Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Линдеманның жорамалдауы бойынша, А және В
молекулаларының арасындағы
реакция бірден емес, уақытқа байланысты жүреді, яғни әр соқтығысулардың
арасында
біраз уақыт өтеді, сол уақытта молекуланың бойына энергия
жинақталып қозған күйге көшеді. Қозған молекула екінші молекуламен
соқтығысқан кезде ол не активсізденеді немесе екінші молекуламен әрекеттесіп
реакция өнімін түзеді. Осыны сандық түрде қарастырайық.
Бірінші саты: А+А
+А - активтену сатысы, оның жылдамдығы:
(13)
Екінші саты:
+А
А+А - активсіздену сатысы, оның жылдамдығы:
(14)
Үшінші саты:
В, мұнда активті молекула реакция өніміне айналады,
демек, химиялық реакцияның жылдамдығы
тек активті модификацияның
концентрациясына байланысты:
(15)
Процестің жалпы жылдамдығы активті бөлшектердің жалпы санына
тәуелді:
(16)
мұндағы К- жалпы реакцияның жылдамдық константасы.
Бұл тәуелділікті талдап қарастыру үшін стационарлық концентрация
әдісін (СКӘ) қолдансақ:
, жылдамдықтың теңдеуін жазайық:
(17)
Бұл теңдеуден активті молекулалардың концентрациясын тауып (16) -
теңдеуге қоямыз:
,
сонда
(18)
Енді (18)
- теңдеуді талдап қарайық. Газ фазасындағы мономолекулалы
реакцияны
қарастырайық; а) қысымның төмен мәндерінде
-
көбейтіндісін
ескермеуге
болады,
себебі
дезактивация
процесінің
ықтималдылығы аз және К
д
«К
а
, К
р
, сонда
демек реакция реттілігі
екіге тең ( =2); б) қысымның жоғары мәндерінде К
р
- дің үлесі өте аз, сондықтан
бұл кезде реакцияның реттілігі бірге тең ( =1).
Сөйтіп,
АСТ
кейбір
жағдайларда
газ
фазасында
жүретін
мономолекулалы
реакцияларға
да
қолданылады.
Бұл
жағдайда
мономолекулалы реакциялар күрделі процесс екенін,
олардың активтену
сатысы бимолекулалы болып, активтенген бөлшектің өнімге айналу сатысы
(химиялық реакция) мономолекулалы болатынын көреміз.
Достарыңызбен бөлісу: 
