ҔЮеЮҕ әвгЯжгпіліҗ пЮржты Н. Келімбесов едгйбі вәрір әвгЯжгпі Смйыҕпырыйын, гиілші ргп яюоыйры алмасы “ана сілі> 1991п

Аҕъннъң білімді ҕанчалъҕсъ жоғаЯъ бағалайсънън дарсаннъң асънан-аҕ аңғаЯт ҕиън 
емер. Жүріп БаларағҰн Ҳз чъғаЯмарън “ҔҰссъ білік” (немере “Бакъсҕа барсатчъ білім”, 
“БеЯекелі білім”, “НҰЯлъ білім” деп атдаЯтға да болаЯ еді) деп сегін ҕоймара кеЯек. 
Дарсанда оҕт-білім, ғълъм мәрелелеЯіне аЯналған аЯнайъ саЯатлаЯ баЯ. Ронъмен біЯге, 
аҕън мемлекес, ҕоғам, ел барҕаЯған әкімдеЯ, моЯалы, асика, с. б. мәрелелеЯге аЯналған 
саЯатлаЯъ да білімнің күч-ҕҰдіЯесін аЯдаҕсап, ғалъмдаЯдъ кҲкке кҲсеЯе мадаҕсандъ. 
Мъралъ: 
Аҕъл — чъЯаҕ, ҕаЯа сүнді ачасън, 
Білім — жаЯъҕ, нҰЯън раған чачасън. 
Аҕъл болра, аръл болаЯ—болра еЯ,
Білім болра, бексік ҕълаЯ — ҕълра еЯ. 
Аҕъл кімде болра — болаЯ аръл ол,
Білім кімдде болра — бек һәм баръң ол. 
Кірі Ұланъ ҕаЯа жеЯге ҕол ралдъ,
КҲсеЯді бәЯін, білімін ол ҕолдандъ. 
Аҕълъмен кірі аръл асанаЯ, 
Бекке ел ірі білімімен жаралаЯ. 
Салай ізгі ір, асҕаЯълдъ аҕълмен,
Мъң Яафмес аҕъл-ерке аръл кен! 
Пайдаръ кҲп, аз аҕълдъ аз деме,
ҔадъЯъ кҲп, аз білімді аз деме! 
ЖҰпаЯға Ұҕрап білім де сез саЯалаЯ,
Раҕсап болмар барҕалаЯдан даЯалап. 
ЖаръЯраң жҰпаЯ, онъ иірі білдіЯеЯ,
ЖаръЯраң білім, сілің айсъп бүлдіЯеЯ. 
Білім — байлъҕ, азаймар һам жоғалмар, 
Еч ҕаЯаҕчъ, ҰЯъға да соналмар! 
Аҕъл, білім бейне кірен кіріге,

Кіренді ачъп баЯмар ҕълмър іріне. 
Аҕън ғалъмдаЯдъ мадаҕсай келіп, олаЯдъң оЯнъ әЯҕачанда сҲЯде болтъ кеЯек дейді. 
Ал, енді жоғаЯъ ҕъзмеске ие 
170 
болъп жүЯген білімріз, ҕаЯаңғъ, надан жандаЯдъң сҲЯден алған оЯнънъң Ҳзі бораға 
рекілденіп ҕаласънън еркеЯседі: 
Білікрізге сҲЯда ҲЯтн болра коЯ,
БҰл сҲЯ ілкә рәнді, ілік болдъ сҲЯ. 
Мазмүнъ: 
Наданға сҲЯден оЯън сире, коЯ еседі, 
Данъчпанға борағадан оЯън сире, сҲЯ еседі. 
АвсоЯ білімріз, оҕъмаған жандаЯдъ жемірі жоҕ ағачка сеңейді: 
Білігріз кічі біЯ емічріз йағац,
Емічріз йағац нект кълрт ац. 
МазмҰнъ: 
Білімріз кірі мәтеріз біЯ ағач,
Мәтеріз ағачсъ ечкім кеЯек еспер. 
Жүріп БаларағҰн оҕъған, паЯарассъ, кҲзі ачъҕ адамдаЯ, ғалъмдаЯ ел барҕаЯт ірінде, ел-
жҰЯссъң салап-сілексеЯін жүзеге аръЯтда пасчалаЯға, сүЯлі дәЯежедегі әкімдеЯге, 
бексеЯге Ұдайъ аҕъл-кеңер беЯіп кҲмексеріп осъЯтъ кеЯек деп сүрінеді. Аҕън ел 
билетчілеЯдің білімді адамдаЯдъң аҕъл-кеңерін съңдап, роған рәйкер елге билік 
жүЯгізтге чаҕъЯадъ. БҰған аҕън Күнстдъ пасча мен данъчпан-дәЯтіч ОдгүЯміч 
аЯаръндағъ ҕаЯъм-ҕасънарсъ дәлел есіп кәЯреседі. 
Кічі ікі стЯлҰғ кічі асанҰЯ,
БіЯі ҲгЯасіглі, біЯі ҲгЯантЯ. 
МазмҰнъ: 
Екі сүЯлі адамдъ (нағъз) адам детге боладъ:
БіЯі — үйЯестчі, біЯі — тйЯентчі. 

Дарсанда мънадай ой-пікіЯ баЯ: Пасча ел-жҰЯсън ҕълъчсъң күчімен, ҕасал сәЯсіппен 
барҕаЯъп осъЯадъ, ал ғалъмдаЯ — ҕалъң бҰҕаЯанъ аҕъл-паЯарасъмен барҕаЯтъ кеЯек. 
ӘЯине, Жүріп БаларағҰн фалъҕҕа үрсем сапсъң екілі Яесінде ҕаЯайдъ. Рондъҕсан ол 
ҕаЯапайъм фалъҕсъ ҕоЯалъ ҕойға, ал білімді адамдъ — рол ҕойлаЯдъ роңъна еЯскен 
реЯкеге сеңейді. 
Рондай-аҕ аҕън адам бойъндағъ жаман ҕариессеЯ- 
171 
дің бәЯі, асап айсҕанда,— зҰлъмдъҕ, ҕасъгездік, раЯаңдъҕ, опаръздъҕ, с. б. бәЯі сүпсеп 
келгенде білімріздікдіксен, надандъҕсан стъндайдъ деп ерепсейді. 

жүктеу/скачать 1,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: