215
6-тарау
•
Әлеуметтану теориясына тарихи шолу: кейінгі кезең
жасады (K. McCormick, 2011; Powers, 2005). Веблен үшін негізгі мәселе «биз-
нес» пен «өндіріс» арасындағы конфликт болды. Бизнесті Веблен өз компания-
сының кірісін ойлайтын, алайда баға мен кірісті жоғары деңгейде ұстап тұру
үшін өндірістің санын шектеуге тырысатын өнеркәсіптің меншік иесі, басқа-
рушысы, өндірістің «капитаны» деп түсіндіреді. Олар осы арқылы өнеркәсіп-
тің қызмет етуіне кедергі жасап, өнеркәсіп өндірісіне араласпауын қажет ете-
тін жалпы қоғамға кері әсерін (мысалы, жұмыссыздықты туғызады) тигізеді.
Осылайша, басқарушылар қоғамның көптеген ішкі мәселелерінің туындауына
себепкер болды. Вебленнің ойынша, басқарушы өнеркәсіп жүйесін, оның қалай
жұмыс істейтінін түсінетін және адамдардың жалпы әл-ауқатына мүдделі адам
(мысалы, инженерлер) болуы керек.
Бүгінгі таңда Веблен еңбектерінің маңыздылығы оның
«Әл- ауқатты тап
теориясы» ([1899] 1994; Varul, 2007) кітабына қатысты айтып отыр. Веблен
әл-ауқатты (бизнеспен тығыз байланыстағы) тапты бейберекет тұтынуды қол-
дағаны үшін сынға алады. Қоғамның басқа бөлігіне әсер қалдыру үшін олар
«көп алдында даңғазалап уақыт өткізу» (уақытын бейберекет өткізу) мен «де-
монстрациялы тұтынуға» (тауарларды өз бағасынан қымбатқа алуға) жол бе-
ретінін айтады. Осындай мысал қоғамның барлық тобындағы адамдарға әсер
етеді, олар тікелей және жанама түрде әл-ауқатты топқа еліктеуге тырысады.
Нәтижесінде, өз уақыты мен ақшасын оңды-солды жұмсайтын қоғам пай-
да болады. Вебленнің бұл жұмысындағы ең маңызды нәрсе, ол сол уақытта
жазылған әлеуметтанулық жұмыстардың көпшілігіне қарағанда (Вебленнің
өзге де шығармаларын қосқанда) «
Әл-ауқатты тап теориясы» өндіріске
емес, тұтынуға мән береді. Осылайша, бұл еңбек әлеуметтік теорияның бү-
гінгі өндірістен тұтынуға қарай жылжуын алдын ала көрсетті (Ritzer, 2010a;
Ritzer, Goodman, and Wiedenhoft, 2001; Slater, 1997; also a journal—Journal of
Consumer Culture—began publication in 2001).
Достарыңызбен бөлісу: