы 12 қыркүйектегі №1186 Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қаулысы).
 
Қызыл
 
кітап

 
сирек  кездесетін  түрлердің  санының
 
қазіргі  жай
-
күйін  көрсететін  құжат.Қазақстанның  Қызыл 
кітабында сирек және жойылып бара жатқан түрлердің тізіміне енгізілген жабайы омыртқалылардың 87 түрінің және 
өсімдіктердік 303 түрінің қазіргі таралуы, санының жай
-
күйі, биологиясы туралы мәліметтер келтірілген

2

. 
Қызыл
 
кітапқа ресми енгізілген өсімдіктердің 16 түрі Батыс Алтай мемлекеттік табиғи қорығының аумағында 
тіркелген.  Алайда  Алтай  ботаника  бағының  ғылыми  қызметкері  б.ғ.к.  Ю.А.  Котуховтың  жұмысының  нәтижесінде 
сирек, осалдау және жойылып бара
 
жатқан түр мәртебесіндегі тағы да 50 түр анықталды.
 
Адамдар мыңдаған жылдар бойы өсімдіктер мен жануарлар дүниесін пайдаланып келді және де өзінің жан
-
жақты тіршілігінде жануарлар мен өсімдіктердің пайдалы қорын қолданып ғана қойған жоқ, сонымен бірге табиғатты 
өзгерту арқылы көптеген түрлердің өмір сүру жағдайларына әсер етті. Табиғатқа антропогенді ықпал етудің әсерінен 
жер бетінде өсімдіктер мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылу процесі басталды.
 
Ғылыми
- 
техникалық прогресс адамдардың қолына табиғат
 
әлеміне әсер ететін күшті құралдар берді. Бұл 
құралдар  қаншалықты  пайдалы  болса,  соншалықты  зиянды.  Адамдар  көбінесе  кейде  түсінбей,  кейде  салақтықтан 
табиғатты  қалпына  келтіру  үшін  ұзақ  уақыт  қажет  болатынын  ойламастан,  оған  қалай  болса  солай  қарайды. 
Сыңсыған
 
орманның  орнындағы  жанған  түбірлер,  су  шайып  өткен  тау  беткейлеріндегі  жыртылған  жерлер,  ағаш 
ағызу кезінде ластанған өзендер. Осының бәрі сирек кездесетін көптеген бағалы аңдар мен өсімдіктердің құруына 
әкеп соғады.
 
Табиғатта  пайда  болған  әрбір  түр
 
өзінші  бірегей  және  ешқашан  қайталанбайды,  сондықтан  да  оның 
жойылуы

 
орны қайта толмайтын нәрсе. Және де бұл жоғалту қауымдастықтың бүтінділігі мен табиғаттағы жалпы 
тепе
- 
теңдіктің бұзылуына әкеп соғады. Сондықтан да қазіргі кезде табиғатты қорғау мәселесі дүниежүзілік мәселеге 
айналып отыр. Бұл мәселе бүкіл әлемде маңызды мемлекеттік мәселе ретінде қаралады.
 

жүктеу/скачать 4,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: