Басылым: бесінші ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
3 - сурет. Аррениус теңдеуі бойынша активтену энергияны анықтау 4 - сурет. Өнім түзілуінің кинетикалық қисығы тәуелділігінің түзу сызықты еместігі процестің және оның
механизмінің күрделілігін көрсетеді.
Есептеу әдісі. Бұл әдіс те Аррениус теңдеуінің интегралды түріне
негізделген:
- реакцияның Т
1
температурадағы жылдамдық константасы.
- реакцияның T
2
температурадағы жылдамдық константасы.
Бұл теңдеулерді логарифмдеп, екіншісін біріншісіне бөлсек Еа - ны
есептейтін формуланы аламыз:
немесе
(14)
мұнда Т
2
> Т
1
. К
1
мен К
2
-ні және Т
1
мен Т
2
-ні біле отырып Еа - ны (14) -
формулалар бойынша есептейміз.
Жоғарыдағы екі әдіспен қатар Еа-ны анықтаудың эмпирикалық және
жартылай эмпирикалық әдістері де бар.
Поляни - Эванс - Семенов әдісі мына теңдеуді қолдануға негізделген:
(15)
мұнда а және в - белгілі бір коэффициенттер.
Сато әдісі активтену энергиясының (Еа) химиялық ескі байланыстардың
үзілуі мен жаңа байланыстардың түзілу энергияларының ара қатынасына
тәуелділігіне негізделген:
(16)
мұнда
- байланыстардың үзілу энергиясы;
- байланыстардың түзілу
энергиясы; -реакция түріне байланысты параметр.
Жалпы жағдайларда Еа шамасы аз болған сайын реакцияның жылдамдығы
жоғары болады. Реакцияға қатысатын бөлшектердің (молекула, атом, радикал)
табиғатына қарап активтену энергиясының мөлшерін болжауға болады, мысалы
төмендегі реакциялар үшін активтену энергиясы:
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті Пәннің оқу – әдістемелік кешені
