255
шынайы ерітінділердегідей Бугер—Ламберт—Бер заңына (9.31) бағынады.
Тҥсті зольдерді зерттеу ҥшін турбидиметриялық әдісті қолдануға болады.
Металл бӛлшектері бар зольдер жарықты ӛте қатты сіңіреді.
Металлдың зольдері ҥшін дисперстілікке тәуелді сіңірілудің селективтігі
тән. Дисперстіліктің ӛсуімен сіңірілудің
максимумы қысқа толқындар
аймағына жылжиды. Дисперстіліктің әсер ету эффектісі сіңіру спектрімен
қоса, шашырау спектрінің ӛзгеруіне байланысты. Мысалы, алтын зольі,
бӛлшектерінің радиусы 20 нм жуық, спектрдің жасыл бӛлігін (~530 нм)
сіңіреді, сондықтан олардың
бояуы ашық қызыл болады, бӛлшектердің
радиусы 40 — 50 нм болғанда сіңірудің максимумы спектрдің сары
бӛлігіне (590 — 600 нм) келеді және мҧндай алтын зольі кӛк
болып
кӛрінеді. Дисперстілігі ӛте жоғары алтын зольі спектрдің кӛк бӛлігін (440
— 450 нм) сіңіріп, AuCl
3
алтын тҧзының ерітіндісі сияқты сары тҥсті
болады.
Осылайша, золь бӛлшектерінің дисперстілігі ӛзгергенде оның
бояуының қанықтығы ӛзгереді. Ол ультрамикрогетерогенді жҥйелердің
орта ӛлшемдерінде максималды және дисперстіліктің кӛбеюінде де
азаюында да тӛмендейді. Белгілі мӛлшерде металл бӛлшектері бар
зольдердің
бояуының
қанықтығы
кейбір
бояғыштардың
бояу
қанықтығынан жҥздеген есе жоғары болатынын айта кеткен жӛн.
Кӛптеген минералдар мен асыл тастардың бояуы олардағы металл
бӛлшектерінің және олардың оксидтерінің дисперстілігінің жоғарылығына
байланысты. Мысалы, мӛлдір рубин әйнектерге тҥсті темір мен алтынның
оксидтерінің коллоидты бӛлшектері береді. Іс жҥзінде
барлық бояу мен
эмальдарға тҥс әр тҥрлі металдардың тҧздары немесе оксидтерінің
дсиперсті пигменттерімен беріледі.
Достарыңызбен бөлісу: