Лекция Такырыбы: Пәнге кіріспе Жоспары
меншікті қысымы 6 кПа, ал альвеола ауасында — 5,3 кПа-ға жуық. Сонда екі газдық меншікті қысым айырымы 0,6—0,7 кПа-ға тең болады да, С0 2
жүктеу/скачать 1,47 Mb. Pdf көрінісі
|
Лекция Такырыбы П нге кіріспе Жоспары Физиология п ні, бас а с
| 2
меншікті қысымы 6 кПа, ал альвеола ауасында — 5,3 кПа-ға жуық. Сонда екі газдық меншікті қысым айырымы 0,6—0,7 кПа-ға тең болады да, С0 2 өте тез альвеола ішіне өтуін қамтамасыз етеді. Өкпе мембранасының өткізгіштігі 0 2 қарағанда С0 2 -де 25—30 есе жоғары болады да, өкпе альвеоласы мен вена капиллярларының арасындағы екі газдың орын алмасуын жылдамдатады. Ішкі тыныс алу өкпе капиллярларына өткен оттегінің тканьге жеткізілуімен басталады. 0 2 тасушы қан клеткасы — эритроциттер. Дені сау адамда ңормада гемоглобин 100 см 3 қандағы оттегінің 20 см 3 -мен (1 гр гемоглобин 1,34 см 3 0 2 ) қосылысады. Бұл көрсеткіш қанның оттегі көлемі деп аталады. Егерде 0 2 меншікті қысымы альвеола ауасында 13,3—13,5 кПа болса, 96—97% оксигемоглобин жасалады. Қандағы 0 2 мен С0 2 мөлшері белгілі бір дәрежеде болғанда ғана, тканьдегі газ алмасу процесі дұрыс жүреді. Қандағы гемоглобинмен қосылған 0 2 тканьге, ал тканьдегі С0 2 қанға өтуі, осы еқі газдың қан мен тканьдегі меншікті қысымына байланысты. Ткань клеткаларында С0 2 меншікті қысымы 8 кПа, ал тканьге келетін артерия қанында 6кПа диффузия градиенті 2 кПа, 0 2 қанға өтеді. Ал тканьде 0 2 меншікті қысымы тұрақсыз, көбіне нольге теқ болады. Сондықтан да артерия қанындағы 0 2 өте тез тканьге өтеді. Артерия қанында 0 2 меншікті қысымы 13—13,5 кПа, ал вена қанында меншікті қысымы екі есе азаяды. Вена қанының 100 см 3 көлемінде 10—12 см 3 0 2 болады. Сонда 8—10 см 3 0 2 ткань пайдаланады. Осы көлем тканьге келгең артерия қанындағы барлық оттегінің қаңша проценті пайдаланылғанын көрсетеді де, оттегінің утилизация (пайдалану) коэффициенті деп аталады, ол жұмыс істегенде 60—70%-ке өседі, ал тыныштықта 35—40%-ке жуық болады. Оттегінің пайдаланылуы тканьде сүт және кемір қышқылдары көп жиналғанда өседі. Оттегінің меншікті қысымы 7кПа төмендесе гемоглобинңің оттегін беруі күрт өседі, жоғарыласа керісінше, оксигемоглобин диссоциясының қисық сызығы бір қалыпта болады да, 7 кПа — 14 кПа зонасында аз өзгереді. Оксигембглобин диссоциациясының бір қалыпта өзгеруінің биологиялық маңызы зор. Өйткені, өкпе альвеоласындағы оттегі қысымының өзгеруі, өкпе альвеоласында тыныс алу процесі уақытында қанның оттегімен қанығуына ешқандай бөгет етпейді. Деподағы эритроциттердің қанға шығуынан дене еттері қызметінің жоғарылауы қанда негізгі оттегін тасушы гемоглобин мөлшерін көбейтеді. Дене қызметінде тканьдерде энергия алмасу процесі дәрежесінің жоғарылауы оттегінің пайдалану коэффициентін арттырады. Оның себебі, жұмыс істеген органдарда 0 жүктеу/скачать 1,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|