Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға 3083,04 3274,80 3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін

Жүректе жатқан жарамыз... 

Жүректе жатқан жараны қалай жазамыз? 

Қолды боп кеткен жат елге кайран ҮШ АЙМАҚ! 

Алтайды алты айналсақ қайдан табамыз?

Айтсаңшы бізге – ДАРАБОЗ Кабдеш ағамыз?!

Оңаша кеште  – күңгірт таулардай күрсініп,

Қабанбай сынды Сардарды еске аламыз...

Қанкүрең мініп, сүліктей болып жараған! 

«Хабар асудан» дүрбі сап талай қарағам.

Өмір батырдың сүйегі жатыр ол жақта. 

Отанын қорғап, жоңғарды қойдай сабаған! 

Қабдештің көшін – «Соңғы көш» ете көрме – деп,

Қолымды жайып тілеймін Ұлы Алладан!

дар, би-сұлтандардың қатысуымен өтетін 

«хан көтеру» құрылтайында сайланатын 

болды. Үш жүздің біріккен ханы елдің 

азаматтық, әскери-әкімшілік және би-сот 

жүйесін тікелей басқаратын жеке-дара 

билеуші болды. Ханды осы адамдардың 

қатысуымен құрылтайда сайлаған.

Бір ғажабы «Тағдыр» романында осы 

ертеден келе жатқан билік жүйесінің 

жалпы сілемі сақталғанын көреміз. 

Мұнда хандар ғана жоқ, басқаларының 

аты басқа болғанмен, заты бір. Мысалы, 

үкірдай – аға сұлтан дәрежелі лауазым 

болса, зәңгі – болыс дәрежелес лауазым, 

басқалары осылайша төмендеп ретімен 

кете береді. Шыңжанда ғана емес, бұл 

кезде Ресей империясының қол астындағы 

мұсылмандар мемлекетінің барлығында 

хандық билік жойылып, жергілікті 

халықтың ең жоғарғы шені аға сұлтандар 

болып қана қалған жоқ, көп жағдайда олар 

қазақ өмірінен мүлде бейхабар жоғары 

бастықтың негізсіз нұсқауларын орындауға 

мәжбүр болды. 

1855 жылғы «О порядке избрания по 

Сибирской степи» атты ереже енді аға 

сұлтандық қызметке міндетті түрде төре 

тұқымынан шыққан кісі ғана сайланады 

деген талаптың күшін жояды. Ал 1859 

жылғы құл еңбегін пайдалануға тыйым 

салған жарлық сұлтандарды төлеңгіт ұстау, 

яғни қарулы жасақ жинау мүмкіндігінен 

айырды». Міне Ресейдегі сұлтандардың 

қоғам дық рөліне түскен нұқсан Қытай 

импе риясында да айна-қатесіз қайталанды. 

Ең алғашқы үкірдайлар ішінен Мамырбек 

төреден басқасы халық ұғымында «қарадан 

шығып хан болғандар» қа тарында санала-

ды. Бұл хандық билік жүйесін жойып қана 

қой ған жоқ, олардың елдің ұйытқысы бо-

лып отыр ған саяси күш ретіндегі беделін 

де жойды. 

Жазушы бұл оқиғаны тілге тиек ет-

кенде, өзі сөз етіп отырған Тарбаға тайдың 

теріскейі мен күнгейіндегі орын теп-

кен рулардың тарихи шежіре леріндегі 

қажетті мәліметтерді де орнымен пай-

далана біледі. Өзі туып-өскен жердегі 

осындай ата-баба мұрасын жастайынан 

құлағына сіңіріп өскен Қ.Жұмаділов мұны 

өз шығармаларында қиюын келтіретіні 

сонша, кейіннен жарық көрген жазбаша 

шежірелердегі деректермен дөп шығып 

отырады.

Т а р б а ғ а т а й   а й м а ғ ы н   м е к е н д е -

ген рулар мен тайпалық одақтардың 

билік жүйесіндегі ежелден келе жатқан 

заңдылықтарды әбден зерделеп, тексеріп 

алған аймақ басшысы Ши-амбы шекара 

сызығы тартылғаннан кейін үкірдайларды 

өз қолымен сайлауға аттанады. Әсілі, Цин 

империясында ұлықтарды тағайындау 

жарлықпен шешіледі. Қазақтардың дау-да-

майынан құтылу үшін осындағы ұлықтар әр 

рудың ақсақалдары, билері, бұрынғы зәңгі, 

елубасылары қатысып, үкірдайлықтан, 

Қазақстанның халық жазушысы, 

Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, Тәуелсіз 

«Тарлан» сыйлығының иегері, майталман 

қаламгер Қ.Жұмаділов қаламынан осы 

уақытқа дейін «Көкейкесті», «Сарыжай-

лау», «Атамекен», «Тағдыр», «Таңғажайып 

дүние», «Прометей алауы», «Қыл көпір», 

«Соңғы көш» (дилогия), «Дарабоз» (дило-

гия) сияқты қос томдықты қатар есептеген-

де он бір роман, «Қарауыл», «Сәйгүліктер», 

«Бір қаланың тұрғындары», «Бір түп 

тораңғы», «Тұл дүние», «Қыл көпір», «Най-

ман-Ана ескерткіші», «Мәңгілік майдан», 

«Абылайдың ақырғы күндері», «Әріп пен 

Сара», «Ханның басы қанша тұрады», 

«Аранға түскен аққулар», «Аққуды атпас 

болар», «Академиктің көз жасы», «Көкжал» 

т.б. сияқты 20-дан астам хикаят жазыпты. 

Мұның сыртында жетпіске жуық әңгіме 

мен жүзден астам мақала, ой-толғам, сыр-

сұхбаттарының өзі бір төбе. 

«Қазақ қара сөзінің Дарабозы» атанған 

Қабдеш Жұмаділов 1936-тыш қан жылы 

көкек айының 24-жұлды зында Тарбағатай 

тауының күнгей бетіндегі Шәуешек 

шаһарынан елу шақырым келетін Мал-

дыбай бұлағы дейтін жерде дүниеге кел-

ген. Шығыс қиссасы негізінде қойылған 

Арнұрашит деген ағасына ұйқастырып, 

алғаш азан шақырғанда оған Қабдырашит 

деген ат қойылған екен. Бірақ ата-ана, 

ағайын-туған, ауыл-аймағы еркелетіп 

Қабдеш атандырған. 

Жазушының үлкен аталары – тарихта 

болған адамдар. 1690 жылдары жоңғар 

шапқыншылығы кезінде ерлікпен қаза 

тапқан Бұқа батырдың жазушы оныншы 

ұрпағы екен. Ал Бұқа батырдың немересі, 

төртуыл еліне ұран болған Баймұрат ба-

тыр жазушының немере ағасы болады. 

Қ.Жұмаділов Баймұрат батырдың туған 

ағасы Баймәмбеттен тарайды. Жеті ата-

бабасын қуғанда Баймәмбет, Қараменде, 

Табылды, Жабағы, Ысмайыл, Күдері, 

Жұмаділ, Қабдеш болып келеді. Мұны 

а й т ы п   о т ы р ғ а н д а ғ ы   с е б е б і м і з ,   ж а-

зушы шығармаларындағы өзек болған 

тақырыптың көпшілігі өз басынан өткен 

шытырман оқиғаларды қамтыса, бірқатары 

өз ата-бабалары да тікелей қатысқан 

жоңғарға қарсы азаттық соғысына, сондай-

ақ Қытай жеріндегі қазақ руларының 

Маншың әскері басқыншыларымен және де 

сондағы ойраттардың қалдығымен үздіксіз 

шайқасы, Ресей мен Қытай Қазақстан 

жерін еншілеп, шекара бөліскен кездегі 

тарихи оқиғалар жазушы құлағына жас-

тайынан сіңісті болғандықтан, тарихи 

романдарының негізгі өзегіне айналған. 

1944 жылы Малдыбай қыстауына жақын 

Сібеті деген жердегі өз әкесі салдырған 

төрт кластық бастауыш мектепке сегіз 

жасынан барғанымен, емтихан алғанда 

әліппені тақылдап оқып, қисса, дастан-

дарды жатқа айтып тұрған баланы бірден 

2-класқа қабылдайды. 3-кластан бастап 

дін сабағын да қосымша оқытады. Сөйтіп, 

Сібеті мектебін 1947 жылы үздік бағамен 

бітіріп, ары қарайғы оқуды 1949 жылы 

Шәуешек қаласында жалғастырады. 1952-

1956 жылдары Шәуешек гимназиясында 

оқиды. Тұрсын, Шәкен, Сейітбек, Дәуітбек, 

Үркінші сияқты жетекші мұғалімдерден 

дәріс алады. Кейін осы адамдар жазушы 

шығармаларының кейіпкеріне айналады. 

Әсіресе халық жауы ретінде жазықсыз жапа 

БіліМ көкжИегі

шара

жыр-арнау

өткізді. Тыңдаушыларды «Желілік 

қоғамдастық мұғалімге не береді?» деген 

сауал қызықтырды. Белгілі болғандай, 

желілік қоғамдастық  мұғалімге өзекті 

ақпарат, сарапшылардан, жетекшілерден 

кәсіби кеңес пен көмек алып, әдістемелік 

тұрғыдан қамтамасыз етіледі, сондай-ақ 

өз материалдарын жариялап, бөлісуге 

мүмкіндік алады екен.  

Форум аясында көптеген ұсыныс-

пікірлер айтылды. Бірқатар мәсе лелер 

бойынша шешімдер қабыл данды. 

Мәселен, кәсіби желілік қоғамдас-

тықтардың жұмыстары табысты болуы 

үшін мектепішілік, мектепаралық бай-

ланыстарды күшейтіп, бұл бағыттағы 

іс-шараларды ынтымақтаса жүргізу 

қажеттілігі атап көрсетілді. 

Деңгейлік біліктілікті артты-

ру курсының бағдарламасы негізінде 

ұстаздар біліктілігі өскенін байқау қиын 

емес. Нәтижесі қуантарлықтай. Алматы 

қаласының №49, №148, №79 жетекші 

мектептерінде мұндай курс тардан 

өтпеген мұғалімдерге арнайы дәрістер 

ұйымдастырылып келеді. 

Жетекші мектептерде іс-шара өткізу 

алдында мектептерде қандай проблема 

бар, онымен жұмыс қалай жүргізілетіні 

жөнінде ақпарат алу әрі өзара тәжірибе 

алмасу үшін «Мектептің мәселесі және 

оны шешу жолдары жөнінде қандай 

ұсыныс жасай аласыз?» деген сауалнама 

жүргізіледі. Берілген жауаптарға талдау 

жасалады. Жаңа әдістемелерді танысты-

ру мақсатында кеңестер жүргізіледі. 

№148 гимназия мұғалімдері Х.Жан-

батыр, А.Рабатова, Л.Нұр ғожина, 

С.Мыр за лимова  әдіс темелерді  қалай 

пайдалану керектігі жөнінде ашық 

сабақтар өткізді. Өздері дайындаған 

тақырыптар бойынша ой-пікірлерін 

ортаға салды. 

Халықаралық конкурстың Гран-при 

иегері. Қазақстан мен Орта Азиядағы 

халықаралық деңгейдегі тұңғыш және 

дара мекеме. 2006 жылдың наурызын-

да құрылған. Жобаның жетекшісі – 

Қазақ станның еңбек сіңірген қайраткері 

Ақмарал Қайназарова, үнді классикалық 

би орталығының директоры және хорео-

графы. А.Қайназарова  Делидегі Мәдени 

Қатынастар жөніндегі ICCR Үнді 

Кеңесінің Бхаратанатьям биін кәсіби 

орындаушыларының құрамына кіреді.

Гүлмерей ПАРАСАТ

Біліктілікке жол ашады

Үнді биінің кеші 

Осы орайда жетекші мектептердің 

негізгі қызметіне білім беру мазмұнын 

жаңарту бойынша ұйым дастырушылық 

жұмыстар кіреді. 

« Н а з а р б а е в   з и я т к е р л і к   м е к -

тептері» дербес білім беру ұйымы Педа-

гогикалық шеберлік орталы ғының Ал-

маты қаласындағы филиа лы аталған 

жетекші мектептердің басшыларымен 

іс-шаралар жоспарын құрды. Жоспарға 

сәйкес, ұстаздардың желілік кәсіби 

қоғамдастық жұмысын дамыту, тәжірибе 

алмасу, әдістемелік қамтамасыз ету 

қарастырылған.  

Жетекші мектептердің үйлестіру-

шілері ғаламторда ашылған www.cpm.

kz сайт арқылы онлайн-режімде се-

минарлар мен шеберлік сағаттарын 

өткізіп тұрады. Оған біліктілікті арт-

тыру курстарынан өткен мұғалімдер 

қатысып, «Педагогикалық шеберлік 

орталығының» мамандарынан зерттеу 

жұмыстарының тиімділігін арттыруға 

байланысты көптеген пайдалы кеңестер 

ала алады. Бұл ретте сапалы білім беру, 

жаңа технологияларды қолдану мен 

ендіру, нәтижелі көрсеткіштерді артты-

ру, заманауи оқытудың әдіс-тәсілдерін 

игеру, тәжірибесі мол ұстаздардың жетіс-

тіктерінен үйрену және т.б. маңызды 

мәселелерге назар аударылып отырады.  

Бір айта кетерлігі, «Педагогикалық 

шеберлік орталығының» Алматы 

қаласындағы филиалы жетекші мектеп 

болып табылатын №36 гимназияда 

«Алматы қаласының педагогтерінің 

желілік қоғамдастығын кәсіби қолдау» 

тақырыбында мұғалімдердің аймақтық 

форумын өткізді. Форумға бірінші 

деңгейлік бағдарлама бойын ша оқыған 

көшбасшы мұғалімдер қатысты. 

Шарада «Желілік қоғамдастық 

арқылы педагогтің кәсіби дамуын жо-

балау» Ы.Алтынсарин атындағы №159 

мектеп-гимназиясының мұғалімдердері 

Қ.Шадиев, Г.Асан бекова, «Топта 

жұмыс жүргізу әдістемесін қолдану 

арқылы өзара әрекеттесу мәдениетін 

қалыптастыру» тақырыбы бойынша 

№128 жалпы білім беру мектебінің 

л.Н.Гумилев атындағы Еуразия 

ұлттық университетінде «Үнді 

классикалық би орталығының» 10 

жылдық мерейтойына орай мерекелік 

концерті өтті. 

Үндінің классикалық биі – ерте-

ден келе жатқан философиялық өнер, 

онда халқының бақытты өмір тіршілігі 

мен құпия сырлары баяндалады. 

Концертті Қазақстандағы Үндістан 

Республикасының Елшілігі ұсынды.

«Алматы-Қазақстан, Үнді класси-

калық би орталығы» – Польшада өткен 

2015-2016 оқу жылында алматы қаласында «назарбаев зияткерлік мектептері» 

дербес білім беру ұйымы мен кембридж университетінің білім беру факультеті 

арасында деңгейлік оқыту бағдарламасы әзірленген болатын. 

бағдарлама мұғалімдердің кәсіби біліктіліктерін шыңдауға, әдістемелік 

тұрғыдан қолдау көрсетуге бағытталған. бүгінде аталмыш бағдарлама алматы 

қаласының білім басқармасы тарапынан қаланың 8 ауданындағы қазақ тілінде 

оқытатын 1 мектепте, орыс тілінде білім беретін 15 мектепте бекітілді. 

Құрметті беке! Қолына қалам ұстағандар үшін хат та шығармашылық 

жанр. сондықтан төмендегі жазғандарымды толық оқып шықпай, басқаша 

жорымаңыз. 

Х

МәденИет

өнерін: «хореография», «вокалдық 

орындау», «аспаптық орындау», 

«әнді ишаралық орындау», «сәндік-

қ о л д а н б а л ы   ш ы   ғ а р м а ш ы л ы қ » , 

«бейнелеу өнері» но минациялары 

б о й ы н ш а   б а ғ а л а й д ы .   Б а л а л а р 

шығармашылығының республикалық 

фестивалі дәстүр бойынша Балаларды 

қорғау күні «Қазақстан» Орталық кон-

церт залында тәмамдалады.

Серғазы МҰХИТОВ

Құм Нарын, Қошалағың, Көктеңізің,

Оларға тартпайтұғын жоқ негізің...

Арқырап асыл Қиғаш көбік шашса

Ол сенің Өмір атты  өткен ізің.

Барлығы осылардың құттықтаса,

Жолыңа жұпар шашып-күтіп  қанша!

Өмақа,

жасыңыз жүзден асып... «бітіп» қалса!

Шарықтап, шыңға өрлесін шабытыңыз,

Шарбақтан шаңқан бозды ағытыңыз!

Шөбере, шөпшектерді ілестіріп,

Алдында аламанның шаңытыңыз!

«Жұлдызайдың» үкілі үміттері  

ӨмІр

Елордада «BI Жұлдызай 2016» 

атты мүмкіндігі шектеулі ба-

лалар шығармашылығының XI 

республикалық фестивалі баста-

лады. 

Биыл 11-шi рет ұйымдастыры-

ла тын фестиваль 6 аталым бойынша 

өткiзіледі. Қазір сегіз мыңнан астам 

бала шараға қатысуға өтiнiш бердi. 

Биылғы фестивальдiң ерек шелiгi, 

екiншi iрiктеу кезеңi Бура байдағы 

балалардың сауықтыру лагерiнде өтедi. 

Құм Нарын,

мына  жағың қайран Еділ,

Қошалақ... 

кең құшағын жайған өңір.

Жүз арал – жүз оралып мойыныңа,

Аймалар ақ самалы майдақоңыр...

Көктеңіз көк жиектен тебіренген,

Жапанда жез киігі  желіп, өрген.

Тусырап жатып-жатып мына Дала,

Сәуірдің сәулесімен сені көрген.

...Жүгірдің жүрегіңді тосып елге,

Табылды несібең де көсілерге.

Әріге асып кеттің десем егер

Әбудің аруағы кешірер ме?! 

Отырсың төбесінде міне, төрдің,

Емессің қатардағы бір-екеудің.

Жетпіске жеткеніңде романдар жазып,

Жүйткідің рухымен Жұмекеннің!

Тарихын туған Елдің көп түзгесін,

Шерлі тіл шежіре боп кеттің сосын.

Мақтанып Мақаш Әкім өзіңменен,

Шаттанып қол соғып тұр 75-ің!

Қ

азаҚ Қара сөзінің

басын алыпты, – дейді. Барлық құстың 

тұмсығындағы қос тесік содан қалыпты да, 

байғыздың тұмсығының бітеу күйінде қалуы 

содан екен деген аңызды Қ.Жұмаділовтің 

білетіндігінде шүбә жоқ. Мәселе мұнда 

емес, мәселе – жазушының мәтін мазмұнын 

«байғыздай бұғып қалды» деген бір ғана 

тіркеске сый ғызып жіберуінде, яғни 

және моңғол тектес көшпенділердің ежелгі 

дәстүрінен айнымайды. Қазақ мемлекетінің 

үрдісінде түркі нышанының сақталуы 

оның түркілік тегінде жатса, ұлыстық жүйе 

элементтерінің сақталуы қазақ хандары 

Шыңғыс хан әулетінен мұрагерлік жолмен 

сайланып келуінде жатыр. Қазақ хандары 

қазақ рубасыларының, ықпалды адам-

зәңгіліктен үміткер кандидаттардың аты 

жазылған қағазды урнаға салу арқылы 

сайлайтын тәсілді ойлап табады. Сөйтіп, 

1884 жылы Еженханға қарайтын қазақтың 

алғашқы үкірдай, зәңгілерін жариялау үшін 

Ши-амбы мінбеге көтеріледі. Төртуылдың 

үкірдайы – Керімбай, Жұмықтың үкірдайы 

– Еңсе, Керейдің үкірдайы – Мамырбек 

төре, Мәмбеттің үкірдайы – Жалбағай 

болып сайланды. Бір айта кететін жағдай, 

аталған үкірдайлардың барлығы да тарих-

та болған адамдар және дәл осындай 

сайлаудың болғаны да ақиқат. Тіпті 

автор олардың аты-жөндерін де 

өзгертпей сол қалпында алады. 

Қазақтың мансапқа деген 

(Өмірзақ Қажымғалиевке)

8

№14 (1324) 

7 – 13 сәуір

2016 жыл

АНА ТІЛІ

АНА ТІЛІ

9

№14 (1324) 

7 – 13 сәуір

2016 жыл

Ақсәуле

дал адам

көңіл күнделігінен

баспасөздің баһадүрі

Қытайдың шығыс бөлігіндегі Шаньдун провинци-

ясына қарасты Цзинань қаласы билігі мен студент-

тері жасаған алып ашық хат Гин нестің рекордтар 

кітабына енгізілді.

Ашық хаттың ұзындығы 1394,042 метр, ол  

жергілікті мектептер мен жоғары оқу орындарын-

да оқитындар қол қойған Цзинань қаласының 

көріністері бейнеленген 10 мың бірдей көлемдегі 

ашық хаттардан құрастырылған.  Алып ашық 

хат әлем рекордын орнатқандығы туралы 

сертификатқа лайықты деп табылды. Бұл ша-

раны Цзинань  қаласының үкіметі мен «Чайна 

пост» корпорациясының Цзинань филиалы 

ұйымдастырды.

Иран мемлекетінің Ормуз 

аралында орналасқан бұл қызыл 

тауды жеуге болатын көрінеді. 

Жейтін тамағыңызды дәм-

ділеу мақсатында қолдануға 

болады. Тіпті бұл дәмдеуішті 

иран асханасының ажыра-

мас бір бөлшегі десек те бо-

лады. Жергілікті халық бұл 

дәмдеуішті «геляк» деп атайды. 

Дәмдеуішті дайындау үшін, ең 

алдымен, таудың қызыл тасын суға араластырады. 

Сәл тұндырып алғаннан кейін суын бөлек құйып 

алады. Оған Ормуз аралдарында өндірілетін тұз 

қосып, дәмдеуіш дайындап шығарады.

Қызыл түсті тау Ормуз аралының оңтүстік 

бөлігінде 300 метр биіктікте орналасқан. Тау 

топырағынан тек дәмдеуіш қана емес, керамикалық 

өнімдер мен бояу да өндірілетін көрінеді. 

Түрік елінің Элязыг қаласында тұратын Зеки Гюр 

есімді шопан «Фырат» университетінің Жаратылы-

стану факультетінде физика саласы бойынша білім 

алатын болады. 

Алпыс үшке келген ақсақал оқу-білімнің қай 

кезде керектігін айтып, аяқталмай қалған арманын 

жалғастыратынын айтады. Мектеп бітірген соң 

аталмыш университеттің физика факультетіне оқуға 

түскен Зеки Гюр материалдық жағдайына байла-

нысты сол кездері оқуды тастауға мәжбүр болған. 

Жақында жарияланған ЖОО-на арналған жаңа 

ережені естіп, оқуын жалғастыруға өтініш білдірген.

Қазіргі кезде 2-курс студенті атанған ақсақал 

ауылдағы жұмысынан да қол үзбеген. Қойларын 

қайыра жүріп, сабағын қайталаған қария жақында 

ұстаздарынан мақтау қағазын да алған көрінеді. 

заМандас

Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР

Ж

аһанның жүрек лүпілі

Ж

аһанның жүрек лүпілі

Польша билігі Польшада 

кеңес өкіметі кезіндегі орна-

тылған 500 ескерткішті бұза-

тындығын  мә лімдеді. 

Елдің Ұлттық ескерткіштер 

институтының басшысы Лу-

каш Каминьскийдің пайым-

дауынша, кеңес ескерткіштері 

«Польшаға коммунистік жүйе 

үстемдік еткен кезеңнің» 

нышанын білдіреді екен. 

Монументтерді бұзу жобасын институт таяу аптада 

жергілікті өзін-өзі басқару органдарына жолдайды. 

Бұл «КСРО-ға алғыс ретінде» қоғамдық орындарда 

орнатылған 500-ден астам ескерткішге қатысты. 

Ескерткіштерде польшалықтар емес, негізінен 

Қызыл әскер өкілдері орнатылған екен.

Елде «кеңес өкіметіне алғыс ретіндегі» 

ескерткіштерден басқа кеңес жауынгерлерінің 

қабірлеріне орнатылған бірқатар кеңестік мону-

менттер бар. Олар орнында қалдырылады. Мемлекет 

оларды бұрынғыша өз қамқорлығында ұстайтын 

болады.

Әуелбек Қоңыратбаевтың шәкірті екенін 

мақтанышпен айтып отыратын. Студент 

кезінде сол институтта өзімен қатарлас 

оқыған, кейіннен әр салада қызмет етіп 

танымал болған Тұрғанбек Алтынбеков, 

Рахым Мауяев, Кеңес Әлімбаев, Рамсейіт 

Қоянбаев секілді азаматтармен алдымен 

облыс студенттерінің волейбол құрама 

командасында ойнап, кейін республика 

деңгейінде жетістіктерге жетеді, «Спорт 

шебері» атанады. Осы күнге дейін ол 

кісінің ойынын көрген замандастары 

жасындай жарқылдаған сәттерін тамсана 

еске алады.  

Оқу орнын орыс тілі мен әдебиеті 

пәнінің мұғалімі болып тәмамдап, 

қарапайым мұғалімдіктен басталған 

Қанекеңнің өмір жолы директорлыққа 

ұласады. Шиелі ауданындағы бірнеше 

мектепке басшылық жасады. Өткен 

ғасырдың 70-жылдары Қызылқұм 

өңірін игеру, мал шаруашылығын да-

мыту науқаны басталып, сол тұстағы 

аудан басшылығы жас директордың 

бойындағы дарын мен жігерді байқап, 

Қарғалы ауылдық кеңесінің төрағасы 

етіп тағайындайды. Бұл атақты Қалмақан 

Әбдіқадыровтың малшы балаларына 

арнап мектеп, кітапхана ашатын «Қызыл 

отау» атанған тарихи жері еді.

Осы жерде Қани ағам 17 жыл бо-

йына үздіксіз қызмет етеді. Бұл күндері 

іргелі елді мекенге айналған, бір 

кездері Иманжүсіп, Бұдабай, Нартай, 

Қ.Әбдіқадыров, Ә.Қоңыратбаевтардың 

ізі қалған Қарғалының еркін қанат 

жаюына, өсіп-өркендеуіне, әлеуметтік-

Сәулелер 9-шы сыныпта оқып 

жүргенде мақал-мәтелдердің ішкі 

ой-иірімдерін талдау, мазмұнын 

ашу мақсатында тапсырма бергенім 

есімде. Сонда оқушымның әр сөздің 

мағынасын пайымдай білетін қабілетіне 

риза болғаным бар. «Ақыл сөзді 

ескерсең, жоғалмайтын сол мұра» деп 

Махмұд Қашқари айтқандай, Сәуленің 

естілер сөзін ескеріп, ақыл сөздерді 

бойына сіңіре білгендігі ана сүтімен 

дарыған қасиет дер едім. Сондықтан 

да болар, оның өрі мен ылдиы, 

қалтарысы мен қаға берісі көп өмірде 

қателеспегендігі. Не істегісі келсе де 

«жеті рет өлшеп, бір рет кесуді» өмір 

дағдысына айналдырғандығы. Өмірлік 

жары Абдолла мәңгілікке аттанған он 

үш жылдың ішінде тәуекелдің кемесіне 

мініп, ақылына қайратын серік еткен 

Сәуленің ұшан-теңіз іс тындырғаны 

Алматы облысының жұртшылығына, 

сонау Аспантаулар еліне, Қызылорда 

аймағына, Жаңақорған өңіріне жария 

болғаны анық. «Ақылдының ақылы 

жүрегінде» демекші, шын жүрекпен 

істелген істің жасампаздық сипат ала-

тыны рас. Көзбен көргенге 

көңіл сенеді. Көңілі сенгенді 

кім болса да мойындайды. 

Мықтылық өзін мойындата 

білуде. Әрине, Сәуле өзін 

жұртқа танытып, мойын-

датуды мақсат еткен жоқ. 

Күндердің күнінде танымал 

болармын деген ой қаперіне 

де кірмеген. Ол өзінің жары 

Абдолла екеуі бір-бірін шын 

жақсы көрді, құрметтеді, 

сыйласты. Біз отбасымыз-

бен араластық. Анда-сан-

да қалаға бара қалғанда 

Сәуленің қолқалауымен 

о л а р д ы ң   п ә т е р і н е   б а с 

сұғатынмын. Пәтері тар 

болса да көңілі көлдей 

шың елі

парсы әлеМі 

түркі әлеМі

еуропа

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: