Т. В. Шевякова д филол н., профессор кафедры журналистики Казнпу им. Абая хуш столетие нередко называют веком фразеологии, что вполне правомерно, поскольку именно в этот период возникли или окончательно оформили

 
1.    Сиротинина  О.Б.  Русская  разговорная  речь:  Пособие  для  учителя.  –  М.: 
Просвещение, 1983. – с.17 
2.  Швец  А.В.  Разговорные  конструкции  в  языке  газет.  –  Киев:  Издательство 
Киевского университета, 1971. – с.17-18 
3.  Кожина М.Н. Стилистика русского языка. – М.: Просвещение, 1977. – с. 147.  
 
 
Тҥйін 
Біздің мақала «Егемен Қазақстанның» газет дискурсының (мҽтін) тіл ерекшеліктерін 
зерттеу мҽселелеріне арналған.  
Қазақстан Республикасы тҽуелсіздік алғаннан бері бҧқаралық ақпарат қҧралдарының 
даму барысы жақсарды, сондықтан газеттік мҽтіндерді зерттеу лингвистикада маңызды болып 
табылады.    
 
Summary 
Our  article  is  devoted  to  the  problem  of  study  of  linguistic  peculiarities  in  newspaper 
discourse (text) of the sovereign Kazakhstan.    
After Republic of Kazakhstan  gained independence intensivity  of mass media development 
increased , therefore, study of the newspaper text is actual in linguistics.     
 
 
 
 
 
 
КОММУНИКАТОР ТҦЛҒАСЫ 
 
Ғ.С.Бақбергенова   - 
журналистика кафедрасының оқытушысы 
 
Коммуникатор  тҧлғасына  қатысты    мҽселе  қозғай  отырып,  біз  аудиторияның  кез-
келген коммуникаторға деген қарым-қатынасының бір жағынан жалпы ортақ заңдылықтарға, 
екінші  жағынан  алғашқы  ҽсерге  байланысты  екендігін  байқаймыз.  Жалпы  заңдылықтар 
тҽжірибе кҿрсетіп бергеніндей аудиторияның коммуникаторға деген сенімділік деңгейі оның 
біліктілігіне,  сҥйкімділігіне  байланысты  ҿрбиді.  Ҽдетте,  кҿп  жағдайда  жҧртшылық 
академиктің,  белгілі  саяси  шолушының  немесе  министрдің  сҿйлеген  сҿзін  ешкімге  белгісіз 
ғылым  кандидаты,  журналист  болмаса,  ҽлдебір  мекеме  қызметкерінің  сҿзіне  қарағанда 
ерекше  сеніммен  тыңдайды.  Тіпті  олар  бірінші  топтағы  коммуникаторлар  айтқан  сҿздермен 
нақпа-нақ дҽл келіп жатса да...   
 
 
 
 
 
 
 
Бҧл  жерде  коммуникатордың  ҿз  сҿзі  арқылы  ҿзіндік  тҧлға  екендігін  кҿрсетуге 
мҥмкіндігі  бар.Осы  орайда  сҿз  этикасының  нормаларының  сақталуы  сҿйлеушінің 
тыңдаушыға  деген  ілтипатының  оң  екендігін  танытатын  бірден-бір  алғышарт  болып 
табылады.  Коммуникацияға  қатысушылар,  ҽңгімелеуші  мен  аудитория  арасындағы 
коммуникативтік  байланыс,  олардың  ойларының  бір  жерден  шығуы,  ортақ  білімінің  болуы 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №3 (45), 2013 ж. 
 
 
109 
 
т.б жайттар тыңдаушыға  ықпал ететін факторлар болып табылады.    
 
 
Ҽңгімелеуші ҽртҥрлі факт, аргумент, эмоция арқылы аудиторияға барынша  ҽсер етіп, 
иландыруды  мақсат  етеді.Коммуникатор  дҽрістің  басталуына  ерекше  мҽн  береді.  Ҿйткені, 
дҽріс бойында тыңдаушы назарын ҧстап тҧру осы ҽңгіменің кіріспесімен тығыз байланысты 
болмақ.  Бҧл  орайда  тҽжірибелі    коммуникаторлар  ҽңгімені  кҿпшілікті  қызықтыратын 
жҽйттерден  бастауға  тырысады.  Сҿйтіп,  ҽңгімелеуші    тыңдаушыны  айтылар  сҿздің  негізгі 
бҿлігін ҧғынуға психологиялық  жағынан дайындайды.  
 
 
Эксперимент 
кҿрсетіп  бергеніндей  мҧндай  жағдай  бірнеше  рет  қайталанған.  Мҽселен  бір  топта  (тҽжірибе 
жҥргізілген)  академик  дҽріс  оқыса,  екінші  топқа  дҽл  сол  дҽрісті    қарапайым  адам  оқыған. 
Сонан соң  осы дҽрістің ҽсері салыстырылған. Десе де, бҧл жерде адам білімі мен мҽдениеті 
жетілдірілген  сайын  аудиторияның  оған  деген  сенімі  жоғарылай  береді  деген  пікір  жоққа 
шығарылады.  Адамдарда  сыни  кҿзқарас  қалыптаса  бастайды.  Бҧл  деген  олардың  кез-келген 
коммуникаторды  қызмет  беделіне    ғана  қарап  емес,  оның  ауызша  немесе  жазбаша  жасаған 
баяндамасының сапасына қарап та бағалайды деген сҿз. 
Коммуникатор  беделі  оның  ҿзі  сҿз  етіп  отырған  мҽселе  тҿңірегіндегі  білімінің 
қаншалықты  терең  екендігімен  қоса,  ҿз  ісін  қандай  дҽрежеде  білетіндігімен  байланысты 
болмақ.  
 
 
 
Мысалы,  инженер  жазған  халықаралық  шолу 
оқырмандар  тарапынан  қаншалықты  тҥсінбеушілік    тудырса,  керісінше,  саяси  шолушының 
инженерлік  тақырыпқа  қалам  тербегені  де  осындай  реакция  тудырары  сҿзсіз. 
Коммуникатордың  оқырмандар  мен  тыңдармандар  алдындағы  беделі  алғашқы  ҽсерге  де 
байланысты екендігін ешкім жоққа шығара алмайды. Оған деген қатаң талап оның аудитория 
алдындағы  жауапкершілігін  арттырады.  Сондықтан  да  оның  адамдар  сенімін  ақтай  алмай 
қалу  қаупі  жай  адамға  қарағанда  ҽрқашанда  жоғары  тҧрады.  Психологиялық  эксперимент 
кҿрсеткеніндей  тыңдалған  немесе  оқылған  ақпараттардан  кейін  бірнеше  апта  ҿткенде, 
адамдар санасында тек, олар  ҥшін ғана маңызды жайттардың қалғаны анықталған.    
 
 
 
 
 
 
 
 
Бҧл  жерде  ҽңгіме  кімнің  не 
жайлы, қашан, қайда айтқандығы туралы мҽліметті есте сақтауға тиіс арнайы адамдар жайлы 
сҿз  қозғалып  отырған  жоқ.  Қорыта  айтқанда,    адамдар  санасына  ҽсер  етуде  шешуші  рҿлді 
насихаттың  қандай  тҥр  де  жҽне  мазмҧнда  жетуі  айқындайды.  Сондықтан  коммуникатордың 
негізгі  мақсаты-  адамдардың    ҿзіне  деген  сенімін  ояту  болып  табылады.  Ал,  сенімді  ояту 
талантына коммуникатор ҿзі ҽңгімелеуге тиіс жайтқа ҿзі де  шын кҿңілмен сенгенде ғана ие 
болмақ. 
 
Резюме  
В  этой  статье  речь  идет  о  взаимоотношениях  коммуникатора  с  аудиторией  и  об  его 
искусстве  увлечения  слушателя  словами.  Также,  об  авторитете  коммуникатора,  который 
глубоко владеет информацией о проблеме, про которую говорит и является профессионалом в 
своем деле.                                                    
Summary  
In  this article we  are  talking about  the relationship of  the  communicator with the 
audience about his art and hobby listeners with  words. Also, the  credibility of  the  communicator, 
which deeply has  information about  the  problem, about  which  it says isa  professional in the 
business. 
 
                               
 
 

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Филология» сериясы, №3 (45), 2013 ж. 
 
 
110