Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия
ұлттық университеті
Пәннің оқу – әдістемелік кешені
Басылым:
бесінші
ЕҰУ Ф 703-08-15. ПОӘК. Бесінші басылым
Абсолюттік жылдамдық теориясы реакцияның жылдамдық константасын
абсолютті
есептеудің әрекеттесетін молекулалардың тек қарапайым
қасиеттеріне, яғни, олардың геометриялық конфигурациясы, өлшемдері, күш
тұрақтылары туралы мәліметтерге негізделген принципиалды мүмкін болатын
жолдарын береді.
Жалпы түрде жазылған мына реакцияны қарастырайық:
А+В
Д+Е немесе А+В
АВ* Д+Е , (2)
I II
мұнда [АВ
*
]- бастапқы және соңғы -заттармен тепе- теңдікте болатын
активті комплекстің концентрациясы. К
1
және К
2
- тура және кері рсакцияның
жылдамдық константалары.
Элементар реакциялардың тәуелсіз өту принципі бойынша, әрбір сатыға
формальды кинетиканың заңдарын қолдануға болады және бастапқы реагент
пен активті комплекс арасында квазитепе-теңдік жағдай орнайды (2-теңдеу).
Бірінші сатыда (I) тура және кері реакцияның жылдамдықтары жоғары, ал жалпы
жылдамдық екінші сатымен (II) анықталады. Осы реакция теңдеуін негізге ала
отырып, реакцияның жалпы жылдамдығын былай жазамыз:
(3)
Тепе-теңдік кезінде тура реакцияның жылдамдығы кері реакцияның
жылдамдығына тең, демек
немесе
(4),
мұнда К*- аралық активті комплекс түзілу реакциясының тепе-теңдік
константасы. (4) теңдеуден табамыз:
(5)
Егер [АВ
*
] түзілсе, онда ол реакцияның өніміне айналады, бұл кезде ескі
байланыстар тербеліс жиілігімен (
) активті комплекстің ыдырау бағытына қарай
бұзылады. Осы тербеліс жиілігі активті комплекс ыдырауының жылдамдық
константасына (К
-1
) сәйкес келеді. Сонда
теңдеуінен ( - Больцман
константасы, һ - Планк тұрақтысы) АВ комплексінің ыдырау реакциясының
жылдамдық константасын табуға болады:
(6), оған тербеліс жиілігінің өлшемі сәйкес келеді. Ал (6)
теңдеуді ескере отырып ( )-теңдеуді былай жазуға болады:
(7)
Соңғы теңдеу активті комплекс немесе абсолюттік жылдамдық
теориясының негізгі теңдеуі болып саналады және оны тек адиабатты өтетін
химиялық реакциялар үшін қолдануға болады.
Адиабатты жағдай деп
Достарыңызбен бөлісу: 
