ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДА ПРОЕКТОВ КАК СРЕДСТВА САМОВЫРАЖЕНИЯ И

314

I.  Системное закрепление знаний по другим предметам (проекты дают дополнительные возможности) 

Знания,  полученные  на  уроках  химии  и  физики,  могут  быть  использованы  для  принятия  правильного 

решения по отбору оптимальной формы, действий изготовления планируемой учениками вещи. Знания по 

биологии используются, когда учащиеся обдумывают эргономические факторы изготовления. Математические 

и пространственные знания и умения развиваются, когда планируют и оценивают свои идеи, взвешивают 

и измеряют материалы, разрабатывают модели, например, по текстильным и другим проектам, или делают 

чертежи  при  работе  с  деревом  или  металлом.  Эстетические  способности  развиваются,  когда  ученики 

принимают решения по поводу внешнего вида, цвета и структуры изделия. 

Метод  проектов  не  только  помогает  закреплять  полученные  по  другим  предметам  знания  и  умения, 

обеспечивая соответствующие ситуации, в которых эти знания могут применяться. Часто знания, необходимые 

ученикам для работы над проектом, «подстёгивают» развитие интереса к другим предметам. Все предметы 

значительно выигрывают от интеграции различных дисциплин при обучении технологии. 

II.  Развитие когнитивных умений (знаниевых) 

Обучение  технологии  через  проекты  развивает  когнитивные  навыки  и  умения,  что  очень  важно  для 

учеников,  каким  бы  видом  деятельности  они  ни  занимались.  Школьники  обучаются  навыкам  и  умениям 

планирования, исследования, анализа и приведения в порядок полученных данных. У них развиваются навыки 

дивергентного (различного, вариативного) мышления, которые очень важны для творческой деятельности, а 

также конвергентного (в буквальном смысле это «схождение», «сближение») мышления, которые необходимы 

для принятия решений. И по мере совершенствования этих навыков у учеников развиваются умения выбирать 

правильную стратегию для разрешения конкретной задачи. 

III.  Развитие социальных и физических умений 

Ученики развивают свои физические умения, когда они учатся работать с инструментами, оборудованием 

и  другой  техникой.  У  них  развиваются  «социальные»  умения,  когда  они  исследуют  потребности  (может 

быть, через простейшее исследование рынка потребления), испытывают своё изделие и предлагают другим 

оценить его. У них развивается умение выслушивать критику и вести критическое обсуждение. Кроме того, 

при групповой работе развиваются «социальные» умения работать в команде. 

IV.  Развитие уверенности в своих силах 

Ученики учатся подходить к окружающему их миру творчески, у них формируется уверенность в том, что 

они могут улучшить свою жизнь и жизнь окружающих людей. Они учатся воспринимать себя как активных и 

творческих личностей, а не простых получателей готовых знаний. 

Как  все  это  помогает  школе?  Ученики  воспринимают  учебные  предметы  интересными  предметами, 

которые придают достаточную мотивацию к учебе как самым слабым, так и самым сильным. Увеличивается 

стремление к знаниям по всем предметам, учащиеся лучше подготавливаются к возможным переменам в 

профессии, что реально в XXI веке. 

По  окончании  работы  ученики  проводят  устную  презентацию  своих  проектов  перед  классом. Учитель 

обсуждает с каждым учеником, как он будет выполнять, и оценивать свой труд в реальной жизненной ситуации. 

Значит, суть метода проектов заключается в следующем: во-первых, обучающийся лично заинтересован в 

приобретении новых знаний, во-вторых, все обретенные знания он сможет использовать на своем дальнейшем 

жизненном  пути.  Учащийся,  участвуя  в  решении  проблемы  учебного  проекта,  приобретет  практические 

умения  и  навыки для  успешного  решения  актуальных  задач  в  будущем.  Поставленная  проблема  проекта 

должна быть максимально приближена к реальной жизни, в силу этого ученик/студент может, а во многих 

случаях должен будет воспользоваться ресурсами из разных областей знания и, в-третьих, участвуя именно в 

проектной деятельности (самостоятельно или в группе), обучающийся решает проблему. 

Использование  метода  проектов  в  обучении  требует  большой  подготовки  и  высокой  квалификации 

преподавателя, «применение этого метода всегда свидетельствовало о прогрессивной методике обучения 

учителя. Недаром эти технологии (метод проектов и обучение в сотрудничестве) относят к технологиям XXI 

века, предусматривающие, прежде всего, умение адаптироваться к стремительно изменяющимся условиям 

жизни человека постиндустриального общества» [1]. При использовании метода проектов роль преподавателя 

меняется.  Она  различна  на  разных  этапах  проектирования.  Преподавателю  приходится  выступать  в  роли 

консультанта,  помощника,  наблюдателя,  источника  информации,  координатора.  Процесс  работы  не  менее 

важен, чем результат [2, с. 8]. 

Как  видим,  в  технологии  учебного  процесса  происходит  смещение  акцентов  на  самостоятельность, 

предприимчивость,  активность,  изобретательность.  Данный  метод  наиболее  эффективен  при  обобщении, 

закреплении  и  повторении  учебного  материала,  при  отработке  навыков  и  умений  его  практического 

применения.  Практика  показывает,  что  учиться  вместе  не  только  легче  и  интереснее,  но  и  значительно 

эффективнее. Учиться вместе – вот лозунг метода проектов. 

В  связи  с  этим  также  нужно  отметить,  что  данный  метод  воплощает  принцип  гуманизации 

образовательного процесса. В ходе подготовки проекта ученики и студенты учатся сочувствовать, сострадать, 

не быть равнодушными, активно заявлять свою гражданскую позицию. Они говорят о себе, выдвигают свои 

собственные идеи и ищут пути их реализации. 

315

ОҚЫТУ ҮШІН БАҒАЛАУ ТӘСІЛДЕРІН МАТЕМАТИКА САБАҒЫНДА ҚОЛДАНУ

 

Қ.С. Шатенова 

Атырау облысы Индер ауданы М. Сиранов атындағы орта мектеп. kuralai120368@mail.ru 

Пікір беруші – Ж.О. Тұрымбетова, Атырау облысы Индер ауданы М. Сиранов атындағы орта мектептің 

директордың оқу-әдістемелік жұмысы жөніндегі орынбасары 

Білім беру жүйесінде бес ұпайлық жүйемен бағалау тәсілінің кемшіліктері айтылып келе жатыр. Бұлай 

бағалау кейбір оқушылардың сабақ үлгеріміне әсер етіп, қызығушылығының азайып, үлгерімінің төмендеуіне 

әкеледі. Оқушылардың кейбірі бәрібір үштік баға аламын деп сабаққа ынтасы кемиді. Сондықтан оқыту үшін 

бағалау оқыту мен оқудың ажырамас бөлігі болып, жаңа білім беру жүйесі қалыптаса отырып, мұғалімдерден 

жаңа  көзқарасты  талап  етеді.  Оқыту  үшін  бағалау  тәсілдерін  қолдану  арқылы  оқытуды  жақсарту  мына 

факторлармен байланысты: оқушылармен жүргізілетін тиімді кері байланыс, оқушылардың оқуға белсене 

араласуы, өзін өзі бағалауы және өзара бағалау, оқытудың түрлі әдістерін қолдану. Сонымен бірге оқыту 

үшін  бағалауды  қолданып  оқытуда  сабақ  мақсатын,  табыс  критерийлерін  оқушылармен  бірігіп  құру 

болып  табылады.  Оқыту  үшін  бағалау  негізінде  жататын  қағидаттар:  Оны  қолданудағы  бірінші  басымдық 

оқушылардың оқуына көмектесу мақсатына бағындыру және бағалау мұғалімдер және оқушылар өзін-өзі 

және өзара бағалау үшін кері байланыс ретінде пайдаланатын ақпарат беру арқылы оқуға көмектесу [1]. 

Оқушыларға  білім  беру  үдерісінде  сабақ  мақсатымен  таныстырып,  табыс  критерийлерін  талқылау  сабақ 

мақсатына жету үшін оқушыларға не қажет екенін түсіндіру немесе әр қадамын түсіндіру болып табылады. 

Мысалы, жаратылыстану математика бағытындағы 11 сыныптың алгебра және анализ бастамалары пәнінен 

«Санның логарифмі. Негізгі логарифмдік теңбе теңдік. Логарифмнің қасиеттері» тақырыбында оқыту мақсаты: 

1. Санның логарифмі анықтамасын білу. 

2. Негізгі логарифмдік теңбе теңдікті білу. 

3. Негізі 10 және е сандары болатын логарифмдерді жазылу белгісін білу. 

4. Логарифмнің қасиеттерін білу. 

5. Логаримнің анықтамасы бойынша санның логарифмін, белгісізді таба білу, логарифмнің қасиеттерін 

пайдалана отырып, есептер шығара білу деп қойылды. 

Оқушымен  біріге  отырып  табыс  критерийлері  анықталып,  сабақ  аяғында  өзін-өзі  бағалау  парағында 

білімін  5  ұпаймен  бағалайды.  Нәтижесін  шығарып,  критерий  бойынша  өз  білімін  бағалайды.  Критерий: 

керемет 24-30, таңғажайып 18-23, тамаша 12-17, Үздік 0-11 жақсы. 

Табыс критерийлері 

Ұпайлар 

1

Санның логарифмі анықтамасын білемін 

0  1  2  3  4  5

2

Негізгі логарифмдік теңбе теңдікті білемін 

0  1  2  3  4  5

3

Санның логарифмін табуды білемін, логаримнің анықтамасы бойынша белгісізді 

таба аламын 

0  1  2  3  4  5

4

Негізі 10 және е сандары болатын логарифмдерді жазылу белгісін білемін 

0  1  2  3  4  5

5

Логарифмнің қасиеттерін білемін 

0  1  2  3  4  5

6

Логарифмнің қасиеттерін пайдалана отырып, есептер шығара аламын  

0  1  2  3  4  5

Қорытынды 

ұпай 

Мұғалім бағыттаушы, ақпарат ұсынушы, қолдаушы болуы тиіс. Тапсырмалар беріп, жетелеуші сұрақтар 

арқылы  оқушының  өз  бетімен  тақырыпты  меңгеруіне  жол  ашады.  Логарифмнің  анықтамасын  білу  үшін 

зерттеу жұмысы түрінде тапсырмалар берілді. 

Литература 

1 http://scholar.urc.ac.ru/courses/Tec 

2  Пахомова  Н.Ю.  Метод  учебного  проекта  в  образовательном  учреждении:  Пособие  для  учителей  и 

студентов педагогических вузов. – М.: АРКТИ, 2003. – 110 с. 

Аңдатпа. Мақалада оқытуда жобалау әдісін қолданумен байланысты мәселелер қарастырылады. 

Аннотация. В статье раскрываются вопросы, связанные с использованием метода проектов в обучении. 

Abstract. The article describes issues related to the use of project-based learning. 

316

1. Теңдеуді графиктік тәсілмен шешіңдер: а) 

 ә) 

б) 

2. 

 теңдеуінің түбірін жазыңдар 

. 

3. Қалай оқылады 

4. а негізі қандай сан болуы тиіс? Жауаптарыңды негіздеңдер. ( a>0, a

) 

5. Анықтаманы жалғастыр. Негізі a болатын b санының логарифмі деп ... 

Бірінші тапсырмада 

 теңдеуінің түбірлері 2 және 4 болатыны оңай табылады, 

 

теңдеуінің  түбірлерін  табуға  келгенде  түбірі  қандай  болуы  мүмкін  деген  сұрақ  туындайды.  Оқулықтан 

шешімін  тауып,  болмаса  мұғалім  көмегімен 

  теңдеуінің  түбірі 

  болатынын  анықтайды. 

Тапсырманы орындау барысында логарифмнің анықтамасын біледі. 

8-сыныпта  алгебрадан  «Ықтималдықтар  теориясы  және  математикалық  статистика  туралы  түсінік» 

сабағында  оқушыларды  жұптық,  топтық  зерттеу  жұмыстары  арқылы  жаңа  ұғым  туралы  түсініктерін  қа-

лыптастыру  мақсаты  қойылды.  Әуелі  миға  шабуыл  әдісі  арқылы  берілген  суреттен  ақиқат  орындалатын, 

орындалмайтын, орындалуы мүмкін оқиғаларға мысал келтіріп, ақиқат оқиға, мүмкін емес оқиға, кездейсоқ 

оқиғаға анықтамасын тұжырымдайды. 

Ықтималдық теориясы анықтамасын білу, математикалық статистика ғылымы туралы, оқиға жиілігі, оқиға 

ықтималдығы ұғымдарын білу оқыту мақсаты қойылып, жұпта тапсырмалар орындайды. 

1. Ойын сүйегін 24 рет лақтырып, 1, 2, 3, 4, 5, 6 цифрларының түсу санын анықтаңдар. Тәжірибе нәтижесін 

қалай жазған ыңғайлы? Кесте құрып тиімді жазу тәсілін көрсетіңдер. 

2. 6 санының түсу жиілігі қандай? Оқиғаның жиілігі деген не? 

3.  5  санының  түсу  оқиғасының  ықтималдығы  қандай?  Оқиғаның  ықтималдығы  анықтамасын  тұжы-

рымдаңдар. 

4. Математикалық статистика ғылымы ғылымының  қандай маңызы бар? 

Кесте құрып, бағанды диаграмма құру, оқиға жиілігі, ықтималдығы ұғымдарын білу үшін топта берілген 

тапсырмаларды орындап, қорытындылайды. 

Топ жұмыстарын қорғаған кезде топ бір бірінің жұмысын 5 ұпайлық жүйемен бағалайды. 

Мәліметті  дұрыс  жинақтап, 

кесте құру 

Д и а г р а м м а 

салу 

М ә л і м е т т і 

бағалау

 

Қорытынды ұпай 

Ұпайлары 

Бағалау критерийлері: 16-20 ұпай үздік, 11-15 өте жақсы, 6-10 жақсы. 

«Ықтималшылар» тобына берілетін жұмыс тақырыбы «Біз қандай мамандықты таңдаймыз?». 

Жұмыстың  мақсаты:  Сыныптағы  болашақта  қай  мамандық  иесі  көп  шығатынын  анықтап,  нәтижені 

диаграмма түрінде кескіндеу. 

Тапсырмалар: 

1. Сыныптағы оқушылардың болашақта қандай мамандық иесі болғысы келетінін анықтаңдар. Алынған 

нәтижені өңдеп, кесте құрыңдар. 

2. Кесте бойынша бағанды диаграмма құрыңдар. 

3. Қай мамандық таңдау жиілігі төмен? Қай мамандықты таңдау жиілігі жоғары? Неліктен? 

«Cтатисттер» тобына жұмыс тақырыбы: «Біздің сынып бойшаң ба?». 

Мақсаты: Сынып оқушыларының бойы туралы мәлімет жинақтап, диаграмма түрінде кескіндеу, сыныптың 

орта бойын анықтау. 

Тапсырмалар: 

1. Сынып оқушыларының бойлары туралы мәлімет жинақтаңдар. Алынған нәтижені өңдеп, кесте құрыңдар. 

2. Кесте бойынша бағанды диаграмма құру. 

3. Сыныпта қай бой ұзындығы жиілігі жоғары? Оның ықтималдығы қандай? Сынып оқушыларының орташа 

бойын анықтаңдар. 

Оқушылардың, және сонымен қатар қабілетті оқушылардың оқу мүмкіндіктерін арттыру үшін, 7-сыныпта 

«Қысқаша  көбейту  формулалары»  тақырыбы  бойынша  қайталау  сабағында  блум  түймедағы  сұрақтарын 

құрастырдым. 

1. Жай сұрақтар: Қысқаша көбейту формулаларын атаңдар (ауызша). 

2. Нақтылау сұрақтары: Формулалар қалай оқылады? (ауызша). 

                   

3. Практикалық сұрақтар: 

1) Көпмүше түрінде жазыңдар: а) (2ах-1)(1-2ах) ә) (3х+1)(9х

2

-3х+1) б) (0,5-3вс)

2 

2) Көбейткішке жіктеңдер: а) 25 - 1,44

  ә) 

 б) 

4. Шығармашылық есептер: 

а) Теңбе-теңдікті дәлелдеңдер: (х-3)(х

2

-8х+5)

317

ә) Көбейткішке жіктеңдер:

б) Теңдеуді шешіңдер: 

5. Логикалық қорытынды жаса. Сөйлемді жалғастыр. Бұл өрнектер ..., себебі ... 

Салыстырыңдар: 

             

3) 

. 

6. Бағалау сұрақтары: 

а) Натурал n-нің әрбір мәнінде (7n+1)

2

 –(n-1)

2

 өрнегінің мәні 16-ға бөліне ме? 

ә) Натурал n-нің әрбір мәнінде (6n+1)

2

 – (n-4)

2

 өрнегінің мәні 5-ке бөлінетінін дәлелдеңдер. 

б) 16х-х

2

-65 өрнегі оң мәндерге ие болуы мүмкін бе? Жауаптарыңды дәлелдеңдер. 

Математика  сабағында  мен  қолданылатын  әдістердің  жиісі  «Қатені  тап»  бұл  сабақтың  үш  кезеңінде 

қолдануға болады, әсіресе жаңа тақырап өткеннен кейін оқушылардың жиі жіберетін қателіктерін болдырмау 

үшін тиімді. «Үш шындық, бір өтірік» әдісін оқушыларға сұрақтар құрастыртып, жұптық жұмыста бір-бағалата 

отырып қолдануға болады. Есте сақтауы қиын тригонометрия формулаларын есте сақтау үшін перфокарталар 

дайындап, формулалар жазылғаннан кейін бір-бірінің жұмысын немесе өзін-өзі тексеріп ұсынылған критерий 

бойынша бағалайды. Қате көп кеткен жағдайда оқушы алдына қоятын мақсатын жазады. Формулаларды есте 

сақтау үшін бірінші оқушы бір формула айтады, екінші оқушы алдыңғы оқушының айтқанын қайталап және 

өзі бір формуланы айтады, келесі оқушы алдыңғы оқушылардың айтқанын қайталап, өзі де жаңа формула 

қосып,  осылай  жалғаса  береді.  «Белгілер  тізбегі»  әдісін  фигуралардың  қасиеттерін  атағанда  қолданған 

тиімді. Фигураны сипаттайтын қасиет айтылады, қандай фигураға қатысты екенін табу керек. Оқушы білмесе 

«Досыңнан көмек сұра» әдісін сабақтың кез-келген кезеңдерінде қолдануға болады. 

Сабақ соңында бүгін жаңа білімді қаншалықты меңгергенін білу үшін рефлексия жасау, яғни өткенге жүгіну 

маңызды. Мысалы, көршіңіздің бүгінгі сабақта не білгенін айтып берсеңіз? Көршіңізге бәрінен  бұрын не қиын 

болды? Көршіңіздің түсінбеген сұрағы бар ма? деген сұрақтар қою арқылы қаншалықты білімді меңгергенін 

білумен қатар, ынтымақтастықта жұмыс жасау жолға қойылады. Мен бүгін білдім сұрағына жауаптан соң, 

қаншалықты деңгейде білгенін бағалау үшін оқушылар сұрақтар қояды. Жағдаяттық мәлімдемелер: менің 

түсінбеген сұрағым ..., неліктен ...; маған ұнады ..., себебі ... 

Бүгінгі  күн  мұғалімінің  мақсаты  оқушының  оқуын  қайтсем  жақсартамын  деген  ой  болуы  тиіс.  Ол 

үшін  сабақ  мазмұнын  мұқият  ойластырып,  оқушылар  нені  білуі  тиіс  деген  сұраққа  жауап  беретін, 

қалыптастырушы жаттығулар, тапсырмалар дайындау қажет [2]. Әрбір оқушы қатыса алатын тапсырмаларды 

дайындау, оқушылардың өз ойларын айтатындай іс әрекеттерді жоспарлау, түсініктемелерді оқыту үдерісін 

жақсартатындай етіп құру, оқушыларды бірдей ынталандыра білу тиімді оқытуға негіз бола алады. 

Пайдаланылған әдебиеттер

1  ҚР  педагог  қызметкерлерінің  біліктілігін  арттыру  курстарының  бағдарламасы.  Мұғалімге  арналған 

нұсқаулық. –Астана. 2014. 

2 Үлестірме материалдар «ПШО». –Астана. 2014. 

Аңдатпа. Заман өзгерісіне сай әрбір мұғалім алдына талап қойып отыр, ол талап уақыт өзгерісіне сай 

әдістемелік шеберлігін жетілдіріп отыру. Сондықтан, оқыту үшін бағалау тәсілдерін математика сабағында 

қолдану тәжірибемді бөлісуді жөн көрдім. Мұғалім сабақта бағалау тәсілдерімен жұмыс жасаса, оқушылардың 

сөйлеу мәдениеті, бір бірімен қарым қатынасы, сабақ оқуға ынтасы, өз бетімен жұмыс жасай алуы, ізденуі 

артады. 

Аннотация. Современный учитель должен четко поставить перед собой задачу, и в ногу современном 

совершенствовать  методическое  мастерство.  Поэтому  хочу  поделиться  своим  опытом  для  оценивания 

обучения  на  уроках  математики.  Если  учитель  проведет  свой  урок  используя  разные  методы  и  приемы, 

тогда  увеличиться  развитие  речи,  желание  учиться,  к  взаймоуважение,  самостоятельно  получать  знания, 

исследовательские навыки. 

Abstract. The teacher should set the task today, this task changes according to the time, to improve method-

ological skills. Therefore, to assess learning methods in mathematics lessons I share my experience of using it 

should. These works conclude ways, the teacher in the classroom, the culture of speech, relationships with each 

other, learning, desire to learn, to work independly to obtain, will increase the smellers. 

318

БАЛАБАҚШАДАҒЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ТЕХНОЛОГИЯСЫ

 

Б. Ыгылова 

Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны №16 «Ертегі» балабақшасы, 

saysat.azigalieva@mail.ru 

Рецензент – К.А. Жолдасова, №16 «Ертегі» балабақшасының директоры, Жаңаөзен қаласы 

Қазақстан  Республикасы  Президенті  Н.А.  Назарбаев  Қазақстан  халқына  арналған  «Қазақстан-2030. 

Өркендеу, барлық қазақстандықтардың қауіпсіздігі және әл-ауқатын жақсарту» Жолдауында медициналық 

және  медициналық  емес  сипаттарды  құрайтын  халықтың  денсаулығын  қорғау  деңгейін  жоғарылату 

қажеттілігін  белгілейді:  «Біз  қоғам  құру  барысында,  біздің  азаматтардың  денсаулықтары  өмір  бойы  сау 

болу деңгейін жоғарылатуымыз қажет және оларды табиғи орта қоршауы тиіс». Балалардың денсаулықтары 

бүгінгі  таңда  өте  өзекті.  Соңғы  жылдардағы  статистика  мәліметтері  бойынша  балалар  денсаулығы  күрт 

төмендеп кеткендігі байқалып отыр. Бұның барлығы балалар денсаулығын сақтайтын технологияларды оқу-

тәрбие үрдісіне қолдануын туғызып отыр. «Саулық – байлық негізгі» деп айтқандай, әрбір адам салауатты 

өмір  салтымен  өмір  сүру  үшін  аурудың  алдын  алу  және  болдырмау,  дұрыс  тамақтану,  қоршаған  ортаны 

жақсарту,  дене  тәрбиесімен  айналысуы  керек.  Денсаулық  әлеуметтік  байлықтың  негізі,  сондықтан  оны 

сақтап, нығайтуға барлық жағдайлар жасалуы қажет. Дені сау бала ақылды, өз-өзіне сенімді, жан-жағына 

қуанышымен шаттана қарайтыны айқын. Бала денсаулығының мықты болып, қозғалысты дене құрлысының 

дұрыс  жетілуі  мектепке  дейінгі  кезеңде  қалыптасады.  Ағзаның  қорғаныс  қабілетін  нашар  қалыптасқан 

кішкентай балалар сыртқы ортаның қолайсыз әсерлеріне тез ұшырайды. Сондықтан да сүйектің, буынның, 

бел омыртқаның дұрыс әрі мерзімінде жетілуіне айрықша мән беру керек. Бұлшық еттерді қатайту, жүрек 

қан  тамыр  жүйесінің  жетілуіне,  тыныс  алудың  тереңдігі  мен  ырғақтылығына,  тыныс  алуды  қозғалыспен 

үйлестіруге мүмкіндік жасап, бұған үнемі ықпал етіп отыру керек. 

Мектепке дейінгі жаста адамның денсаулығының өмір бойы қалыптасуы орындалады. Бұл жаста дене 

тәрбиесінің  ұйымдастырылуы  баланың  алдағы  уақыттағы  дамуына  әсерін  тигізеді.  Осы  жас  аралығында 

баланың  өзіндік  қасиеттері,  сабаққа  қызығушылығы  және  баланың  қабілеттері  ашыла  бастайды.  Кіші 

мектепке  дейінгі  жас  топтарында  әртүрлі  сауықтыру  іс-шаралары  ұйымдастырылуы  арқылы  біз  өзіміздің 

дене  шынықтыру-сауықтыру  және  профилактикалық  жұмыстар  жүйелі  түрде  дамытып  келеміз.  Баланың 

денсаулығын нығайтуда біздің балабақшада: дене шынықтыру залы, дене шынықтыруға қажетті жабдықтары 

бар.  Тәрбие  мен  білімнің  алғашқы  дәні  –  мектепке  дейінгі  тәрбие  ошағында  беріледі.  Отбасында  ата-

ананың  ықыласы  мен  мейірімінен  нәр  алған  бала  балабақшада  тәрбиешілердің  шұғылалы  шуағына 

бөленеді.  Баланың  бойындағы  жақсы  қасиеттер  мен  мүмкіндіктерді  ашып,  олардың  өнегелі  де  тәрбиелі 

болып  тәрбиеленуіне  балабақшаның  маңызы  зор.  Баланың  бақытты  болуы  үшін,  денінің  сау  болуы  үшін 

үлкен қамқорлық жасауымыз керек. Бүгінгі таңда №16 «Ертегі» балабақшасында денсаулықты сақтайтын 

технологиялар қолданылады. 

Балабақшамыздың  алдыға  қойған  мақсатымыз:  бала  денсаулығы  деңгейін  нығайту  және  көтеру, 

тәрбиешілерді, ата-аналарды және олардың балаларын дене шынықтыру мен салауатты өмір салтына тарту. 

Негізгі міндеттеріміз: 

- Баланың денсаулығын нығайта отырып, өздігінен дағдыландыру; 

- Балалардың денсаулығын нығайту және сақтау; 

- Қабілеттері мен дене сапаларына байланысты қалыптастыру; 

-  Ептілік,  тепе-теңдік,  жылдамдық,  икемділік,  күштілік,  қимыл  координацияларын,  қимыл-қозғалыс 

қабілеттерін дамыту; 

- Ата-аналармен ынтымақтастық орнату; 

- Дене және психикалық дамуын қамтамасыз ету. 

Осы қойылған міндеттерді табысты шешу тек дене тәрбиесінің барлық құралдарын кешенді пайдаланған 

кезде ғана мүмкіндік болмақ. Сондықтан да денсаулық технологиясының 

тиімді режимі, шынықтыру және 

қимыл құрайды. Және де дені сау бала тәрбиелеу үшін, жұмысты төмендегі бағыт бойынша атқарамыз: 

- Балалардың дене дамуы және ауруын азайту үшін жағдай жасау; 

- Тәрбиешілердің педагогикалық шеберлігі мен іскерлік біліктілігін арттыру; 

- Медбикемен бірлесіп, дене шынықтыру-сауықтыру міндеттерін кешенді шешу; 

- Жаңа көзқарастар мен технологияларды пайдалану; 

- Балабақша мен отбасының бірлескен жұмысы. 

Бақшамызда  дене  шынықтырудың  мазмұны  жүргізілуіне,  дене  жаттығулары,  табиғаттың  сауықтырушы 

күші, гигиеналық және әлеуметтік-тұрмыстық факторлар қолданылады. Дене жаттығуы – дене тәрбиесінің 

негізгі және ерекше құралы, ол педагогтың арнайы іріктеп алған, әдістемелік дұрыс ұйымдастырылған және 

басқаруға  болатын  қозғалыс  пен  қозғалыс  қызметінің  күрделі  түрлерін  қамтиды.  Дене  жаттығуы  еркінді 

сипаттағы белсенді қимыл-әрекеттеріне негізделген. Дене жаттығуы баланың жан-жақты жетілуіне ықпал 

етеді. Дене шынықтыру оқу іс-әрекетінің негізгі мазмұны денені жаттықтыру болып табылады. 

319

Балабақшаға  таңертеңгі  келген  уақыттан  бастап  күн  тәртібі  бойынша  сауықтыру  шараларын  (таңғы 

жаттығу, қимылдық ойындар, сергіту сәттері, серуен кезіндегі спорттық ойындар мен жаттығулар, спорттық 

мерекелер, ойын-сауықтар) өткіземіз. Дене шынықтыру оқу іс-әрекеті балаларды қимылға үйретудің негізгі 

қалыбы болып табылады. Ол әрбір жас топтарында аптасына 2 рет, мектепалды даярлық топтарына аптасына 

3  рет  өткізіледі.  Дене  шынықтыру  оқу  іс-әрекеті  денсаулыққа  тікелей  байланысты  болғандықтан  әр  топ 

тәрбиеленушілері арнайы формамен қатысады. Атап айтсақ, жыл бойына сабақ сайын формамен келетін топ: 

«Балауса» ортаңғы топтары, ал қалған топтарда 1, 2 баладан форма үлгілерін сақтамайды. Таңертеңгі жаттығу 

жасарда  тәрбиешілер  әр  түрлі  құралмен,  құралсыз  жаттығулар  жоспарлап,  орындайды.  Жалпы  дамыту 

жаттығулар үшін жалаушалар, әр түрлі көлемдегі доптар, кеглилар, секіргіштер, гимнастикалық таяқшалар, 

ленталар пайдаланылады. Балалар негізгі қалыпқа дұрыс тұрып, жаттығулардың жасалу техникасын дұрыс 

сақтап, тәрбиешінің нұсқауы мен қимылдап, барлық бала бірдей қимылдап, орындайды. Таңертеңгі жаттығуды 

орындау уақыты бекітіліп, кестеге сай жүргізіледі. Дене шынықтыру оқу іс-әрекетінде балалардың ақыл-

ой  тәрбиесі  ғана  жетілмейді,  адамгершілік  қасиеттері  де  қалыптасады,  балалар  ойын  кезінде  рөльдерге 

бөліседі, ұйымдастырушылық қабілеттері жетіледі, жарыс кезінде өздерін ұстау қабілеттері дамиды. Допты 

лақтырып, қағып алу, допты бір-біріне лақтыру, ұзындыққа секіру, гимнастикалық қабырғаға өрмелеп мініп 

түсу; гимнастикалық орындық үстінде тепе-теңдікті сақтап жүруге үйретеміз. 

Дені  сау  баланың  ақыл-ойы  айқын,  өз-өзіне  сенімді,  жан-жағына  қуанышпен  шаттана  қарайтындай 

болуы  шарт.  Бала  денсаулығының  мықты  болып,  қозғалыс,  дене  құрылысының  дұрыс  жетілуі  мектепке 

дейінгі  кезеңде  қалыптасады.  Сондықтан,  бала  ағзасының  қызметін  жетілдіру,  қабілетін  арттыру  ең 

басты  міндетіміз.  Ағзаның  қорғаныс  қабілеті  нашар  қалыптасқан  кішкентай  балалар  сыртқы  ортаның 

қолайсыз әсерлеріне тез ұшырайды. Сондықтан да сүйектің, буынның дұрыс әрі мерзімінде жетілуіне бел 

омыртқаның физиологиялық иіндерінің қалыптасуына байланысты, әдістемелік отырыста «Денсаулық сақтау 

технологиясын  пайдаланудың  тиімділігі»  туралы  дене  шынықтыру  нұсқаушысының  тәрбиешілерге  кеңесі 

берілді. Кеңесте табан дөңестерінің дұрыс жетілуіне, бүлдіршіндерге арналған нүктелі массаждар, саусақ 

және  артикуляциялық  гимнастикасы,  Уманскаяның  ойын  массаждары,  тыныс  алу  жаттығулары  ұсынылды. 

Осы кеңестерді тәрбиешілер өз жас ерекшеліктеріне сай алып, қолданып келеді. 

Бұлшық еттерді қатайту, жүрек, қан тамыр жүйесінің жетілуіне, тыныс алудың тереңдігі мен ырғақтылығына, 

тыныс  алуды  қозғалыспен  үйлестіруге  мүмкіндік  жасап,  үнемі  ықпал  жасау  керек.  Сондай-ақ  баланың 

қозғалысын  жетілдіру,  қимыл-дағдыларын  және  дененің  икемділігін,  шапшаңдық,  күштілік,  төзімділік 

сияқты қасиеттерін қалыптастыруға тұрмыста және дене шынықтыру оқу іс-әрекеттерінде қажетті жеке және 

қоғамдық гигиена дағдыларын дамытуға баса назар аударылады. Мысалға, дене шынықтыру оқу іс-әрекетінде 

жалпы  дамыту  жаттығуларын  бүлдіршіндермен  орындағанда,  майтабандылықтың  алдын  алу  жолдарын 

орындаймыз.  Әр  топтан  бүлдіршіндердің  табан  іздері  алынып,  майтабан  балалардың  тізімі  анықталды. 

Майтабандылықты болдырмау мақсатында күндізгі ұйқыдан тұрған кезде топ тәрбиешілері қақпашалардан 

тігілген, тас толтырылған кенептен жасалған, түрлі моншақтардан тігілген денсаулық жолақшаларынан жалаң 

аяқ жүргізеді, ал дене шынықтыру нұсқаушысы күннің екінші жартысында, бекітілген кестеге сәйкес ағаштан 

жасалған  таяқшалармен  табандарын  алдыға-артқа  итеріп,  кішкене  қатты,  жұмсақ  доптармен  табанды 

айналдырып, едендегі жұмсақ қағаздармен табандарымен қысып, умаждап, ұсақ заттарды табанымен алып, 

бір орыннан екінші орынға жинап, екі табанының арасына допты қысып, көтеріп, табан дөңестерінің алдын 

алу жаттығуларын балалармен бірге орындайды. Нәтижесі қазіргі кезде қадағалануда. 

Дене  шынықтырудан  үйренген  қимыл-әрекеттер  серуен  кезінде,  спорттық  шараларда  жетілдіріледі. 

Жылдық  жоспарға  сәйкес  әр  ай  сайын  балабақшаішілік  спорттық  іс-шаралар,  ата-аналар  мен  жарыстар, 

мерекелер  ұйымдастырылып,  өткізіледі.  Мектепке  дейінгі  білім  беру  стандарты  ата-ана,  бала,  тәрбиеші 

арасындағы  тығыз  байланысты  орнатуға  мүмкіндік  беріп  отыр.  Ата-аналардың  қатысуымен  өткізілетін 

ойындармен эстафеталық жарыстардың мақсаты – баланың денсаулығын жақсарту, спорттық ойынға деген 

қызығушылығын ояту, балалардың бір-бірімен қарым-қатынасын нығайтып, дені сау азамат болуына, дене, 

аяқ-қол бұлшық еттерін шынықтыру, спортты сүюге тәрбиелеу. Яғни, сауықтыру-шынықтыру шараларының 

қарапайым түрлері тереңдетіп, күрделендіре отырып жүзеге асырылуда. 

Бала  ағзасының  мүмкіндіктерін  арттыра  түсу  үшін,  күн  жылы  кездерінде  дене  шынықтыру  оқу  іс-

әрекеті  таза  ауада  өткізіледі.  Таза  ауадағы  дене  шынықтыру  балалардың  тек  қана  денесін  шынықтырып 

емес, сондай-ақ тәрбиелік мәні бар білімін ұштастыруға септігін тигізеді. Бірін-бірі сыйлау, ұйымшылдыққа, 

адамгершілікке тәрбиелеуде мәні зор. Спорттық, қимылды, ұлттық ойындар арқылы балаларды төзімділікке, 

қайратты, шымыр болуға тәрбиелейміз. 

Таза ауадағы дене шынықтыруды өткізу үшін спорт алаңында әртүрлі өрмелеуге арналған баспалдақтар, 

жаттығуға арналған орындық, кедергілер бар. Егерде бір жері қатты ауыратын немесе ауруханадағы учетта 

тұрған  бала  болса,  жеңіл  қимылды  ойындар  ойнайды.  Сауықтыру  шараларына  медбике  жиі  қатысып, 

тексеріп тұрады. Балалардың өсіп-жетілуіне, олардың денсаулығын шынықтыру шаралары көктемнен бастап 

ертеңгілік жаттығуларды таза ауада өткізуден басталады. Жаз айларында, жалаң аяқ жүру, аяқтарын сумен 

шаю, ауыздарын тұзды сумен шайқау, тұзды кенеппен жүруге дейін жеткіземіз. Сонымен қатар, сағат 11.00–

де  барлық  топ  бүлдіршіндерінің  қатысуымен,  балабақша  хореографының  ұйымдастыруымен,  балабақша 

320

СОСТОЯНИЕ ПРОБЛЕМЫ ОБУЧЕНИЯ МАТЕМАТИКЕ МЛАДШИХ ШКОЛЬНИКОВ  

В УСЛОВИЯХ СОВРЕМЕННОЙ ИНФОРМАЦИОННО-ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ СРЕДЫ 

О.А. Юдина, М.В. Блинова 

КГУ «Общеобразовательная средняя школа №10», г. Экибастуз,  

olga_au2000@mail.ru, marchela_bmv@mail.ru 

Рецензент – В.Г. Пак, к.х.н., профессор, Экибастузский инженерно-технический институт им. ак. Сатпаева 

Для  определения  состояния  проблемы  обучения  математике  младших  школьников  в  условиях 

современной  информационно-образовательной  среды  (ИОС),  с  нашей  точки  зрения,  необходимо  решить 

ряд исследовательских задач: выявить степень представленности проблемы обучения математике младших 

школьников в официальных документах как показателя государственной значимости проблемы; рассмотреть 

представление  названной  проблемы  в  тематике  научно-практических  конференций  как  показателя 

общественной значимости этой проблемы; выявить научные исследования, затрагивающие вопросы обучения 

математике  младших  школьников  в  современной  ИОС,  степень  представленности  в  них  методических 

аспектов  решения  проблемы,  в  частности,  в  области  методики  обучения  математике;  определить  степень 

ауласында флэшмоб өткізіледі. Балалардың қимыл іс-әрекетін жетілдіру тек дене шынықтыру сабағымен 

шектелмейді бос уақытта балалардың қимыл іс-әрекетіне көп көңіл аударылады. Тәрбиешілер балалармен 

түрлі ойын, жаттығу өткізеді. Серуен кезінде де түрлі жаттығу, ойындар ойналады. Жұмыла көтерген жүк жеңіл 

демекші, ата-аналардың балабақша мен байланыс дұрыс жолға қоюға жұмыстар жүргіземіз. Балабақшада 

дене  шынықтыру  кезінде  бала  дұрыс  қозғалыста  болуы  үшін  жыл  мезгілдеріне  сай  киіндіруге,  демалыс 

күндерінде де үйде жаттығулар жасауды әдетке айналдыруды, ашық есік күні, мерекелік ертеңгіліктерге, 

түрлі спорттық ойындарға ата-аналардың белсене қатысып, қызығушылық танытуын ынтымақтаса жүргізген 

жұмыстарымыздың  нәтижесі  деп  білеміз.  Серуенге  шығып  ойнаған,  жылы  сөз,  мақтау  естіген,  спортпен 

шұғылданған, шыныққан бала әрқашан да ауруға төтеп беретін, жігерлі, ақылды болып өседі. Бала денсаулығы 

жақсы,  шыныққан,  көңіл-күйінің  жоғары,  ынталы  болуы  үлкендерге,  яғни  ата-ана,  тәрбиешіге,  қоршаған 

ортаға байланысты. 

Жас  ұрпаққа  адам  денсаулығының  қажеттілігін,  басты  байлық  денсаулық  екенін  түсіндіру,  қимыл-

әрекетке жаттықтыру. Дұрыс тамақтанудың, дәрумендердің пайдасын, таза жүрудің адам денсаулығы үшін 

маңызды екенін түсіндіру. Жас ұрпақ дұрыс өсіп жетілуі үшін денсаулығын күтуді үйрету, салауатты өмір 

салтын сақтап, өмір сүруге дағдыландыру мақсатында «Бақытым да, байлығым да – Денсаулық» жобасы 

жүргізіліп, ертеңгілігі өткізілді. 

Жобалау  әдісі  –  инновациялық  педагогикалық  технология.  Педагогикалық  жоба  ол  педагогтардың 

арнайы  ұйымдастырған,  балалардың  өздігінен  шешім  қабылдауын  және  де  өз  таңдауы  мен  еңбегінің, 

шығармашылығының нәтижесіне өзін жауапты ететін айқын мәселелерге ынталандыру және жоба іс-әрекеті 

арқылы мәселенің шешімін қамтитын бөлімнің іс-жүзінде пайдалануы. 

Н.  Назарбаевтың  «Қазіргі  заман  талабына  сай,  жан-жақты  жетілген,  бойында  ұлттық  сана  мен  ұлттық 

психология қалыптасқан, имандылық әдебі, парасаты бар ұрпақ тәрбиелеу, өсіру, білім беру бүгінгі таңда 

отбасының балабақшасының, барша елдің, халықтың міндеті» екенін еске саламын. 

Пайдаланған әдебиеттердің тізімі

1 Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары. 

2 Мектепке дейінгі ұйым басшысының анықтамалығы. 

3 Бала мен балабақша. Республикалық педагогикалық журнал. 

4 Дене тәрбиесі валеология элементтерімен. 

Андатпа.  Мақала  баланың  денсаулығын  нығайтуға,  білім  дағдыларын  қалыптастыруға  бағытталған. 

Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдары, баланың денсаулығы сонымен қатар дене бітімінің дұрыс 

қалыптасуына үлкен үлес қосады. 

Аннотация. Статья посвящена вопросу внедрения в практику педагогами детского сада нетрадиционных 

здоровьесберегающих  образовательных  технологий,  использование  которых  способствует  не  только 

подготовке дошкольника к школьному обучению, но и укреплению его здоровья в целом. 

Abstract.  The  article  is  devoted  to  the  implementation  in  practice  of  the  kindergarten  teachers  of  non-

traditional  health-education  technologies,  the  use  of  which  contributes  not  only  to  prepare  preschoolers  for 

school, but also to strengthen it s overall health. 

321

готовности учителей-практиков к решению проблем обучения математике младших школьников в условиях 

современной ИОС. 

Представим кратко решения каждой из исследовательских задач. 

Как  государственный  и  общественный  институт  школа  руководствуется  в  своей  деятельности 

требованиями  государства,  общества  и  ответственна  перед  обществом  за  результаты  своей деятельности. 

Механизмы взаимодействия школы с обществом задаются Законом Республики Казахстан «Об образовании», 

ГОСО РК, отражаются в Учебных программах по образовательным областям (УП) в РК. ГОСО в требованиях 

к  содержанию  образования  устанавливает:  «…Общеобразовательные  учебные  программы  начального 

образования направлены на формирование личности ребенка, развитие его индивидуальных способностей, 

положительной  мотивации  и  умений  в  учебной  деятельности…  Начальное  образование  обеспечивает 

формирование  нравственных  качеств  личности  ребенка,  его  эмоционально-ценностного  отношения 

к  окружающему  миру,  положительной  мотивации  к  учебному  процессу,  развитие  его  индивидуальных 

способностей и умений в познавательной деятельности». 

Педагогическая  деятельность  обучения  математике,  воспитания  и  развития  средствами  математики 

должна  реализовать  систему  целей:  общие  цели  всей  системы  образования,  начального  образования, 

начального математического образования, обучения математике, цели изучения крупных разделов учебной 

программы  по  математике, тем,  подтем,  вопросов темы;  цели  включения  в  учебный  процесс  конкретного 

задания, математического выражения, задачи. 

Задавая цели и результаты обучения математике учащихся начальной школы, необходимо знать требования 

ГОСО к личностным, метапредметным результатам, которые относятся ко всем сторонам образовательного 

процесса, в том числе и обучению математике, и требования к предметным результатам обучения математике. 

Процитируем некоторые положения из этого документа. ГОСО устанавливает «…требования к результатам 

обучающихся: … 42. Уровень подготовки обучающихся оценивается с охватом трех аспектов: 1) личностные 

результаты; 2) системно-деятельностные результаты; 3) предметные результаты. … 47. Предметные результаты 

отражаются  в  знаниевой  и  деятельностной  подготовке  обучающихся  по  освоению  базового  содержания 

среднего образования. … 15. Содержание общего среднего образования включает шесть образовательных 

областей: …, «Математика и информатика», … [1]. 

Выделим требования к уровню подготовки учащихся в Учебной программе по предметам образовательной 

области  «Математика  и  информатика»  для  1–4  классов  общеобразовательной  школы:  «…  1)  работать  с 

учебником, понимать смысл рисунков и схем, заданий и требований, представленных в нем; 2) проверять 

правильность  выполнения  упражнений,  решения  задач  и  уравнений;  …  4)  анализировать,  сравнивать, 

использовать аналогию и обобщать; … 39. Системно-деятельностные результаты. Учащиеся должны овладеть: 

1) стилем мышления, характерным для математики: его абстрактность, обоснованность, строгость; 2) умением 

проводить аргументированные рассуждения, делать логически обоснованные выводы; 3) умением работать 

с  математическим  текстом  (анализировать,  извлекать  необходимую  информацию),  …  умением  применять 

приобретенные математические знания, умения, и вычислительные, измерительные и графические навыки в 

различных жизненных ситуациях, существующих в окружающем мире, и в смежных предметах; …» [2]. 

Инструментом повышения эффективности педагогической деятельности обучения математике, воспитания 

и развития средствами математики и процесса обучения математики является умение учителя осознавать и 

формулировать цели и результаты обучения математике. 

Анализируя положения официальных документов, мы смогли выявить, как в них отражается тот факт, что 

реализовывать требования этих документов нужно в условиях современной ИОС. В законе об образовании РК 

говорится, что необходимо «… 9) внедрение и эффективное использование новых технологий обучения, в том 

числе кредитной, дистанционной, информационно-коммуникационных, способствующих быстрой адаптации 

профессионального образования к изменяющимся потребностям общества и рынка труда» [3]. К требованиям 

условий  организации  образовательного  процесса  ГОСО  относит:  «…  61.  Материально-техническая  база 

общеобразовательной организации включает: ... 2) учебные предметные кабинеты, оснащенные современным 

оборудованием  (средства  связи  и  коммуникации,  сетевого  взаимодействия,  широкополосный  интернет, 

мультимедийные кабинеты, интерактивную доску, аудио- и видеотехнику) [1]. Требования к информационно-

образовательной среде (ИС) являются составной частью Стандарта. ИС должна обеспечивать возможности 

для  информатизации  работы  любого  учителя  и  учащегося.  Через  ИС  учащиеся  имеют  контролируемый 

доступ к образовательным ресурсам и Интернету, могут взаимодействовать дистанционно, в том числе и во 

внеурочное время. 

Таким образом, можно сделать вывод о необходимости реализации официальных документов в условиях 

современной ИОС. 

Подтверждение значимости проблемы обучения математике младших школьников в условиях современной 

образовательной среды (ИОС) мы выявили, проанализировав тематику научно-практических конференций, так 

как именно эти конференции с участием практических и научных работников области образования наиболее 

ярко отражают тенденции современной системы образования. Так, например, в своей работе авторы считают, 

что «… в основе требований, предъявляемых к организации процесса обучения детей младшего школьного 

322

возраста, стоит ориентировка младших школьников в информационных и коммуникативных технологиях и 

формирование умения их грамотно применять» [4]. «… необходимость применения ИКТ в начальной школе 

вытекает уже из особенностей современных детей. Для них это естественная среда, и не учитывать это мы не 

имеем права ведь использование новых инновационных технологий помогает не только в обучении, но и в 

развитии творческих, нравственных, эстетических качеств детей» - считают авторы своего исследования [5]. 

На конференциях Национальной академии образования (НАО) имени И. Алтынсарина (г. Астана) 2014-2015 

гг. приняли участие и учителя общеобразовательных школ. Это подтверждает наше предположение о том, что 

современная школа пока еще не вышла на методические средства решения проблемы обучения математике 

младших школьников в условиях современной ИОС, хотя сама проблема поставлена. 

В  статье  авторов  Казтаевой  Б.К.,  Баймулдиновой  А.С.  рассматриваются  возможности  использования 

интерактивной доски на различных этапах урока, а также роль и место интерактивных средств как средство 

повышения  мотивации  и  развития  познавательной  активности  учащихся  на  уроке.  «…  Имеющийся  опыт 

убедительно  доказывает,  что  использование  интерактивных  технологий  успешно  осуществляется  на 

всех  ступенях  обучения,  если  при  разработке  обучающих  заданий  и  организации  уроков  учитывается 

целесообразность применяемых интерактивных технологий с учетом возрастных особенностей учащихся и 

санитарных норм» [6]. На конференции НАО 2014 г. было представлено методическое обеспечение учебной 

деятельности младших школьников в процессе обучения информатике, в котором перечислялось авторское 

программное  обеспечение  (ПО),  которое  можно  использовать  не  только  на  уроках  информатики,  но  и 

математики в начальной школе [7]. 

В научной электронной библиотеке elibrary.ru, которая содержит рефераты и полные тексты более 22 млн 

научных статей и публикаций, в том числе электронные версии более 3900 научно-технических журналов, 

из  22  380  609  (!)  работ  по  критериям  поиска  «современная  информационно-образовательная  среда» 

найдено 474 работы, по критериям поиска «математика в начальной школе», «информационные технологии 

в обучении», «информационные технологии на уроках математики в начальной школе» 11 работ касаются 

проблемы  обучения  младших  школьников  в  условиях  современной  ИОС,  лишь  4  работы  рассматривает 

использование информационных технологий именно на уроках математики в начальной школе. 

Представленный  выше  анализ  позволяет  сделать  вывод:  проблема  обучения  математике  младших 

школьников в условиях современной образовательной среды (ИОС) поставлена и требует своего решения, 

так как практических разработок недостаточно. 

Среди  научных  исследований,  затрагивающие  вопросы  обучения  математике  младших  школьников, 

можно отметить, например, автора одного из исследований, который на уроках математики систематически 

применял информационные технологии с использованием мультимедиа-проектора, электронного пособия, 

презентаций к урокам. На уроках использовалось универсальное мультимедийное пособие к учебнику М.И. 

Моро,  С.И.  Волковой,  С.В.  Степановой  «Математика.  2  класс».  Автором  отмечается,  что  «систематическое 

использование  информационных  технологий  в  процессе  обучения  математике  младших  школьников 

способствует эффективному повышению уровня развития познавательного интереса учащихся, а это, на наш 

взгляд, способствует повышению эффективности процесса обучения младших школьников математике» [8]. 

В  учебнике  для  студентов  учреждений  высшего  образования,  обучающихся  по  направлению  подготовки 

«Педагогическое  образование»  автор  говорит  о  необходимости  использовании  в  настоящее  время 

компьютерных средств обучения, таких как ПК, интерактивной доски, использования электронных учебников 

и средств дистанционного обучения, отмечая недостаточность совершенства соответствующих методик [9]. 

Проведенное исследование в школах города Экибастуз позволяет выделить следующие группы педагогов 

начальной школы: учителя, не применяющие в профессиональной деятельности информационные технологии 

обучения (около 23%), учителя, поддерживающие путем самообразования (изучение публикаций в журналах 

или  методической  литературы)  определенный  уровень  теоретических  знаний  в  области  применения 

информационных технологий обучения и применяющих их на практике (около 32%); учителя, применяющие 

информационные технологии обучения на факультативных занятиях и во внеклассной работе (около 31%); 

учителя,  систематически  применяющие  в  профессиональной  деятельности  информационные  технологии 

обучения (около 14%). Можно сделать вывод: еще недостаточное количество педагогов использует средства 

современной  ИОС.  Причем,  большая  часть  (32%)  готова  к  использованию  средств  современной  ИОС  при 

обучении  учащихся,  эпизодически  используют  информационные  технологии  обучения,  отмечая,  что  на 

данном этапе недостаточно методических разработок использования современной ИОС в системе обучения 

математике в начальной школе. 

Подводя итог, можно сделать вывод: реализуя цели начального образования в целом, а, следовательно, 

и  математического,  необходима  реализация  официальных  документов  в  условиях  современной  ИОС; 

проблема  обучения  математике  младших  школьников  в  условиях  современной  образовательной  среды 

(ИОС)  поставлена  и  требует  своего  решения;  большая  часть  педагогов  готова  к  использованию  средств 

современной  ИОС  при  обучении  учащихся,  но  на  данном  этапе  недостаточно  методических  разработок 

использования современной ИОС в системе обучения математике в начальной школе. 

323

ОҚУШЫЛАРҒА БІЛІМ БЕРУДЕГІ МАЗМҰН МЕН ӘДІСТЕРДІҢ КЕЙБІР ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 

А.Т. Қажмұратова, Е.А. Шнайдер 

Ғафу Қаирбеков атындағы №2 мектеп-гимназиясы, Астана қ., djakk@mail.ru 

Пікір беруші – Д.Ж. Сакенов, п.ғ.к., профессор, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, Павлодар қ. 

Мектеп жастығы балалардың негізгі әрекеті оқу болып табылады. Бала мектептегі оқуға психологиялық 

жағынан дайын орындау қажет. Оның зейін еңді салыстырмалы ұзақ және мығым, бұл ойын негізінде сурет 

сабағында, тіпті жай құрастыруды айқын көрінеді. Бала өзнің зейіннің басқаруға, оны өздігінен ұйымдастыруға 

біраз  тәжірибе  жинақтады.  Сонымен  қатар  баланың  есі  жеткілікті  дамыған  ол  өзінің  қызығышылығымен 

байланысты, өзін ерекше тандандыра тында женіл және мығым есте сақтайды. Енді үлкендер ғана емес, ол 

өзі де өз алдына міндет қоя алады. Ол енді тәжірибеден білімді есте сақтау үшін, оны бірнеше рет қайталау 

керектігін, тіпті есте сақтап, жаттаудың бірнеше тәсілдерін эмпирикалық игерген. Жеті жасар балада көріп, 

есте сақтау санасы жақсы дамыған және ауысша логикалық есіне барлық жағдай бар, саналы есте сақтаудың 

тиімділігі артады. 

Бастауыш  сынып  оқушылардың  логикалық  есін  дамытуда  үлкен  рөл  атқарады.  Оқушылардың  есін 

тәрбиелеуде  де  мұғалім  оларды  жас  және  дара  ерекшіліктерің  қатты  ескере  отырып,  жұмыс  жүргізіледі. 

Бастауыш  сынып  оқушылары  оқу  тәсілін  өз  бетімен  таңдап  ала  алмайтындықтан  мұғалім  үйге  тапсырма 

бергенде, материалды қалай оқу керектігін балаларға ұдайы ескерту керек. 

Бастауыш  сынып  оқушылары  (әсіресе  1-2  сыныптарда)  матерялды  көбінесе,  сөзбе-сөз  жаттап  алады. 

Мұғалім,  сондай-ақ,  балалардың  есте  қалдыру,  қайта  жаңғырту  мүмкіндіктерін  өздері  қадағалай  алуына 

үнемі жолбасшылық көрсетіп отыруы тиіс [1]. 

Бала есінің дамуы- мұғалімнің жұмыс әдісіне психологиялық дайындығына байланысты. Алдымен мұғалім 

есте қалдыру мен қайта жандыртудың заңдылықтарын жақсы білуге тиіс. Сонда ғана ол балаларды осындай 

әдістерге үйрете алады. Мұғалім оқушылардың есін тәрбиелеуде олардың жас және дара ерекшіліктерін 

қатты ескерді. 

Сабақты баланың есінде жақсы қалдыру үшін, мұғалім бала білуге тиісті нәрсені үнемі көзіне көрсетіп, 

дұрыс қабылдай алуына зер салу қажет. 

Оқу  –  бала  дамуының  мектеп  жасындағы  балалардың  негізгі  таным  әрекеті.  Танымдық  әрекет 

оқушыларда  оқу  әрекеті  негізінде  калыптасатын  болғандықтан,  алдымен  оку  әрекетінің  психологиялық 

ерекшеліктерінен  бастауды  жөн  көрдік.  Баланың  оқу  әрекеті  –  күрделі  процесс,  ол  баланың  барлық 

Список литературы

1 ГОСО. – Астана, 2012. –15 с. 

2  Учебная  программа  по  предметам  образовательной  области  «Математика»  для  1–4  классов 

общеобразовательной школы. – Астана, 2013. – С.17-19. 

3 Закон об образовании РК от 27 июля 2007 года № 319-III, Статья 11. Задачи системы образования. 

4  Насырова А.Р.,  Шмелёва  Н.Г.  Информационные технологии  в  курсе  математики  начальной  школы  // 

Новое слово в науке: перспективы развития. – 2015. - № 1(3). – С. 65-66. 

5 Перекрестова К.О., Проценко С.В. Использование информационных технологий при обучении младших 

школьников математике // Молодой ученый. - 2014. - №8. - С. 854-857. 

6  Казтаева  Б.К.,  Баймулдинова А.С. Активизация  познавательной деятельности  учащихся  на  уроках  на 

основе применения интерактивных технологий // Инновации в образовании: поиски и решения. – Астана. – 

том 1. – 2014. – С. 330-335. 

7 Юдина О.А. Методическое обеспечение учебной деятельности младших школьников в процессе обучения 

информатике  в  условиях  непрерывного  образования  //  Инновации  в  образовании:  поиски  и  решения. – 

Астана. – том 2. – 2014. – С. 407-410. 

8  Кондратьева  Е.С.  Развитие  познавательного  интереса  у  младших  школьников  через  использование 

информационных технологий на уроках математики // Проблемы педагогики. – 2015. – №1 (2). – С. 34-39. 

9 Царева С.Е. Методика преподавания математики в начальной школе. – М.: 2014 – С. 90-91. 

Аңдатпа. Бұл баяндамада қазіргі ақпараттық-білім беру саласы жағдайында кіші мектеп оқушыларына 

математиканы оқыту мәселелелерінің жағдайын талдау ұсынылған. 

Аннотация. В статье представлен анализ состояния проблемы обучения математике младших школьников 

в условиях современной информационно-образовательной среды. 

Abstract. The analysis of a condition of a problem of training in mathematics of younger school students in 

the conditions of the modern information and education environment is presented in article. 

324

психологиялық касиеттерін, рухани күшін керек етеді. Баланың ақыл-ой еңбегі белсенді әрекет болуға тиіс. 

Ол оқушының жалпы психикалық даму ерекшеліктеріне байланысты болады. Баланың ақыл-ой әрекеті оның 

кажеттері мен қызығулары, сезімі мен еркі сияқты т.б. психикалық процестерімен байланысты іске асырылып 

отырылады. Оқушының өздігінен оқуының жемісті болуы үшін ақыл-ой еңбегінің дағдыларын калыптастыру 

керек. Баланың ақыл-ой еңбегін белгілі жүйемен дамытуға оның жалпы мәдениетін арттырып отыруға көңіл 

аудару керек. Ең алдымен, өз жұмысьшың мақсат-міндетгерін анықтауға үйрету кажет. Егер бала әрбір оқу 

жұмысын (тапсырмасын) не үшін, қандай мақсатпен жасау керектігін, ол қандай жаңа нәтиже (жаңа білім, 

дағды) беретінін білсе, онда оқушы әрекетінің саналығы артады. Оқу жұмысының міндеттеріне сай баланы 

өз бетімен жұмысын жоспарлай білуге, уақытты дұрыс пайдалануға, бақылауға, бағалауға, қысқаша айтқанда, 

өзін-өзі басқаруға дағдыландырудың маңызы өте зор. Баланың оқу әрекетінің мазмұнына: ғылыми ұғымдар 

мен  ғылыми  жақтарды  түсіну  және  практикалық  міндеттерді  шешуге  бағытталған  ойлаудың  жалпы  амал-

тәсілдерін меңгеру. Осыған орай, ғылыми білімді және дағдыларды меңгеруі – олардың оку әрекетінің негізгі 

мақсаты  мен  нәтижесі  болып  табылады.  Танымдық,  әрекет  пен  танымдық  белсенділіктің  мұғалімдердің 

қызметінде кездесетін дидактикалық қиындықтардың көбірек орын алатындары: 

-  оқыту  процесінде  оқушылардың  танымдық  әрекетін,  логикалық  ойлау  қабілетін  қалыптастырудағы 

қиындықгар; 

- оқушылардың оқу әрекетінің дағдыларын қалыптастырудағы қиындықтар; 

- дарынды балалармен және үлгермейтін оқушылармен жекелеп жұмыс істеудегі қиындықтар. 

Баланың  оқу  әрекеті  негізінде  танымдық  әрекет  қалыптасуы,  оның  даму  жолы,  окушының  ақыл-ой 

қабілеттері  мен  жалпы  психикалық  ерекшеліктеріне  байланысты  болатынын  баса  айту  керек.  Танымдық 

әрекеттің негізінде оқушыларда танымдық белсенділік қалыптасып дамиды, оның негізгі көріністері: 

- ықыластың, ынтаның, ұмтылыстың, шартың жоғары болуы; 

- оқушылардың өзіндік дербестігі, сұрақ беруге құмарлығы, пікір-талас туғызуға деген ықыласы; 

-  оқушылардың  материалды  еркін,  өз  сөзімен  айтып  беру  мүмкіндігі  және  шығармашылық  әрекетінің 

жоғары болуы. 

Психолоттардың  зерттеулеріне  қарағанда,  ойлау  әрекетінің  даму  дәрежесін  анықтаудың  белгілері 

анықталған: 

- ойлаудың дербестігі; 

- оқу материалын жылдам және берік ұғыну; 

- оқу материалына сын көзбен қарап, терең ұғыну; 

- ойлау процесінің икемділігі (жаңа жағдайларға байланысты өзгеріп отыруы); 

- ойлаудың көрнекі - образдық және логикалық тұрлерінің өзара үйлесімді болып дамуы; 

-  бір  пәннің  материалын  байланысты  қалыптасқан  ойлау  амалдарының  басқа  пәндерді  оқытуда  да 

пайдалануға ауысуы. Мысалы, оқушылар ана тілі сабағында оқыған материалдың мазмұнына жоспар жасауды 

үйренсе, сол тәсілдерді басқа да пәндердің оқу материалына байланысты қолдана білуге мүмкіндігі болады 

[2; 3]. 

Оқушылардың  танымдық  әрекеті  мен  белсенділігін  қалыптастырып  дамытуда  проблемалық  оқытудың 

маңызы зор, оның өзіне тән ұғымдары: проблемалық сұрақ, проблемалық міңдет, проблемалық ситуация 

(жағдай) деген ұғымдары болады. Проблеманы оқытуда оқушылардың таным әрекеті төмендегідей негізгі үш 

кезеңнен тұрады: 

- проблемалық міндет қою және ұғыну; 

- проблемалық міндетті талдау, болжамдар жасау, оны шешудің тиімді амалдарын қарастыру; 

- проблеманы шешу және оның дұрыстығын тексеру. Оқушылардың оқу-таным белсенділігін артырудың 

тиімді құралдарының бірі – оқушылардың өзіндік жұмысы мен өздігінен білім алу әрекеті. 

Оқушылардың  танымдық  әрекеті  мен  өзіндік  жұмыс  дағдыларын  қалыптастыруда  оқыту  әдістерінің 

қызметі ерекше. Мұғалім оқыту әдісі арқылы оқушыларға білім беруде өзінің іс-әрекетін балалардың таным 

әрекетіне  басшылық  етумен  байланыстырады.  Оқушылардың  танымдық  белсенділігінің  деңгейіне  қарай 

окыту әдістері репродуктивті (түсіндірме, айтып беру, сипаттау т.б.), проблемалық әңгіме, зерттеу әдістері 

болып бөлінеді. Оқытудың мақсаттарына карай әдістерді жаңа білім беру, қайталау, біліктер мен дағдыларды 

қалыптастыру, білімді тексеру және бағалау әдістері қолданылады. Осы тарауда оқыту процесінде бастауыш 

сынып  мұғалімдерінің  қызметінде  кездесетін  дидактикалық  киындықтар  мен  кемшіліктер  туралы  нақгы 

материал арқылы талдау жасалады. 

Міне,  осыдан  біз  баланын  мектепке  оқуға  келген  кезде  олармен  жүйелі  оқытуды  бастау  үшін 

мүмкіншіліктерің  көріп  отырмыз.  Жеке  тұлғалық  қарапайым  белгілер  қалыптасады,  балалар  мектепке 

түскен  өздері  белгі  табандылықты  иеленеді,  өз  алдарына  жеке  жетеді.  Көбінесе  олар  бастаған  істерін 

аяғына дейін апармайды. Жеті жасар баланың өз сезімін басқара алатындай тәжірбиесі бар, өзінің жеке 

әрекетіне, ісіне өзі баға беретіндей тәжірбиесі болады [2; 3]. Мұның барлығы мектеп оқуына дайындықтың 

басты шарттары болып енеді, алайда баланың денсаулығы, олардың өмір жағдайы және іс-әрекетіне, көбі-

несе  оларды  мектеп  өміріне  арнайы  дайындау  секілді  елеулі  жекеше  айырмашылықтары  бар.  Бастауыш 

сынып оқушысының анатомия-физиологиялық ерекшеліктері оның денсаулығының даму деңгейі, бастауыш 

325

сыныпта педагогикалық ұйымдастыруда есте ұсталыну қажет. Оқу мен сыныпта оқушысын шарттау қажет. 

Мектепте келген соң баланың тіршілік тәсілі. Оның жанұядағы, ұжымдағы әлеуметтік жағдайы өмірлік жолы 

күрт өзгереді. Еңді оның негізгі іс-әрекеті оқу, білімді игеру болып қалыптасады. Оқушы өзі оқитын, өмір 

сүретін, дамитын он жыл бойы өсетін жаңа ұжымға енеді. Қабылдаудың дамуы өздігін болмайды. Бұл жерде 

мұғалімнің рөлі ереже орында, ол күнде оның тек қана көру біліктілігін тәрбиелемеиді, сонымен бірге жай 

тындауға,  байқастауын,  тындап  қана  қоймай  қабылдауын,  құбылыстардың  ереше  белгілерін  және  мәндік 

себептерін анықтауды балалардың жоспарлы, қабылданған жүйелі талдауға, салыстыруға бейімделді. Зейін. 

Зейін  дегеніміз –  айналадағы  объектілердің  ішіне  екректісін  бөліп  алып,  соған  психикалық  әрекетімізді 

тұрақтата алуы. 

Баланың жеке басын қалыптастыруда оның есін тәрбиелеу айрықша орын алады. Мектептегі баланың 

оқу-тәрбие  процесінің  негізгі  мақсаттарың  бірі  –  оқушылардың  есінің  қалайша  дамып  отыратындығы 

психологиялық  зерттеулерде  жақсы  көрсетілген,  олардың  біразы  заңдылықтар  ретінде  дәлелденген.  Осы 

заңдарға сүйеніп, баланың оқу материалдары ұмытпай, есте сақтауына қолайлы жағдайлар жасау – әрбір 

мұғалімнің міндеті. 

Әрбір оқу пәнін елестеу қабілетінің меңгеру мүмкін емес, ол кітапта жазылғанды, мұғалімнің айтқанын 

көрнекіліксіз елестетеді. Ойлау. Ойлау зерттеу бойынша оқыту процесінде түрлі жағдайда ұйымдастырылса 

соған байланысты бастауыш сынып оқушыларының бойында ойлаудың түрлі сипатын алуға болады. Мектепке 

дейінгі жылдары бала бойында қалыптаса бастаған психологиялық қасиет мектепке оқытудың алғашқы төрт 

жылында дамиды, бекітіледі және жасөспірімдік жас кезеңінде дара – тұлғаның көптеген маңызды сипаты 

қалыптасады. Баланың дара ерекшеліктері бұл жаста сонымен қатар процесстері де байқалады. Бұл елеулі 

кеңейім, тереңдетіп баланың икемділігі мен дағдысы жеңілдетіледі. Бұл процесс 3-4 сыныптарда дамиды, 

көптеген балалар бойында жалпы қабілетпен қатар түрлі әрекет түріне қатысы арнайы қабілеттер байқалады. 

Жалпы қабілеттер балалардың жаңа білімді меңгеру жылдамдығында көрінеді, ол арнайы мектептен, жеке 

пәндер оқуда икемділікпен, дағды еңбектің мамандығына байланысты және қарым-қатынаста қалыптасады. 

Одан әрі қабілеттің бастауыш сынып жасының соңында балалар арасында жеке айырмашылықтардың елеулі 

ұлғайуын тудырады, ол олардың оқытудағы жетістіктеріне әсер етеді және педагог-психологтар балалардың 

әртүрлі  қабілеті  бар  барларға  жеке  оқыту  түрлерін  ұсынады.  Балалармен  жұмыста,  байқалған  неғұрлым 

дамыған қабілеттер, осы жастан бастап үлкендерге тән оқыту әдістері қолданылуы мүмкін 3-4 сыныптарда 

танымдылық процестері дарынды балаларға олар, қабылдау, зейін, ойлау, ес және тіл мектепте толығымен 

қалыптасқан болып келеді [4]. Бастауышта сыныпта оқитын оқушыларының психология дамуының реттеуге 

жаңа мүмкіндіктер ашылады, сол арқылы оның мұғалімдермен, ата-анасымен қатысын реттейді, бұл жастағы 

бала олардың әсер етуіне әлі ашық болады. Бұл үлкендерге баланың дұрыс тәрбиелеуде әлеуметтік себептері 

қолдануға  мүмкіндік  береді.  Бала  үлкендердің  жақтаған,  мадақтаған  себептері  кіреді  және  басқалардың 

қатарынан, жоғарғы баға алуға тырысады. Бастауыш сыныптың соңында 3-4 сыныптарда, өз құрбыларымен 

қатынасы  жоғары,  мұнда  осы  қатынастарды  оқыту-тәрбие  мақсаттарында  белсенді  қолдануға  қосымша 

мүмкіндіктер ашылады. Соның ішінде балалардың психологиялық дамуын жұрт арқылы оның жетістіктері 

құрдастарының арасында жарысқа түскеннен, басқа да көптеген әрекетін, жағдайларын, істеген ісін мадақтап 

баланың әлеуметтік дәрежесін қозғау қажет. 

Қолданылған әдебиет

1 Дидактика: Хрестоматия. – Москва: Владос, 2014. – 476 с. 

2 Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. – Москва: Педагогика, 2015. - 240 с. 

3 Сакенов Д.Ж. Дидактика негіздері. – Павлодар: Политоп, 2015. – 129 с. 

4  Талызина  Н.Ф.  Формирование  познавательной  деятельности  младших  школьников.  –  Москва: 

Просвещение, 2013. -174 с. 

Аңдатпа. Мақалада оқушыларға білім берудегі мазмұн мен әдістердің кейбір ерекшеліктері қаралады. 

Оқу мазмұны айқындалады. Оқыту әдістері сипатталады. 

Аннотация. В статье приведены некоторые из особенностей содержания и методов обучения учащихся. 

Определяется содержанием обучения. Описываются методы обучения. 

Abstract. The article describes some of the features of the content and methods of teaching students. It 

determines the content of education. It describes the methods of teaching. 

326

СОДЕРЖАНИЕ

Бектурганов С.Ч. - Приветственное слово депутата Сената Парламента Республики Казахстан............................... 3

ПЛЕНАРЛЫҚ ОТЫРЫСТЫҢ БАЯНДАМАЛАРЫ

ДОКЛАДЫ НА ПЛЕНАРНОМ ЗАСЕДЕНИИ

REPORTS OF PLENARY SESSION

Жилбаев Ж.О. Обновление содержания образования:Государственные общеобязательные стандарты 

среднего образования ............................................................................................................................................................ 4

Бенуа Дос Применение кибернетической модели в западной системе образования: 

новые возможности или угроза?........................................................................................................................................... 8

Лобанов Н.А. Управление качеством образования в интегрированных образовательных системах региона 

в контексте непрерывного образования: терминологический аспект ............................................................................... 11 

Мовкебаева З.А. Проблемы и перспективы развития инклюзивного образования на современном этапе ................. 15

Стоянова А.П. Продвижение многоязычного образования на основе родного языка. На примере Казахстана ......... 18

№1 ДӨҢГЕЛЕК ҮСТЕЛ

ТАҚЫРЫБЫ: БІЛІМ БЕРУДЕГІ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ШЕШІМДЕР

КРУГЛЫЙ СТОЛ №1

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: