128
I бөлім
•
Классикалық әлеуметтану теориясы
«Біз тарихи әдіс – мәтіндерге емес, айқын әрекеттерге қолданылатын аз-
ды-көпті классикалық интерпретация тәсілі және адамзат құрылымын,
бақыланып отырған оқиғалар «мағынасын» анықтауға бағытталған әдіс
екенін түсінген соң, бұл әдістің жеке акторлар сияқты адамдардың өзара
әрекеттесуіне де қатысты қолданылу мүмкіндігін қиындықсыз мойындар
едік. Осы тұрғыдан алғанда, тарих – бұл әртүрлі тұлғалардың бәсекелес-
тік жоспарлары арқылы түсіндірілген
өзара әрекет».
(Lachman, 1971:20)
Басқаша айтқанда, Вебер акторларды, өзара әрекеттесуді және шын мәнін-
де адамзат тарихын түсіну үшін герменевтика құралдарын қолдануға тырысты.
Түсіну туралы жаңсақ пікірдің бірі – ол зерттеушінің жай ғана «түйсігін» пай-
далану. Осылайша көптеген сыншылар оны «жұмсақ», ирра ционалды, субъек тив-
ті зерттеу әдіснамасы ретінде қарастырады. Дегенмен, Вебер
түсіну симпатияға
немесе эмпатияға қатысты тек қана түй сінуден тұрады деген идеяға түбегейлі
қарсы болды ([1903–1917] 1949). Оның ойынша,
түсіну мәтін немесе әлеумет-
тік құбылысты «сезінуді» емес, оны жүйелі және мұқият зерттеуді қамтиды.
Басқаша айтқанда, Вебер үшін ([1921] 1978)
түсіну зерттеудің рационалды про-
цедурасы болды.
Вебердің
түсіну тұжырымдамасын түсіндірудегі басты мәселе – Вебердің
жеке тұлғалардың субъективті жағдайына немесе талдаудың кең ауқымды бір-
ліктерінің субъективті аспектілеріне (мысалы, мәдениетке) қолдану қолайлы-
ғына қатысты ойы. Байқағанымыздай, Вебердің әрекеттің мәдени және әлеу-
меттік-құрылымдық контекстеріне назар аударуы
түсіну макродеңгейдегі тал-
дау құралы екенін көрсетеді.
Достарыңызбен бөлісу: