нып,  қырғыздың  қасиетті  топырағын  басқан  шағымда

өрбуійе,  шиеленісуіне  қарай  үнінің  қайта-қайта  құбылып
отыратынына,  ақындық,  айтқыштық  қуатына  талай  рет
тәнті  болғаным  соншалық,  тебіреніп,  көзіме  жас  алдым
Қаншайым  келініңіз  екеуміз  дүниеден  ерте  қайтқан
ақын  досым  Жолон  Мамытовтың  жұбайы  Меңдіні,  пер-
зенттері  Әйгерім  мен  Азаматты  ертіп  барып,  ұлы  манас-
шының  аруағына 
құран  оқыттырып, 
қабіріне 
гүл 
қойдық.
XX  ч’асырдьщ  осы  ұлы  феномені  есіңізде  қай 
қырымен  қалды?
Айтматов.  Тағдыр  айдап,  қайсыбір  жылы  Сәкеңмен 
бірге  Шу  өлкесіндегі  шаруашылықтың  біріне  барғаным 
есімде.  "Қаралаев  келіпті"  деген  хабар  жан-жаққа  лезде 
тарап  кетті.  Алыс  жайлаулардан,  тау  бөктеріндегі  ферма- 
лардан  үлгергені  машинаға,  кейбірі  тракторға  жар- 
масқан, 
тіігп 
жаяу-жалпылаған 
жүрт 
түс-түстан 
шүбырды  дейсің.  Қаралаевтың  өнеріне  ынтыққандардың 
көптігі  соншалық,  колхоздың  клубына  сыймай,  тең  жар- 
тысы  сыртта  түрды.  Мұны  көрген  Қаралаев  "Манасты" 
ашық  алаңда,  ел  ортасында  тұрып  айтпақшы  болды. 
Саяқбай 
клуб 
алдындағы 
текпішекке 
отырды 
да, 
қаумалаған  елдің  көпшілігі  малдас  құрып,  жерге  жайғас- 
ты.  Енді  біреулері  машинаның  үстіне  шығып,  ат  үстінде 
түрып,  үлы  жырға  құлақ  тосты.  Әлден  уақытта  көкжиек- 
тен  көтерілген  қара  бұлт  тас  төбеге  келді  де,  іргесі  сөгіл- 
гендей,  нөсерлетіп  жіберді.  Бірақ  Қаралаев  жаңбырмен 
жарыса  жыр  төкті.  Үстімдегі  қыры  сынбаған  жаңа  кос- 
тюмім  бүлінер  деп  қауіптенсем  керек,  жалғыз  өзім  клуб- 
тың  бұрышына  барып  қалқалаппын.  Қарасам,  менен 
басқасы  тырп  етер  емес.  ¥ялғанымнан  орныма  қайтып 
оралдым.  Басынан  өткен  су  бақайшағына  жетсе  де, 
қашан  манасшы  жырлауын  тоқтатқанша,  орнынан  ешкім 
қозғалған жоқ...
Бұл  оқиғадан  бұрынырақ  өткен  тағы  бір  қызық  жайт
есімде  қалыпты.  1959  жылы  Мәскеуден  оқу  бітіріп,  елге
жаңа  оралған  шағым.  Партия  мектебінің  тыңдаушылары
Саяқбай  Қаралаев,  Қарамолда  Орозов  сынды  қырғыздың
аты  әйііаі  алыптарын  шақырып,  арнайы  кездесу  өткізді.
Тыңдаушылар  жалаң  қырғыздар  емес,  ішінде  орысы,
немісі  аралас  алуан  ұлттың  өкілдері  еді.  Ал  манасшылар
мен  айтыс  ақындарының  дені  орысша  білмейді.  Екі  орта-
да  аудармашылық  қызмет  атқардым.  Кезек  Саяқбайға 
келді.
-  
Манасты  қай  жасыңыздан  бастап  айттыңыз?  Ал- 
ғашқы  ұстазыңыз  кім?  Бір  адамның  басына  осыншама

өлең  тасқыны  қайтіп  сыяды?  -   десіп,  жиналғандар 
сұрақты  үсті-үстіне  жаудырып  жатыр.
-   Бала  кезімде  қой  бағып  жүріп,  бір  теректің  түбінде 
ұйықтап  қалыппын,  -   деп  бастады  әңгімёсін  Қаралаев.  -  
Күн  бесін  кезінде  ат  тұяғының  дүбірінен  оянып  кеттім. 
Ұйқылы-ояу  көзімді  ашсам,  тура  маған  қарай  бір  арғы- 
мақ  мінген  зор  тұлғалы  кісі  құйындай  ұшып  келеді. 
Қолындағы  найзасы  күнмен  шағылысып,  жарқ-жұрқ 
етеді.  Тұлпарының  екі  көзі  шоқтай  жайнап,  ауыздығын 
қарш-қарш  шайнайды.  Екпіндетіп  келіп,  тізгін  тартты. 
Асықпай  аттан  түсті де:
-  Ей,  бала,  бұл не  жатые?  -  деді.
-  Ұйықтап  қалыппын.
-   Сенің  аузыңа  зор  бақыт  қонады.  Мұнан  былай  сен 
Манас  жырын  айтасың.  Кәне,  аш  аузыңды!
Аузымды  ашқаным  сол  еді,  әлгі  адам  аузыма  зәрін 
шаптырып  жіберді.  Ақ  маржандай  сызылған  көбіктің 
аузымда  бұрқырағаны  соншалық,  тұншығып  қала  жазда- 
дым...  Іле-шала  аттылы  кісі  көзден  ғайып  болды.  Маған 
жолыққан  аруақ,  бәлкім,  қыдыр  шығар,  содан  бастап 
"Манасты"  айтып  кеттім...
Қаралаев  әңгімесін  тоқтатар  емес,  мен  ілесіп  аударып 
отырмын.  Оқиғаның  тап  осы  тұсына  келгенде,  маңдайым 
тершіп,  қиналайын.  Дәлме-дәл  аударсам,  көпшіліктің 
ішінде  әйелдер  де  отыр...  Өзге  ұлттың  өкілдері  "аруақ", 
"қыдыр"  дегенді  онша  түсіне  бермеуі  мүмкін.
Амалым  құрып,  ақыры  әлгі  оқиғаның  шарықтау 
шегін  "аузыма  түкірді"  деп  аудардым.  Оның  өзі  де 
тыңдаушыларға  аз  эсер  еткен  жоқ.
Содан  бері  араға  қаншама  жылдар  түсті.  Бұл  жайлы 
тірі  адамға  тіс  жарған  емеспін.  Тек  жақында  Белгияда 
өткен  бір  кездесу  үстінде  Қаралаевқа  байланысты  сол 
оқиғаны  болған  күйінде  баяндап  бердім.
Бір  француз  қаламгері:  -   Мұны  неге  бүгіп  жүргенсіз. 
Ең  керемет жері  осы  емес  пе?  -  деп  таң-тамаша  қалды.
Шаханов.  Әлем  халықтарының  фольклорында  небір 
дастандар  мен  лиро-эпостық  жырлар,  қиссалар  мен  хи- 
каялар  бар.  Солардың  ешқайсысы  өзінің  көлемі  жағынан 
шалқар  "Манас"  эпосына  жуықтаған  да  емес.  Ұлы  Го- 
мердің  асқақ  шабытты  қаламынан  туған  "Илиада"  мен 
"Одиссеяның"  екеуін  қосқанда,  көлемі  жағынан  шамамен 
"Манастан"  20  есе  аз!  Ал  үнді  халқының  мақтанышына 
айналған  "Махабхаратаның"  өзі  қырғыз  эпосынан  2,5 
еседей  кем. 
,  ^
Осы  ұлан-ғайыр  алып  эпосты  қырғыздың  хат  таны- 
майтын  ұлы  жыршылары  алты  ай  бойы  қатарынан  айтып

тауыса  алмаған  ғой.  Не  деген  жады!  Адамның  басына  да 
осыншама  дуние  сыя  береді  екен-ау.  Эр  дәуірдің  ақын- 
жыршылары 
"Манасты” 
есіне  жазып  алып, 
келесі 
ұрпаққа  мирас  ретінде  жатқа  айтып  қалдырып  отырған. 
Тап  осы  дәстүрлі  мінез  қырғыз  ұлтын  әлемдегі  биік  па- 
расатты  елдердің алдыңғы  қатарына  қосты.
Бағзы  ғасырларда  "Манасты"  айтқан  ұлы  жыршылар- 
дың  есімін  тарих-дана  есіне  сақтап  қала  алмады.  Бәлкім, 
бұл  "Манасты"  айту  сүйексіңді  дәстүрге  айналып  кет- 
кендіктен,  тіпті  ұлы  эпосты  ұрпақтан-ұрпаққа  аманаттап 
жеткізіп  отыруды  әрқайсысы  өзінің  қасиетті  борышы  деп 
есептегендіктен  де  шығар.  Тек  соңғы  бір  ғасырдың 
шеңберінде  алсақ,  ерекше  қуатты  манасшылардың  саны 
қырықтан  асып  жығылады  екен.  Солардың  ішінде  шаша- 
сына  шаң  жұқтырмаған  Сағымбай  Оразбақов  оқ  бойы 
озық  тұр.  1930  жылы  63-інде,  яғни  пайғамбар  жасында 
дүниеден  өткен  қасиетті  қариядан  ауыз  әдебиетінің  жа- 
нашырлары  180  мың  жолдан  тұратын  бірнеше  томдық 
эпосты  қағаз  бетіне  түсіріп  алып  қалған.  Ол  жылдары 
қазіргідей  үналғы  жоқ,  өрге  салған  жүйріктей  тұлпар 
шабыт  иесі  енді  екпін  ала  бастаған  тұста  тоқтатып, 
айтқанын  жазып  алғанша,  қаңтарып  қою  неткен  қорлық 
десеңізші!  Сағымбайдың  ыза  болатыны  сондай,  кейде 
терісіне  сыймай,  жарылып  кете  жаздайды  екен.
Десе  де,  ұлы  эпосты  кешегіден  бүгінгіге  жалғаған 
қырғыздың  дарқан  перзенттері:  Балық  пен  Келдібекке, 
Тоғолоқ  Молдо  мен  Молдобасанға,  Жүсіп  Мамай  мен 
Сейденеге,  т.б.  болашақтың  атынан  алғыс  айту -  парыз.
Ал  қырғыз  әдебиетінің  классигі  Тоғолоқ  Молдоның 
өзі  (1860-1942  ж.  ж.)  "Манасты"  жырлап  қана  қоймай, 
оны  қағазға  түсіріп  отырған  ғой.  Азан  шақырып  қойған 
аты  Байымбет  болса  да,  ауылдастары  ерте  хат  таныған 
соң,  молда,  ал  кішкене,  домаланған  тұлғасына  қарап, 
"Тоғолоқ"  деп,  жанама  ат  қойған.  Ол  осы  Тоғолоқ  Молдо 
есімімен  күллі  жұртшылыққа  аттың  қасқасындай  боп 
танылған  жоқ па?
Ақынның  туған  жері  Нарын  облысы,  Акдала  ауданы, 
Қүртқа  селосынан  Бермет  Жүсүпжанова  деген  келіншек 
жұмысыма  арнайы  іздеп  келіп,  Тоғолоқ  Молдоның  араб 
өрпімен  маржандай  етіп 
өзі 
жазған  қолжазбасын  табыс 
етті.  Классиктің  қымбат  мұрасын  жүрексіне  қолға  алып, 
көз  жүгіртсем,  "Манас"  эпосының  өзі  жырлаған  нұсқасы 
екен.
-  
Мұны  Ұлттық  Ғылым  академиясына  тапсырма- 
дыңыз  ба?  -  дегенімде,  нарындық өйел:
3
------
235

-  
Заманында  Шоқан  Уәлиханов  пен  Мұхтар  Әуезов 
бастаған  қазақтың  намысты  перзенттері  манастану  ғы- 
лымына  өлшеусіз  үлес  қосты  ғой.  Бұл  мұраны  сол  ар- 
дақтыларға  және  Сізге  деген  құрметімнщ  белпсі  ретінде 
қабыл  алыңыз.  Қайда  тапсырып,  кімге  өткізесіз,  ол  -  
өзіңіздің  ықтиярыңызда. 
Сенімді  қолға  беріп, 
мен
міндетімнен  қүтылдым,  -  деді.
Енді  осы  мүраны  Қырғыз  Ұлттық  Ғылым  академия-
сына  қүрметпен  өткізгелі  отырмын.
Айтматов. 
Мұха, 
бұл  -   өзіңе  деген 
қырғыз
халқының  сенімі  әрі  оның  белді  бір  үлына  аиналған- 
дығыңның дәлелі.  Жалпы,  ауыз  өдебиетінің  небір  жауһар
нұсқалары  әлі  күнге толық жиналмай  жатыр-ау...
Шаханов.  Осы  жыршылардың  ішіндегі  ең  бір  тарлан-
бозы  Саяқбай  Қаралаев  екенін  жоғарыда  айттық.
Асқар  Ақаев  "қырғыз  елінің  Микеланджелосы  деп
баға  берген  Тұрғынбай  Садықов  Кіндік  Азия да  және 
алыс-жақын  елдерде  зор  беделге  ие.  Жуырда  ғана  мен  ол 
кісіге  Қазақстан  Республикасының  Президенті  Нурсул­
тан  Назарбаевтың  атынан  "Парасат"  орденін  табыс  еттім. 
Осы  Тұрекең  Саяқбайдың  мүсінін  тас  бетіне  қалаи
түсіргені  жайлы  бірде  маған  мынадай  сыр  шертіп  еді.
“Манастың  алып  ескерткішінің  екі  жағына  оны  жыр- 
лаған  ұлы  өнер  иелерінің  мүсінін  бейнелейін  деген  оймен 
жетпісінші  жылдардың  ішінде  могиканның  соңғы  тұяғы 
атанған  Саяқбайдың  тұлғасын  мөрмәр  тасқа  қашағалы 
өзімен  ұзақ  әңгімелестім.  Үйінде  отырып,  сырластық,  бақ 
аралап,  серуендедік...  Көптен  Сәкеңнің  жалт  еткен  бір 
сәтін  ұстай  алмай,  зықым  шықты.  Орта  бойлы,  момақан 
қария...  Оны тас  бетіне  көшіргеннен  не  ұтамыз?
-   Саяқбай  аға,  "Манасты"  айтып  көріңізші,  -   деп
қалдым,  әбден  қиналған  бір  сәтте.
О,  нөтквн  қүдірвт  десеңізші,  манасшы  көз  алдымда
күрт  өзгеріп  сала  берді.  Әлгі  момақан  қариядан  түк  те 
қалған  жоқ,  жыр  қойнауына  енген  сайын,  қабағында 
найзағай  ойнап,  екі  иығы  билеп,  қос  қолы  ауаны  оңды- 
солды  тілгіледі.  Манастың  Қоңырбаймен  соғысын  баян- 
даған  түста,  Саяқбайдың  ышқынғаны  сондай,  айналамда 
дауыл  көтеріліп,  тап  қазір  өзімді  ұшырып  әкететіндей 
сезіндім.  Жалма-жан  манасшының  ж үзіне  қарап  ем,  ол 
болса,  мынау  пәни  дүниені  мүлдем  ұмытып,  бірде  Бақай 
қарияға,  бірде  Сырғақ  пен  Алмамбетке,  бірде  Шуақ  пен 
Ер  Көкшеге  айналып,  көзінен  жасы  мөлтілдеп,  ащы  тері
алынған тұлпардай,  мүлде  өзгеше  күй  кешті.
Маған  керегі де осы еді.  Дереу эскизге түсіріп алдым  .

Қырғыздың тауы  мен даласын  құшағына  сыйдырғысы 
келгендей,  қос  қолын  айқара  созған  Саяқбайдың  шабыт- 
ты  сәтін  бейнелеген  сол  мүсін  қазір  Бішкектегі  Тоқтағұл 
Сатылғанов  атындағы  мемлекеттік  филармонияның  ал-
дында  маңдайын  күнге  төсеп,  үлы  эпосты  мәнгілікке 
жырлап тұр.
Шіке,  қырғыз  бен  қазақта  ұлы  тұлғалар  аз  болған 
жоқ.  Солардың  бірі  әрі  бірегейі  — ауыз  әдебиетінің  алы- 
бы  Жамбыл  Жабаев.  Қырғыз  бен  қазаққа  етене  мәлім 
болған  Жамбыл  ғұмырының  соңғы  тоғыз  жылында 
бұрын-соңды  қазақ  баласы  шықпаған  абырой  биігінө 
көтеріліп,  XX  ғасырдың  Гомері  атанып,  көз  жұмды.
Айтматов.  Иә,  Жамбыл  қарапайым  өмірде  де,  сол
кездің  мәдени  ортасында  да  сирек  кездесер  құбылыс 
болған.
Шаханов.  Дұрыс  айтасыз.  Мына  бір  оқиғаға  назар 
бұрыңызшы.  1938  жылы  Грузин  елінің  ұлы  ақыны  Шота 
Руставелидің  "Жолбарыс  терісін  жамылған  батыр"  даста- 
нына 
750 
жыл 
толғандығы 
мерекеленді. 
Тойға 
Қазақстаннан  .Жамбыл  бастаған  бір  топ  әдебиет  пен  өн- 
ер  қайраткерлері  қатысқан.  Жәкеңнің  қасында  үзеңгілес 
інісі,  айтулы  ақын  әрі  сазгер  Көнвн  Әзірбаев  та  біргө 
жүрген.  Сол  сапарда  тоқсан  екі  жастағы  Жәкеңнің 
қыран  көзі  бір  грузин  сұлуына  түспей  ме?  Қасын  керіп, 
сәмбі  талдай  иілген  жас  қыздың  қылығы  қарияға 
қапысыз  жағып,  жүрегін  өртейді...
Айтматов.  Уа,  пәлі десеңші!
Шаханов.  Осы  оқиғаға  арнап  кезінде  мен  мынадай 
өлең жазғам.
Нар көңілдің жастығы  ма,
Әлде  оянған  арман  ба?
Ж үз жасаған  Жамбыл  ацын  кешегі,
О,  керемет,
Грузияға  барғанда,
Бір  сүлуға  ғашық  бопты  деседі.
-  Міне,  нағыз  бүтінгінің  батыры,
Қатал уақьіт қарияны сала алмапты-ау тезіне. 
Неткен қайсар сүлулық бүл, -  деп бір орыс ақыны 
Ж ас  алыпты  көзіне.
Иә,  қарттар  бар  арғымағы  -  арманнан,
Жігерімен  дүр  сілкінткен  даланы.
Сүлулықты  сезінуден қалған жан 
Бәрінен  де қалады.

Ж ер  бетінде жел  өшірген  із  аз  ба,
Ж ігерсіздің  өрісі  эр  кез  тар  болған.
Отызында  кемпір  болған  қыз  аз  ба,
Жігіт  аз  ба  отыз  бесте  шал  болған?!
Кім жас, 
г 
.
кім к,арт,
Уақыт  өзі  іріктер,
Ер көбейсін  ат  қып мінер қиялды.
Қарттық  —оттың  азаюы,
оты  азайған  жігіаипер
Қай  кезде  де қоғам  үиіін  зиянды.
Бақыттысың  әр таң  сайын  көзіңді 
Сүлулыққа  суарудан  қашпасаң.
Қартайдым  деп,  алдай  көрме  өзіңді,
Қарттык, жаспен  өлшенбейді  еиіқашан.
Айтматов.  Әдемі  қартая  білудің  үлкен  өнер  екенін, 
яғни  қартайса  да,  жастығын  жоғалтпауға  болатынын  сөзі-
мен  де,  ісімен  де  дәлелдеп  өткен  санаулы  да  аяулы
қарияларымыздың  бірі  тағы  да  осы  Жамбыл  екею  даусыз. 
Әрине,  бұл  романтикалық  эпизодты  мифтік,  аңыздық  са- 
рында  қабылдағаы  жөн.  Мұнда  қиял  ұшқырлығы  басым.
Төкпе ақындьіқ стихиясының өзі осында ғой.
Кешегі  тоталитарлық  жүйе  тұсында  халық  арасынан 
қайнап  шыққан  дарындарды  коммунистік  партия  өз  сая-
сатының  қолшоқпар-насихатшысы  ретінде  паидаланғаны
ақиқат.  Хат танымаған  соң,  Ж әкеңе  арнайы  хатшы  бөлш, 
тіпті  жырлайтын  тақырыптарын  да  өздері  таңдап  берш
отырмап  па  еді?
Шаханов.  Қазір  де  Жамбыл  жаиында  ел  арасында
алыпқашпа  сөз  баршылық.  Бірі  Ж әкеңде  үлкен  поэзия 
жоқ  десе,  екіншісі  жеке  басқа  табынушылықтың  соиы- 
лын  соқты  деп,  кінәлайды.  Құдайшылығына  келсек,  сол 
кезгі  жазба  әдебиетінің  көрнекті  өкілдерінщ  ілуде  біреуі 
ғана  болмаса,  қалғаны  түгелдей  дерлік  Ленин  мен  Ста- 
линге  жыр  арнап,  олардың  "ұлылығын"  жарыса  ма- 
дақтамады  ма?  Заман  солай  болды.  Әрі  ол  кезде  жұрт
көсемдерге  қалтқысыз  сенді.  Кім-кімді  де  заманынан
бөліп  алып  немесе  оған  бүгінгінің  көзімен  ғана  қарап,  бір 
жақты  баға  берсек,  үлкен  әділетсіздік  жасағанымыз... 
Айтматов.  Дұрыс  айтасың.
Шаханов.  Ж әкең  қырғыздың  небір  от  ауызды,  орақ
• 
тілді  ақындарымен,  өнші-күйшілерімен  ғұмыр  бақи  дос,

бауыр  болып,  екі  елді  өнерлерімен  алма-кезек  сусында- 
тып  отырған  ғой.  Үлквн  дарындардың  кейде  өз  ортасына 
сыймайтын  асаулығы  да  бар  емес  пе?  Бастарына  сондай 
алмағайып  күн туа  қалған  сәтте,  бір-бірін  пана тұтқан.
Айтматов.  Қырғыздың  атақты  ақыны  Тоқтағұл  со- 
нау  Сібірде  айдауда  жүрген  жерінен  қашып  шығып,  өз 
аулына  бармай,  алдымен  Жамбыл  досына  ат  басын 
бұратыны  осы  бауырластықтың айғағы  емес  пе?
Шаханов.  Әлбетте.  Жәкең  заманында  таңды  таңға 
ұрып, 
Манасты  айтқан  ғой.  .Және  осы  ұлы  жырды 
орындағанда,  қырғыздың  көп  жыршыларынан  мойны 
озық  түсіп  тұрған.  Атақты  Мұраталы  күйшімен  өнер 
жарыстырғанын  есітіп  пе  едіңіз?  Сол  сайыста  Жамбыл 
қырғыздың  он  үш,  ал  Мүраталы  болса  қазақтың  он  бес 
күйін  келістіре  орындағанын  көне  көз  қариялар  соңғы 
кезге дейін жыр етіп айтып  келді.
Мөсімхан  Бейсебаев  деген  ақсақал  кезінде  Қазақ
КСР-і  Министрлер  Кеңесінің  Төрағасы  болып  қызмет
атқарған.  Сол  кісінің  Жамбыл  жайында  айтқан  бір 
қызық әңгімесі  есімде  қалыпты.
-   Алматы  облыстык,  партия  комитетінің  бірінші  хат­
шысы  кезім,  -  деп  бастаған  ол  әңгімесін.  -   Жамбыл  ауда- 
ны  Алматы  облысына  қарайды.  Жәкеңнің  де  атақ- 
абыройы  аспандап,  анау-мынау емес,  Сталиннен де  қолдау 
тауып,  бүкіл Кеңес  Одағының  құрметіне  бөленген  шағы.
Бір  күні:
-   Ойбай,  Жәкең  жүзге  таяқ  тастам  қалған  шағында
төсек  жаңартамын,  әйел  аламын  деп,  қиғылық  салып
жатыр.  Сөйлесіп,  әңгімені  пісіріп  қойған  адамы  да  бар
екен.  Алған  бетінен  қайтар  түрі  жоқ,  -  деген  суық  хабар 
жетті.
Қазақстан  Компартиясы  Орталық  Комитетінің  сол 
кездегі  бірінші  хатшысы  ^Күмабай  ИІаяхметов  мұны  ес- 
тігендё,  қатты  шошыды.  Екі  қолын  артына  ұстап,  каби- 
нетін  кезіп,  сенделіп  кетті.  Шынында  да,  халқымыздың 
бетке  ұстап,  үкілеп  отырған  ардақтысының  аяқ  астынан 
бүлініп,  төсек  жаңартамын  деуі,  бір  жағынан,  күлкілі, 
екінші  жағынан,  сол  кезгі  қалыптасқан  пуритандық  мо- 
ральға  сыйымсыз  оқиға екені  анық.
-   Мына  сұмдықты  ешкім  естімесін,  -   деді  Жұмабай 
Шаяхметов.  -   Тез  арада  тоқтату  керек.  Әлгі  аламын  деп 
ынтазары  ауып  отырған  әйелдің кімі  бар  екен?
-  Колхозда  еңбек  ететін  баласы  бар деп  естідім.
-  Жедел турде  ауданның  бірінші  хатшысымен,  колхоз 
басқармасымен 
байланыс. 
Әйелді  дереу  айнытсын.

Бірақ  Жамбылдың  өзі  сезіп  қоймасын.  Бүл  ойды  баласы 
арқылы  іске  асырған  жөн.  Шешесіне  ие  болмаи  жүрген 
не  қылған  маубас  өзі?!  Егер  осы  айтқаным  орынАа^аса, 
қызметіңмен  қоштастым^  деи  бер,  -   деп,  Шаяхметов
жүдырығымен  үстелді  қойып  қалды
Түра  басшының  айтқанындай  ғып  істі  жымдастыр-
дым.  Әр  тұрлі деңгейдегі  еңдеуден  вгкен  әйел Жамбылм
тұрмысқа  шығамын  деген  ойынан  аиныды.  Кещліміз
орнына  түсіп,  қуанышты  хабарды  Шаяхметовке  жет
кізгенше  асықтық. 
.
-   Е-е  бәрекелді!  Бір  әйелге  әлдерщ  жетпесе.  не  ғып
ел  басқарып  жүрсіндер,  -  деп,  Жүмекеңнщ  де  арқа-басы 
Ге*п,  риза  боДы .  Бірақ  тағы  да  біздің  іс-әрекепміздщ
ақынға  жетіп  қалмауын  қатты  қадағалап тапсырды.
Араға  біраз  уақыт  түскен  соң, 
Жамбыл  қатты 
сырқаттанып  қалыпты,  төсек  тартып  жатыр  екен  деген 
хабар  алдық.  Үкімет  пен  партияның  Жүмабаи  Шаяхме­
тов  бастаған  бір  топ  басшылары  жолға  шықтық. 
Жәкеңнің  аулы  -  Алматыдан  бар-жоғы  жетпіс  шақырым- 
дай  жер.  Табиғаты  келіскен,  жанға жайлы,  саялы  өңір.
Барсақ,  Ж әкең  төргі  бөлмеде  теріс  қарап,  бүк  түсіп 
жатыр  екен.  Қаздай  тізіліп  түрып  берген  сәлемімізге 
мойын  да  бүрмады.  Тіпті  адам  келді-ау деп,  елең  еткен  де
жоқ.  Әдейі  қырсығып  жатқанын  білдік.
-  Ассалаумағалейкум,  Жәке,  -  деп  Шаяхметов  бастап,
біз  қоштап,  қайта сәлем  бердік.
Бұл  жолы  Ж әкең  сол  теріс  қарап  жатқан  қалпы
кулағының тұсынан  қолының ұшын  ғана  қылтитты.
Осы  сәтте  ішке  кірген  келіні  Жәкеңнің  кереуетшщ 
астында  түрған  шылапшынды  алып,  сыртқа  беттеді. 
Сәлден  соң Ж әкең баяу аунап,  басын  жастыққа  қоиды.
-   Ей,  өңшең  қызталақ,  -   деді  сосын  кіжінш.  -
Үйленейін 
дегенім 
шымылдығым 
желпілдеп 
бара 
жатқандығынан  емес.  Орта  жолда  атың  өлмесін  деген, 
кемпірім  кеткен  соң,  кәріп  боп,  келіннің  қолына  қарап 
қалдым.  Атасының  дәретін  төгіп  жүргенін  баиқаған 

жүктеу/скачать 22,66 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: