Айтыс VI том

255
Айтыс VI том
тамсантып мынау халықты.
Аалының айласы -
өзгерте салды бағытты.
Біраз мысал тарихтан
түгендеп тағы алыпты.
Баяғыдай екпін жоқ,
момын бола қалыпты.
менде де ақыл жоқ екен,
Қыран деп жүрген тауықты.
Құланнан қашыр оза алмас,
Барыс жем болмас төбетке.
тарихты білем дейді ғой,
мына отырға желөкпе.
мен саған айтып берейін,
тарихтан мысал керек пе?
Қалай сабақ берейін,
сен секілді бөбекке.
Құлағыңды сал бері,
мынадай дәлел, дерекке.
Әнет баба тұсында
Қазақ пен қалмақ соғысқан.
Жаратылған намыстан
менің қайсар қазағым,
тайсалмай сонда алысқан,
Барысқан жерге барысқан.
Жеті өгіз деген өзенде
Қырғыздар малын бағысқан.
Қалмаққа беріп жылқысын,
Қазақты шап деп жабысқан.
Қалмақ жеңіліп қалған соң,
Қырғыздар қапы қалысқан.
Қазағым менің бауырым деп,
Әңгімесі ауысқан.
осыны айтқан айтпақшы,
сен жақсы оқып, білетін
Шәкәрім дейтін данышпан.
Арғысын тағы айтайын,
санаңа салып қайтайын.
өтірік емес, расында,

256
Қазақ өнерінің антологиясы
он сегізінші ғасырда.
Кеспеп пе еді қырғыздар
тоқсан жеті батырдың
Бір-ақ күнде басын да.
міне, осы себептен
Қырғызды шауып алам деп,
Абылай-хан мінген ашуға.
Әруағын шақыра
Аттанған мініп атына.
тоқсан жеті батырым,
Қырғыздың шебін мың бұзған.
Көкжал Барақ, Шынқожа,
Айнымаған жұлдыздан.
Бастарынан солардың
Әтеке деген атаңыз
«Кәлләмұнара» тұрғызған.
Бұрынғы мен соңғыда 
не жақсылық көріп ем,
Ақ қалпақты қырғыздан.
Кененің басын кеспеп пе ед
Жолдастықтан жаңылып.
наурызбайды итке талатқан,
Қапыда ұстап жабылып.
осының бәрін Қатаған
он сегізінші ғасырда
сүйінбайға айтқан қағынып.
сүйінбай жауап бергенде
Көмейден өлең ағылып,
сенің қағылез атаңның 
Ауызы қалған жабылып.
сенің жақсы бабаңды
Атам солай жеңбеп пе ед?
сүйінбай сөзің тоқтат деп,
орманхан сөзін бөлмеп пе ед?
оны да Құдай көрмеп пе ед?
малы мен дәмін, тұзын да,
он алты жасар қызын да
олжа қылып бермеп пе ед?
өлеңді айтсам өрнектеп,

257
Айтыс VI том
өзгеріп кеткен түгі жоқ,
сүйінбай бабам қалдырған
Біздікі де сол мектеп,
мәртебесі зор мектеп.
мен – бір жүйрік арғымақ,
төрт тұяғы таймаған.
сен – соғым қылар құнансың,
Бордақылап байлаған.
сен – қорқау, мен – абадан,
Аузына түссе шайнаған.
мен – Алтайдың қыраны,
тұяғын тасқа қайраған.
сен – кәдімгі көбелек,
отқа түсіп ойнаған.
сен – кешегі Қатаған,
Жұдырыққа тоймаған.
мен – бүгінгі сүйінбай,
Қолына алса домбыра
Бұлбұл құстай сайраған.
Желтоқсанды дастан қып,
Батып отырсың ләззатқа.
ол ерлігіңді мойындап,
Балайын рас ғажапқа.
Бірақ саған айтарым,
Қарсы шығып Кеңеске
ұмтылған қазақ азатқа.
дірілдеткен москваны
Бәрің рахмет айтыңдар,
ержүрек біздің қазаққа!
Аалы:
Қағылайын қарағым,
Келтірдің менің жынымды.
Бауырым десем мен сені,
Бүгін басқаша дұшпан деп айттың,
Жаңадан дәл осы ойың білінді.
Жаныңда тұрған Аалыға
тарта сөйле тіліңді.
мінекей, ілгеріден қырғыз, қазақ халқында
Қонақты сыйлап алшы-еле,

258

жүктеу/скачать 1,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: