Cудың кермектігі — құрамында кальций (Са2+) мен магний (Мg2+) иондарының (негізінен карбонат
түрінде) болуынан қалыптасатын судың қасиеті.
Судың кермектігі ауыл шаруашылығында жəне өндірісте көптеген зияның тигізеді. Мысалы: бу
қазандарында түзіліп қалатын қалың қабаттар, яғни судың қақтары. Отынның көп мөлшерде жұмсалуына
кейде қазандардың тез жарылып, ерте тозуына əклеп соғады.Мұндай суларды тамақ, тоқыма жəне химиялық
өндірістерде қолдануға болмайды.
Су кермектілігі уақытша, тұрақты және жалпы болып үшке бөлінеді. 1. Карбонатты немесе уақытша кермектік - бұл кальций мен магнийдің еріген гидрокарбанаттарымен
шартталған шикі судың кермектігі.Бұл кермектікті жою үшін қайнатуды жəне əк суын немесе əк сүтін
қосу арқылы пайдалануға болады. Жою тəсілдері: 1) Қайнату; 2) Əк суын немесе əк сүтін қосу арқылы
2. Карбонатты емес немесе тұрақты кермектік. Судың бір сағаттық қайнатудан кейін хлоридтер,
сульфаттар, бірен саран кальций мен магний карбонаттары қалатын кермектігі. Жою тəсілі:
CaSO_4+Na_2 CO_3→CaCO_3↓+Na_2 SO_4
3. Жалпы кермектік – бұл тұрақты немесе уақытша кермектіктің қосындысы.
Суға кермектік беретін кальций және магний қосылыстарынан тазалау, суды жұмсарту деп аталады. Суды жұмсартудың әдістері 3 ке жіктеледі: 1. Физикалық әдіс – суды термиялық өңдеуге негізделінген, яғни қайнау, дистилляциялау жəне қатыру.
Судың жұмсару тиімділігін арттыру үшін 95-98 С қайнатқанда бикарбонаттар ыдырап карбонатқа ауысып
тұнбаға түседі:
Ca(HCO3)2=CaCO3+H2O+CO2
Mg(НСО3)2 = MgCO3 + СО2 + Н2О
Түзілген магний карбонатын əк суымен əрекеттестіріп, қиын еритін магний гидроксидіне айналдырады.
MgCO3 + Са(ОН)2 = СаСО3 + Mg(OH)2
2. Химиялық (реагенттік) әдістер – негізінде ағын су құрамындағы уытты заттардың уытын басуға
жəне бейорганикалық қоспалардан тазартуға негізделінген. Реагенттік əдіске жататындар:
қышқылдарды жəне сілтілерді, иондарды ерімейтін қоспаларға айналдыру, бейорганикалық заттарды
қоса тұндыру. Химиялық əдістер – оны қолданғанда Са (ІІ) жəне Mg (ІІ) иондары əртүрлі
реагенттермен мүлдем ерімейтін қосынды болып түзіледі. Реагент түрінде əк, кальцийленген сода,
натрий жəне барий гидроксидтері жəне басқа да заттар қолданылады.
3. Ион алмасу әдісі - суды арнаулы материалдар арқылы өткізгенде солардың құрамындағы Na(I) немесе
H(I) иондары судың құрамындағы Ca(II) Mg(II) иондарына алмастырылады. Иониттер катиониттер
жəне аниониттерге жіктелінеді.
