Курс – 2 Семестр – 3 Кредит саны -3
жүктеу/скачать 0,83 Mb. Pdf көрінісі
|
10 лабораториялық сабақ Тақырып: Атмосфераны химиялық қосылыстардан қорғаудың негізгі əдістері Мазмұны: • Газдарды көміртек оксидтерінен тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Газдарды күкүрт диоксидінен тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Газдарды күкүртсутектен тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Газдарды азот оксидтерінен тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Газдарды аммиактан тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Газдарды галогендерден тазалау негіздері мен əдістері қандай? • Есетер шығару Əдебиеттер: Панин М.С. Химическая экология. – Семипалатинск: Изд-во ВКГУ. – 2002.– 570 с 142-276,
Гидросфераға антропогендік əсер. Су көздерін ластануы.. Дəрістің мазмұны: гидросфера туралы түсінік; мұхит суының химиялық құрамы; əлемдік мұхиттың ресурстары; жерүсті суларының химиялық құрамы; гидросфераның ластануы; əлемдік мұхиттың ластануы; жерүсті суларының ластануы. Судың сапасы. Тұщы суды пайдалану. Пайдалану бағытына қарай тұщы суды классификациялау. Су сапасын бағалау.( Өте таза , таза, қалапты таза, ластанған, лас, өте лас, аса ластанған) . Су объектлерін ақаба сулармен ластанудан тазалау жолы мен құрылғылары.Ақаба суларды тазалау əдістері. 1. Су көздерінің ластану ерекшеліктері, ластаушы көздері мен себептері. 2. Гидросфераның ластанудың экологиялық əсері. (последствия).Суды қорғау жəне тазалау жолдары. 16
3. Су сапасы жəне адам денсаулығы. 4. Ақаба суларды дазалаудың негізгі жэолдары мен əдістері.
5. Су сапасын бағалаудың критерилері. ( ПДК, БПК и ХПК туралы түсініктер). 6. Суды пайдалану адамның қандай іс-əрекеттерімен байланысты. Өнеркəсіптің су сиымдылығы деген не? Трансрационалды коэффициент түсінігі жəне əр түрлі өнімдер алудағы маңызы.? 7. Қайтымсыз суды пайдалану дегенді калай түсінесіз. Ол қандай шаруашылықта өте маңызды роль атқарады? 8. Гидросфераның ластану дəрежесін төмендету үшін қандай шараларды қолдану керек. ОЖСӨЖ 31,32,33 мазмұны: 1. СӨЖ 16,17 сұрақтарын талдау. 2. “Қазақстанның табиғи суларының экологиялық жағдайы мен ластануы”
туралы хабарламаны тыңдау. Өткізу формасы : Презентация. 3.Ақаба суларды тазалау əдістері: • Механикалық (тұндыру, сүзу , центрифугалау) • физика-химиялық əдістері(коагуляция, флокуляция, флотация, адсорбция, экстракция, электрохимиялық, ректификация, дистилляция, дезодрация, кері осмос, • химиялық əдістері ( бейтараптау, аэрация, барбарирования, озондау, хлорлау) • биологиялық ( биологиялық ыдырау, биохимиялық тотығу) 3. Есептер шығару
Баешов А. Экология жəне таза су проблемалары:Окблык.-А.:ДХнекер, 2003.-224б.
Əдебиеттер негізінде келесі сұрақтарды анықтау. а) Тұщы жəне теңіз суларының ластаушылары мен олардың көздерін атаңыздар. б)Су эвтрофикациясы деген не? Оны қандай себептер тудырады? Эвтрофикацияның нəтижесі қандай тізбекті реакциялар болып табылады, су ресурстардың азайуы мен ластануы проблемаларын шешудің негізгі əдістері мен жолдарын табудағы маңызы. в) Су ресурстарының азайуы мен ластануы проблемаларын шешудің негізгі əдістері мен жолдарын туралы қысқаша хабарлама дайындау. с) .“Қазақстанның табиғи суларының экологиялық жағдайы мен ластануы”
• д)Лабораториялық жұмыс - Ақаба суларды тазалаудың химиялық жəне физикалық – химиялық жолдары (конспектілеу). Гидроциклондардың өнімділігін есептеу Əдебиет:Под редакцией Н.И. Иванова и И.М. Фадина. Инженерная экология и экологический менеджмент. М.; «Логос»-2002. бет 151-152. Н.Е. Николайкина, Н.И. Николайкин, А.М. Матягина Промышленная экология –М. ИКЦ Академкнига - 2006. /104-106 бет/.
2. Ағын суларды тазалау əдістері туралы жалпы түсінік 3. Ағын суларды қатты заттардан тазалау 4. Ақаба суларды тазалау əдістері: • Механикалық (тұндыру, сүзу , центрифугалау)Гидроциклондардың өнімділігін есептеу • физика-химиялық əдістері(коагуляция, флокуляция, флотация, адсорбция, экстракция, электрохимиялық, ректификация, дистилляция, дезодрация, кері осмос, • химиялық əдістері ( бейтараптау, аэрация, барбарирования, озондау, хлорлау) • биологиялық ( биологиялық ыдырау, биохимиялық тотығу) 17
менеджмент. М.; «Логос»-2002. бет 131-155. Промышленная экология под редакцией В.В. Денисова. М.- Ростов –на –Дону. 2007. 273-286 бет. Н.Е. Николайкина, Н.И. Николайкин, А.М. Матягина Промышленная экология –М. ИКЦ Академкнига - 2006. /82-84 бет/. 12 апта Кредит сағат 3 №13-14 дəріс Тақырып. Литосфераны ластанудан қорғау. Дəрістің мазмұны: Топырақ оның құрамы жəне ластануы.Топырақ жамылғысы жəне оның бүлінуі (деградациясы ). Топырақ жамылғысы жəне оның экологиялық маңызы. Тапырақтың табиғи пайда болуының өзгеруі. Қарашірік мөлшерінің азаюы. Тапырақты химиялық мелиорациялау. Топырақ ерітіндісінің реакциясы. Қышқыл топырақтарды ізбестеу.Топырақтың ластануын нормалау жəне қадағалау. Топырақ ластану қауіптілігінің бағасы.
микроорганизмдер Əдебиет: 1.Под редакцией Н.И. Иванова и И.М. Фадина. Инженерная экология и экологический менеджмент. М.; «Логос»-2002. бет 180-200. 2.Промышленная экология под редакцией В.В. Денисова. М.- Ростов –на –Дону. 2007. /331-364 бет./
мазмұны: Топырақ ластануы Сұрақтар: • Топырақ ластану қауіптілігінің бағасы. Топырақтың су мен жел эрозиясы. • ( конспектілеу) • Топырақ жамылғысы жəне оның бүлінуі (деградациясы ). • Қазақстан аумағының химиялық ластануы • Топырақ жамылғысы жəне оның бүлінуі (деградациясы ). • “Биосфераның химиялық ластану” тақырыбына есептер шығару • Топырақты химиялық ластанудан қорғау Əдебиет: 1.Панин М.С. Химическая экология. – Семипалатинск: Изд-во ВКГУ. – 2002.– 570 с / 37-38; 44-47 бет/ Г.С. Оспанова Экология бет:189-192 .Ə. Бейсенова, А. Саманова Экология жəне табиғатты тиімді пайдалану бет:96-102; 114 -120;142-144. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:164- СӨЖ 34,35,36 мазмұны: • Топырақ ластану қауіптілігінің бағасы. Топырақтың су мен жел эрозиясы. ( конспектілеу) • Зиянды органикалық жəне бей органикалық заттар. ( конспектілеу) • Топырақ жамылғысы жəне оның бүлінуі (деградациясы ). • Қазақстан аумағының химиялық ластануы • Топырақ жамылғысы жəне оның бүлінуі (деградациясы ). •
1.Асқарова Ұ.Б. Экология жəне қоршаған ортаны анықтау.-Алматы; 2008 Лабораториялық жұмыс-7( 44-45 бет) 2.Г.С. Оспанова Экология бет:189-192 3 .Ə. Бейсенова, А. Саманова Экология жəне табиғатты тиімді пайдалану бет:96-102; 114 -120;142-144. 4. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:164- № 12 лабораториялық сабақтың Тақырып: Топырақтағы мысты анықтау Əдебиет: 1.Асқарова Ұ.Б. Экология жəне қоршаған ортаны анықтау.-Алматы; 2008 Лабораториялық жұмыс-7( 44-45 бет) /9/ 2. бөлім. 27. жұмыс. 245 б 13апта Кредит сағат 3 18
№25-26 дəріс Тақырып: Қоршаған ортаға тиетін əсер – ықпалды бағалау. Қоршаған орта – барлық тіршілік иелерінің негізгі мекені. Халық денсаулығының жай-күйі мен мекен ортасының өзгерістерін бағалаудың критерийлері. Табиғи ортаның өзгерістерінен болатын зардаптарды бағалау. Өндіріс көздерінің экологиялық критерийлері жəне қоршаған ортаның анықтаушылық (айқындаушылық ) маңызы. Шикізатты қазып шығарып алудың жаңа əдіс – амалдары жəне жаңа экология түрлері Əдебиеттер: [1] 6 тарау бет:134,-138
[2] XII тарау, § 55, 228-233 бет [4] XVI тарау § 1-3, 426-435 бет [5] 1 тарау, 8-10 бет, II тарау. 28-34бет Тақырып: ОЖСӨЖ 37, 38, 39 Мазмұны: Тақырып жəне СӨЗ сұрақтарын талдау. СӨЖ 37, 38, 39 Мазмұны: • Халық денсаулығының жай-күйі мен мекен ортасының өзгерістерін бағалаудың критерийлеріне байланысты Қ халқының денсаулығы жөнінде 1989-2009 жылдар аралығына салыстырмалы сипатта . • Қазақстанда қолданылып жүрген жəне үсынылып ортырған жаңа технологиялар. Əдебиет: [21] 6 тарау бет:134,-138
[22] XII тарау, § 55, 228-233 бет; [27] ;[28] 14 апта Кредит сағат 3 №27-28 дəріс Өндіріс көздерін экологизациялау жолдары. Тақырып. Экологизация принциптері. Мазмұны: Өндіріс көздерін экологизациялаудың негізгі бағыттары мен міндеттері. Өндірістік технологиялардың экологилық жағдайын сараптау тұрғысынан қарастыратын принциптер . Өндіріс көздерін жақсартатын ресурстарды пайдалану арқылы экологизациялау. Ресурстарды пайдалануды қалыпты деңгейлерге келтіру (оптималдау)
немесе жақсарту жəне табиғи ресурстарды пайдалану эффектілігін көтеруге мүмкіндік беретін технологиялық, басқарушылық жəне басқада шешімдер жүйесін біртіндеп, үздіксіз енгізу процесі. процесс неуклонного и последовательного внедрения систем технологических, управленческих и других решении, позволяющих повышать эффективность использования естественных ресурсов и условий наряду с улучшением или хотя бы сохранением качества природной среды на локальном, региональном и глобальном уровнях. Технологияны экологизациялау – табиғи ортаға өнеркəсіп процестерінің кері əсерін болдырмау іс- шаралары. Əдебиет: (18) гл.ХУІ. § 1-5. c. 294-315 (20) гл.УІ.В. § 1-4. с. 305-320 (29) гл.ІХ. § 98-102. с. 327-341 (19) гл.ХІ . с .196-225
Əдебиеттерді пайдаланып отырып келесі сұрақтарға жауап беру: • Қазақстанда өнеркəсіптерді экологизациялау жайында хабарлама дайындау. • Батыс қазақстан обылысында экологизация қандай бағыттарда жүргізілуде (схема түрінде) . Əдебиет: 1 2.Г.С. Оспанова Экология бет:189-192 3 .Ə. Бейсенова, А. Саманова Экология жəне табиғатты тиімді пайдалану бет:96-102; 114 -120;142-144. 4. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:164- 19
№14 лабораториялық сабақ Мазмұны: Өндіріс көздерін экологизациялау жолдары. • Экологизация принциптері. • Қалпына келетін ресурстар есебінен өнеркəсіптерді экологизациялау. • Ресурстарды пайдалануды оптимизациялау. • Экологизация бағыты. Өнеркəсіптік, шаруашылық жəне əлеуметтік сфераларды жəне қоғамды түгелімен экологизациялау.
1. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі Қазақстан Республикасының 2007 жылєы 9 қаңтардағы N 212 Кодексі 2 .Ə. Бейсенова, А. Саманова Экология жəне табиғатты тиімді пайдалану бет:96-102; 114 -120;142-144. 3. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:164-
Қоршаған табиғи орта мониторингісі. Табиғи ортаның ластануының мониторингісі, табиғи ресурстардың мониторингісі, қоршаған орта мониторингісінің ғылыми негіздері. Қоршаған ортамен болатын қарым- қатынастарды стандарттау жəне құжаттау. Қоршаған ортаны қорғау аймағындағы білім мен зерттеулерді ұйымдастыру , оларды біріктіру , белгілеу жəне бағыттау жағдайларын жақсартатын өзекті деген мəселелерді шешу. Əдебиет: 1.Панин М.С. Экология Казахстана. – Семипалатинск: СГПИ, 2005. – 548с 2. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:251-252
қоршаған ортаның сапасын бағалау критерийлерді қолданып диаграммалар құру Əдебиет: 1.Панин М.С. Экология Казахстана. – Семипалатинск: СГПИ, 2005. – 548с 2. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет:251-252 №30 дəріс Тақырып: Қоршаған ортаны қорғаудың құқықтық нормалары. Қоршаған табиғи ортаны қорғаудың құқықтық негіздері. Қоршаған ортаны қорғаудың міндеттері мен маңызы. Жер қойнауын , жер қабатын , атмосфералық ауаны жəне су жүйелерін қорғайтын заңдар мен заңдылықтар. Мұхит , теңіз суларының ластану деңгейлеріне бақылау жүргізу . Өсімдіктер мен жануарлар дүниесін қорғау жолдары. Қоршаған ортаны қорғаудың халықаралық құқықтық негіздері.
• мониторинг туралы түсінік, мониторингтің жіктелуі, химиялық мониторингтің негіздері • СӨЗ сұрақтарын талдау • есеп шығару СӨЖ 43, 44 ,45 мазмұны: • Мониторинг түрлері • Экологиялық нормативтер. • Казақстанда экологиялық маниторинг жүйесі қалай жүмыс жүргізеді • есеп шығару Əдебиет: 1.Панин М.С. Экология Казахстана. – Семипалатинск: СГПИ, 2005. – 548с(588-614) 2. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет: 251-252
2. А.Ж. Ақбасова, Г.Ə. Сайнова Экология А.; 2003 бет: 251-252 3. Пəн бойынша тапсырмаларды орындау графигі. № п/п Жұмыс түрі Тапсырманың мақсаты мен мазмұны Орындалу уақыты Балы Бақылау формасы 20
1 ОЖСӨЖ орындалуы, тапсырылуы Студенттің теориялық даярлығы
Апта 100% конспект тексеру 2 Сарамандық жұмыс орындалуы, тапсырылуы Студенттің практикалық даярлығы
Апта 100% Зертханалық жұмыс тапсыру 3 ОЖСӨЖ белсенділігі Жұмыс істеу творчестволық қабілеті Апта
100% Ауызша сұрау, сұрақ – жауап, 4 СӨЖ орындалуы Жеке дара ізденіспаздылығы, шығармашылығын тексеру Апта
Конспект тексеру, жеке əңгіме 5 Бақылау жұмысы Өтілген материалдар бойынша теориялық даярлығы, білімін тексеру 7 жəне 14 апта 100%
Вариант бойынша жазба жұмыс 6
тапсырманы орындауы Студенттің творчестволық жұмысысын тексеру 12 Апта
100% Жоба қорғау
Кафедра __Химия ___________тьютор Якупова Джамиля Болатовна
(аты-жөні) Пəн _«Химиялық экология»
Кредит саны____3____ Барлығы
№
Əдебиет атауы
кітапхана да
кафедрада Студенттер дің қамтылу
пайызы (%) Электронд ы түрі
1 2 3 4 5 6 7 1 Панин М.С. Химическая экология. – Семипалатинск: Изд-во ВКГУ. – 2002. – 570 с
16
-
100%
-
- 2 Қазақ тілі терминдердің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Экология жəне табиғат қорғау/ Жалпы ред.
басқарған А.Қ.Құсайынов – Алматы:
“Мектеп” ААҚ, 2002. – 392 б. 14
- 100%
- - 3 Л.К. Садовникова, Д.С. Орлов, И.Н. Лозановская. Экология и орана окружающей среды при химическом загрязнении.-М.: В.Ш..-2008- 334 4 -
- -
21
Қазақстан Республикасының 2007 жылєы 9 қаңтардағы N 212 Кодексі
5. ПƏН БОЙЫНША ДƏРІСТЕРДІҢ КОНСПЕКТІСІ 1 апта № 1 -2 дəріс Тақырып: Өнеркəсіптік экология Қарастырылатын сұрақтар: • Өнеркəсіптік экологияның мəселелері мен міндеттері. • Өнеркəсіптік ластанулардың классификациясы жəне қоршаған ортаның ластануларының негізгі көрсеткіштері • Адам жəне табиғат. Дəрістің мақсаты: Өндірістік экологияның мақсат міндеттерімен таныстыру. Тірек сөздер: өндіріс, экология,шикі зат, биосфера. Дəріс мазмұны: Өнеркəсіптік экологияның мəселелері мен міндеттері. Өндірістер мен өндірістік кешендердің қызметіне табиғат жағдайларының əсер етуі. Өнеркəсіптік ластанулардың классификациясы жəне қоршаған ортаның ластануларының негізгі көрсеткіштері. Энергетиканың түрлері. Өнеркəсіптің атмосфераны ластауы. Газ жəне шаң түріндегі шығарылымдарды тазарту. Санитарлық қорғаныш аймақтары.Жер бетіндегі көліктердің, əуе жəне ғарыштық қатынас құралдарының табиғи орталарға əсері.Су пайдаланушылықты классификациялау.Жер беті жəне жер асты суларын ластаушы көздер, суларды тазарту тəсілдері. Атмосфералық ауаны , су жəне топырақ ресурстарын қорғау шаралары. Қазба байлықтарды пайдаланушылардың классификациясы. Қазба байлықтарды өндірудің қоршаған ортаға əсері.Радиоактивтік ластанулар жəне радиоактивті қалдықтарды залалсыздандыру.Урбоэкология жəне құрылыс.Ілеспе жəне қосалқы өнімдерді , қайтара пайдаланылатын материалдарды ұқсату. Өнеркəсіп мекемелеріндегі табиғат қорғау қызметі. Өнеркəсіптік мекеменің экологиялық паспорты. Экологиялық қауіпсіздікті жəне ресурстарды үнемдеуші технологияларды қамтамасыз етуге арналған процестер мен жабдықтар. жүктеу/скачать 0,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|