Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
а) бұл теорияда активті соқтығысу (
) және активтену энергиясы (Е
а
)
дейтін ұғымдар енгізілді;
б) химиялық реакцияның жылдамдығына температураның әсері
түсіндірілді;
в) экспонента көбейткішінің физикалық мағынасы ашылды.
АСТ теориясының кемшілігі
а) бөлшектер
шар тәрізді деп қарастырылады, олардың арасындағы
соқтығысуды механикалық соқтығысу дейді;
б) баяу және тез жүретін реакциялардың кинетикасы түсіндірілмейді;
в) тек бимолекулалы реакцияларға ғана қолданылады.
Шын және байқалмалы активтену энергиясы
АСТ
теориясы бойынша
. Бұл теңдеуден
активтену энергиясының шын (теориялық) мәні есептелінеді.
-
жалпы
соқтығысудың
болғандағы саны. Ал Аррениустың
,
теңдеуі
активтену энергиясының байқалмалы (тәжірбиелік) мәнін береді.
Шын және байқалмалы активтену энергиясының бір - бірімен
байланысын табу үшін
теңдеуін логарифмдесек:
. Бұл теңдеудің оң және сол
жағын температура бойынша
дифференциалдасақ:
. Алынған теңдеуді Аррениустың
дифференциалдық
теңдеуімен
салыстырсақ, сонда Е
а
= Е +
немесе
Е = Е
а
-
(12)
Соңғы
теңдеуден Е
а
температураға тәуелсіз, ал
Е тәуелді болатынын
көреміз. Активтену энергиясының шын мәні динамикалық шама, оның
тәжірибелік энергиядан (Е
а
)
айырмашылығы
тәуелділігі арқылы
табуға болмайтындығы болып есептеледі.
АСТ теориясы бойынша температураның
рөлі бөлшектердің
кинетикалық энергияларына сәйкес Больцман таралуының температураға
байланысты өзгеруімен түсіндіріледі, ал Аррениус заңы бойынша активті және
қалыпты
молекулалардың
тепе-теңдігінің жылжуымен (4
-жорамал)
түсіндіріледі.
Достарыңызбен бөлісу: 
