Тіркеу нөмірі 204-ж Регистрационный №204-ж

174
№ 1 (61), 2014   
 
 
                                   Regional Bulletin of the East
It was released a series of stages of scientific knowledge, in particular:
Stage 1 - the knowledge of the properties and of objects as a combination of 
these properties. It is the experience, observation (including tools), contemplation of 
the object, interaction with it.
Stage 2 - the application of ways of knowing the object and general scientific 
principles that were previously created. The purpose of this step - finding causation of 
object changes (relative integer) from changing its properties. Logical structure of this 
phase is the theory.
Stage 3 - the formulation of concepts based on the analysis of the results of the 
previous stages. Concept becomes basic for further knowledge.
Science, according to some researchers - is a special rational way of discovering 
the world, based on empirical verification and logical- mathematical proof, this sphere 
of human activity, the function of which is to develop and theoretical systematization 
of objective knowledge about reality. There are the following features of science:
a) It is essential knowledge, which discloses a set of stable features of the ob-
ject;
b) A generalized knowledge that characterizes the object only as a representative 
of a certain class, defining a stable, recurring symptoms common to all objects of a 
class;
c) A scientific knowledge is justified;
d) A scientific knowledge systematically organized, it is an ordered set of con-
cepts;
e) A scientific knowledge has its own language, based on the categorical appara-
tus of science (with respect to each category must comply with the rules of logic).
It should be noted that scientific principles do not remain constant over time. 
Since science is a social institution, the objectives and the means, methods and selec-
tion of science is greatly influenced by the needs of society: the needs of the material 
sphere, the political life, the nature of the dominant ideology and social outlook, cul-
ture requests etc.
 Research - is the process of developing new knowledge, one type of cognitive 
activity. The study can also be defined as a purposeful learning, complex of logical 
constructs and experimental operations performed on the object of study for deter-
mining the properties of an object and its behavior patterns. There are the following 
features of scientific research:
– Study deals with concrete objects, in other words, with a foreseeable amount of 
empirical data that can be collected by the means at the disposal of science;
– It differentially solved empirical (selection of facts, methods of measurement), 
logical (removing some of the other provisions, the links between them) and theoreti-
cal (search for the causes, detection principles, formulating hypotheses or laws) cogni-
N.A. ZAVALKO, S.K. ISKAKOVA

175
Шығыстың аймақтық хабаршысы · Региональный вестник Востока                № 1 (61), 2014
tive tasks;
– It is characterized by a clear distinction between established facts and hypo-
thetical assumptions as developed the procedures for testing hypotheses;
– The purpose of scientific research - not only the explanation of the facts and 
processes, but also their prediction.
It should be noted that any scientific research has a complex of characteristics 
which should be considered during conducting and organization. These include: meth-
odology of research, features of research organizations (order of conducting), tools, 
etc.
Under the research work refers to the process of active interaction of the subject 
of this work with the objects of the real world or with others; shape of the subject’s 
activity, which is manifested in research activities at all levels of development of the 
subject: the intellectual, behavioral and social. The essence of research is character-
ized by a factor of “discovery” of new knowledge, and new knowledge emerges on the 
basis of previous knowledge and experience of the person.
Research activities of Savenkov A., it is a special kind of activity generated as 
a result of the mechanism of search activity and involves not only the search for a so-
lution in an uncertain situation, but also an act of analytical thinking (analysis of the 
results), assessment of the situation on this basis, predicting its further development, 
as well as modeling future actions. Defining property research is its procedural char-
acteristics. The principal are indeterminacy, ignorance or incomplete knowledge of 
operations to produce a result. Is a prerequisite for autonomy of action decision.
Unlike academic research from research is that students use techniques appropri-
ate methods of study of science is not limited to the assimilation of new knowledge 
and contribute to the creative process of his original decision, finding new questions 
to an already known to use a wide range of sources used improved, compared with the 
program, methods of cognitive activity. Under such conditions, research activities of 
students approaching scientific, but retains features: Usage requirements defined cur-
riculum and involves getting subjective scientific novelty - a reliable result, the novelty 
of having only part of the researcher. However, students can implement and research 
activities, which are based on the knowledge of students about the basic methods of 
collecting and processing data, the ability to apply these techniques to the logic of the 
study, respectively.
Under the research activities of students understood their activities related to the 
search for the answer to the creative, research problem with an unknown solution in 
advance and involves the presence of milestones typical for research in the field of sci-
ence: normalized on the basis of the accepted traditions in science, formulation of the 
problem, the study of theory, dedicated this issue, the selection of research techniques 
and practical mastery of them, collecting their own material, its analysis and synthesis, 
PSYCHOLOGICAL AND PEDAGOGICAL SCIENCES

176
№ 1 (61), 2014   
 
 
                                   Regional Bulletin of the East
their own conclusions.
The study must be conducted in accordance with the methodology of scientific 
knowledge. Research activities on the basis of this provision, also has its own norms. 
One of them is the need for evidence and rationale, data, methods of achievement and 
other attributes of the study; the need to constantly check the results, the adequacy of 
their implementation and a discussion of the research results with other members of 
the scientific community as to their truthfulness.
Research activity can be defined as the expressed desire of the subject, aimed 
at finding a solution to a significant problem for him by a certain system of methods, 
techniques and tools. The research activity of the child, in turn, is considered insis-
tence implemented by search activity (experimentation, trial and error, experiments, 
observations) need for cognition of the surrounding objects, resulting in the discovery 
of new child properties and qualities of objects and the possibility of further self- en-
richment of knowledge and practice.
Teaching and research school culture is an integrative quality, which embodied 
a holistic picture of the world, the skills of scientific knowledge, value relation to its 
results,  i.e.  everything  that  provides  social  and  professional  self-determination  and 
self-development of creative personality. Teaching and research culture provides dis-
closure abilities to creative self- determines the capabilities of cognitive activity, pro-
motes transference of knowledge and skills obtained in research activities in the new 
situation. In the structure of the research culture of schoolchildren are the following 
components:
– Thinking skills (analysis and selection of the main; comparison, generalization 
and systematization; definition and explanation of concepts, specification, and rebuttal 
evidence, the ability to see the contradictions);
– The ability and skills to work with the books and other sources of informa-
tion;
– Knowledge and skills related to the culture of speech and writing;
Specific research skills (in high school).
– 
Research activity is associated with the development of various groups of re-
search skills, which include:
1. Skills directly related to the implementation of children Research search, or-
ganization and conduct of experimentation;
2. Skills associated with the use of devices (equipment, tools) for experimenta-
tion;
3. Skills related to the implementation of children collective, collaborative re-
search results in experimentation;
4. Skills related to visual fixation of the progress and results of experimenta-
tion.
N.A. ZAVALKO, S.K. ISKAKOVA

177
Шығыстың аймақтық хабаршысы · Региональный вестник Востока                № 1 (61), 2014
For the success of scientific research must be properly organized, planned and 
carried out in a specific sequence. These plans and sequence of actions depend on the 
type, the object and purpose of scientific research. So, if it is held on the technical 
ones, initially developed basic preplanning document - a feasibility study and then 
performed theoretical and experimental studies, drawn from scientific and technical, 
and  results  are  introduced  into  production.  Social  case  studies  are  carried  out  in  a 
different sequence: preparatory, pilot project, collection of empirical material and its 
processing, analysis of results and preparation of the final documents. In the socio- le-
gal study identifies five stages: 1) preparation of the program, 2) sociological observa-
tion (collection of empirical information), 3) processing and summarizing the data, 4) 
scientific analysis and explanation of the data, and 5) a statement of the outcome. In 
relation to the works of students can identify the following successive stages of their 
implementation:
1) preparation;
2) conducting theoretical and empirical research;
3) work on the report, and its registration;
4) implementation of research results.
Preparatory stage includes: choice of topic; rationale necessary to conduct a 
study on it, the definition of hypotheses, goals and objectives of the research, devel-
opment plan or program of scientific research, preparation of research tools (instru-
ments). Initially formulated research topic and justify reasons for its development. By 
preliminary acquaintance with literature and materials earlier studies it turns out, the 
extent to which issues and what are the themes studied the results. Particular attention 
should be paid to issues that the answers do not exist or are inadequate. A list of regu-
lations for domestic and international literature, document filing published practice. 
The methodology of the study is prepared. It is preparing of a questionnaire, forms, 
interviews, observation programs and others. For verification of their suitability and 
informative pilot study can be conducted.
Exploratory phase consists of a systematic study of the literature on the topic, 
statistics and archival materials of theoretical and empirical research, including in-
formation collection practices and materials; processing, compilation and analysis of 
data; explanation of own reasoning volume of new scientific facts, reasoning and for-
mulation on proposals, conclusions and practical recommendations and suggestions.
The  third  stage  includes:  definition  of  composition  (build  internal  structure) 
work; refinement titles, names of chapters and sections, preparation of the draft manu-
script and its editing, formatted text, including bibliography and appendices.
The fourth stage consists of the implementation of research results into practice 
and design supervision introduced developments. Scientific researches of students are 
not always completed at this stage, but sometimes scientific works of talented students 
PSYCHOLOGICAL AND PEDAGOGICAL SCIENCES

178
№ 1 (61), 2014   
 
 
                                   Regional Bulletin of the East
are recommended for integration in practice.
Student research project usually consists of the following parts: introduction, 
main part, conclusion, list of references, appendices.
1. Introduction, which includes relevance rationale (why this problem is now 
necessary to study?), a brief review of the literature and sources, characteristic of sci-
entific apparatus.
2.  The  main  part  (the  theoretical  basis  and  description  of  the  experimental 
work).
3. Conclusion (key findings and research perspectives).
Scientific research apparatus includes study problems, themes, selection of an 
object and subject of research, target designation and work tasks, hypothesizing, enu-
meration methods.
1. Problem - that we should learn from what has not previously been studied.
2. Topic - how to call it.
3. Object of research - that it is considered in the work.
4. Subject of research – object consideration; what kind of new relationships, 
properties, aspects, features are highlighted by investigator for the study.
5. Purpose - what the researcher intends to obtain the result, how he sees it.
6. Problem - what to do to ensure that the goal was achieved.
7. Hypothesis – what is not obviously in the object; what does the researcher sees 
in it what others does not notice; what assumptions to be checked does the researcher 
has.
8. Research methods (general and specific).
In our opinion, if the teacher himself is well versed in the problems and pros-
pects of development of his/her science, own a skills of building scientific research, 
he/she is enthusiastic person then success led them to student research is guaranteed.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1. Боталова О.Б. Формирование активной научной позиции будущих педагогов: 
автореф. дис. … канд. пед. наук / О.Б. Боталова. – Караганда, 2008. – 26 с.
2.  Таубаева  Ш.Т.  Исследовательская  культура  учителя:  от  теории  к  практике  / 
Ш.Т. Таубаева. – Алматы, 2001. – 350 с.
3. Исаева З.А. Формирование профессионально-исследовательской культуры пе-
дагога в системе университетского образования / З.А. Исаева. – Алматы, 1999. – 337 с.
4. Казиева А.х. Организация научно-исследовательской работы учащихся в со-
временной школе / А.х. Казиева. – Астана, 2009. – 101 с.
5. Ризуанова А.К. Педагогические условия организации индивидуальной работы 
с одаренными детьми в инновационных учебных заведениях: автореф. дис. ... канд. пед. 
наук / А.К. Ризуанова. – Атырау, 2008. – 29 с.
6. Калиева С.И. Методическая работа в школе как средство подготовки учителя к 
развитию интеллектуального потенциала учащихся / С.И. Калиева, А.х. Казиева. – Ал-
маты, 2003. – 24 с.
N.A. ZAVALKO, S.K. ISKAKOVA

179
Шығыстың аймақтық хабаршысы · Региональный вестник Востока                № 1 (61), 2014
7. Нурмаганбетова Б.А. Особенности подготовки учителя в работе с одаренными 
детьми / Б.А. Нурмаганбетова // Профессионал Казахстана. – 2006. – №6. – С. 23-28.
8.  Тугельбаева  А.Т.  Развитие  гностического  потенциала  одаренных  учащихся 
специализированных и общеобразовательных школ: автореф. дис. … канд. пед. наук. / 
А.Т. Тугельбаева. – Караганда, 2010. – 24 с.
9. Касымханова Ж.Е. Особенности работы с одаренными детьми в условиях школ 
инновационного типа / Ж.Е. Касымханова // Региональный вестник Востока. – 2010. – 
№2. – С. 111-117.
REFERENCES
1. Botalova O.B. Formirovanie aktivnoj nauchnoj pozicii budushhih pedagogov. Av-
toref. dis. ... kand. ped. nauk. Karaganda, 2008, 26 (in Russ).
2. Taubaeva  Sh.T.  Issledovatel’skaja  kul’tura  uchitelja:  ot  teorii  k  praktike.- Almaty, 
2001, 350 (in Russ).
3.  Isaeva  Z.A.  Formirovanie  professional’no-issledovatel’skoj  kul’tury  pedagoga  v 
sisteme universitetskogo obrazovanija. Almaty, 1999, 337 (in Russ).
4. Kazieva A.H. Organizacija nauchno-issledovatel’skoj raboty uchashhihsja v sovre-
mennoj shkole. Astana, 2009, 101 (in Russ).
5. Rizuanova A.K. Pedagogicheskie uslovija organizacii individual’noj raboty s odaren-
nymi det’mi v innovacionnyh uchebnyh zavedenijah: Avtoref. dis. ... kand. ped. nauk, Atyrau, 
2008, 29 (in Russ).
6. Kalieva S.I., Kazieva A.H. Metodicheskaja rabota v shkole kak sredstvo podgotovki 
uchitelja k razvitiju intellektual’nogo potenciala uchashhihsja. Almaty, 2003, 24 (in Russ).
7.  Nurmaganbetova  B.A.  Osobennosti  podgotovki  uchitelja  v  rabote  s  odarennymi 
det’mi. Professional Kazahstana. 2006, 6, 23,28 (in Russ).
8. Tugel’baeva A.T. Razvitie gnosticheskogo potenciala odarennyh uchashhihsja spe-
cializirovannyh i obshheobrazovatel’nyh shkol. Avtoref. dis. ... kand. ped. nauk. Karaganda, 
2010, 24 (in Russ).
9. Kasymhanova Zh.E. Osobennosti raboty s odarennymi det’mi v uslovijah shkol in-
novacionnogo tipa. Regional’nyj vestnik Vostoka. 2010, 2, 111-117 (in Russ).
ӘОЖ 54:373
Л.С. САТЫБАЛДИНА, З.С. ДАУТОВА 
С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан мемлекеттік университеті, Өскемен қ., Қазақстан
ОҚУШЫЛАРДЫҢ БІЛІМ-БІЛІГІН БАҚЫЛАУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ  
БАҒАЛАУДЫҢ ЖАҢА ЖүЙЕСІ
Мақала еліміздегі білім беру жүйесінің қазіргі даму кезеңіндегі бағалау жүйесін 
өзгертудің  мағыздылығын  көрсетуге  арналған.  Бұрынғы  бағалау  жүйесінің  бірқатар 
кемшіліктерін айта келіп, сол мәселелерді жою жолында мектептерде енгізіліп жатқан 
критериалды бағалау жүйесінің артықшылықтарына тоқталады. Критериалды бағалау 
жүйесінің  негізгі  міндеттері,  критериалдық  жүйе  қолданысында  білім  алушының 
оқудағы жетістіктерін тексеру үшін бағалаудың түрлері мен формалары көрсетілген. 
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ғЫЛЫМДАР

180
№ 1 (61), 2014   
 
 
                                   Regional Bulletin of the East
Түйін сөздер: критериалды бағалау, критерий, модерация, өзіндік бағалау, порт-
фолио, формативті бағалау, суммативті бағалау.
НОВАЯ СИСТЕМА ОЦЕНИВАНИЯ КОНТРОЛЯ ЗНАНИЙ УЧАЩИхСЯ
Данная статья посвящена системе критериального оценивания на этапе станов-
ления новой образовательной парадигмы. Отличая недостатки прежней системы оце-
нивания  с  целью  их  изживания,  акцентрированно  внимание  на  преимуществах  кри-
териальной системы оценивания. Показаны основные формы и виды критериального 
оценивания, сформулированы основные задачи, способствующие проверке достижении 
учащихся. 
Ключевые слова: критериальное оценивание, критерий, модерация, самооцени-
вание, портфолио, формативное оценивание, суммативное оценивание.
THE NEW EVALUATION SySTEM CONTROL OF STUDENTS
This paper focuses on the system of criteria-based assessment at the stage of formation 
of a new educational paradigm. Featuring the shortcomings of the old system of assessment 
with a view to their eradication, focus attention to the benefits of the criteria of evaluation. 
The basic forms and criteria-based assessment, the main tasks, facilitate the verification of 
achievement of students. To lead in this effort teachers need to develop criteria and descriptors 
according to the learning objectives for the objective evaluation of students’ achievements.
Keywords:  criteria-based  assessment,  criterion,  approval,  self-assessment,  portfolio, 
formative assessment, summative assessment.
Бір ғасыр бұрын «Қалай оқытамын? Неден бастаймын?» деген ағартушы-
ғалым  Ы.  Алтынсариннің  сұрақтары  қазір  де  өзектілігін  жойған  жоқ.  «...Әр 
өңірде  педагогтердің  біліктілігін  арттыратын  интеграцияланған  орталықтар 
жұмыс істеуі тиіс», – деп Елбасымыз Н.Ә. Назарбаев білімді де білгір, кез кел-
ген  жағдайда  дұрыс  шешім  қабылдай  алатын  саналы  ұрпақ  тәрбиелеу  үшін 
мұғалімнің кәсіби біліктілігі мен шеберлігінің жоғары деңгейде болуының аса 
маңыздылығына терең көңіл бөліп отыр.
Бүгінгі таңда Қазақстанда білім берудің деңгейі мен сапасына жаңа талаптар 
қойылуда. Қазақстан Республикасында соңғы жылдары білім беру саласындағы 
жүргізіліп  жатқан  реформалар  еліміздегі  білім  беру  сапасының  әлемдік 
деңгейге  сәйкес  келуін  қамтамасыз  ету,  әлемдік  тәжірибе  мен  қазақстандық 
тәжірибені бірлестіре отырып, білім берудің жаңа мазмұнын жасау, сол арқылы 
әлемдік  сұранысқа  жауап  бере  алатын  мамандарды  даярлау  болып  табылады. 
Елбасымыздың  қазақстандық  мұғалімдердің  кәсіби  даму  саласындағы  жаңа 
көзқарасы,  еліміздегі  үлкен  өзгерістердің  білім  беру  саласында  қамтылуы 
олардың педагогикалық өмірінде қосымша оң өзгерістер енгізуіне мүмкіндік бе-
руде. 
Осы білім саласындағы өзгерістер мектепте оқушылар жетістігін бағалау 
жүйесіне  де  әсер  берді.  Бағалаудың  оқушылардың  тұлғалық  қажеттіліктеріне  
Л.С. САТЫБАЛДИНА, З.С. ДАУТОВА

181
Шығыстың аймақтық хабаршысы · Региональный вестник Востока                № 1 (61), 2014
және  заманауи  қоғамның  қажеттіліктеріне  жауап  беретін,  әлемдік  білім 
дамытудың қазіргі заманғы ағымдарына сәйкес әмбебап жүйесін тауып, нығайту 
қажеттілігі туындады. Сондықтан да қазіргі таңда «бағалау» деген сөзді естіген 
мұғалім  қауымының  елең  етпей  кетпесі  анық.  Өйткені  жаңалыққа  ұмтылған 
әр  мұғалім  оқушыларды  бағалау  тәжірибесінде  әр  қилы  өзіндік  өзгерістер, 
жаңалықтар енгізуде. 
Мектеп дамуының қазіргі кезеңінде білім сапасын бағалау жүйесін өзгерту 
немесе жаңарту мәселесі неліктен пайда болды?
Оқушылардың  оқу  жетістіктерін  бағалаудың  әділ  және  шынайы  жүйесі 
білім беру мазмұнының ажырамас бөлігі болып саналады. 
«Бағалау»  термині  «жақын  отыру»  дегенді  білдіретін  латын  сөзінен 
шыққандығы кездейсоқ емес, себебі бағалаудың негізгі сипаты, бір адам басқа 
адамның не айтып, не істегенін немесе өзін-өзі бақылау жағдайында өзінің дер-
бес ойлауын, түсінігін немесе тәртібін мұқият бақылауы болып табылады. Бұл 
жорамал ресми тестілерден және емтихандардан бастап мұғалімдер сыныптар-
да күніне жүз рет өткізетін бейресми бағалауға дейінгі бүкіл бағалау спектріне 
қатысты. Бұған қарамастан, бағалау түрлі нысанда болуы мүмкін: бір тестілер 
қолдағы қарындаш пен қағаздың көмегімен жүргізілсе, басқалары сыныптағы 
әдеттегі сөйлесу кезінде сұрақ қоюға негізделеді: бағалаудың барлық түрлеріне 
жалпы сипаттамалар тән [1].
Бағалаудың  ең  басты  мақсаты  –  ол  баланың  өсіп-жетілуін  анықтап, 
оқушының қай деңгейге жеткенін бағалап, оқу бағдарламасындағы сабақтарды 
солардың талаптарына сай етіп, әр баланың тәжірибесінің табысты болуына себін 
тигізу. Ерекше талаптары бар, қосымша көмек немесе араласуды қажет ететін ба-
ланы анықтау бағалаудың тағы бір себебі болып келеді. Дұрыс жасалған бағалау, 
нұсқау беру әдісі нені үйреніп, нені жаттап жатқандығы арасындағы белсенді 
байланысты қамтамасыз етуі керек. Әр баланың кеміс жерлерін тапқаннан гөрі, 
олардың жетістіктерін атап көрсету, нұсқауды мәлімдеу арқылы балаға нені оқы-
ту керектігі мен қалай оқыту керектігін көзге түртіп көрсетуі, нұсқаудың үздіксіз 
және жүйелі жасалып, бірізділікті сақтап отыру, баланың әлеуметтік, әсершіл, 
танымдық  даму  процестеріне  бағытталып,  жан-жақты  болып  ескерілуі,  ата-
аналар мен мұғалімдер, мұғалімдер мен білім алушылар арасындағы бірлескен 
белсенді қарым-қатынастың қамтамасыз етілуі, оқушылардың тиімді білім алу-
ына және табысқа жетуіне қолайлы жағдай туғызылуы, оқушылар мен олардың 
ата-аналарына бағалау жүйесінің анық түсінікті болуы ескерілуі тиіс.
Осы уақытқа дейін білім мен білікті тексерудің түрлі әдістері қолданылып 
келді. Педагогика ғылымы саласында білім, білік, дағдыны бақылаудың көптеген 
түрлері  кең  тараған.  Мысалы,  ғалым-педагогтер  Ю.К.  Бабанский,  Н.А.  Соро-
кин  бақылауды  күнделікті,  оқтын-оқтын,  қорытынды  деген  пікірлер  айтады. 
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ғЫЛЫМДАР

182

жүктеу/скачать 5,38 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: