Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия


ЖАНАРТАУ ШЫНЫСЫ, ОБСИДИАН



Pdf көрінісі
бет70/206
Дата16.01.2023
өлшемі4,63 Mb.
#61433
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   206
ЖАНАРТАУ ШЫНЫСЫ, ОБСИДИАН – жанартау лавасының 
жер бетінде тез суып, кристалданбай қатаюынан пайда болатын тау 
жынысы. Химиялық құрамына қарай ультранегізді, негізді, орта, 
қышқыл, сілтілі болып бӛлінеді. Жанартау шынысы химиялық 
құрамына, суу ортасына байланысты ажыратылады. Құрамында 
кремний оксидінің (SіO2) мӛлшері кӛп, ӛте тұтқыр, қышқыл риолит 
лава түрлерінің қатаюы кезінде обсидиан деп аталатын жанартау 
шынысы түзіледі. Ал сирегірек кездесетін SіO2-ге кедейлеу 
базальттық лавалар шыны түрінде қатып, мӛлдір емес қара 
базальтты жанартау шынысы – тахилит түзеді. Лава сулы ортада 


қатқан жағдайда жанартау шынысының құрамында (мысалы, 
пехштейн, яғни шайыртас) су кӛптеу болады. Кеуекті жанартау 
шынысы пемза деген атпен белгілі. Перлит жанартау шынысының 
құрамында 3 – 5%-ға дейін байланысқан су болады, ол ӛнеркәсіпте 
қолданылады. Жанартау шынысы шыны ӛндірісінде және құрылыс 
материалы ретінде қолданылады. Кендері Солтүстік Қазақстанда  
(Торғай), 
 Шығыс 
Қазақстанда (Семейтау, 
Тарбағатай, 
Зайсан), Алматы (Жоламан, 
Малайсары), Оңтүстік 
Қазақстан, 
Жамбыл облыстарында белгілі.
Ең ірі жанартаулар 
Жанартау 
атауы 
Орналасқан орны 
Биіктігі, 
м 
Аймақ 
Охос-дель-
Саладо 
Чили Андылары 
6893 
Оңтүстік Америка 
Льюльяйльяко Чили Андылары 
6725 
Оңтүстік Америка 
Сан-Педро 
Орталық Андылар 6159 
Оңтүстік Америка 
Котопахи 
Экваторлық 
Андылар 
5897 
Оңтүстік Америка 
Килиманджаро 
Масаи 
таулы 
үстірті 
5895 
Африка 
Мисти 
Орталық Андылар 5821 
Оңтүстік Америка 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   66   67   68   69   70   71   72   73   ...   206




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет