Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі ы. Алтынсарин атындағЫ Ұлттық білім академиясы ресей федерациясының білім және ғылым министрлігі

199

teachers. The author examines the basic concepts, characterizing stress, dehines stress describes the general and 

specific stressors that personality may experience in pedagogical fieid. 

МЕКТЕПКЕ ДЕЙІНГІ ҰЙЫМДАРДЫҢ БІЛІМ БЕРУ МАЗМҰНЫН ЖАҢАРТУДА ҚАЗАҚ 

ЭТНОПЕДАГОГИКАСЫН ПАЙДАЛАНУ 

А.Б. Бадел, Л.К. Боранбаева 

«Өрлеу» Біліктілікті арттыру ұлттық орталығы АҚ филиалы Астана қаласы бойынша педагогикалық 

қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты, Астана қ. 

Пікір білдіруші – К.К. Ахметова, «Өрлеу» БАҰО АҚ Ф Астана қ. бойынша ПҚБАИ МКД ППҚ кафедрасының 

меңгерушісі, п.ғ.к. 

Мектепке  дейінгі  білім  мазмұнын  жаңарту –  бүлдіршіндерді  тәрбиелеу  мен  оқытудың  мазмұнын  ашу, 

бiлiм  мазмұнын  жүйелеу,  білім  сапасын  арттырумен  және  оны  қалыптастыруда  қазақ  этнопедагогикасын 

пайдаланумен тығыз байланысты. 

Этнопедагогиканың кез келген материалдары қоршаған ортаны танып білуге, оның пайда болуын білуге 

ұмтылуға, табиғат пен қоғамның арасындағы байланысты түсіне білуге, қоғамда өзінің орнын анықтап, бағыт-

бағдар жасауға т.б. ықпал етеді. 

Қазақ  этнопедагогикасының  ғылыми-әдіснамалық  және  теориялық  негіздері  жөнінде  С.  Қалиев,  Ж. 

Қожахметова,

 қазақ  этнопедагогикасының тарихы  жөнінде З.  Әбілова, Қ.  Жарықбаев,  Ә. Табылдиев,  қазақ 

этнопедагогикасындағы ұлттық тәлім-тәрбие мәселелері жөнінде М.Х. Балтабаев, Қ. Бөлеев, А.С. Елемесова, 

Ш. Жұматаева, Р.Қ. Дүйсембінова,

 Н.М. Көшеров, М.Қ. Құрсабаев, халық педагогикасын мектепке дейінгі оқу-

тәрбие жұмыстарына енгізуге байланысты Ә.С. Әмірова, Г.Қ. Белгібаева, Ф.Н. Жұмабекова,

 Т. Иманбеков, Р.Ә. 

Нұрмұхаметова, А.Ә. Қапенова, Р.Б. Маженова, Ж.Т. Сарыбекова, Ш. Сапарбаева, Р.М. Сыздық, Ұ.Т. Төленова, А. 

Бадел т.б. ғалымдарымыз ұзақ жылдар бойына өз зерттеулерін жүргізіп келді. 

Тәуелсіздік алғанымызға ширек ғасыр болса да, өкінішке орай қазақ этнопедагогикасы мектепке дейінгі 

ұйымдардың тәрбиелеу мен оқыту үдерісіне толықтай енгізе алмай келеміз. Сол себепті, мектепке дейінгі білім 

беру мазмұнын жаңартуда ежелден келе жатқан халқымыздың салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын, ұлттық 

ойындарын, өнер туындыларын, табиғат қорғаудағы халқымыздың тамаша дәстүрлерін заман талабына сай 

бағыттап, балабақша жұмысына толық енгізу қажеттілігі туындап отыр [1]. 

Мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру мазмұнын жаңартуда балабақшаның оқу-тәрбие жұмыстарында 

жиі  қолданылмайтын  қазақ  этнопедагогикасын  пайдаланудың  маңызы  зор. Атадан  балаға  жалғасып  келе 

жатқан халық ауыз әдебиеті үлгілері, салт-дәстүрлер, ұлттық ойындар, ұлттық өнер туындылары, халқымыздың 

табиғатты қорғаудағы тамаша дәстүрлері мектеп жасына дейінгі балалардың тұлға ретінде қалыптасуына 

әсер етуші басты құрал. 

Ғалым  К.  Ісләмжанұлы  қазақтың  фольклорлық  балалар  поэзиясының  ішкі  жанрлық  құрамын  анықтап, 

ғылыми  классификациясын  жасады.  Мұнда  әлпештеу  поэзиясы,  жеткіншектер  поэзиясы  және  ойындық 

фольклорды ойын өлеңдер мен ойынға байланысты жырлар ретінде бөліп қарастырған [2]. Қазақ балалар 

фольклорындағы өтірік өлеңдер арқылы бала шындық пен өтірікті салыстыра отырып, жақсы мен жаманды 

ажыратуды үйренсе, санамақ, қаламақтарда санға телінген балама сөздер баланың күнделікті қолына ұстап, 

көріп жүрген заттары. 

Ойынға балалардың барлығын қатыстыру және балалардың ой-өрісін кеңейту мақсатында ойынға шақыру 

өлеңдерін қолдану бала танымын кеңейте түсті. Ойынға шақыру жырларын ойын басталар алдында ойын 

жүргізуші немесе ойыншылар ойынға қатысқысы келмей отырған балаларға арнап жеке де, хормен де айтуға 

болады.  Кейбір  ойынға  шақыру  жырларына  баланың  атын  қосып  сыпайы түрде  айту  арқылы  балалардың 

ойынға  деген  қызығушылығын  туғыздық.  Ойынға  шақыру  өлеңдері  де,  балалардың  тілдерін  дамытып, 

қызығушылықтарын  арттырумен  бірге,  өлең  мазмұнында  айтылған  ой-таным  қабілеттерін  жетілдіруге 

септігін тигізеді [3]. 

Балалар ойынының басталуында қаламақтардың

 атқарар орны ерекше. Балалар ойнайтын ойындардың 

басым көпшілігі екі топқа бөлініп ойнауды көздейді. Мұндай жағдайда балалар әр түрлі тәсілдерді қолданады. 

Осындай тәсілдердің бірі балаларды ойынға қаламақты қолдану арқылы бөлу. Ойын жүргізуші екі жолдан 

құралған қаламақты айтады. Екі жолдан құрылған қаламақтардың құрылымы өте қарапайым болғанымен, 

өлең  мазмұнындағы  заттық  ұғымдардың  мәні  балалардың  заттар  жөніндегі  түсініктерін  жетілдіре  түседі. 

Қаламақта  баланың  күнделікті  тұрмыста  таныс,  өз  ұғымына  жақын  заттарды  таңдайтынын  балалардың 

таңдауынан  байқауға  болады.  Сонымен,  қаламақтар  балаларды  ойынға  бөлумен  ғана  емес,  баланың  ішкі 

дүниесімен байланысты болып келетіндігімен де бағалы. Ойын кезінде «кімге арба», «кімге дорба», «кімге 

200

балға», «кімге балта керек» деген сияқты ұйқассыз қаламақтар да қолданылды. 

Қызықтамалар  –  негізінен  белгілі  бір  сюжетке  құрылып,  өлеңдік  баяндау  түрінде  жырланады. 

Қызықтамалардың сұрамақтардан айырмашылығы – үлкен бір сюжетке құрылып, ертегілерге ұқсас болып 

келеді  және  сұрақ  арқылы  басталып,  оқиға  бірден-бірге  өрбіп,  бала  ойын  «одан  әрі  не  болар  екен?» 

деген  қызықтарға  тартып  отырады.  Қызықтамалар  өлең  ұйқастарынан  құрылып,  танымдық  астарларында 

жеңіл әзіл астарласып жатады. Кейіпкерлері жан-жануарлардың, құстардың, адам әрекеттерін бейнелейді. 

Қызықтамалар кейіпкерлер өлі және тірі табиғатпен тілдесіп, дүниенің қыры мен сырын, өмірдегі болатын 

қарама-қайшылықтарды  түсіндіруге  көмектеседі.  «Түлкі,  түлкі,  түлкішек»,  «Түйе,  түйе,  түйелер»,  «Қоян  мен 

аңшы»  т.б.  белгілі  бір  мазмұнға  сай  сюжетке  негізделе  құрылғандықтан,  қызықтамалар  жан-жануар,  аң-

құсқа арналған шағын өлеңдермен басталып, іркес-тіркес дамып отыратын динамикалық оқиғалар тізбегін 

есте сақтап қалу қабілетін талап етеді. Қызықтамалардың кейіпкерлері адам әрекетін бейнелейтін аң, құс, 

жануарлар  болып  келеді. Айталық,  «Түйе, түйе, түйелер»  қызықтамасында  негізгі  кейіпкер  жерден  бастап, 

өсімдік, жан-жануарлармен тілдесіп, қарым-қатынасқа түседі. Қызықтамалар қазақ балалар фольклорында 

арнайы  жиналмаған  сала.  Алайда,  халық  арасында  кең  тараған  санаулы  нұсқаларын  ықшамдап  алып,  іс-

тәжірибемізде  қолдандық.  Балалар  қызықтамаларды  ынталана  тыңдай  отырып,  астарында  жатқан  әзілді 

түсінеді, жан-жануарлар және олардың іс-әрекеттері жөнінде дүниетанымдық түсініктері шыңдала түседі. 

Балалар тілі шыға бастаған кезден бастап, жарыса жаттап, қызыға айтып жүретін қызықты жанрлардың 

бірі – санамақтар көп жағдайда реттік сандармен басталып дами келе, «сен тұр, сен шық», «сен кір, сен шық» 

деген тәрізді сөз тіркестерімен аяқталады. Ал, сюжетті санамақтар белгілі сюжетке байланысты құрылады. 

Бұл санамақтардың құрылымына назар аударсақ, реттік сан есімдермен басталып, одан әрі драмалық шағын 

сюжет жалғасады. балалардың танымдық ой-өрісінің кеңеюіне жол ашады. Тізбекті санамақтар логикалық 

жағынан үйлесе бермейтін сөздер тасқыны ұйқасқа бағынып, тізбектеле айтылады. Мұндай санамақтарды 

балалар қызыға айтумен бірге, өздері де заттардың атауларын өз ойларынан ұйқастырып айтуды үйрене 

бастады.  Мұндай  санамақтар  балалардың  заттардың  атауларын  толық  білуіне  көмектеседі.  Санамақтың 

бір  түрі  -  жұмбақ  сөзді  санамақтар  санға  байланысты  жұмбақталған  заттардың  санын  табуды  ұсынады. 

Жұмбақталып келген санамақтар балалардың логикалық қабілеттерін жетілдіріп, дүниетанымдарын кеңейте 

түседі. 

Балаларға  халық  әндері  туралы  түсінік  беруде  туған  жерді,  елді,  халықты  жақсы  көруден,  бір-біріне 

деген сыйластықтан туған әндер екендігін түсіндіре отырып, халық әндерін орындап жүрген бірнеше өнер 

жұлдыздарымен  таныстырдық.  Балалар  халық  әндерін  тыңдай  отырып,  ән  мен  әнші  жайында  түсініктері 

қалыптаса түсті. Балаларды күй өнерімен таныстыруда күй ұлттық аспаптардың көмегімен орындалатынын 

түсіндірдік.  Күй  тартатын  адамды  күйші  деп  атайтынын  түсіндіре  отырып,  атақты  күйші  Құрманқазы 

атамыздың,  Дина  апамыздың  күйлерінен  үзінді  тыңдаттық.  Саз  өнері  арқылы  ән,  күй,  би  өнерінің  шығу 

тарихымен,  әнші,  биші,  күйші  мамандықтарымен танысты. Адамның  көңіл-күйін,  қуанышын,  мұңын  ән-күй 

арқылы  беретінін  түсініп,  табиғаттың  сұлулығын  сезіну  қасиеттері  жетіледі.  Қазақтың  қолөнері  арқылы 

балалар  халық  шеберлері  туралы  мағлұмат  алады.  Қолдан  жасалған  бұйымдардың  аттарымен,  жасалу 

жолдарымен танысады. Ұлттық киімдердегі, бұйымдардағы ою-өрнектер мен түрлі-түстердің үйлесімділігін 

сезіне отырып, қолөнер жайында дүниетанымдық түсініктері қалыптаса түседі [4]. 

Бүгінде  мектепке  дейінгі  ұйымдардың  білім  беру  мазмұнын  жаңартуда  ата-баба  дәстүрінен  жалғасын 

тауып келе жатқан асыл мұраларын ұтымды пайдалана алатын іскер, білгір де, білікті ұрпақ тәрбиелеуді осы 

шақтан қолға алу бүгінгі қоғам дамуында алар орны ерекше. 

Әдебиеттер тізімі 

1 Жұмабекова Ф.Н. Мектепке дейінгі кезеңде білім беру мазмұнын жаңартудың әдіснамалық негіздері. 

Монография. – Астана, 2010. 

2 Ісләмжанұлы К. Рухани уыз: Көпшілік оқырман қауымға арналған. – Алматы, 2002. 

3 Қалиұлы С. Қазақ этнопедагогикасының теориялық негіздері мен тарихы: оқу құралы. - Алматы: Білім, 

2003. - 280 б. 

4 Табылды Ә. Этнопедагогикалық оқылымдар. – Алматы, 2005. 

Аңдатпа. Мақалада мектепке дейінгі ұйымдардың білім беру мазмұнын жаңартуда қазақ этнопедагогикасын 

тәрбиелеу мен оқыту үдерісінде пайдаланудың жолдары қарастырылған. 

Аннотация.  В  статье  рассмотрены  пути  использования  казахской  этнопедагогики  в  воспитательно-

образовательном процессе дошкольных организаций в условиях обновления содержания образования. 

Adstract . This article deals with the ways to use Kazakh ethnopedagogics in educational and learning process 

of preschool organizations in the update of educational content. 

201

ФОРМИРОВАНИЕ НРАВСТВЕННЫХ ПРЕДСТАВЛЕНИЙ 

У ДЕТЕЙ СТАРШЕГО ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА 

Б.Ж. Байменова 

Костанайский государственный педагогический институт 

г. Костанай, baimenova_botagoz@mail.ru 

Рецензент – Н.А. Назарова, к.п.н., Омский государственный педагогический институт, г. Омск 

Дошкольный  возраст  –  начальный  период  ценностного  становления  личности,  когда  зарождаются 

базовые ценностные ориентиры. Сущностные нравственно-эстетические качества личности закладываются 

в раннем периоде детства и сохраняются в более или менее неизменном виде на всю жизнь, что приводит к 

необходимости уделить процессу воспитания и усвоения ценностей особое значение, так как на ценностных 

основах, заложенных в детстве, будет строиться иерархия ценностей взрослого человека, его мировоззрение. 

Ценности, усваиваемые в дошкольном возрасте, служат основой и ориентиром в жизненных целях взрослому 

человеку.  Отечественные  педагоги  и  психологи  утверждают,  что  ребенок  дошкольного  возраста  является 

обладателем присущих именно ему зачатков ценностных ориентации (Л.С. Выготский, А.В. Запорожец, А.Ф. 

Лазурский, А.Н. Леонтьев. Е.В. Субботский). 

По  утверждению  Б.Т.  Лихачева  «Период  дошкольного  детства  является  едва  ли  не  самым  решающим 

с  точки  зрения  формирования  нравственно-эстетического  отношения  к  жизни».  Автор  подчеркивает,  что 

именно в этом возрасте осуществляется наиболее интенсивное формирование отношений к миру, которые 

постепенно превращаются в свойства личности» [1]. 

А.Н. Леонтьев называл детство периодом «складывания личности», когда устанавливаются первые связи 

и отношения, зарождаются представления ребенка о самом себе, о ценностях окружающего мира. Он считал 

чрезвычайно  важным,  «...чтобы  в  детстве  ребенок  получил  умное,  заботливое  воспитание,  необходимо, 

чтобы  духовные  и  культурные  ценности,  которые  его  окружают,  были  подлинными  ценностями,  а  не  тем 

«шлаком» цивилизации, который иногда преподносится под видом культуры. То, что закладывается в детстве, 

как правило, служит человеку всю жизнь» [2]. 

Опыт  отечественной  дошкольной  педагогики  позволяет  говорить  о  возможности  эмоционального 

принятия, понимания и присвоения детьми старшего дошкольного возраста общечеловеческих ценностей 

добра, истины, красоты, труда (Р.С.Буре, Г.Н. Година, Р.И. Жуковская, С.А. Козлова. В.Г. Нечаева и др.). 

По  утверждению  психологов,  для  самого  раннего  возраста  характерно  зарождение  представлений  о 

хорошем и плохом на основе физиологических реакций. Затем ребенок начинает ориентироваться на оценки 

взрослых об окружающей действительности и о себе. По мнению П. Массена, с самого раннего возраста у 

ребенка с помощью взрослого начинают складываться первые критерии оценки происходящего, которые 

затем ложатся в основу нравственного развития. Усвоение норм при этом происходит в процессе наблюдения 

за реакциями взрослых [3]. Поэтому столь важен пример и оценка взрослого на всем протяжении детства, 

начиная с момента рождения ребенка. 

Так,  Г.  Крайг  выделяет  две  последовательные  стадии  принятия  норм  и  ценностей  в  раннем  детстве  и 

дошкольном  возрасте.  По  его  словам,  вначале  дети  копируют  лишь  словесные  формулировки,  например, 

повторяя  при  выполнении  того  или  иного  запрещенного  действия  «нельзя,  нельзя!».  Позднее  ребенок 

осваивает  в  поведении  социальные  и  этические  ценности,  совершая  одобряемые  поступки  потому,  что 

он «хороший», а не потому, что от него требуют такого поведения. Ориентация на взрослого и его оценку, 

поощрение или наказание мотивирует поведение ребенка и определяет его выбор реакции на ситуацию [4]. 

Значимость дошкольного возраста в плане приобщения к общечеловеческим ценностям прослеживается 

в работах С.Г. Якобсон. Автор указывает, что в дошкольном возрасте возникают условия, благоприятные для 

усвоения детьми норм и принципов морали. Вместе с тем, если период, когда ребенок весьма чувствителен к 

моральной сфере, не будет правильно использован, наверстать упущенное будет впоследствии чрезвычайно 

трудно [5]. 

Как полагает Козлова С.А., дошкольный возраст – это наиболее сензитивный возраст, когда человек впервые 

познает, принимает-присваивает себе ценности общества, в котором он будет жить социализироваться и в 

котором формирующаяся система ценностей будет выполнять роль ориентира в целостной картине мира. 

Таким образом, на этапе дошкольного детства закладываются основы ценностного отношения к миру, 

ребенком усваиваются модели поведения в соответствии с присваиваемыми ценностями. 

Отечественные  психологи  и  педагоги  (П.П.  Блонский,  Н.А.  Ветлугина.  А.В.  Запорожец,  ЕА.  Флерина) 

решающую  роль  в  развитии  личности  ребенка  отводят  нравственному  и  эстетическому  воспитанию, 

утверждая,  что  зачатки  художественного  восприятия  уже  проявляются  в  дошкольном  возрасте  и  особо 

выделяют художественную, творческую деятельность как результат развития личности ребенка. 

202

B.C. Мухина полагает, что усвоение моральных норм в категориях добра и зла в дошкольном возрасте 

происходит в процессе совместной деятельности с взрослым, под влиянием образцов поведения других людей, 

а также сказочных персонажей, наделенных определенными моральными чертами. При этом, по утверждению 

В.С. Мухиной, принятие этических эталонов определяется следующими условиями нравственного развития: 

знанием норм, привычками поведения, эмоциональным отношением к нравственным нормам и внутренней 

позицией  самого  ребенка.  Однако  выработка  осознанной  внутренней  позиции  ребенка  не  может  быть  в 

полной мере реализована в дошкольном возрасте, так как ребенок в качестве собственных некритически 

заимствует ценности значимых взрослых [6]. 

Рассмотрение ценности добра непременно выводит нас на категорию красоты, прекрасного, так как они 

формируются  во  взаимосвязи,  выступая  в  единстве.  По  словам  Ветлугиной  Н.А.  «Нельзя  научить  ребенка 

правде, добру без формирования у него понятий «красивое» и «некрасивое», «истинное» и «ложное», нельзя 

научить его стремиться к защите правды, добра, не сформировав у него эмоциональный протест против зла 

и лжи, умения ценить прекрасное и доброе в природе и людях» [7]. Первые нравственные и эстетические 

представления  ребенок  получает  из  художественных  произведений:  сказок,  фильмов,  спектаклей  и  др., 

оценивая героев произведений, ребенок использует в своих суждениях тождественность категорий «доброта» 

и «красота», для него красивый герой – это обязательно добрый герой. 

Проводя взаимосвязи между добром и красотой, следует отметить, что высший уровень нравственности 

начинается в случаях, когда поведением ребенка руководят не принудительные нравственные, а осознанные 

эстетические вкусы и оценки, когда правильный поступок несет удовлетворение и радость, тогда реально 

осуществляется принцип единства нравственных и эстетических качеств личности. И самую значимую роль в 

этом единстве играют эмоции, как и в самом процессе воспитания у детей ценностных ориентиров «доброта» 

и «красота». 

Отечественные психологи Л.С. Выготский, А.В. Запорожец, А.Н. Леонтьев, СЛ. Рубинштейн разработали ряд 

положений об опережающей и регулирующей роли эмоций у детей старшего дошкольного возраста в процессе 

усвоения  ими  социального  и  общественного  опыта,  накопленного  предшествующими  поколениями.  Они 

выявили зависимость эффективности усвоения социальных норм и ценностей от эмоционального отношения 

к ним ребенка. Как отмечают Л.И. Божович [8], А.Н. Леонтьев [2], на протяжении детства происходит усвоение 

ребенком  создаваемых  обществом  материальных  и  духовных  ценностей.  При  развитии  эмоциональной 

сферы ребенка, которая тесно связана с мотивами его поведения, эти ценности могут стать содержанием 

внутренних побуждений детской личности, «переориентировав ребенка на новые ценности». 

Как  показывают  данные  исследования  А.В.  Запорожца,  эмоциональные  впечатления  предвосхищают 

возникновение  у  детей  старшего  дошкольного  возраста  особых  действенных  форм  сочувствия  другому, 

сопереживания,  желание  помочь  действием,  поступком.  Положение  об  опережающей  роли  эмоций 

проявляется  в  том,  что  ребенок  старшего  дошкольного  возраста  может  действовать  уже  по  собственной 

инициативе, не дожидаясь каких-либо указаний или похвалы со стороны окружающих, что свидетельствует о 

превращении усваиваемых социальных норм и требований во внутренние мотивы детской деятельности. У 

ребенка появляются стремления сделать что-то полезное, нужное не только для себя лично, но и для другого, 

как сверстника, так и взрослого. Дети начинают самостоятельно анализировать и оценивать свои действия, 

приобретая  тем  самым  нравственный  опыт,  в  результате  которого  осуществляется  переход  к  внутренней 

саморегуляции поведения личности [9]. 

Лихачев  Б.Т.  считает,  что  целенаправленное  педагогическое  эстетико-воспитательное  воздействие, 

вовлечение  детей  в  разнообразную  художественную  творческую  деятельность  способно  развивать  их 

сенсорную сферу, поднять до понимания подлинного искусства, красоты действительности и прекрасного в 

человеческой личности. Но, по его утверждению, без вмешательства взрослых у ребенка не могут сложиться 

правильные представления о ценностях и об искусстве [1]. 

Таким образом, развитие первичных эмоциональных впечатлений предваряет мотивы действий ребенка 

и  служит  регулятором  выполнения  нравственных  норм,  ценностных  ориентаций  в  личности  ребенка,  так 

как  эмоциональная  сфера  ведущая  в  психике  ребенка  и  является  двигателем  развития  его  личности. 

Особенности восприятия детей дошкольного возраста: повышенная любознательность, открытость ко всему 

новому, эмоциональная отзывчивость, позволяет приобщать детей к произведениям разных видов искусства, 

так как искусство эмоционально по своей природе. 

Список использованной литературы 

1 Лихачев Б.Т. Введение в теорию и историю воспитательных ценностей (Теоретико-исторический анализ 

воспитательных ценностей в России в 19-20 веках). - Самара: изд-во СИУ. 1997. 

2 Леонтьев А.Н. Психологические основы развития ребенка и обучения / Под ред. Д.А. Леонтьева, А.А. 

Леонтьева. - М.: Смысл, 2009. 

3 Массен П., Конджер Дж., Каган Дж., Хьюста А. Развитие личности ребенка. - М.: Прогресс, 1987. 

203

4 Край Г., Бокум Д. Психология развития. - СПб: Питер. 2005. 

5 Якиманская И.С. Личностно-ориентированное обучение в современной школе. - М.: Сентябрь, 1996. 

6 Мухина B.C. Феноменология развития и бытия личности. - М.: МПСИ. Воронеж: МОДЭК, 1999. 

7 Щуркова Н.Е. Программа воспитания школьников. - М.: Педагогическое об-во России, 2001. 

8  Божович  Л.И.  Проблемы  формирования  личности.  Избр.  психол.  труды.  2-е  изд.  /  Под  ред.  Д.И. 

Фельдштейна. - М.: Воронеж, 1997. 

9 Запорожец А.В. К вопросу о генезисе, функции и структуре эмоциональных процессов у ребенка’/Избр. 

психол. труды. - М.: Педагогика, 1986. - Т. 1. 

Аңдатпа. Мектепке дейінгі жас – негізгі құндылықтардың, тұлғаның қалыптасуының пайда болу кезеңі. 

Адамның маңызды адамгершілік және эстетикалық қасиеттері жас балалық шақта қаланып, кейіннен көп не 

аз мөлшерде өмір бойына сақталады. Тәрбие процессіне және құндылықтардын қалыптасу кезеңіне ерекше 

мән  беріледі,  өйткені  сол  кезеңде  қалыптасқан  құндылықтар  кейіннен  ересек  тұлғанын  иерархиясының 

қалыптасуына бағыт береді. Бұл мақалада: Л.С. Выготский, А.В. Запорожец, А.Ф. Лазурский, А.Н. Леонтьев. Е.В. 

Субботский сияқты педагогтар мен психологтардың осы жайлы зерттеулері мен көзқарастары қолданылған. 

жүктеу/скачать 23,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: