О ПОЛИТИКЕ ОТБОРА БУДУЩИХ УЧИТЕЛЕЙ В ИНТЕРЕСАХ УСТОЙЧИВОГО РАЗВИТИЯ

266

Причинами низкого качества подготовки педагогических кадров в Казахстане я бы назвала проблемы 

входа  в  профессию,  к  которым  можно  отнести:  низкий  средний  балл  ЕНТ  абитуриентов  педагогических 

специальностей  и  отсутствие  возможности  отбора  абитуриентов,  мотивированных  к  педагогической 

деятельности на специальности и направления подготовки педагогов, низкая заработная плата учителей. И, 

как следствие, низкий процент трудоустройства выпускников педагогических программ по специальности в 

систему образования, неудовлетворительное качество подготовки выпускников, а также отсутствие карьер-

ных перспектив учителя. 

Результаты приема и обучения педагогических направлений подготовки, а также данные о трудоустройстве 

выпускников соответствующих программ свидетельствуют о существовании «двойного негативного отбора», 

когда  в  педагогические  вузы  поступают  не  самые  «лучшие»  (в  академическом  смысле)  абитуриенты,  а 

учителями становятся не самые лучшие выпускники. При этом значительная часть выпускников, обучавшихся 

на программах подготовки педагогов, не трудоустраивается в систему образования [4]. 

Другой, немало важной проблемой, на мой взгляд, являются отсутствие достаточного количества часов 

на практику и стажировку, отсутствие деятельностного подхода в подготовке студентов, отсутствие связи 

между  изучением  учебных  дисциплин  и  потребностями  реальной  школы,  слабое  вовлечение  студентов 

в  исследовательскую  деятельность,  плохое  ресурсное  оснащение  учебного  процесса  в  педагогических 

программах,  проблемы  удержания  в  профессии,  к  которым  можно  отнести:  отсутствие  прогнозирования 

потребностей в педагогических кадрах по регионам, отсутствие системы профессиональной поддержки и 

сопровождения молодых учителей. 

Что же нужно для решения данной проблемы? 

Я бы выделила 4 основных фактора изменения подходов к отбору педагогических кадров: 

1.  Тщательный отбор будущих учителей, то есть привлечение подходящих людей. 

2.  Качественная подготовка педагогических кадров с обязательной практикой в школе и дальнейшим 

присвоением квалификации учителя, что означало бы превращение их в эффективных педагогов. 

3.  Соответствующая система оплаты труда и стимуляции. 

4.  Качественная организация оценки качественной работы и аттестации учителей. 

Таким  образом,  отмечаем,  что  сейчас  престиж  и  имидж  педагогического  труда  в  Казахстане  на 

недостаточном уровне. 

Различные школьные системы, значительно отличаясь друг от друга по структуре, содержанию, подходам, 

оцениванию, особое внимание уделяют подбору кадров и повышению качества работы учителя, поскольку 

эти факторы оказывают прямое влияние на образовательный уровень учащихся. 

Обратимся  к  передовому  международному  опыту.  Каким  образом  отбирают  учителей  эффективные 

системы школьного образования в мире? 

В Сингапуре талант учителя никогда не оставляют без внимания – его всегда стараются распознавать 

и  «выращивать».  Органы  управления  образованием  Сингапура  пристрастно  отбирают  когорту  наиболее 

перспективных выпускников последних классов школы, предлагая им еще до момента выпуска практику 

преподавания за месячную стипендию, которая сильно конкурирует с ежемесячной зарплатой для молодых 

специалистов в других областях. В обмен на это такие новобранцы должны посвятить себя работе в школе 

в течение как минимум трех лет после выпуска. Высокий уровень теоретических знаний также важен, как 

преданность выбранному делу и умение найти подход к самым разным учащимся. Интерес к преподаванию 

прививается  на  стадии  прохождения  преподавательской  практики  в  старших  классах  школы.  Преодолев 

трехлетний срок преподавания, учителя проходят ежегодную аттестацию, которая помогает выявлять, какой 

из  трех  возможных  вариантов  развития  карьеры  больше  всего  им  подходит  –  ведущий  учитель  (master 

teacher), специалист по разработке учебных программ и проведении исследований (specialist in curriculum 

or research), управленец (school leader). Каждая должность предполагает увеличение заработной платы. 

Правительство  Финляндии  сделали  учительство  востребованной  профессией,  повысив  входные 

требования и наделив учителей высоким уровнем полномочий, включая возможность находить и предлагать 

эффективные стратегические решения по реформированию системы. Финляндии удалось повысить статус 

профессии учителя до того уровня, выше которого на сегодняшний день в стране не так много профессий. 

Профессия учителя считается одной из самых уважаемых и приобрело статус высоко оплачиваемых в стране. 

В Китае готовят учителей, которые усовершенствуют страну. Учителей обучают быть исследователями 

своей профессии и активно применять свои знания на практике, лучшие из них призваны поддерживать 

новичков и помогать им становиться лучше в своей преподавательской деятельности. Так же как в Финляндии, 

учащиеся в Шанхае должны показывать самые высокие академические результаты, а учителя, в свою очередь, 

должны вести себя таким образом, чтобы ни один учащийся в классе не был, в буквальном смысле, забыт. По 

мере продвижения по карьерной лестнице учителя в Шанхае участвуют в специальных группах по изучению 

техник преподавания, разбитых по предметам учебной программы, изучая профессиональную методику с 

самых основ каждый день. Среди учителей существует практика посещений уроков друг друга [5]. 

267

Таким  образом,  для  привлечения  сильных  кандидатов  к  учительской  профессии  в  разных  школьных 

системах существует различные подходы. Выделим из них две основные: отбор после окончания школы при 

поступлении на педагогические специальности, или после того, как проучатся на них, делать отбор в школы 

для работы в ней. 

В мире наличие степени магистра у учителей является обязательным требованием. В Казахстане доля 

учителей с магистерской степенью составляет лишь 0,6 % [1]. Учителями начальных классов становятся в 

основном после окончания колледжей. 

Резюмируя,  считаю  необходимым  принять  на  государственном  уровне  Программу  по  подготовке 

педагогических кадров, определению статуса учителя. 

Основная цель программы должна состоять в повышении качества подготовки педагогических кадров, 

приведении  системы  педагогического  образования  в  соответствие  со  стандартами  профессиональной 

деятельности педагога и Государственным стандартом общего среднего образования. Реализация заявленной 

цели предполагает решение ряда первоочередных задач, а именно: 

-  изменения  содержания  программ  педагогической  подготовки  и  технологий  обучения  в  целях 

обеспечения реализации нового профессионального стандарта педагога и новых стандартов обновленного 

содержания  образования,  практическую  подготовку,  усиление  связи  всех  компонентов  содержания 

подготовки  (предметных,  психолого-педагогических,  информационно-технических)  с  практическими 

профессиональными задачами педагога; 

-  насыщение  учебных  планов  разветвленной  системой  практик,  стажировок,  возможность  адресной 

подготовки  учителей  не  только  разных  предметов,  но  и  для  разных  категорий  школ,  учащихся,  за  счет 

широкого использования механизмов школьно-вузовского партнерства. Подготовка кадров для широкого 

спектра педагогической деятельности вне школы и вне системы образования; 

- обязательное включение в курс обучения педагогической интернатуры; 

- разработка и апробация системы независимой профессиональной сертификации педагогов, получив-

ших педагогическое образование в разных программах подготовки, с целью обеспечения системы сопрово-

ждения выпускников и развития карьеры учителя; 

- постепенный отказ от подготовки педагогических кадров в системе ТИПО, за счет введения совместных 

программ практической подготовки педагогов (прикладного бакалавриата) на основе сетевого взаимодей-

ствия колледжей и вузов, развития магистерских программ по педагогическим специальностям; 

- создание общественно-профессиональной системы оценки качества педагогических программ. 

Использованная литература

1 Послание Президента Казахстана народу Казахстан «Казахстанский путь – 2050: Единая цель, единые 

интересы, единое будущее». 

2  Национальный  доклад  «О  состоянии  и  развитии  системы  образования  Республики  Казахстан»,  по 

итогам 2014 года. -Астана, АО «Информационно-аналитический центр» МОН РК, 2015, -120 с. 

3 Государственная программа развития образования и науки РК на 2011-2020 годы. 

4 Седов Л. Стратегия отбора будущих учителей в зарубежной практике. -Санкт-Петербург. -118 с. 

5  Барбер  М.,  Муршед  М.  Как  добиться  стабильно  высокого  качества  обучения  в  школах  //  Вопросы 

образования. - 2008. - №3. - С. 7-61. 

Аңдатпа.  Мақалада  педагогикалық  мамандықтарға  кадрларды  сапалы  дайындау  мен  іріктеудің 

инновациялық  маңыздылығы  талданады.  Педагогикалық  интернатураға  міндетті  түрде  тағылымдаманы, 

практиканың  тармақталған  жүйесін  оқу  жоспарларында  көбейтуді,  педагог  қызметі  кәсіби  іс-әрекетінің 

білім беру стандарттарына сәйкес келтіруді оқыту курсына міндетті түрде қосу қажеттігі көрсетіледі. 

Аннотация. В статье анализируется инновационная значимость качественного отбора и подготовки кадров 

на  педагогические  специальности.  Указывается  на  необходимость  приведения  системы  педагогического 

образования  в  соответствие  со  стандартами  профессиональной  деятельности  педагога,  насыщения 

учебных планов разветвленной системой практик, стажировок, обязательное включение в курс обучения 

педагогической интернатуры. 

Abstract. The article analyzes the innovative importance of high-quality selection and training of personnel 

for the pedagogical profession. There is shown the necessity of bringing the pedagogic education system in line 

with the standards of the teacher’s professional activity, the saturation curriculum with branched system of prac-

tices, the mandatory inclusion of pedagogical internship into the educational course. 

268

ИННОВАЦИЯЛЫҚ КӨРКЕМ-ГРАФИКАЛЫҚ ТЕХНИКА АРҚЫЛЫ МЕКТЕП ЖАСЫНА ДЕЙІНГІ 

БАЛАЛАРДЫҢ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚАБІЛЕТІН ДАМЫТУ

 

М. Танирбергенова 

№5 «Сауле» балабақшасының әдіскері Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қаласы 

Пікір беруші – Б.Д. Қаршығаева, қалалық білім бөлімінің әдіскері 

Мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа инновациялық сипатты талап 

етеді. Заман талабына сай әр ұжымның, әр педагогтың білім беру жүйесіндегі жаңалықтар мен қайта құруға, 

өзгерістерге баса назар аударып, өзіндік ізденісі арқылы инновациялық үрдіске ену қажеттілігі туындайды. 

Бала тұлғасын, оның рухани дүниесін қалыптастыруда эмоциялық орта маңызды рөл атқарады. Кішкене 

адамның осы психикалық ерекшеліктері өнердің қуатты күшімен байланысты – бұл эмоционалды-образды 

құбылыс. 

Мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілетін дамытудың 

мақсаты: 

Мектеп жасына дейінгі балалардың бейнелеу өнері әдістемесіне сүйене отырып, балалардың көркем-

шығармашылық қабілетін дамытудың жаңашыл жолдарын қарастыру. 

Міндеттері: 

•

Көркем іс-әрекетке деген тұрақты қызығушылығын қалыптастыру. 

•

Дәстүрден тыс және қазіргі декоративті жұмыс түрлерімен таныстыру. 

•

Композиция, түс үйлесімділігі туралы өз білімдерін қолдана отырып, шығармашылық тапсырмаларды 

орындауға үйрету. 

•

Зейінділікке,  жинақылыққа,  мақсаттылыққа  тәрбиелеу.  Топта  жұмыс  жасауға  дағдыландыру.  Бір-

біріне деген мейірімділік қарым-қатынасын қолдау. 

Егер,  көркем-шығармашылық  қабілеттерді  дамыту  жолдарын  сипаттайтын  түсініктерді  меңгеру 

қамтамасыз  етілсе;  бейнелеу  өнері  әдістемесін  жетілдіретін  тәжірибелер  пайдаланылса;  инновациялық 

көркем-графикалық  техникалар  қолдау  тапса,  онда  мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  шығармашылық 

қабілетін дамытуға сәйкес келеді. 

Шығармашылық  жұмыстың  жаңалығы  –  балаларды  шығармашылық  жұмыстарын  таңдауға  және 

қолдануға арналған ұғымдар тұжырымдалды; мектепке дейінгі балалардың жас ерекшелігіне сәйкес көркем-

графикалық  техникалар  жіктелді;  дәстүрден  тыс  әдістер  ұсынылды;  инновациялық  көркем-графикалық 

техниканың тиімділігі балабақшадағы ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті барысында дәлелденді. 

Өзінің қайталанбас дербестігін ашу балаға оқуда, шығармашылықта, достарымен қарым-қатынаста өзін-

өзі  бағалай  білуіне  көмектеседі.  Осы  орайда  бейнелеу  өнері  сабақтарын  дәстүрден  тыс,  инновациялық 

көркемдік-графикалық техникалармен жетілдірудің маңызы зор. 

Балабақшада  инновациялық  көркем-графикалық  техникаларды  қолдануды  жөн  көрдім.  Осы  жұмысты 

жүргізуде мынадай мақсат қойылады: 

1. 

Балаларда сурет салудың техникалық дағдыларын қалыптастыру. 

2. 

Балаларды сурет салудың дәстүрден тыс түрлі тәсілдерімен таныстыру. 

3. 

Балалардың шығармашылық қабілетін дамыту. 

Осыған  орай  инновациялық  көркем-графикалық  техникалармен  танысып,  оларды  балалардың  жас 

ерекшеліге сай іріктеп таңдадым. 

Көркем-графикалық техникалардың мақсаты – баланың бойындағы әлеуетті көркемдік-шығармашылық 

қабілеттерін ашу және дамыту. 

Дәстүрден  тыс  техникаларды  пайдаланған  сабақ  балаларға  түрлі  материалдардың  сапасы  мен 

мүмкіндіктері  туралы  терең  білім  береді,  эстетикалық-эмоциялық  сезімдерін  дамытады,  еңбекке  деген 

талпынысын  және  шеберлік  ерекшеліктерін  меңгеру  тілегін  ынталандырады.  Халықтық-әсемдік  өнерге 

араластыра  отырып,  келешектегі  мектеп  оқуына  дайындайды.  Балалар  көркем  шығармашылығы  баланың 

жан-жақты дамуының маңызды элементі болып табылады. 

Кішкентай  адамның  әлемі  әдемі,  эмоционалды.  Балабақшада  баланың  көңіл-күйін  қиялымен 

ұштастырып, ұмтылмастай ерекше бір сезімге бөлегім келеді. Мен өз жұмысымда балаларды әсерлендіру 

үшін дәстүрден тыс сурет салу техникаларын жинақтап, қолданып келемін. Мысалы, акварель және гуашь 

пайдалана отырып, «Бастырма» техникасын қолданамын, яғни картоптан түрлі пішіндер: үшбұрыш, шаршы, 

жүрек, ромб қиып аламын. Ал, балалар осы пішіндерді қайда қолдануға болатынын қарайды да, оны бояуға 

батырады және бастырады, берілген тақырыпқа сәйкес өз суреттерін бейнелейді. Бастырма аз, әрі оны бәрі 

де қолданатындықтан топтық және ұжымдық жұмыс жүргізуге болады. 

«Ысқылау» техникасы да күтпеген нәтиже береді. Тек онда түрлі-түсті қарындаштар қажет болады. Кез-

келген ағаш және металл бұйымдарды пайдалану қажет. Бұл балаларды қызықтыра түседі. Олар сурет салу 

үшін бұл заттардың не қажеті бар деген сұрақ қоя бастайды. Ал, бәрі де қарапайым. Әкелген кез-келген 

269

бұйымды сурет дәптер парағымен жабамыз (мысалы, 100 теңге – тиын түрі), үстінен бастырамыз және ылғал 

бояу қарындашпен үстінен басамыз да суретін қағаз бетіне түсіреміз. Бұл суреттерді қайда қолданатынын 

балалардың өздері қиялдайды. 

«Дақтармен  де  суреттейміз»  атты  оқу  іс-әрекеті  барысында  қара  және  ақ  «Монотипия»  техникасын 

қолданамыз. Қылқаламды бояуға (гуашь) батырып, таза қағаз бетіне бірнеше тамшы шашыратамыз. Қағазды 

қақ  ортасынан  бүгіп,  жақсылап  сипаймыз,  ашамыз  да  кебуге  қоямыз.  Тапсырма:  мұқият  қараңдар,  біздің 

дақтарымыз неге ұқсайды екен, әрі қарай суретті аяқта. 

Моншақтар (желімдеу), макарон өнімдері, көкөністер, далап, түсті қағаздар, құс қанаты – ұлпа жүні, мата 

қиындысы және жіп үзіктерін пайдаланып, техниканы түрлендіруге болады. 

Дәстүрден тыс сурет салу техникаларының бірқатары мынадай: саусақ әдісі, алақан әдісі, қағазды жырту, 

қағазды  умаждау,  қағазды  ылғалдау,  ысқылау,  айна  әдісі,  бастырма  әдісі,  майшам  және  бояу-акварель, 

трафарет, тамшы әдістері және түрлі материалдардан құрастыру т.б. 

Мысалы, «Әдемі балықтар» тақырыбында алақан әдісін аламыз. Екі-үш жасар балаларға алақанмен сурет 

салу өте қызықты. 

Бала алақанын ыдысқа құйылған гуашқа батырады немесе қылқаламның көмегімен (бес жастан бастап) 

оны бояйды да, қағазға алақанымен таңба қалдырады. Әр түрлі түске боялған оң қолымен де, сол қолымен 

де суреттейді. Қағаз бетінде әдемі балықтар не басқа да бейнелер пайда болады. содан соң қолдарын ылғал 

сүрткішпен сүртеді. 

Дәстүрден тыс сурет салу техникалары балаға қоршаған ортадан алған әсерін жеткізе білуге мүмкіндік 

ашады. 

Сурет салу бала үшін қуанышты, шабытты еңбек, оған мәжбүрлеудің қажеті жоқ. Бірақ бейнелеу өнерінің 

жаңа мүмкіндіктерін біртіндеп аша отырып, сәбиді ынталандыру және қолдау қажет. 

Бейнелеу  өнерін  ұйымдастырғанда  дәстүрден  тыс  ықпал  жасау  балаларды  таң  қалдырады,  осындай 

қызықты іс-әрекетпен айналысуға ынталандырады. Нұсқа суреттер баланың креативті мүмкіндігін ашады, 

түстерді, олардың сипатын және көңіл-күйді сезінуге мүмкіндік береді. 

Инновациялық  техникаларды  қолдану  балалардың  шығармашылық  қабілетін  дамытуды  көздейді. 

Балалардың елестетуін және қиялын дамытады. Ұжымдық жұмыс машықтарын тәрбиелейді. 

Бала бойында дұрыс техникалық дағды оқу іс-әрекеті барысында дамып, қалыптасып отырады. Балалар 

сурет салу тәсілдерін құрғақ түсіндіргеннен емес, өздері тәжірибе жасаудан үйренеді. Балалар бақшасында 

сурет салу үшін көптеген құралдар: түрлі-түсті және қара қарындаштар, акварель және гуашь бояу, балауыз 

бор, фломастер, акварель бор, пастель, көмір, сангина, тушь, пластилин т.б. беруге болады. Балаларды үйрету 

барысында  оларға  ұсынылған  түрлі  заттар  қызығушылықты  арттырады.  Балалар  сурет  салу  құралдарын 

игергеннен кейін, оларды саналы түрде материал таңдауға әкелеміз. Бұл әдіс қиялды, елестетуді, түс пен 

пішінді  сезінуді  жетілдіруге  көмектеседі.  «Ғарыш  әлемін»  бейнелеу  балаларға  өте  ұнады.  Сол  сияқты, 

балаларға дәстүрден тыс әдістің «баспамен», «саусақтармен» «шашырату» көмегімен сурет салу үйретілді. 

Өз тәжірибемде балалардың 4 жасынан бастап шығармашылығын оятып, әлемді «жанды» бояулармен 

көре  білуге  үйретуді  көздеймін.  Мектепке  дейінгі  шақта  ойын  іс-әрекеті  белсенді  қолданылады.  Түрлі 

ойыншықтар  мен  бұйымдардың  көмегімен  алдағы  бейнеленетін  суреттің  желісін  көркем  сөзді  қолдана 

отырып, балалармен сахналап ойнаймын. Осындай әсер балаларды қызықтырып, зейінін ұзақ тұрақтандыруға, 

қажетті эмоционалды жағдай құруға мүмкіндік береді. Ерте жастан-ақ тұлға іргетасы қаланады, сондықтан да 

балалардың бойындағы шығармашылық ұшқынын жандандыру қажет деп ойлаймыз. Егер, біздің кішкентай 

суретшіміз үсті басын шатпақтап бүлдіріп алса, бұл түк те қорқынышты емес, бастысы – ол бояуларымен 

жұмыс жасай отырып, одан ләззат алуы, яғни қанағаттануы және өз еңбегінің нәтижесіне шаттануы маңызды. 

Көрме  –  баланың  шығармашылық  жұмысының  қорытындысы.  Көрмеге  балалар  жұмысын  таңдау,  оны 

дайындау және ашылу салтанатына қонақтарды шақыру – адамгершілік-эстетикалық тұрғыдан маңызды. 

Баланың  әр  шығармашылық  туындысы  қайталанбас  дербестігімен  және  автордың  әлемге  деген 

көзқарасымен, қарым-қатынасымен ерекшеленеді. 

Сурет салудың дәстүрден тыс әдістерін меңгере отырып, мынадай қорытынды жасауға болады: Сіз сабақ 

барысында балалардың қызығып, көздерінен от ұшқыны шашып тұрғанын ұнатсаңыз, егер әр оқу іс-әрекетінің 

барысы мереке болсын десеңіз, рахаттана күліп, таң қалатын және ақылды, шығармашылықпен ойлайтын 

балалармен қарым-қатынас жасағыңыз келсе – олармен бірге бақылап, суреттеп, оларды әсерлендіруіңіз 

қажет. 

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: