Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім академиясы ресей федерациясының білім және ғылым министрлігі

297

МНЕМОТЕХНИКА – БАЛАЛАРДЫҢ ТІЛІН ДАМЫТУ ҮШІН ТАБЫСТЫ ӘДІС 

С.Б. Чанкурбаева 

Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны №10 «Қарлығаш» 

балабақшасы, saysat.azigalieva@mail.ru 

Рецензент – Ажигалиева С.У., №10 «Қарлыгаш» балабақшасының директоры, Жаңаөзен қаласы 

Қазақстан Республикасының президенті Қазақстан халқына жолдауында: біз үшін болашағымызға бағдар 

ететін, ұлтты ұйыстырып, ұлы мақсаттарға жетелейтін идея бар. Ол – «Мәңгілік ел» идеясы. Қазақтың мәңгілік 

ғұмыры ұрпақтың-мәңгілік қазақтың перзенті.

 

Бүгінгі қоғам мүддесіне лайықты, жан-жақты жетілген. Бойында 

ұлттық  сана  мен  психология  қалыптасқан  парасатты  азамат  тәрбиелеп  өсіру-отбасының,  балабақшаның, 

барша халықтың міндеті. Замана алға қойған бұл міндеттерді өз мәнінде шешу үшін мектепке дейінгі тәрбие 

мен оқыту мазмұнын түбегейлі жаңарту көзделуде. 

Қазіргі өмірдің өзінен туындап отырған талаптарды орындау, жаңалыққа жаршы болу үзіліссіз тәрбие 

негізінің бастау бұлағы – мектепке дейінгі ұйымдардан басталғаны орынды.

 

Осы орайда еркін елдің ертіңін 

баянды ету бағытында жүзеге асырылып жатқан саяси, әлеуметтік жағдайларды ескере отырып дайындалған 

білім, ғылым саласындағы ресми құжаттар тәжірибеде қолданылуда.

 

Бүгінгі  таңда  Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2010-2020  жылдарға  арналған 

бағдарламасында  көрсетілген  мектепке  дейінгі  тәрбие  мен  оқытудың  сапасын  қоғамның  өзекті  және 

перспективалы  қажеттіктеріне  сәйкес  ғылыми-әдістемелік  қамтамасыз  ету  үшін  мнемотехника  әдісі 

мектепке дейінгі ұйымдардың іс-тәжірибесінен өткізілуде.

 

Бала өмірінің алғашқы мектепке дейінгі кезеңі 

оның өсіп жетілуіне ең жауапты кезең, бүгінгі күннің өзекті мәселесі. Бұл кезеңде баланың ақыл-ой қабілеті, 

қасиеттері және эстетикалық сезімдері қызықты, мазмұнды ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті, еңбек, ойын 

процесінде жан-жақты қалыптасады.

 

Қазақстан Республикасының 12 жылдық білім беру тұжырымдамасында 

«Тәрбиеші шығармашыл, қоғамда талдауы керек мәселелерді талдай алатын, бәсекеге қабілетті жеке тұлғаны 

қалыптастыратындай маман болуы керек» деп айтылған. 

Осы мақсатта тәрбиешінің алдыңғы міндеттерінің бірі – балалардың ойлау қабілеттерін қалыптастыру 

болса,  ойын  осы  мәселенің  шешімі.

 

Балаларда  ойлау  қабілеті  мен  сөйлеу  қызметі  бірге  дамиды.  Мектеп 

жасына  дейінгі  балаларды  тіл  мәдениетіне  тәрибелеу,  сөздік  қорын  дамыту,  заттарды  сипаттау,  жұмбақ 

шешу,  құрастыру,  тақпақтар,  мақал-мәтелдер,  жаңылтпаштар  мен  көркем  шығармалар,  ертегілер  тыңдау, 

әңгімелесу баланың тілдік құзыреттілігін, қызығушылығын арттырады. Тілдің грамматикалық құрамын дұрыс 

қолдануды игерту болып табылады. 

Бала  біткеннің  бәрі  ес  білгеннен  бастап  білсем,  көрсем,  естісем,  ұстасам,  алсам  деп  әрекет  етуге 

ұмтылады. Бұл баланың өзін қоршаған өмірді терең де толық білуге құштарлығы. М. Жұмабаев «Педагогика» 

атты еңбегінде: «Бала тәрбиесі бір өнер, өнер болғанда ауыр өнер, жеке бір ғылым болуды тілейтің өнер 

...» деп тегін айтпаған. Ұстаз педагогикалық процесті қарым-қатынас, ойын, қиялдау, ой талдау құрдастары 

арасындағы ынтымақтастықта өткізу керек. 

Қатынас  білім  саласындағы  мақсат  жан-жақты  қабілетті  тұлға  тәрбиелеу  үшін  ойын  технологиясымен 

қатар мнемотекст (есте сақтау қабілеті) ТРИЗ әдісін қолдауныдың тиімді жолдарын тауып, әрбір іс-әрекетті 

тиімді ұйымдастыруға балалардың қиялын, логикалық ойлау, салыстыру, сипаттау, сөзге сурет ойлап табу, 

тақпақты сурет арқылы есте сақтап, жаттауға дағдылайды. Мектеп жасына дейінгі сәбилердің дүние танымын 

кеңейтіп, ойын өрістеп, тіл байлығын жетілдіру ісінде көркем әдебиеттің алатын орны ерекше. Көркем сөз 

өрнегін балға тыңдатып, санасына сәуле түсіру, халық қазынасының музыкалық үнінен нәр алдыру оның 

ең  сәби  шағынан,  ана  әлдиінен  басталады.  Балаларға  оқылатын  шығармалар  олардың  ой-өрісіне,  дүние 

танымына әсер етерліктей болу үшін мына мәселелерді мұқият ескеру керек. Балаға әңгімелеп айтуға, оқып 

2 Анисимов О.С. Методологическая парадигма (опыт ММПК). – М.: 2007, -925 с. 

3 Анисимов О.С., Цой В.И. Схемы и их педагогическое использование в развивающем обучении. -М.: ИПК 

государственных служащих, 2005. – 591 с. 

4 Аналитический словарь. / Под общей редакцией Ю.Н. Коптева. – М.: 2015. – 132 с. 

Аңдатпа.  Жандандырылып  игеру  қажеттігін  инновациялық  мәдениетін  әдіснамалық.  Құру  көзделуде 

функционалдық ұғымдарды пайдалану, тілді схемалық суреттер ой. 

Аннотация.  Актуализируется  необходимость  освоения  инновационной  культуры  методологического 

мышления и деятельности. Предусматривается построение функциональных понятий, использование языка 

схематических изображений мысли. 

Abstract. Updated the necessity of developing a new culture of methodological way of thinking and activity. 

Provides for the construction of functional concepts, using the language of schematic images of thought. 

298

тындатуға, жаттап айтуға таңдалған материалдардың олардың даму деңгейіне, жас шамасына лайықты болуы. 

Отбасында тәрбиеленуші әрбір бөбектің күнделікті іс-әрекеті, оның неге қызығып әуестенетіні, оның алғашқы 

ұстазы  ата-анаға  белгігі.  Арнайы  жинақталған  суреті  кітапшалар,  әңгіме-ертегілердің,  мақал-мәтелдердің 

баланың өмірден алған әсерін, білім-дағдыларын, түрлі әдет-дағдыларын айқындай түсіндіріп, тереңдете, 

кеңейте түсерлік дәрежеде болуы. Шығарманың баланы Отан сүйгіштікке достық, жолдастыққа, ата-анаға, 

айналасындағы үлкен-кішіге, ата-әжесіне сүйіспеншілікке, мейірімділікке, бауырмалдыққа, адамгершілікке, 

мінез-құлыққа тәрбиелейтін дәрежеде болғаны жөн. Яғни шығарманың тәрбиелік жағына баса назар аудару. 

Мұндайда  ата-баба  мұрасынан,  билерден,  бізге  жеткен  тілек-бата,  өнеге-өсиет  сөздерінен  төмендегідей 

мазмұнда айтылған ақыл өсиеттерді оқып беруге болады. 

Оқылатын шығарманың суреттермен көрнекі бейнеленуі, шығарма кейіпкерлерінің мінез әрекетін, көркем 

образда  бейнелену  айқындылығы,  нанымдылығы,  шынайылығы.  Психологтардың  дәлелдеуінше  балалар 

оқиғаның басталу, даму процесіне, оның шиеленісіне, оқиғадан-оқиғаның өрістеуіне, өзгерістер мен оның 

болу себептеріне, шешіміне, кейіпкерлер, мінездерінің әр түрлі іс-әрекет үстінде көріну өзгешелігіне қызыға 

назар аударады. Оқиғаның негізгі себептері туралы ой жүгіртіп, қорытынды жасауға ынталанады. Оқиғасы 

бала түсінігіне дөп келетін, оған айрықша әсер туғызған шығарманы тыңдап отырғанда бала сол оқиғаға 

өзі араласып кеткендей әсерленетін болады. Әдеби шығармалардың тілі жеңіл де, көркем, балаға түсінікті, 

олардың сөз қорын жаңа сөздермен байытатындай болуы. «Туғанда дүние есігін ашады» деген өлеңде ұлы 

Абай айтқандай өмірдегі бар асылын ұрпағына арнаған. Оның келешегін ойлап, толғанған қапысыз ұстаз 

халық нәрестенің дүниеге келген сәтінен-ақ шілдехана, бесік тойы, тұсау кесу, тілашар рәсімдерін жасауды 

әдейі ойлап тапқан, өлең-жырмен кестелеп, баланың құлағына әуен үнін жеткізе білген. Балаға арналған 

өлең, өсиеттер, бата-тілектер баланың өсу, өсею кезеңдеріне қарай баспалдақтап күрделеніп отыратынына 

фольклорлық  мұралардың  өзі  куәгер.  Г.  Бердыбаеваның  мнемотехника  арқылы  балаларға  өлең  жаттау 

әдісін мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығының студенттеріне сабақ барысында өтілуде. Бұл 

әдістің балалармен бірге тәрбиешілердің өздеріне де көп көмегі тиеді. Менің байқағаным тәрбиеші бір өлең 

шумағымен таныстыру үшін қатынас саласы мен бірге шығармашылық саласын да меңгереді, өйткені өлең 

желісі бойынша сурет салу қабілеті де ашылады. Мектепке дейінгі балаларға оқыған әдеби шығарманың 

мағынасын, қасиетін сезінуге қалай үйрету керек. Әр педагог өз өлең, әңгіме тақпақтарын көрген, білген, 

естіген әсерінен туындап шығарған, қағаз бетіне түсірген. Ал біз оқиғаны кері өрбітеміз, тақпақты біз суретке 

айналдыру арқылы ойнай, ойлай, есте сақтай отырып жаттаймыз. Мотивациялық қозғаушы кезеңінде тақпақ 

тақырыбында байланысты ашық алаңда әңгіме жүргізіп тақпақтың авторымен танысамыз. Мәнерлеп оқып 

тақпақпен  танысамыз.  Автордың  әсерін  сезімін,  ойын  сезіну  үшін,  не  көргенін  білу  үшін  сурет  салуды 

ұсынамыз.  Тақпақ  қатарларын  буындап  жәй,  жылдам,  әр  түрлі  кейіпкерлер  дауысына  салып,  тек  ұлдар, 

тек  қыздарға  айтқызамыз.  Ғажайып  тосын  сый  ретінде  маркермен  салынған  суретті,  түрлі-түсті  суретке 

айналдырамыз. Әсем бейнеленген мнемосхема тақпақ баланың жаттауға деген қызығушылығын арттырады. 

Неқұрлым, қамтылмай қалмаған бүлдіршін қалмайды. Жаңадан шыққан әдіс-тәсіл қолдану арқылы балалар-

дың көркем шығарманы есте сақтап жаттауға деген ынталарының дамуына, тілдерінің машықтанғанына көз 

жеткізеді. Тәрбиеші мен балаларға көрнекілік ретінде пайдалауға қолайлы. Көркем салынған сурет-схема әр 

уақытта іліп, балаларға өз бетінше жаттауға, дарынды балалардың тәрбиеші рөлінде тұрып басқа балаларға 

үйретуге мүмкіндік береді. Ойын түрінде өткен бұл әдіс бала тілінің дамуына ықпалын тигізіп, барлық бес 

сала бойынша белсендіктерін дамытуға жол ашады. Мектеп жасына дейінгі балаларға бір мезетте әр түрлі 

психологиялық процестерді қабылдау, есте сақтау, ойлау, қиялдау, зейін қабылдауды, жалпы қызығу қабілетін, 

ой-өрісін дамытады. Бүлдіршін әр сөзге терең үңіліп, әлемді, қоршаған ортаны меңгертеді. Бұл мнемотекс – 

мәліметтер жиынтығы, көрнекілік, қосымша көмек құралы тәрбиеші мен бүлдіршіндерге ұйымдастырылған 

оқу іс-әрекетінде, өзін-өзі басқаруда, жеке жұмыс жүргізуде теңдесі жоқ әдістемелік құрал болып есептеледі. 

Мнемотехника  –  дегеніміз  не?  Мнемотехника  –  тіл  дамытуда  тиімді  есте  сақтау,  оны  дұрыс  жеткізе 

білудегі  әдіс  пен  тәсілдер  жүйесі.  Қазіргі  кезде  мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  тілін  дамытуда 

мнемотехниканы қолдану өзекті болып тұр. Бұл мақсатты іске асыру үшін, баланың тілін дамытуға әртүрлі 

тәсілдер мен әдістерді қолдану қажет. 

Өзімнің жұмысымда балаларды байланыстырып сөйлеуді дамыту үшін 

мнемоника немесе мнемокестені 

қолданғанды жөн көрдім. 

Мнемотехника – оңай жолдан қиынына қарай құрылады. Жұмысты ең оңай мнемоквадраттан бастап, жай 

ғана мнеможолдарға өтіп, сосын мнемокестеге өту қажет. Мнемокестенің мазмұны – ол графикалық немесе 

жартылай  графикалық  ертегі  кейіпкерінің  бейнесінің,  табиғат  құбылысының  кейбір  іс-әрекетінің,  басты 

мазмұнды  әнгіменің  сюжеті.  Ең  бастысы  –  көрнекілік,  тірек-сызба,  бейнелеген  суретіміз  балаға  түсінікті 

болуды жеткізу. 

Мнемокесте – есте сақтау қабілетін жеңілдететін және қосымша ассоциацияларды құраумен есте сақтау 

көлемін кеңейтетін әр түрлі тәсілдердің жүйесі. 

Әдістеменің ерекшелігі – заттардың бейнесін емес, ал оларды есте сақтау үшін таңбаларды қолдану. Бұл 

балаларға сөзді таңдау мен оны есте сақтауды біршама жеңілдетеді. Таңбалар тілдік материалға максималды 

жақындатылған. 2-ші сәбилер және естияр топтарының балаларына таңбалар түрлі түсті болуы тиіс, өйткені 

299

түстерді балалар тез қабылдап есте сақтауға мүмкіндік береді. 

Мнемотекстің міндеті: 

1.  Көркем шығарманы тыңдауға, жаттауға ынталандыру. 

2.  Ойлау жүйесін дамыту. 

3.  Бейнелі ойды дамыту. 

4.  Талдау, салыстыру, дәлелдеу. 

5.  «Қай сурет жоқ?», «Қай сөйлем жоқ?» - зейінін жаттықтыру. 

6.  Зеректігін, тапқырлығын дамыту. 

7.  Дауыс ырғақтарымен жаттығу. 

8.  Тақпақты мнемотекст арқылы мәнерлеп жатқа айту. 

9.  Суретті тақпақтар жиынтығының балаларға өздерінің меңгеруіне қолайлы жағдай туғызуы. 

10.  Есте сақтағыштығын дамыту. 

Мнемотекстпен жұмыс жүргізу үлгісі: 

1.  Шығарманы жазған авторымен таныстыру. 

2.  Шығарманы мәнерлеп оқу. 

3.  Шығарма туралы әңгімелесу, талдау. 

4.  Қиын сөздермен жұмыс жасау. 

5.  Ақынның тақпағына сурет салуды ұсыну. 

6.  Әр қатарды оқи отырып, балаларға қиялдап ойлануға жетелеу. 

7.  Бейнелі ойды дамыту. 

8.  Әр қатарға маркермен суреттер салу. 

9.  Мнемотексті көрсету арқылы қайталау. 

10.  Сыйқырлап, көркем сурет ілу. 

11.  Буындап, баяу, тез, көзді жұмып, іштей қайталау. 

12.  Ойын түрінде «Қай сурет жоқ?», «Қай сөйлем жоқ?». 

13.  Сурет қандай болса, сендерде әдемілеп, мәнерлеп айтып беріндер. 

14.  Алған білімдерін қорытындылау. 

А. Байтұрсынов «Тәрбиеші әрдайым ізденісте болса ғана шәкірт жанына нұр құя алады» - деп айқан. 

Тәрбиешінің ізденісі жан-жақтылығы, өз мамандығына деген жауапкершілігі. Тәрбиеші тіл дамыту, сөйлеуге 

үйрету,  сауат  ашудың  арнайы  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекеті  кезінде  жаттауларды,  шығармаларды 

балаларға  оқып,  түсіндіріп,  әңгімелеп  беріп,  жаттау  арқылы  қабылдау,  есте  сақтау  қабілетін  дамиды. 

Тәрбиешінің шығармашыл болуы «шығару», «ойлап табу» жаңа технологияларды пайдалана отырып өскелең 

ұрпаққа жан-жақты рухани адамгершілік сана-сезімін тәрбиелеу. Жаңа технологияны меңгеру тәрбиешінің 

кәсіптік,  адамгершілік,  рухани,  азаматтық  және  басқа  көптеген  адами  келбетінің  қалыптасуын  игі  әсерін 

тигізеді, өзін-өзі дамытып оқу тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1 Бердыбаева Г. Жаңадан тақпақ айтамыз жаттап. әдістемелік құрал. –Шымкент. 2012 ж. 

2 Амирова А.С., Еркебаева С.Ж. Мектепке дейінгі ұйымдарда ойын технологияларын пайдалану әдістемесі. 

–Алматы. 2014 ж. 

3  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  министірлігі  «Мектепке  дейінгі  балалық  шақ»  Ерте 

жастағы (1 жастан бастап 3 жасқа дейінгі) балаларды тәрбиелеу мен оқытуға арналған. «Алғашқы қадам» 

бағдарламасына әдістемелік нұсқаулық. –Астана. «Мектепке дейінгі балалық шақ» Республикалық орталығы. 

2011 ж. 

4 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министірлігі Мектепке дейінгі ересек жастағы (5 жастан 

бастап 6 жасқа дейінгі балаларды тәрбиелеу мен оқытуға арналған «Біз мектепке барамыз» бағадарламасына 

әдістемелік нұсқаулық. – Астана. «Мектепке дейінгі балалық шақ» Республикалық орталығы. 2011 ж. 

5 Жұмабаева Ф. Мектепке дейінгі педагогика. –Астана. 2008 ж. 

Андатпа. Бұл мақалада 

қазіргі кезде мектеп жасына дейінгі балалардың мнемотехниканы қолдану тілін 

дамытуда емес, сонымен қатар баланың психологиялық дамуына, өз ойын жеткізе білу және өзіне деген 

сенімділікті арттырады. 

Аннотация.  В  данной  статье 

мнемотехника  развивает  не  только  связную  речь,  но  и  способствует 

психологическому  раскрепощению  ребенка,  устраняет  боязнь  высказывания,  вырабатывает  смелость  и 

уверенность в собственных силах. 

Abstract. 

In this article mnemonics deve lops not only a coherent speech, but also contributes to psychological 

emancipation of the child, removes the fear of saying generaties courage and sel confidence. 

300

КЛАСТЕРНЫЕ ИНИЦИАТИВЫ В РЕАЛИЗАЦИИ ДОПОЛНИТЕЛЬНОГО 

ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ В ФЕДЕРАЛЬНОМ УНИВЕРСИТЕТЕ

 

О.М. Чоросова

1

, Г.С. Соломонова

2

 

ФГАОУ ВПО «Северо-Восточный федеральный университет имени М.К. Аммосова»,  

г. Якутск, chorosovaom@mail.ru, solomonovags@mail.ru 

1

д.п.н., к.пс.н., директор Института непрерывного профессионального образования СВФУ им. М.К. Аммосова 

2

начальник отдела научных исследований и проектов ИНПО СВФУ им. М.К. Аммосова 

Рецензент – В.Д. Михайлов, д-р филос. наук, профессор, СВФУ им. М.К. Аммосова 

В  современных  условиях  широко  обсуждаются  проблемы  модернизации  образования  в  контексте 

образования  в  течение  жизни.  Существуют  объективные  факторы,  обусловливающие  необходимость 

обновления непрерывного профессионального образования именно в этом контексте: 

- необходимость развития человеческого потенциала в интересах устойчивого развития Республики Саха 

(Якутия) (далее РС (Я)), северо-восточного региона РФ; 

- необходимость адаптации и развития трудовых ресурсов в условиях объективных трансформационных 

процессов  (глобальные,  национальные,  региональные  тренды),  их  соответствия  темпам  социально-

экономического, культурно-образовательного развития в РС (Я); 

- необходимость реализации новой парадигмы образования как культурного императива развития об-

щества. 

Нет никакого сомнения в том, что образование с его культуротворящей, прогрессообразующей функциями 

обладает  реальной  способностью  влиять  на  облик  социума  и  участвовать  в  моделировании  будущего. 

Государственная образовательная политика России, геообразовательная политика Республики Саха (Якутия) 

строятся  и  реализуются  с  учетом  важнейшего  фактора  развития  человеческого  потенциала  как  главного 

достояния государства. Это подтверждают и программные документы. 

В  Государственной  программе  Российской  Федерации  «Развитие  образования»  на  2013-2020  годы» 

[1]  на  2016  год  запланирован  охват  41%  населения  программами  дополнительного  профессионального 

образования (удельный вес занятого населения в возрасте 25-65 лет, прошедшего повышения квалификации 

и (или) переподготовку, в общей численности занятого в экономике населения данной возрастной группы). 

В  Стратегии  инновационного  развития  Российской  Федерации  на  период  до  2020  года  на  2016  год 

запланировано участие 40% населения в непрерывном образовании в возрасте от 25 до 64 лет. 

В  «Публичной  декларации  целей  и  задач  МОиН  РФ»  [2]  определена  ключевая  цель:  к  2020  г.  доля 

населения,  участвующего  в  непрерывном  образовании  в  возрасте  от  25  до  64  лет,  должна  составить  не 

менее 55%. 

В распоряжении Правительства РС (Я) «О Плане мероприятий по реализации предвыборной программы 

Главы Республики Саха (Якутия) «Программа развития» на 2015 – 2020 годы» от 28. 04. 2015 г. № 436-р [3] и 

в Приоритетных направлениях развития Республики Саха (Якутия) до 2020 г. уделяется огромное внимание 

человеческому капиталу как основе экономического роста. 

В  Схеме  комплексного  развития  производительных  сил,  транспорта  и  энергетики  Республики  Саха 

(Якутия) до 2020 года [4], утвержденной Постановлением Правительства Республики Саха (Якутия) №411 

от 6. 09. 2006 года с учетом вышеизложенного целью политики модернизации образования в долгосрочной 

перспективе определено обеспечение конкурентоспособности республики на мировом уровне, сформули-

рованной, достижима,  если  в  ближайшие  годы  обеспечить  переориентацию дополнительного  профессио-

нального образования на формирование и развитие перспективных компетенций в контексте региональных 

потребностей. 

С учетом приоритетных направлений развития Республики Саха (Якутия) до 2020 года в ряду направлений, 

объявленных приоритетными в прогнозный период для социально-экономического развития республики, 

данный проект призван стать драйвером развития университета в сфере непрерывного профессионального 

образования трудовых ресурсов и инновационного менеджмента. 

Национальная рамка квалификаций Российской Федерации (НРК) является инструментом сопряжения 

сферы труда и сферы образования и представляет собой обобщенное описание (с учетом опыта построения 

Европейской рамки квалификаций, национальных рамок стран – участниц Болонского и Копенгагенского 

процессов) квалификационных уровней, признаваемых на общефедеральном уровне, и основных путей их 

достижения на территории России. 

Непрерывное  развитие  техники  и  технологий;  оптимизация  управления  производством;  оптимизация 

процессов  труда  обусловливают  формирование  новых  компетенций  персонала,  что,  в  конечном  итоге, 

определяет  и  изменения  требований  рынка  труда.  В  качестве  одной  из  стратегических  задач  для 

экономического роста выступает отход от моноотраслевой направленности экономики, что предполагает 

развитие новых отраслей промышленности. В связи с этим в сфере дополнительного профессионального 

301

образования  будет  приобретать  все  большее  значение  усиление  междисциплинарности,  интернациона-

лизации  и  инновационности  подходов  к  разработке  и  реализации  программ  повышения  квалификации, 

профессиональной переподготовки специалистов этих предприятий и организаций. 

Непрерывное  профессиональное  образование  специалистов  развивающихся  отраслей  экономики  РС 

(Я) должно учитывать следующие объективные факторы: появление новых и отмирание старых профессий; 

выявление  квалификационных  дефицитов  и  их  восполнение;  изменение  квалификационных  требований 

по  отдельным  профессиям;  появление  новых  компетенций  по  существующим  профессиям;  расширение 

функциональных  обязанностей  в  область  смежных  профессий;  появление  требований  к  изменению 

образовательного ценза по отдельным профессиям и др. 

Образовательная  деятельность  Института  непрерывного  профессионального  образования  СВФУ 

характеризуется: 

•  ориентированностью  на  решение  практикоориентированных  образовательных  задач  развития 

человеческого капитала РС (Я), северо-востока России внутри и за пределами университета: реализуемые 

программы  ДПО;  практика  общественно-государственного  партнерства;  научно-образовательного 

партнерства на федеральном и международном уровнях; 

•  наличием актуальной научно-исследовательской повестки, соответствующей приоритетным направ-

лениям развития науки, глобальным вызовам современного мира: в т.ч. НИР, связанная с проблемой изучения 

качества  профессиональной  жизни  педагогов  РС  (Я)  в  сравнительном  аспекте  (на  примере  Республики 

Казахстан); 

•  значительным вкладом в реализацию дополнительного профессионального образования универси-

тета: за 2015 г. в СВФУ по программам ДПО обучено 8420 чел.; 

•  высоким заделом по следующим группам ресурсов: 

- безграничная сетевая образовательная организация: разработана и реализуется Концепция интегра-

тивной системы непрерывного профессионального образования СВФУ, регламентировавшая организацию и 

функционирование сетевой безграничной организации ДПО на основе научно-образовательного партнер-

ства (в 2015 г. к реализации программ дополнительного профессионального образования было привлечено 

258 преподавателей ППС СВФУ); 

- диверсифицированные образовательные программы, в т.ч. междисциплинарные: программы профес-

сиональной переподготовки «Учитель биологии и химии», «Учитель географии и экологии», «Учитель физ-

культуры и безопасности жизнедеятельности», «Учитель якутского языка с правом преподавания русского 

языка и литературы в 5-9 классах якутской школы», «Педагогика и психология», «Менеджмент в образова-

нии (с андрагогическим образованием)», «Олигофренопедагогика. Логопедия» и др.; программы повышения 

квалификации: «Универсальные учебные действия – новые походы обеспечения преемственности ступеней 

образования», «Теория и практика преподавания якутского языка и литературы, культуры народов РС (Я) в 

условиях реализации ФГОС» и др.; 

- современные технологии обучения (e-learning, формы онлайн-обучения и др.), реализующиеся в обра-

зовательной деятельности; 

-  интернационализация  образовательной  деятельности  и  развитие  международного  сотрудничества  в 

НИР:  коллабораций  с  ведущими  зарубежными  научно-образовательными  центрами  (совместные  научно-

исследовательские проекты (Республика Казахстан: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина; 

Высшая  школа  образования  «Назарбаев  Университет»);  совместное  участие  в  конкурсах  (Российско-

американская Программа партнерства университетов: Университет Аляски Анкоридж), интернационализация 

ДПО (иностранный преподаватель), онлайн-лекции (в рамках курсовой деятельности); онлайн-конференции 

(в  рамках  Международной  НПК  «Адаптация  человека  и  общества  в  Арктических  регионах  в  условиях 

потепления климата и глобализации» в г. Милане) и др.); обмена обучающимися, педагогами; 

•  сбалансированной финансово-экономической моделью, предусматривающей выход на самоокупае-

мость за счет привлечения необходимого количества ресурсов из внебюджетных источников, и социальной 

ориентированностью. 

В  Северо-Восточном  федеральном  университете  имени  М.К.  Аммосова  сформирована  интегративная 

система  непрерывного  профессионального  образования,  в  рамках  которой  Институтом  непрерывного 

профессионального образования предпринимаются кластерные инициативы в реализации образовательной 

деятельности в сфере ДПО. Так, разработан проект Стратегической академической единицы (далее – САЕ) 

«Третья функция университета: обеспечение LLL», основными целями которой являются повышение качества 

кадрового  потенциала  отраслей  стратегического  значения  для  устойчивого  развития  региона;  развитие 

инновационной интегративной системы непрерывного профессионального образования. Ее отличительные 

свойства и преимущества основываются на диверсифицированности, мобильности, вариативности программ 

ДПП; безграничном, сетевом характере образовательной деятельности; гибкости кадрового обеспечения об-

разовательной деятельности  в  сфере ДПО.  Миссия  САЕ  «Третья  функция  университета:  обеспечение  LLL» 

- содействие развитию человеческого потенциала Республики Саха (Якутия) и в целом северо-восточного 

региона России. 

302

Рисунок 1 – Логика трансформации непрерывного профессионального образования СВФУ 

Организационная структура системы непрерывного образования в рамках ее интеграции, согласующейся 

с  взаимодействием  разных  потребностей  и  интересов  личности,  общества,  государства,  проявляется  в 

тенденции  усиления  взаимосвязи  структурных  подразделений  СВФУ  в  составе  САЕ  с  государственными 

структурами, предприятиями, организациями, негосударственными, частными, общественными организациями, 

и всеми формами и видами образовательных структур. 

Основными ожидаемыми результатами от реализации проекта САЕ являются: 

- реализация целей СВФУ: модернизация образовательной деятельности – достижение нового качества 

образования; 

- реализация направлений развития СВФУ в сфере ДПО: лидер непрерывного профессионального обра-

зования; центр круглогодичного образования взрослых; развитие международной, федеральной мобильной 

сети; 

-  вклад  в  наращивание  человеческого  потенциала  РС  (Я),  Северо-Востока  России  перед  глобальными 

вызовами: создание системы опережающего развития трудовых ресурсов РС (Я); развитие дистанционного 

и сетевого образования в РС (Я), на Северо-Востоке России; развитие интерактивных и электронных форм 

обучения; 

- интернационализация непрерывного профессионального образования, LLL. 

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: