райынан қайтты
мӘселе
Шілденің 15інен бастап елімізде
еуро2 стандарты енгізілейін деп отыр. Бұл
ту ралы кеше көлік және ком му никация
министрлігінде өткен бас па сөз конфе
рен циясында айтылды. мамандардың
айтуынша, еуро2 стан дартының тех
никалық регламенті 2007 жы лы тап сы
рылған екен. көлік және ком муника ция
ми нистрлігі көлікком муни ка ция лық ке
ше нін дамыту департаментінің директо ры
Болат Жансүгіров бұл шараның ал ды мен
экологиялық жағынан тиімді еке нін айтып
өтті. Бүгінде еліміздің ірі қа ла ла рындағы
қоршаған ортаға шыға ры латын зиянды
қалдықтардың 60 пайызы тек қа на кө
ліктерден келеді екен. кө лік тер дің ауаны
ластау жағдайы, әсі ресе, ал ма ты қа ла
сын да ушығып тұр. ондағы кө лік тер ден
атмосфераға жылына 507 тон на зиянды
зат көтеріледі екен. «ескір ген көліктердің
двигательдерінде 170 түр лі зиянды қоспа
бар. мысалы, бір ғана кө лік жыл ішінде
ауаға 800 келі көмір қыш қыл оксидін, 40
келі азот оксидін бө ле ді. олардан өзге 20
келіден асатын кө мір қышқыл қалдықтары
тағы бар», – деді де пар та мент директоры.
оның мәлімет те ріне қарағанда, аталмыш
заттар дың ден саулыққа тигізетін әсерінен
онко ло гия лық және тыныс алу жолдарына
бай ла нысты ауруларға шалдыққандар са
ны артып отыр.
Ескі көлікке есік жабылады
Бүркіт НҰРАсЫл
Еліміз Тәуелсіздік алған жылдардан бастап ерекше
екпінмен қарқын алған саланың бірі – көлік саудасы болды.
пысықайлар ебін тауып, Германия, Жапония секілді дамыған
елдердегі әбден тозығы жетіп, ескірген, тіптен жарамсыз
деп танылған «қиранды» көліктерді әкеліп тоғытып жатты.
содан бері жиырма жылдай уақыт өтсе де осы үрдіс тыйылған
жоқ. Алайда сол көлік саудасының көрігін қыздырамыз деп
жүріп, Қазақстанды тозығы жеткен көліктерді тастайтын
«қоқыс ордасына» айналдырып алғанымызды да байқамай
қалыппыз...
«осындай кемшіліктердің алдын алу
үшін еуро2 стандартын енгізіп отырмыз.
Батыс елдері бұл стандартқа осыдан көп
жыл бұрын көшіп алған. олар тіпті еуро5
стандартын енгізіп жатыр», – деп атап өтті
Болат амангелдіұлы. оның мәлімдеуінше,
еуро2 стандарты 15 шілдеге дейін ен
гі зілген көліктерге қатысы жоқ. «Бұл кө
лік тер тозығы жеткенше жұмыс істейді.
экологиялық ахуал көбінесе ескі көлік
тер ден бөлінетін зиянды заттардан бұзы
латыны белгілі. сондықтан кез келген көлік
осы мәселеге қатысты қатаң бақылауға
алынып, тексеруден өтетін болады», – деді
департамент директоры. Халықтың әл
ауқаты артып, әлеуметтік жағдайы түзел
ген сайын, автокөліктер саны жылдан
жыл ға көбейіп, қазір олардың саны үш
мил лионға жетіпті. солардың 80 пайызы
– ескірген көліктер. «Әрине, көлік жүріп
тұру ға, жүк тасымалдауға ыңғайлыақ.
Деген мен біз оның қауіпқатер тудырушы
құ рал екенін де ұмытпауымыз қажет», –
де ді департамент директоры.
енді ел аумағына келетін көліктерден
бөлінетін улы газдар көлемі жіті бақы
лау ға алынады. Яғни ескі көліктерді са
ту ға мүлдем тыйым салынады деген
сөз. «1996 жылдан бері шыққан көлік
тер ғана жіберіледі. оның өзінде қа
таң сараптаудан өтуі тиіс. елімізде еуро
халықаралық техникалық және эколо
гия лық стандарттарын енгізуді кезеңке
зең мен жүзеге асыруды көздеп отырмыз.
еуро2 экологиялық кезеңі 2009 жылғы
15 маусымнан басталады. ал еуро3 стан
дарты – 2011 жылдың 1 қаңтарынан,
еуро4 стандартына 2014 жылы толық
өтеміз. Жанаржағармайға қарасты айта
тын болсақ, еуро2 стандарты – 2010
жыл ғы 1 қаңтардан, еуро3 – 2014 жылғы
1 қаңтардан, ал еуро4 – 2016 жылғы 1
қаң тар дан кешіктірмей енгізілуі тиіс», –
деді ол.
еуро стандартының енгізілуімен Қазақ
стан аумағына аталған стандарттарға
сәй кес келмейтін көлікті әкелуге және
өн ді руге тыйым салынып, олар үшін өн
ді рілетін жанаржағармай сапасын жақ
сар ту қамтамасыз етіледі. сонымен қатар
бұл пайдаланудағы автокөлік паркін жа
ңар туға, экологиялық мәселелерді (оның
ішін де ірі қалаларда) шешуге және жол
қауіп сіздігі деңгейін көтеруге мүмкіндік
бе реді.
индустрия және сауда министрлігінің
Тех никалық реттеу және метрология ко ми
тетінің сарапшысы Қайнар Тайжанов тың
айтуынша, бүгінгі күні аталмыш талап тар
ды енгізу үшін 67ден астам сынақ зерт
ха налары мен көлік тұрақтайтын орын
дар бар. онда еуро стандартына бай
ла нысты сынақтан өткізілуі тиіс барлық
ша ралар жүзеге асырылады. «сонымен
қа тар тағы 85 сынақ зертханасы мен 49
ав то тұрақ жағармайдың сапасын тек се
ру мен айналысады. олар қазір өз мін дет
теріне кірісуге толық дайын. енді са ту ға
түсетін әрбір көлік бекітілген рег ла мент
бойынша арнайы тексеруден өте ді», –
деп атап өтті сарапшы. Жақында еуро2
стандартын Ресей, Украина және Өзбек
стан мемлекеттері енгізіпті.
Астана
Financial Times басылымында жарық
көрген «екатеринбург бетбұрысы: дедол
ла ризация және аҚШтың әскериқар
жылық гегемониясының ақыры» мақа
ла сында майкл Хадсон бұл жиынды
«XXI ғасырда жоғары деңгейде өткен ең
ма ңызды кездесу» деп атады. «Шамасы,
ека те ринбург қаласы – орыстың соңғы
пат шасы өлімін тапқан жер ғана емес,
аме ри калық империя да ажалын құшқан
жер ретінде де тарихқа енетін шығар» деп
пайым дайды ол.
«Жаңа ғаламдық қаржы жүйесінің
архитекторлары доллардың бел омырт
қасын сындыра отырып, америкалық
жүйенің де соңына жететінін жақсы біледі.
...Біздің төлем балансының тапшылығы
үш нәрсеге байланысты: біріншіден –
американың экспорты импорт көлеміне
жетпейді. екіншіден – Уоллстрит пен
америкалық корпорациялардың қыл
мысқа тең әрекеттері. үшіншіден – соңғы
жарты ғасыр бойғы Пентагонның есепсіз
шығындары. осының бәрі жиыла келе
бізді қиын тығырыққа тіреп отыр» деген
ол соңғы кезде бүкіл әлемдегі өндірістік
қаржылық активтерді асығыс сатып ала
Шанхайлықтар отырысы
обаманың ұйқысын шайдай ашты
осы аптада Екатеринбург қаласында өткен ШЫҰ отырысы,
ондағы ұйымға мүше елдердің президенттерінің кездесуі,
әсіресе, РФ президенті дмитрий медведев пен Қытай басшысы
Ху Цзиньтаоның екіжақты келіссөздері, ондағы көтерілген
мәселелер – америкалық қауымның зәресін ұшырды. Аймақтық
валюта құру, екіжақты саудада өз валютасын қолдану, әлемдік
резервтік валюта ретінде Халықаралық қаржы қорының SDR
бірлігін пайдалану шаралары АҚШ-тың әлемдегі әділетсіз
басымдығының ақыры болатынына көздері жетіп отырған Батыс
экономистері өздерінің бұлыңғыр болашағы туралы дабыл қаға
бастады. Барак обаманың осы аптадағы баспасөз мәслихатында
«елдің қаржылық жағдайын ойлап, түн баласы көз ілмеймін»
деуі де осыдан шығар.
бастаған Қытайдың әрекетін де «доллар
дан қашуының белгісі» деп бағалайды.
«екі трил лион қаржысы бар Қытай әйтеуір
бір әре кет қылмаса, жақын арада бар
қар жысының күйіп кететінін жақсы біле ді.
сондықтан «ақшаны ресурстарға айыр
бастау» науқанын жалғастыра бермек.
ендігі жерде еліміздің құнды қағаздары
ешкімді қызықтыра алмайды. Демек, бізге
өз қарыздарымызды өзіміз өтеуімізге тура
Берiк ТҰРҒАНБЕКҰлЫ
келеді. ол үшін бұрынғы байбатшалық
өмір салтын тастап, кедей қалпымызға
ораламыз. Ұмыт қалған тап күресі қайта
өршиді. Уоллстрит мұны жақсы түсініп
отыр. сондықтан олар Буш пен обаманы
өз жүйесіне 10 триллион доллар қаржы
салуға мәжбүр етті. мемлекетімізді ал
пауыт тар осылай тонап, өз бизнестерін
сақ тап қалды, біз болсақ тақырға отыр
дық», – дейді Хадсон.
сәрсенбі күні Ұлыбританияның RINF
News басылымында америкалық жур
налист, Пулицер сыйлығының иегері,
Nation Institute ғылыми қызметкері крис
Хед жестің «америкалық империяның
ақы ры» атты ма
қа ласы жа рық
көр ді. Әлем дік
ба с ы л ы м д а р
дың кө бін де ау
да рылып ба сы
лып, үлкен ре зо
нанс туғыз ған,
тіп ті
ресейлік
«из вес тия» ба
сы лымы да бір
бе тін арнаған ма
қа ла аҚШтың
бү гін гі ахуа лын
б а я н д а й д ы .
«осы
апта да
әлем дік резерв
тік ва лю та ретін
де гі дол лар дың
дәуі рі аяқта ла
ды. Бұл – аҚШ
тың сая сиэко но
ми ка лық күй реуі нің бас тауы. Бәрі де бітті.
Өткенге оралу жоқ. алды мыз да бізді өте
мөте ауыр тие тін нәрселер күтіп тұр» деп
сөзін бас таған Хеджес елінің келешегіне
аса алаңдаушылық танытады. «еліміз өз
тарихындағы аса бір қиын дағдарысты
басынан кешіп отырғанда – Барак обама,
Уоллстриттің қылмыстық кландары, үл
кен бизнестің қолындағы бұқаралық
ақ парат құралдары көпірген бос сөз де
рін жаңалық қылып ұсынып, біздің ба
сы мызды айналдырып алғанымен, өзге
әлемді алдай алмады. Бәрі де біздің
банкрот екенімізді біледі. аҚШтың мем
лекеттік бюджетінің тапшылығы екі трил
лион доллардан асып отырған кез де,
оның қарыз қағаздарын үстіүстіне са тып
алу шексіз жалғаса бермейді. Бұл қа
ғаздардың сатылымы тоқтаған күні біз де
ақырзаман орнайды. Өйткені біздің әсіре
амбициямызды, әлемдегі теңдессіз әс
кери мақсаттағы шығындарымызды қар
жыландара беретін ел табылмай қалуы
мүм кін», – дейді Хеджес.
Халықаралық қаржы жүйесіне зерт
теуі нің қорытындысын жариялаған Джон
ланчестер болса London Review of Books
басылымындағы «Бәрі ді бітті» сарап
тамасында «Біз іс жүзінде орға жы ғы лып,
енді соғысты бастап отырмыз. оған өзі
міздің экономикалық жүйеміздің жұмы
сының нәтижесі итермелеп отыр. Біздің
бұл әрекеттеріміз ешқандай қалыпқа
сый майды, оны капитализмнің ешқандай
қағидасына жатқыза алмаймыз. мұндай
модель жоқ. капитализм бұлай жұмыс
істемеуі керек еді. ал бізде тым болмаса,
бағдарымызды нақтылайтын «жол кар
тасы» да жоқ болып тұр» дейді ол.
Демек, ғаламдық экономикалық дағ
дарыстың бетін қайтару жолындағы біз
дің құрлықтағы нақты қадамдарды аме
рикалықтар өз еліне төнген тікелей қа тер
ретінде бағалайтын тәрізді. негізінде,
біздің ақпараттық кеңістікте аҚШ салып
берген әлемдік қаржы жүйесі, Уолл
стрит тің алаяқтық әрекеттері, оның әлем
эко номикасы үшін деструктивті ықпалы,
аҚШ мемлекетінің әлемдік дағдарыс үшін
тікелей жауапкершілігі туралы соңғы екі
жылда көп айтылып келді. ал ірі бизнестің
ықпалындағы америкалық БаҚ онда шы
нында да «экономикалық голливуд» эф
фектін жасап, елді алдарқатумен келгені
рас. Қалай десек те, Батыс басылымдары
бұл мәселеге енді ғана бет бұра бастаған
тәрізді.
м
ансұр Х
ами
Т (
фо
то
)
РеспубликалыҚ ҚоҒамдыҚ-саяси аҚпаРаттыҚ газет
№100 (100)
20.06.2009 жыл, сенбi
www.alashainasy.kz
5
?
Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ
Б i л г i м к е л г е н Б i р с џ р а ћ
қоғам
Біздіңше, Екінші дүниежүзілік соғыс
тың басталуына ғана емес, сонымен қатар
оның барысына антигитлерлік коа ли
цияға қатысушылардың ондағы ынты мақ
тастығының ерекшеліктеріне, Ұлы Отан
соғысының шайқас алаңдарындағы же
ңіс тер мен жеңілістерге, кеңестік ко ман
до ваниенің біліктілігіне болашақта әлі де
талай рет қайта оралатын боламыз. Көпте
ген нәрселер қайта бағалауды және жаңа
көз қарастарды талап етуде. Өйткені бізде
тарих тым сыңаржақ және бұрмаланып
жа зылып келді. Мысалы, 1939 жылғы
шарт туралы бізде ұзақ уақыт бойы айтуға
да болмайтын еді. Оның құпия хаттама ла
рына келетін болсақ, олардың бар екені
жақында ғана бұлтартпайтын фактілермен
дә лелденді.
СоғыСқа жол бермеуге
болатын еді
Екінші дүниежүзілік соғыс 30жыл дар
дың орта шеніндеақ ақиқат шындыққа
ай налды. Жапонияның 19311932 жыл
да ры Солтүстік Шығыс Қытайды басып
алуы, содан кейін 1937 жылы Орта лық
Қы тай ға басып кіруі, 1935 жылы Ита
лияның Абиссинияға шабуыл жасауы,
19361938 жылдары республикалық Ис
па нияға қар сы жасалған германитальян
интер вен циясы, Германияның 1938 жылы
Австрияны басып алуы – міне, бұ лар дың
бәрі агрессорлар қимылының біртұтас
тізбегінің буындары, олар біртебірте фа
шистер шапқыншылығының ортақ тас
қынына айналды да, сайып келгенде, іс
жүзінде бүкіл дүниежүзін қамтыды. Бар
лық ұлы державалардан тек КСРО ғана
агрессорларды дәйекті айыптап, қолынан
келген кездері агрессия құрбандарына
көмектесіп отырды.
Жаңа дүниежүзілік соғыстың сөзсіз
бол май қоймайтын мүмкіндігі жоқ еді.
Сол кездің оқиғаларына жасалған талдау
халықаралық қатынастарды дамытудың
альтернативті жолдары болғанын көр се
теді. 30жылдардың орта тұсында ғана
емес, сонымен қатар неғұрлым кейінгі
және күрделі кезеңде – соғыс басталар ал
дын дағы соңғы айларда, тіпті соңғы күн
дер де агрессорлардың жолына тосқауыл
қойып, соғысқа жол бермеуге болатын
еді. Гитлершілдер 1938 жылдың жазында
және күзінде Чехословакияны басып алуға
әзірленіп жатқан кезеңде альтернатива
бол ды; ол Польшаға қарсы немісфашист
агрес сиясы тікелей әзірленген 1939 жыл
дың жазында да болды.
1938 жылдың 15 наурызында аме ри
кан журналистерінің «Германия Чехосло
ва кияға шабуыл жасай қалса, КСРО не
істемекші?» деген сұрағына КСРО сыртқы
істер халық комиссары М.М.Литвинов
«біздің ел одақтастық міндеттемесін орын
дай тынын» мәлімдеді. Сәуірдің екінші
жар ты сында Москвадағы Чехословакия
елшісі З.Фирлингер Прагаға Кеңес үкі
ме тінің ресми позициясы туралы былай
деп хабарлады. «Өтініш жасалатын болса,
КСРО Франциямен және Чехословакиямен
бірге Чехословакияның қауіпсіздігін қам
та масыз ету жөнінде барлық шараларды
қол дануға әзір. Бұл үшін онда қажетті
құралдардың бәрі бар...» Кеңес Ода ғы
ның үкіметі жағдайдың ушығып кетуін
ескере отырып, Францияға, Чехо сло ва
кияға көмек көрсетудің нақты фор ма ла
рын талқылау үшін КСРО, Франция жә не
Чехословакия қарулы күштері бас штаб
та рының келіссөзін бастауды, Чехо сло
вакияны қорғау жөнінде халықаралық
конференция шақыруды және агрессорға
тиісті ықпал ету үшін ұлттар Лигасына
өтініш айтуды ұсынды. Бұған жауап қайта
рыл мады.
КСРО фашизмге қарсы жападан жал
ғыз күресуге мәжбүр болатын еді. Бұл
орайда Сталин бастаған кеңес басшы лы
ғының мұндай жағдайда Мюнхен бітім
ші лерінің ілтипаты, жалпы, гитлершілдер
жағында болып шықпас па екен деп
қауіп тенуі ықтимал еді. 1939 жылы ма
мыр айынан бастап кеңес және моңғол
әс кер лерінің ХалхинГол өзенінде жапон
интервенттеріне қарсы табанды шай қас
тар жүргізуіне тура келгенін де ескер мес ке
болмайды. Жапонияның агрессия шыл ды
ғының күшейе түсуі екі майдандағы соғыс
перспективасын әбден айқын байқатқан
еді. Кеңес үкіметі 19181922 жылдардағы
жағдайдың қайталануына жол бере ал
май тын, ал ол кезде еліміз дүниежүзінің
бір ден барлық негізгі державаларының
екінші дүниежүзілік соғыс қалай басталды?
1939 жылы 1 қыркүйекте гитлершіл германия Польшаға тұтқиылдан
шабуыл жасап, екінші дүниежүзілік соғыстың өртін тұтатты. Содан бері
70 жыл өтсе де, адамзат өзінің тарихындағы осынау қасіретті дәуірге
қайта-қайта назар аударуда. Соғыстың қарсаңындағы жағдайға,
оның басталуы мен аяқталуына, халықаралық қатынастардың
соғыстан кейінгі дамуына байланысты көптеген жайттарға қайтадан
ой жіберілуде. тарихтың жекелеген беттерін түрліше түсінуден, оларды
субъективті түрде қабылдаудан, ақтаңдақтардың орын алуынан туған
талас жалғастырылып жатыр.
ша ға басып кіру арқылы бастаса, КСРО 17
қыр күйек күні Шығыс Польшаға шабуыл
жа сау арқылы қоштады. Молотов соғыс
бас талғаннан кейін бір апта өткенде
Гитлерді «табыстарымен» құттықтады.
18 қыркүйек күні бірлескен кеңесгер
ман әскерлері алдын ала келісілген жер
лер ді өзара басып алуды аяқтады. Осы
же ңістің құрметіне 22 қыркүйекте Брест
қа малында біріккен кеңесгерман әскери
шеруі өткізілді. Екі елдің мемлекеттік туы,
кеңестік орақ пен балға және неміс сва ти
касы қатар көтерілді. 28 қыркүйек күні екі
мем лекет арасында «достық пен шекара
туралы кеңесгерман келісімшартына»
қол қойылып, өзара жаңа шекараларын
бекітті. Батыс Украина және Батыс Белорус
сия деген атаумен Шығыс Польшаға бөл
шектеліп, КСРО құрамына енгізілді.
Кеңес үкіметі Ленинградтың қауіп сіз
дігін нығайту үшін Кеңес Одағына Фин
шығанағындағы төрт аралды 30 жыл дық
мерзімге жалға беруді, Ханко ауда нының
бір бөлігін сатуды немесе кеңестік тер
риторияның бөліктерімен алмастыруды
өтінді. Алайда Финляндия үкіметі бұған
келіспеді. Кеңес Одағының «өзара көмек
туралы келісімшарт жасау туралы» ұсы
нысы да қабылданбады. 30 қарашада
кеңес әскерлері Финляндияға басып кір
ді. Сол күні Финляндия президенті ел
ді соғыс жағдайында деп жариялады.
Сталин Финляндияны түгел басып алып,
со ғысты 1940 жылдың наурызына дейін
жал ғастырды, бірақ жеті қабаттан тұратын
Маннергейм қорғаныс шебін кеңес әскері
бұ зып өте алмай дымы құрыған соң, 12
нау рызда бітім шартын жасауға мәжбүр
болды. Осыдан кейін жазда МарелФин
КСРі құрылды.
«барбароССа» жоСПары
1939 жылдың тамыз айында Польшаға
басакөктеп кірер алдында Гитлер «Менің
қол ға алып жатқан шараларымның бәрі Ре
сей ге бағытталған» деп мәлімдеме жа са ды.
1940 жылдың 22 маусымында Фран
ция тізе бүкті. Енді Гитлер «өзінің ұлы
міндеті – большевизммен есеп айырысу
үшін» аяққолым босады деп есептеді.
Ол «шығыстық сапарды» күз маусымында
бастап жіберуді ойластырған болатын.
Алайда тәжірибелі генералдар өз фюре
рін Кеңес Одағына шабуылды қыс мау
сы мының алдында бастаудың өте қауіпті
екен дігіне иландырды.
1940 жылдың 18 желтоқсанында
Гитлер «Барбаросса» деген кодтық аты бар
жос парды №21 директива түрінде бекітті.
Бұл жоспарда германдық қарулы күш
тердің алдына кеңестік әскерді Ресейге
қысқа мерзім ішінде күлталқан етудің
міндеті қойылды. Үш қуатты соққы арқылы
фашистер кеңестік әскерді Прибалтикада,
Белоруссияда және Украинаның оңтүстік
бөлігінде бытшытын шығарып, жаудың
әскери қабілетті күшін елдің ішіне ен дір
меуге ұмтылды. «Барбаросса» опе ра ция
сының түпкі мақсаты – ВолгаАр хан гельск
жалпы белдеуі бойынша азияттық Ресейге
қарсы тосқауыл қою болатын. Осындай
шапшаң соғысқа небәрі төрт ай бөлінген.
Фашистер үлкен соғысты дайындай
отырып, Кеңес Одағының басып алын ған
жерлерінде жүзеге асыратын жан түр ші
герлік зұлымдықтарының бағдар ла ма сын
да қамдады. Мәселен, немістің бір сол да
тының өмірі үшін 100 адамға дейін ке ңестік
тұрғындарды өлтіруге рұқсат бе рілді.
«Барбаросса» жоспарымен Кеңес Ода
ғына 1941 жылғы 15 мамырда соққы бе
рудің нақтылы уақыты белгіленді. Әйт се
де Балқанға жасалған сапардың сал да
рынан, бұл уақыт кейінге шегерілді. Содан
Югославия мен Греция жаулап алын ған
нан кейін 30 сәуірде жоғарыдағы опе
ра цияны 22 маусымда бастауға шешім
қа былдады. КСРОға қарсы соғысты 22
мау сымда бастаудың түпкілікті бұйрығын
Гит лер 1941 жылғы 17 маусымда берді.
барлаушылардың
мәліметі – арандатушылық
1941 жылдың 5 мамырында Кремль
де Сталин әскери академияларды бітіру
ші лерді қабылдап, онда «Гитлермен қақ
ты ғысуымыз сөзсіз, бірақ соғыстың бас та
луын екіүш айға шегіндіре алсақ, біз дің
бақытымыз сол болар еді», – деді. Алай
да партия жетекшісінің сөзінен кейін – 14
маусымда орталық баспасөзде ТАСС ха
бары жарияланып, германкеңес со ғы сы
туралы өсекаяңның негізсіз, не міс тер дің
бейбітшілікті қолдайтындығы жә не олар
тарапынан қауіпқатердің жоқ екен дігі
мәлімденді.
Маусым айының басында Қорғаныс
ха лық комиссары С.К.Тимошенко Бас
штаб тың бастығы Г.К.Жуковпен бірге
Сталин нің қабылдауына баруға рұқсат
алды. Олар соңғы мәліметтерді қолма
қол жеткізді. «Ал менің басқа құжаттарым
бар, – деді Сталин. – Оны айтасыздар,
біз дің бір... табылыпты. (бұл арада ол
цен зу раға жатпайтын сөз айтты). Ол Жа
по нияда зауыттар мен жезөкшелер үй
ле рін иеленіп үлгеріпті, сөйте тұра гер
мандық шабуылдың 22 маусымда бас
та ла тындығын хабарлайды. Сонда маған
оған сенуіме бұйрық бересіңдер ме?» Бұл
хабар көрнекті кеңестік барлаушы Рихард
Зоргеден түскен болатын.
Бір жүйеге келтіріліп сарапталмаған,
ара сында аныққанығы белгісіз шикіша
ла көп ақпар Сталиннің алдында үйі ліп
жат ты. Оның аққарасын қалай айы ра
сыз, сол себепті кейде аса құнды дерек
тің өзіне күмән туындағаны рас. Айта лық,
мемлекет қауіпсіздігі жөніндегі ха лық ко
мис сары В.Меркуловтың «ертең со ғыс
бас талады» деген хабарына сенім көр се
тіл меуі соған дәлел. Бұған Сталин: «То
ва рищу Меркулову. Можете послать ваш
«ис точник» из штаба Германской авиа ции
к е.... матери. Это не «источник», а де зин
фор мация. И.Сталин», – деп бұ рыш тама
соғыпты. («Жұлдыз», 2005, 166 бет).
А.И.Микоянның куәгерлігіне сенсек,
Сталин Германия өз кезегінде Англияны
тізе бүктірмейінше екі майданда соғыса
алмайды деген пікірге әбден сенген. Ол
соғыстың басталуын соза тұруға мүмкіндік
бар екендігін айтып баққан. Оның бұл пі
кірінен бөгде әңгіме қозғау өте қауіпті бо
латын. Мәселен, Берия 21 маусым күні со
ғыстың басталатын нақтылы уақытын ғана
емес, сонымен қатар гитлерлік әскер ді ң
басты соққы беретін бағыттарын да дәл
көрсеткен. Берлиндегі біздің елшіміз бен
әскери атташені тез арада жауапқа тарту
үшін Сталиннен рұқсат сұрайды.
Германия бізге шабуыл жасаудың
ал дында Мәскеуге Берлиннен елшіміз
Деканозов келеді. Оны германдық елші
Вернер фон Шуленбург өз елшілігіне түс кі
асқа шақырады. Сол астың үстінде Шулен
бург біздің елшімізге былай дейді: «Елші
мыр за, дипломатия тарихында мұндай
жайт болмаған шығар. Неге десеңіз, мен
сізге нөмірі бірінші мемлекеттік құпияны
айтқалы отырмын. Мұнымды Молотов
мырзаға жеткізіңіз, ал ол Сталин мырзаны
хабардар етеді деп үміттенемін. Гитлер 22
маусым күні КСРОға қарсы соғыс бастауға
шешім қабылдады. Сіз бұлайша қадам
жасауымның себебі не деп сұрарсыз, мен
Бисмарк рухында тәрбиеленген адаммын,
ал ол Ресейге соғыс ашуға әрқашан қарсы
болып келді...». Иә, басқабасқа, Гитлерге
жақын тұрған адамның бұл ғажайып
жағдайда айтқан хабары да Сталинге әсер
етпеді ғой...
Достарыңызбен бөлісу: |