113
3-тарау
•
Эмиль Дюркгейм
сусты ғана емес, сонымен қатар онсыз болмайтын ең аз логикалық кон-
сенсусты талап етеді. Осылайша, қақтығысты болдырмау үшін қоғам өз
мүшелерінің барлық билігін салмақтайды. Ақыл барлық ойдың осы нор-
маларынан құтылуға тырыса ма? Қоғам бұдан былай адам мәнін толығы-
мен қарастырмайды және оны тиісінше бағалайды».
(Durkheim, [1912] 1965:16)
Дюркгеймнің діни теориясын қорытындылай келе, қоғам – діннің, Құдай ұғы-
мының және барлық қасиетті (зайырлыға қарама-қайшы) нәрселердің қайнар
көзі. Демек, шынайы мағынада қасиеттілік, Құдай мен қоғам біртекті деп айтуға
болады. Дюркгейм бұл қарапайым түсінік қоғамда айтар лықтай анық және бүгінгі
қоғамның күрделілігіне байланысты қарым-қаты настың бұрмалануына қарамас-
тан, бүгінгі күннің өзінде де шынайы болып қалады деп санайды.
Дюркгейм білім әлеуметтануын қорытындылай келе, «тұжырымдамалар
мен тіпті біздің ең іргелі категорияларымыз – қоғамның бастапқыда діни рәсімдер
арқылы қалыптасқан ұжымдық бағыттары» деп мәлімдеді. Дін қоғам мен жеке
адамды байланыстырады, өйткені нақ сол әлеуметтік категориялар жеке ұғым-
дардың негізі болып табылатын қасиетті рәсімдер арқылы жүзеге асады.
Достарыңызбен бөлісу: