3.6. Гетерогенді реакциялардағы химиялық тепе-теңдік Әрекет етуші массалардың заңы мінсіз газдар заңының кӛмегімен
шығарылған және бірінші кезекте мінсіз газдардың қоспалары ҥшін
қолданылады. Алайда, айтарлықтай ӛзгерістерсіз гетерогендік реакциялар
ҥшін де қолдануға болады, мысалы, заттар мен газдардың қатысуымен.
Реакцияға қатысатын қатты заттар ҥшін жағдай жеңілдейді, олар бір-
бірінде араласпай дербес фазалар тҥрінде кристалданғанда, жеке заттарды
білдіреді.
Мысалы, мына реакциядаларда
FeO және Fe, CaCO
3
және CaO қатты заттарының ӛзара ерігіштігі елер-
елеместей аз, олар жеке фазалар ретінде болады. Ондай жағдайда бір
мольге есептелген, Гиббс энергиясына тең жекелеген қатты заттардың
химиялық потенциалы заттардың қатыстық санына тәуелді емес.
Сондықтан температура мен қысымның тҧрақты мәндерінде реакцияға
қатысушы қатты заттардың химиялық потенциалы тҧрақты. Басқаша
айтқанда, бҧл типтегі реакцияның тепе-теңдігінің константасына
реакцияның газ тәріздес қатысушыларының парциальдық қысымы ғана
кіреді.
FeO және Fe қатты кҥйде болғандықтан, қайта қалпына келудің
реакциясы ҥшін тепе-теңдіктің FeO константасы K p = p CO 2
/p
CO-
ға тең.
Кальций карботанының термикалық диссоциациясының реакциясы
ҥшін K p = p CO2
аламыз және, демек, әрбір берілген температурада тҧрақты
болу керек және жҥйедегі CaCO
3
-ның да, CaO-ның да санына тәуелді
болмау керек. Бҧл p
CO2
қысымның тепе-теңдігін диссоциацияның қысымы
деп атайды..
Кӛптеген гетерогендік реакцияларда жылу эффекті температурадан аз
тәуелді. Бҧл Вант-Гофф изобарының теңдеуінің қарапайым формасын
87 қолдана отырып, есептеулер жҥргізуге мҥмкіндік береді.
