Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім академиясы ресей федерациясының білім және ғылым министрлігі

188

СТО технологиясы бойынша Блум таксономиясы, сұрақтар стратегиясы - Блум сұрақтарды екіге бөледі. 

Олар жалпақ және жіңішке сұрақтар. Сұрақтар тізімі алдын ала жасалуы тиіс. Алдымен жіңішке сұрақтар, 

сосын жалпақ сұрақтар кетеді. Жіңішке сұрақтар – еске түсіруге арналған сұрақтар, жауабы нақты цифрмен 

немесе  ия,  жоқ  деген  жауап  алынатын  сұрақтармен  беріледі.  Бұл  технологияны  да  халықтық  педагогика 

элементтерімен ұштастыра отырып, 3-сынып оқушыларына математика сабағында қолдана білдім. 

Жіңішке сұрақтар

Жауабы 

Жалпақ сұрақтар

Жауабы

Салмақ өлшем 

бірліктері

г, кг, ц, 

тонна 

Байырғы қазақ халқы 

қолданған өлшем 

бірліктері қандай? Олар 

туралы не айтар едің?

Бір жапырақ – бір жұлым. 

Бір жұтым – ауыз толтырып бір ішерлік (су, сүт, т.б.). 

Бір шайнам – ауызға бір салар (тағам). 

Бір тілім, үзім - өте жұқа, жарты бөлшек. 

Бір тартым – бір рет шегуге жетер шылым. 

Ұзындық өлшем 

бірліктері

мм, дм, 

м, км 

Байырғы қазақ халқы 

қолданған өлшем 

бірліктері қандай?

Тұтам – бес саусақты жұмғандағы көлденең ұзындық. 

Сүйем – бас бармақ пен сұқ саусақты жазғандағы 

аралық. Қарыс – бас бармақ пен ортан саусақты 

кергендегі аралық. Кере қарыс – бас бармақ пен 

ортан саусақты керіңкіреп созғандағы аралық. Аршын 

– шынтақтан саусақ ұшына дейінгі ұзындық. Құлаш – 

иық деңгейінде созылған екі қол ұшының аралығы. 

Уақыт өлшем 

бірліктер

сек, мин, 

сағ, тәул, 

апта, 

жыл, 

ғасыр 

Байырғы қазақ халқы 

қолданған уақыт 

өлшемдері қандай?

ай туғанда, алғаш қар жауғанда, жер көктегенде, жұлдыз 

өшкенде, күн батарда, күн арқан бойы көтерілгенде, күн 

көтерілгенде, күн күркірегенде, күн төбеге көтерілгенде, 

қансонарда, қырау түскенде, таң бозарып атқанда, таң 

қылаулап атқанда, шөп сарғайғанда. 

Инновациялық  технологиялар  арқылы  математика  сабағында  халықтық  педагогиканы  тиімді  қолдана 

білсек,  берген  білімнің  қай-қайсысы  болмасын  оқушыларға  үлкен  әсер  етеді,  ойларында  ұзақ  сақталады. 

Өйткені, олар еліге отырып қызығады, қызыға отырып тыңдайды, сүйтіп білуге құмарлықтары артады. Халық 

педагогикасы арқылы сабақтың тиімділігі мен сапасы артады. Оқушылар алған білімдерін тәжірибеде шебер 

қолданатын болады. Оқыту мен тәрбиелеудің өрісі кеңейді. Мұғалімдер ұжымы тиімді мүмкіншіліктерге ие 

болады. 

Қолданылған әдебиет 

1 Жумадуллаева А. Халық педагогикасы – тәрбие өзегі // «Ұлт тағылымы». 2001 ж. 

2 Жүнісбек Ә. Жаңа технология негізі – сапалы білім // Қазақстан мектебі, №4, 2008 ж. 

3 Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан -2030» жолдауы. 

4 Нұрматова Р. Оқытудың жаңа технологияларын оқу-тәрбие ісіне енгізу. – 2009. – №6. -Б. 26 – 29. 

5 Бахтиярова Г. Қазақ педагогикасы материалдарын оқу үрдісіне ендірудің жолдары // «Ұлт тағылымы». 

2001 ж. 

Аңдатпа. Мақалада ұстаздың өз тәжірибесінде қолданып жүрген инновациялық технологиялардың мәні 

мен  маңызы  ашылған,  оны  халықтық  педагогика  элементтерімен  ұштастыра  оқыту  арқылы  оқушылардың 

логикалық  ойлау,  шығармашылық  ой-қабілетін  дамыту  және  рухани  дүниесінің  баюына  мүмкін  болатын 

оқытудың тиімді жолдары ұсынылады. 

Аннотация.  В  статье  автор  на  собственном  опыте  раскрывает  значимость  и  ценность  инновационных 

технологий,  показывает  пути  и  способы,  используемые  для  развития  у  детей  логического  мышления, 

творческих способностей и обогащения их духовного мира при помощи народной педагогики. 

Abstract.  The  article  author  on  their  own  experience  reveals  the  importance  and  value  of  innovative 

technologies, shows ways and methods used to develop the children’s logical thinking, creative abilities and the 

enrichment of their spiritual world with the help of folk pedagogy. 

189

ДУХОВНО-НРАВСТВЕННЫЕ АСПЕКТЫ ФОРМИРОВАНИЯ ПОЛИКУЛЬТУРНОЙ ЛИЧНОСТИ 

А.У. Аупенова 

Карагандинский политехнический колледж, г. Караганда, aliya.aupenova@mail.ru 

Рецензент – Ж.Ж. Турсынова, к.п.н., директор ГАКО, г. Караганда 

Территория Казахстана всегда была полем широчайших межкультурных контактов. И мы по праву можем 

гордиться тем, что у нас сосредоточен богатейший материал социальных представлений о культурах разных 

этносов, оставивших свой след в памяти потомков, которые даже в условиях продолжительной бесписьменной 

жизни,  в  устной  форме  сохранили,  пусть,  хотя  отрывочные,  фрагментарные,  но  яркие  представления  о 

морально-этических нормах своих предков. 

Среди исследований, посвященных использованию этнического наследия, выделяются: 

- подготовка учителя к нравственному воспитанию средствами этнопедагогики (А. Манонов, С.К. Абильдина, 

Г.Н. Комарова, Ж.С. Хасанова и др.); 

- прогрессивные идеи и опыт народной педагогики в нравственном воспитании школьников (А.Ш. Гашимов, 

А.Л. Бугаева, Н.В. Силистрару, Х.Х. Батчаев, Г.Д. Сундуй, С.А. Мухамедьянов, В.С. Болбас и др.); 

- прогрессивные традиции народной педагогики в нравственном воспитании (Д. Бешимов, М.А. Муратова, 

А.К. Мусурманов, А.А. Исаев, Э.Ш. Анганова, Л.Х. Салимова, А.М. Леонов и др.); 

- нравственное воспитание средствами народной педагогики (О.В. Леонова, А.Г. Хузина, Ж.Б. Садирмекова и 

др.); музыкального искусства (В.А. Алексеев, А.Ш. Хасанов, Ю.Б. Мандрик, Н. Киргизов, Б. Азимов, С. Бакшыгулова 

и др.); декоративно-прикладного искусства (А.М. Гасанов, П.В. Лосюк и др.); синтеза искусств (А.А. Данилов и 

др.); народной сказки (Г.А. Муратбаева и др) [1, с. 12]. 

Доктор педагогических наук, академик, профессор А.А. Калыбекова убеждена, что понятие поликультурной 

личности сложно и многоаспектно, в силу того, что оно включает в себя множество компонентов, критериев, 

параметров, целую систему личностных качеств. Воспитание такого индивида требует от самих педагогов 

высокого  профессионально-личностного  уровня  развития,  знания  основ  общечеловеческих  ценностей 

мировой  и  национальной  культуры,  совокупности  профессионально-педагогических  компетенций.  Асма 

Ахметовна  исходит  из  того,  что  формирование  культуры  межнационального  общения  не  происходит 

стихийно. Необходима социально организованная совместная деятельность Ассамблеи народа Казахстана, 

этнокультурных  центров,  департаментов  образования  и  внутренней  политики,  семьи,  дошкольных 

учреждений, школ и вузов. А разработка специального курса позволяет предложить студентам углубленное 

изучение основ воспитания толерантности у детей и подростков [2]. 

Этническое самосознание тесно связано, прежде всего, с динамикой культуры этнической общности. С 

одной стороны, оно является отражением объективно функционирующих признаков нации и фиксируется в 

соответствующих этнических стереотипах. С другой – оно само способно стимулировать развитие культуры 

народа, активно влиять на создание духовных ценностей, на широкое распространение ее исторического 

фонда. 

Также  А.А.  Калыбековой  отмечено,  что  «духовное  богатство  народа  очень  тесно  связано  с  народной 

педагогикой, нравственными проповедями, духовными заповедями религии. Поэтому народная педагогика 

рассматривается как духовный феномен, присущий сознанию народных масс, как источник эмпирических 

знаний, сведений, идеалов, взглядов, представлений, установок воспитательных действий, выступающих в 

единстве педагогической мудрости и педагогической деятельности народа. Между народной педагогикой и 

классической (научной) педагогикой имеется диалектическая взаимосвязь. С одной стороны, педагогическая 

наука  является  продолжением  народной  педагогики,  вобрав  в  себя  все  лучшее  из  опыта  народов  по 

воспитанию и обучению. Одновременно народная (этническая) педагогика является частью современной 

педагогической науки, отражает воззрения, особенности содержания; многочисленные средства воздействия 

среды (природной и социальной) на становление и развитие человека» [3, с. 11]. 

Первая  часть  слова  –  этно  …  –  происходит  от  греческого  ethnos  –  народ,  то  есть  эта  педагогика 

основывается на народных традициях и учитывает специфику этнического самосознания. Этнопедагогика в 

своей основе опирается на этнопсихологию – междисциплинарную отрасль знания, изучающую этнические 

особенности  психики  людей,  национальный  характер,  закономерности  формирования  национального 

самосознания, этнических стереотипов и т.д. Таким образом, если народная педагогика фиксирует и передает 

из поколения в поколение какие-то специфические особенности воспитания того или иного народа (этноса), 

то этнопедагогика направлена на научное изучение, обобщение, анализ, на основе которого определяются 

не только стереотипы, но и проводится такой анализ, в ходе которого выявляются положительные (сильные) 

и отрицательные стороны тех или иных этнических традиций в воспитании, ибо этническая специфика играет 

огромную роль, не учитывать которую в педагогической практике просто невозможно [4, с. 268-269]. 

190

В первом учебнике по этнопедагогике, ее основатель, педагог, профессор, доктор педагогических наук, 

академик  Российской  академии  образования,  писатель-публицист  Геннадий  Никандрович  Волков  одним 

из семи сущностных свойств этнопедагогики называет: «… это педагогика всеобщей мудрости воспитания, 

скорее всего это не этническая, а полиэтническая педагогика, ибо ее естественное назначение – постоянное 

инициирование многостороннего диалога культур» [5, с. 4]. 

Способ  передачи  общечеловеческих  знаний  должен  стать  предметом  педагогического  осмысления 

на  разных  уровнях  образования.  Развитию  педагогической  мысли  в  Казахстане  присуща  тенденция 

устремленности к культурам передовых стран. Об этом свидетельствует жизнь и деятельность известных 

казахских  просветителей  И.  Алтынсарина,  Ч.  Валиханова,  А.  Кунанбаева,  других  видных  представителей 

интеллигенции:  А.  Байтурсынова,  М.  Жумабаева,  А.  Букейханова,  С.  Сейфуллина,  М.  Ауэзова,  С.  Муканова, 

К.  Сатпаева  и  др.  Вся  их  просветительская  деятельность  была  направлена  на  сохранение  этнокультурных 

ценностей нации, на установление связи с другими культурами человечества. 

Обратимся  к  таблице  1,  составленной  кандидатом  педагогических  наук  Заурет  Бердикуловной 

Кабылбековой,  в  которой  отражены  результаты  анализа  педагогических  идеалов  казахского,  русского  и 

немецкого народов, основанные на исследовании определенных условий воспитания, статуса личности в 

народной педагогике каждого отдельно взятого этноса. 

Мысленный эксперимент позволил смоделировать ситуацию, при которой стало возможным пронаблюдать 

динамику  отношений  общества  к  той  или  иной  педагогической  парадигме,  связанной  с  идентификацией 

поколений с теми или иными общечеловеческими ценностями. 

Таблица 1 – Сравнительный анализ этнопедагогических идеалов казахов, немцев и русских 

Педагогика 

Казахская 

Русская 

Немецкая 

Выразители 

педагогического идеала 

Ч. Валиханов, 

И. Алтынсарин, 

А. Кунанбаев 

К.Д. Ушинский (1824-

1871) 

И.Г. Фихте 

(1762-1814) 

Ключевой смысл 

педагогического идеала 

Усвоение общечеловеческих 

ценностей, распространение 

общеобразовательных знаний 

через осмысление своей 

культуры. Через русскую 

культуру – к мировой, 

общечеловеческой. 

В русской системе 

воспитания нет своего 

лица, но есть подражание 

другим системам. 

Воспитание народа – 

забота самого народа, для 

этого его надо хорошо 

знать. 

Самобытность педагогики 

определяется своим стилем 

творческого усвоения 

общечеловеческого 

культурного содержания 

и отношением к своей и 

другим культурам. 

Задачи народной 

педагогики 

Просвещение казахского народа 

в рамках национальной и 

общечеловеческой культур. 

Поднять народ до уровня 

образованного слоя 

русского общества. 

Образование добивается 

того, чтобы внешние 

культуры не разрушали его 

внутреннюю целостность, 

свободу и самобытность. 

Основные условия 

Русско-казахские школы (И. 

Алтынсарин). Родной и русский 

языки (А. Кунанбаев). 

История и родное слово, 

восприимчивость к другим 

культурам. 

Народ и интеллигенция 

говорят одним языком. 

Отношение к личности 

Избавить личность от пороков 

путем критического отношения 

к своей нравственности. 

Развивать в ней познавательные 

потребности. 

Сохраняя в душе 

патриархальное, 

воспринимать и чужое, 

«независимо откуда оно 

льется, с востока или с 

запада». 

Быть немцем – значит, 

сохраняя свою 

самобытность, по-своему 

перерабатывать для себя 

культуру других. 

По данным [6, 

с. 12

]. 

У  каждого  народа  есть  мыслители,  гуманисты  и  просветители,  которые  постоянно  питают  этнос 

своей живительной влагой, и созданные ими произведения выражают суть души этого народа. Духовная 

составляющая казахстанцев, как и культурно-историческое наследие, имеет свои глубокие истоки. В интервью 

агентству «Хабар» в августе 2014 года Глава государства Н.А. Назарбаев отметил: «… на земле казахов много 

священных мест. На востоке – это Берель; в центральном регионе – место Аныракайской битвы с калмыками; 

на западе – священный Сарайшык (Сарайчик), облюбованный ханами Золотой Орды, на юге – Туркестан. 

Но среди них Улытау занимает особое место. Мы должны знать и изучать свою богатую историю… Сколько 

сведений передавалось из уст в уста, из поколения в поколение, и мы все это должны сохранить для своих 

потомков» [7, с. 1-2]. 

Переоценивая в глобальном масштабе духовные составляющие, накопленные предыдущими поколениями, 

191

мы открываем путь к своим истокам. Этнопедагогическое наследие казахстанского общества, ориентированное 

на непреходящие ценности, направленное на формирование нравственного сознания, нравственных чувств, 

нравственного поведения обеспечивает высший уровень устремления личности к совершенству, развитию и 

саморегуляции, положительного отношения к самому себе и окружающей действительности. 

Список литературы 

1 Оспанова Г.Б. Казахское этнопедагогическое наследие как фактор духовно-нравственного воспитания 

студентов вуза: автореф. дис. канд. пед. наук. – Шымкент: Нұрлы бейне, 2006. - 26 с. 

2 Доброта Л. Воспитательный потенциал этнопедагогики // Казахстанская правда. – 2013. – 10 сентября. 

3  Калыбекова  А.  Теоретические  и  прикладные  основы  народной  педагогики  казахов. –  Алматы,  Баур, 

2005. – 200 с. 

4 Артемьев А.И. Краткая история педагогики (от истоков до наших дней). - Алматы: Издательство «Бастау», 

- 2013. - 344 с. 

5 Волков Г.Н. Этнопедагогика: Учеб. для студ. сред. и высш. пед. учеб. заведений. – М.: Издательский центр 

«Академия», 2000. – 176 с. 

6  Кабылбекова  З.Б.  Воспитание  поликультурной  личности  студента  в  условиях  высшего  учебного 

заведения: автореферат дис. – Астана: ЕНУ им. Л.Н. Гумилева, 2002. – 31 с. 

7 Размышления у подножия Улытау // Казахстанская правда. – 2014. – 26 августа. 

Аңдатпа.  Аталған  мақала  заманауи  қазақстандық  қоғамның  тұлғалық  тәрбиенің  кейбір  мәселелеріне 

арналады. Жұмыста ұлтаралық қарым-қатынас мәдениетіне байланысты аспектлер қозғалып, тұлғаның басқаға 

құрметпен қарау көзқарасы қалыптасады. Сонымен қатар жас ұрпақтың рухани-танымдық тәрбиесінің өзегі 

ретінде қазақ этнопедагогикасына көңіл бөлініп отыр. 

Аннотация.  Настоящая  статья  посвящена  некоторым  вопросам  воспитания  личности  в  современном 

казахстанском обществе. В работе затрагиваются аспекты, связанные с культурой межэтнического общения, 

процессом  формирования  поликультурной  личности.  В  том  числе  уделено  внимание  и  этнопедагогике, 

как  одному  из  элементов  духовно-нравственного  воспитания  молодого  поколения  на  основе  казахского 

этнопедагогического наследия. 

Abstract. This article focuses on some issues related to the education of the individual in modern Kazakhstan 

society. This paper discusses the aspects related to the culture of interethnic communication, a process of forming 

a multicultural identity. Including refers to the ethno-pedagogy, as one of the elements of spiritual and moral 

education of the young generation on the basis of the Kazakh ethnopedagogical heritage. 

ОҚУ ЖЕТІСТІКТЕРІН ТӘУЕЛСІЗ БАҒАЛАУҒА ОҚУШЫЛАРДЫ ДАЙЫНДАУ 

Б.Т. Аушахманова 

Білім беруді және тәрбиелеуді дамытудың инновациялық орталығы, 

Павлодар қ. aushahmanovaizrov@mail.ru 

Пікір беруші – А.Е. Каримова, т.ғ.к., доцент, Павлодар мемлекеттік педагогикалық институты, Павлодар қ. 

Ақпараттық кеңістікті кеңейту және жаһандық қоғамдастыққа кіру жағдайында адамзат ресурстарының 

қалыптасуындағы  білім  беру  рөлінің  өсуі  еліміздің  әлеуметтік-экономикалық  даму  деңгейінің  өлшемдері 

ретінде мектептің білім беру жүйесін жаңа талаптар бойынша жоспарлауы үшін маңызды[1].

Қазіргі  таңда  білім  беру  саласы  «Қазақстан-2050»  ұзақ  мерзімді  Стратегиясының  маңызды  басым 

бағыттарының бірі болып танылды. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаев республиканы 

әлемдегі бәсекеге қабілетті 30 елдің қатарына кіргізу туралы міндет қойған болатын. Бұл мәселені жүзеге 

асыруда білім беру жүйесін жетілдіру маңызды рөл атқарады [2].

Білім  беру  жүйесінің  базалық  деңгейі  орта  білім  болып  табылады.  Оны  тегін  алу  құқығына  ел 

Конституциясы кепілдік береді және орта білім беру жүйесінде материалдық-техникалық, оқу-әдістемелік 

базаның нашарлығына, сондай-ақ оқытудың мазмұны мен әдістерін жаңарту қажеттілігіне байланысты еліміз 

көптеген мәселелерді шешуде.

Білім  беру  саласындағы  мемлекеттік  саясаттың  басым  бағыты  өскелең  ұрпақты  тәрбиелеу  жүйесін 

дамыту болып табылады, сонымен қоса орта білімге кері әсер ететін факторлар – ескірген әдіснамалар мен 

білім беру мазмұнын іріктеу қағидаттары. Ақпараттың шамадан тыс болуы оқуға деген ынтаның төмендеуіне 

және оқушылар денсаулығының нашарлауына әкеледі. Оқыту тұлғаны дамытуға емес, жалаң нәтижелер алуға 

бағытталған.

192

Осылайша, қазіргі бар проблемалар орта білім жүйесін қазақстандық қоғам дамуының қазіргі заманғы 

талаптарына және әлемдік білім беру кеңістігіне кірігу шарттарына сәйкес жаңғыртуды талап етеді [3].

Осыған орай жас ұрпақты тәрбиелеу мен білім беруде және оларды жоғары нәтижеге қол жеткізуге, ол 

тікелей оқушылардың, педагогтердің, ата-аналардың өзара әрекеттестігіне тікелей байланысты[4].

Жас жеткіншектерді еліміздің тәуелсіз бағалау көрсеткіштеріне дайындауда кездесетін кедергілер:

-  оқушылардың қосымша сабақтарға тұрақты қатыспау;

-  түсіне немесе ұғына ойлауы төмен (түсінуге қиын);

-  оқушылардың тиянақты дайындалмауы;

-  ата аналар тарапынан әлсіз әрекеттік көмек;

-  сынып жетекшілік тарапынан әлсіз бақылау;

-  пән мұғалімдері тарапынан жеке-дифференциалды қайталау жеткіліксіз;

-  пән бойынша білімдерін реттеу және анықтау бойынша жүйелі жұмыс әлсіздігі;

-  ақпаратты іздеу тәсілінен, «жаттанды» жұмысы басым болуы;

-  үй тапсырмасын бергенде жас ерекшеліктерінің ескермелуі;

-  9, 11-сыныптарды сабақ беретін мұғалімдердің санаты сәйкес келмеуі (көбінесе өндірістік қажеттілікке 

байланысты ауылдық мектептерде кездеседі);

-  сынып жетекші мен пән мұғалімдер арасында сабақтастықтың болмауы (талдау жүргізу);

-    негізгі  пәндер  бойынша  мұғалімдердің  ауысуы  (мұғалімдердің  оқу  жүктемесін  толықтыру  үшін 

сыныпты жүргізіп келе жатқан мұғалімнен басқа мұғалімге амалсыздан беруі кейбір кезде кездеседі);

-   бесінші пәнді таңдауда дұрыс бағдар жүргізілмеуі;

-  мұғалімдерге әдістеме бойынша курстардың жоқтың қасы, қазіргі кезде алдыңғы қатарда жаңарту 

аясында жүргізілуде, ал әдістемесі артқы қатарда көрінуде;

-  тәжірибелі ұстаздар мен жас мамандар арасындағы сабақтастықтың әлсіздігі;

-  ҰБТ-ға дайындалуда психологиялық тұрғыдан мақсатты дайындықтың төмендігі;

-  педагог кәсібі беделінің болмауы мен жоғары білікті кадрлардың бұл саладан кетуі;

-  тәуелсіз бағалауға дайындық кезінде арнай бекітілген оқулықтардың тізімі берілмеуі (хронологиялық, 

статистикалық көрсеткіштер әр деректе әртүрлі болуы).

Тәуелсіз бағалауға дайындауда жағымды жақтары:

-  оқу-әдістемелік қамтамасыз ету бойынша барлық жағдай жасалуда;

-  СБР (сандық білім беру ресурсы) сан түрлілігі;

-  көбінесе негізгі пән бойынша мамандардың құрамы тұрақты болуы;

-  шығармашылық топтардың оң нәтиже беруі;

-  ҰБТ-ға тиімді дайындау бойынша тәжірибе алмасулар.

Негізгі орта білім берудің жалпы білім беретін оқу бағдарламалары білім алушылардың ғылым жүйесінің 

базалық  негіздерін  меңгеруге,  олардың  бойында  тұлғааралық  және  этносаралық  қатынастың  жоғары 

мәдениетін қалыптастыруға, жеке адамның өзін-өзі билеуіне және кәсіптік бағдарлануына бағытталады [5].

Осыған орай жоғарыда аталған мәселелерді шешу жолдарын айтатын болсақ, оқушы сабақ барысында 

материалды меңгеруде ақпаратпен жұмыс жасайтыны барлығымызға мәлім. Материалды тез және сапалы 

меңгеру үшін фрейм тұрғысы өте қолайлы болып табылады. 

Бұл фреймдік тұрғы қазіргі кезде Ресейде дамуда әсіресе, Ульянов мемлекеттік университетінде және 

п.ғ.д., доцент Гурина Р.В. сайтында ұсынылған.

Ақпараттардың  өсу  және  білім  жиынтығының  қарқынды  еселенуі  ғылыми-техникалық  прогрестің 

жылдамдығына  байланысты,  оқу  үдерісін  үдемелеу  қажеттілігінен  туындаған,  дәлелді  инновация  – 

педагогикада білімді ұсынудың фреймді тәсілдері.

Білімнің меңгерілу, есте қалу және ықшамды түрде ұзақ мерзімді есте сақталатыны – когнитивті менталды 

құрылымдар – фреймдер түрінде сақталатыны психологияда белгілі.

Фрейм тіректері ақыл, ақыл-ой әрекетін кезеңдеп қалыптастыру теориясының мәнмәтінінде әрекеттің 

бағдарлы негізінде (ӘБН) арналған нұсқаулық ретінде қарастырылады.

Осыған орай, оқу ақпараты оқушыларға ақпаратты құрылымды, орамды түрде, фрейм тіректері арқылы 

ұсынылса, оқу үдерісін маңызды түрде үдемелетуге болады.

Фрейм тұрғысы оқушылардың алгоритмдік, дискурсивті және ойлаудың жүйелі түрлерін қалыптастырады. 

Шаталовтың  классикалық  тіректерімен  салыстырғанда  фрейм  сызбалары  жоғары  деңгейдегі  тіректерін 

өңдейді.

Фрейм сызбаларына мектеп курсының барлық фактілік материалдарын енгізуге болады.

Оқушылар фрейм тіректерімен нұсқаушының көмегінсіз өздігінен жұмыс істей алады [6].

Мысалы: матрица типіндегі фрейм түрінде тарихи тұлғаларды зерттеу (меңгеру)

193

Тарихи 

тұлға

Өмір сүру жылдары және 

билік еткен жылдары

Іскерлік 

кезеңдері

Көзқарасы

бастамасы

Шешкен 

мәселелері

Тұлғаның 

тарихи 

маңызы

«Қазақстан Республикасы және халықаралық ұйымдар» тақырыбы бойынша фрейм 

Халықаралық ұйым атауы ҚР  халықаралық  ұйымға 

кіруі уақыты

Халықаралық 

ұйымның 

мақсаты

Қазақстанда 

істелінген 

жұмысы

Қорыта келе, мектептегі білім сапасын арттыруда білім беру үдерісінде оқу жетістіктерін тәуелсіз бағалауға 

оқушыларды дайындау аясында, педагогтар ең үздік білім ресурстары мен педагогикалық технологиялармен 

және сол технологияларға сүйенетін техникаларды меңгеріп, жас жеткіншектерге білім нәрін сусындатып, 

оқушыларымыздың  алған  білімдерімен тез  өзгеретін  әлемде табысқа  жеткізіп,  рухани  дамыған  азаматын 

қалыптастыру оқытушының маңызды нысанасына айналуы тиіс. 

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: