Кесте 4.4 – Әсер аумағының, қорғаныс жолағының және резерв-

Қорғаныс жолағы 
250/150 
150/90 
60/30 
Резервті-технологиялық жолақ 
30 
12 
- 
 
 
4.2.2.
 
АТМОСФЕРАЛЫҚ  АУАҒА ӘСЕРДІ  БАҒАЛАУ 
 
Құрылыс және пайдалану кезеңі 
 
 
Құрылыс  бойынша  жүргізілетін  шаруашылық  қызметі  және  әрі  қарайғы 
құрылыс  кезеңінде  автожол  учаскесін  пайдалану  эмиссиямен  жүріп  ауаны 
ластаушы заттардың жер қабатына сіңуімен автомобильдің трассада жүріп бара 
жатқандағы қозғалтқыш шығындыларымен  жүреді. 
4.5  кестесінде  Жылдамдықты  трассаны  пайдалану  және  құрылыс 
кезіндегі  атмосфераға  эмиссияның  бөлінуінің  көздерінің  мінездемесі  және 
атауы туралы жұмыс түрлерінің тізімі келтірілген. 
 
Кесте 4.5. – атмосфераға шығарылатын шығындылар көздерінің 
мінездемесі 
 
Жұмыс түрлері 
Эмиссияның бөліну 
көздернің мінездемесі мен 
атауы 
Атмосфераға бөлінуі 
мүмкін эмиссиялардың 
атауы 
1 
2 
3 
Жол құрылысы 
Машиналар мен 
механизмдердің жұмысы 
барысында құрылыс 
материалдары мен топырақ 
шаңының бөлінуі 
Органикалық емес шаң 
Автомобильке жанатын 
жанармай өнімін бөлу 
Азот диоксиді, күйе, көміртек 
оксиді, бенз(а)пирен, 
көмірсутектер 
Балқытып біріктіру 
жұмыстары 
Темір оксиді, марганец және 
оның байланыстылығы, фтор 
сутегі 
Сырлау жұмыстары 
Уайт спирит, ксилол 
Жолды пайдалану  Автомобильке жанатын 
жанармай өнімін бөлу 
Азот диоксиді, күйе, күкірт 
диоксиді, көміртек оксиді, 
С12-С19 көмірсутегі, 
қорғасынды біріктіру 
 
Автомобиль 
көліктерінің 
қозғалтқыштарының 
шығындыларының 
құрамын улы газдар құрайды:азот диоксиді, көмірсутектер, қатты заттар (күйе), 
күкірт диоксиді, көміртек оксиді, қорғасынды біріктіру. 

Бөлінгіш  газдар  нәтижесінде  ауа  ортасының  ластану  деңгейін  бағалау 
компьютерлік бағдарламаға негізделген. Құрылыс кезеңі кезіндегі атмосфераға 
бөлінетін  ластаушы  заттардың  көлемі  және  тізімі  4.6.  кестесінде  көрсетілген. 
Ластаушы  заттардың  мағынасы  18  тамыз  2004  жылғы  №629  «Атмосфералық 
ауаға санитарлық-эпидемиологиялық талаптар» санитарлық-эпидемиологиялық 
ережелер  мен  нормалар  бойынша  қабылданған.  Кестеге  енгізілген  мәлімет 
Қазақстан  Республикасының  қоршаған  ортаны  қорғау  Министрлігімен 
келісіліп,  әдістемелерді  қолдану  арқылыҚосымша  1-гі  әрбір  зат  бойынша 
зиянды заттардың шығындыларын қосу жолымен алынған. 
 
Кесте  4.6.  Атмосфераға  шығарылатын  зиянды  заттар  тізімі  (межелі 
ықтимал төгінді МЫТ) 
 
Ласт. 
Зат-
рдың 
коды 
Ластаушы заттардың атауы 
МРТ 
мг/м ³ 
МРТ 
мг/м ³ 
ОБУВ 
мг/м³ 
Қауіпт
ілік 
класы 
Шығары
лым, 
тонна 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Құрылыс кезеңіндегі ластаушы заттардың жалпы шығындысы 
0123 
Теміроксид  
 
0,04 
 
3 
0,0849 
0143 
Марганецоксид  
0,01 
0,001 
 
2 
 
0301 
Азот диоксиді 
0,085 
0,04 
 
2 
 
0328 
Күйе  
0,15 
0,05 
 
2 
 
0330 
Күкірт диоксиді 
0,5 
0,05 
 
3 
 
0337 
Көміроксиді  
5,0 
3,0 
 
4 
 
0342 
Біріктірілген фтор 
0,020 
0,005 
 
2 
 
0703 
Бенз(а)пирен 
 
1*10¯5   
1 
0,0002 
0616 
Ксилол  
0,2 
 
 
3 
0,1845 
2752 
Уайт спирит 
 
 
1,0 
 
0,1845 
2754 
Көмірсутектер 
1 
 
 
4 
84,5841 
1310 
Альдегидтер  
0,015 
0,075 
 
3 
6,2764 
2907 
Органикалық  емес  шаң  (70% 
жоғары SiO2) 
0,150 
0,05 
 
3 
1827,7552 
2908 
Органикалық  емес  шаң  (70-
20%SiO2) 
0,300 
0,100 
 
3 
1115,6786 
 
Барлығы  
 
 
 
 
3740,8907 
Пайдалану кезеңіндегі ластаушы заттардың шығындысы 
0328 
Күйе  
0,15 
0,05 
 
2 
56 
0337 
Көміроксиді  
5 
3 
 
4 
193974 
0301 
Азот диоксиді 
0,085 
0,04 
 
2 
3586 
0330 
Күкірт диоксиді 
0,5 
0,05 
 
3 
266 
2754 
Көмірсутектер  
 
 
50 
 
1109 
0184 
Қорғасын 
және 
оның 
органикалық емес бірікт-рі 
0,001 
0,0003 
0,005 
1 
487 
 
Барлығы  
 
 
 
 
199478 
 

Автомобиль  шығындыларының  жайылуын  есептеу  және  улы  заттардың 
құрамын анықтау жолдан 20 м қашықтықта  аз биіктікте атмосферадағы таралу 
Гаус моделімен есептеледі. Қорытындысы 1.2-де берілген. 
Ластану  болғанда  Қазақстан  Республикасының  денсаулық  сақтау 
Министрлігімен  бекітілген  18.09.2004  жылғы,  03.12.2004  жылғы  №841№3076 
СанПиН-ге сәйкес  
Есептеулер 4.7. кестесінде берілген 
 
Кесте  4.7.  –  автомобиль  шығындыларының  жайылу  есептілігінң 
қорытындысы 
 
Шығынды 
түрлері 
Жол 
бөлігінің 
жиегінен 
20 
м 
арақашықтықтағы 
атмосферадағы 
ластану, мг/м ³ 
Межелі 
ықтимал 
шекті 
бірреттік 
төгінді  және 
МЫТ, мг/м ³ 
Қоныстанған 
жерлердегі 
ауаға  бөлінген 
газдардың  орта 
тәуліктегімежелі 
ықтимал 
төгіндісі, мг/м ³ 
Қауіптілік 
класы 
1 
2 
3 
4 
5 
Көміртек 
тотығы 
0,056 
5,0 
3,0 
4 
Көмірсутектер   0,011 
1,0 
1,5 
3 
Азот қышқылы  0,0056 
0,085 
0,04 
2 
Қорғасынды 
біріктіру 
0,000032 
0,0010 
0,0003 
1 
 
Құрылыс және пайдалану кезеңі бойынша қорытынды: 
Құрылыс кезеңі: Құрылыс және пайдалану кезеңі бойынша атмосфералық 
ауаға шығындылар есебінің қорытындысы қазақстандық заңнамада белгіленген 
шекте болды. Жол құрылысының жазық жерде өтуіне орай, кей жерлер сезімтал 
аймақ  болғанынан  өзге  жерлерге  зиянды  әсер  еңаз  мөлшерде  болды.трасса 
келесі сезімтал аймақтардан өтті: тұрғын үй аумағы 43 км, 22 км, 307  км және 
349  км  жерлерде  орналасқа.үйлер  қолданыстағы  жолға  жақын  орналасқан,  ол 
жаңа жол құрылысына пайдаланылды. Құрылыс қоймалары мен учаскелерінің 
үйлер жанында орналаспағаны абзал. Қазақстадық және халықаралық (мысалы, 
БДҰ)  лимиттерге  сәйкес  құрылыс  кезінде  жиі  мониторинг  жүргізілуі  керек. 
Жергілікті  табиғатты  қорғау  орындары  мен  құрылыс  бақылау  ыбойынша 
кеңесшіге есеп беретін мердігер мониторинг үшін де жауапты. 
Пайдалану 
кезеңі: 
есептеу 
нәтижелері 
көрсеткендей 
көліктің 
атмосфералық  ауаға  әсері  межелі  ықтимал  төгілімнен  аспайд  екен.  Зиянды 
заттар төгінділері ауаға зиянын тигізбейді. 
 
 
 
 
 
 

4.2.3.
 
ШУ МЕН ДІРІЛ ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ 
 
Құрылыс кезеңі 
Жол  құрылысы  кезңіндегі  технологиялық  процестер  шудың  көзі  болып 
табылады  және  адам  денсаулығына  теріс  әсерін  тигізеді.  Шудың  болуы 
құрылыс жүріп жатқан жер мен тұрғын үйлер аймағының арақашықтығындағы 
жұмыс  жасап  жатқан  техникалық  құрылығылардың  түріне  байланысты. 
Әсіресе,  бульдозер,  дірілдегіш,  компрессор,  экскаватор,  дизельді  көліктер  шу 
шығарады.  Құрылыс  жұмыстары  кезіндегі  шу  уақытша    болсада,  адамға  теріс 
әсер етеді. 
 
Қорытынды: Құрылыс кезеңі 
 
Тұрғын  үй  немесе  сезімтал  аймақтарға  шудың  шектеулі  әсері  тиеді,  тек 
кейбір  жерлерде  ғана    олар:  43  км,  220  км,  307  км  және  349  км  жерлердегі 
үйлерге  трассаға  жақын  орналасқандықтан  әсер  етеді.  Мейілінше  нормативтік 
құжаттарда көрсетілген шу деңгейінен төмен болады. Құрылыс жұмыстарының 
жүруіне орай көлік ағыны да көп болады. 
Жобалаушымен  1  учаскедегі  карьерлер  орны  анықталды.олардың 
барлығы  солтүстікке  қарай  жолдан  кемінде  5  км  –де  орналасқан.карьерлер 
орны  бекітілді,  енді  Мердігер  Инженер  және  экология  бойынша  жергілікті 
органдар кеңесімен ең ыңғайлы жолды ұсынады. Карьерлерге қосымша жолдар 
үлес қосады. 
Шудың әсері болмас үшін мердігер барлық мүмкін болатын шу деңгейін 
зерттереп  отыруы  керек  және  құрылыс  кезінде  осыған  орай  мониторинг 
жүргізеді.  Қосымша  жолдарды  көлік  ағымы  көп болады,  құрылыс  басталғанға 
дейін мердігер көлік санын анықтайды.  
 
Пайдалану кезеңі 
 
Шу  деңгейіне  ең  көп  әсер  ететін  көлік  факторы:  қозғалыс,  машина 
түрлері, 
автомобильдердің 
пайдалану 
жағдайы,автожол 
жағдайы. 
Автомобильдегі шу көзі оның қозғалтқышы мен шинасы болып табылады. Өте 
шулы  көлік  түрі  жүк  автомашиналары  мен  дизельді  қозғалтқышы  бар 
автопоездар. 
Шудың  межелі  ықтимал  шу  деңгейі  (МЖД)  –  бұл  күнделікті  жұмыс 
жағдайындаауру  тудырмайтын  немесе  адам  денсаулығына  зардап  тигізбейтін 
немесе кейінгі ұрпаққа зардап тигізбейтін фактор деңгейі. 
Шу есептілігі 1.2. қосымшада көрсетілген. 
Шудың МЖД Қазақстан Республикасы денсаулық сақтау министрлігінің 
3.12.2004  жылғы  №841  «Тұрғын  және  қоғамдық  ғимараттарда  және  құрылыс 
салу аумағындағы шу деңгейінің нормативтеріне» сәйкес қабылданған. 
Автомобиль  көлігінен  пайда  болатын  шудың  шекті  деңгейінің  ықтимал 
мәні – 70 дБА, жоғарыда көрсетілген норомативке сәйкес қабылданған. Талдау 
қорытындысында  жолға  дейінгі  аралықтағы  шу  нормасы  70  дБА  бөгетсіз  20 

метр,  бөгетпен  10  метрді  құрайды    және  тұрығылықты  халыққа  теріс  әсер 
тигізбейді. 
 
 
Пайдалану кезеңі бойынша қорытынды: 
 
Жоғарыдағыға  сәйкес  тек  кейбір  сезімтал  жерлерде  жолға  жақын 
орналасқан  үйлерге  43  км,  220  км,  307  км  және  349  км  әсерін  тигізуі  мүмкін. 
Бұл    жерлердегі  үйлер  жаңа  құрылыс  салу  барысында  пайдаланылатын 
қолданыстағы  жолда  өте  жақын  орналасқан.  Тәжірибеге  сәйкес  шу  деңгейі 
нормативтік құжаттардағы бекітілген деңгейден төмен болады. 
 
Пайдалану  барысында  шу  деңгейі  барынша  төмендетіледі,  ол  бөгеттер, 
жасыл ағаштар, ландшафт элементтері арқылы. Мұндай қолданыс Дүниежүзілік 
Банкпен  қаржыландырылған  «Оңтүстік-Батыс  жолдары  жобасында»  ұтымды 
қолданылған.  Әрдайым  шу  деңгейіне  мониторинг  жасап  және  жоба  трассасы 
және оған қосылған жолдардың мінездемелерін белгілеп отыру керек. Егер шу 
деңгейін әлде де төмендету керек болатын болса ол жоба бюджетіне қосылады. 
 
4.2.4.
 
СУ ОБЬЕКТІЛЕРІНЕ ӘСЕРІН БАҒАЛАУ 
 
Бұл бөлім 1) құрылыс және пайдалану үшін судың қолжетімділігі және 2) 
осы аймақтың су көздеріне (жоғарғы және жер асты) әсер етуі мүмкін, 
ластануды қосқандағы сипаттамаларды айтады. 
 
Құрылыс кезеңіндегі су қажеттілігі 
Обьект  құрылыс  кезінде  су  шаруашылық  қажеттілікке,  өндірістік 
қажеттілікке және құрылыс жұмысшыларының ішуі үшін қажет. 
Өндірістік қажеттілікте бетон мен еріту үшін, есепке сәйкес құрылыстың 
барлық кезеңіне  бұл қажеттілікке 160131 куб.м су керек. 
Шаруашылық-ішуге  арналған  су  жұмысшылардың  саны  мен  құрылыс 
кезеңінің  ұзақтығына  байланысты.  Құрылыс  кезеңінің  ұзақтығы  38  ай 
болғандықтан, ал жұмысшы саны 198 адам және ең көп смен ИТР 60 адам, яғни 
бір адамға 25 л/тәулігіне ИТР-ге 12 л/тәулігіне. 
Құрылыс  кезеңінің  есебі  –  798  тәулік.  Судықолдану  Қазақстан 
Республикасының  заңнамасына  сәйкес  есептелінген.  Құрылыс  кезеңіндегі  су 
қолдану  ҚНжЕ  2.04.01-85  сәйкес  281/күніне  делінген.  Шаруашылыққа 
пайдалану 4.8. кестесінде көрсетілген. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Кесте 4.8. Су қолдану көлемі 
 
 
№
 
Су
 
қо
лд
ан
у 
ата
уы
 
(ц
ех
, 
учас
ке)
 
Ө
лшем
 б
ір
лі
гі
 
Сан
ы
  
Өлшем 
бірлікке 
сәйкес су шығыны 
Жылдық  шығын 
м.куб 
Е
скер
ту
лер
  
Құ
ры
лы
с 
мер
зім
і 
(тәу
лі
к)
 
Бұлақ көзінен  Бұлақ көзінен 
ба
рл
ы
ғы
  
тәу
лі
гі
не 
 
ба
рл
ы
ғы
 
жы
лы
на
 
шар
уаш
ы
лы
қ і
ш
уге
 
Шар
уа
шылық
 
ішу
ге
 
1 
Жұмыс-
шылар  
адам  138  798 
3,4500  3,4500  2753,10  2753,10  ҚНжЕ 
2.04.01-85 
12504  жұмыс 
күні 
2 
ИТР 
адам  60  798 
1,5000  1,5000  1197,00  1197,00  ҚНжЕ 
2.04.01-85 
12504  жұмыс 
күні 
Барлығы 
 
3950,10  3950,10   
 
Құрылыс кезеңіне су ресурстары бойынша қорытындылар 
 
 
Обьектіні  салу  барысында  су  шаруашылық-тұрмыстық,  өндірістік 
қажеттіліктерге  қолданылады.  Сумен  қамтамасыз  ету  көзі  әкелінген  су. 
Қауіпсіздігі  мен  сапасы  Қазақстан  Республикасының  Үкіметінің  29  қараша 
2000  жылы  бекітілген  №1783  «тамақ  өнімдерінің  қауіпсіздігі  мен  сапасы 
туралы Нұсқаулыққа» сәйкес қамтамасыз етіледі. 
Техникалық  су  Қаншеңгел  поселкесінде  орналасқан  жартылай 
артезиандық  скважина  Құрты  өзенінен  алынады.  Қажетті  көлемді  алу  үшін 
қажетті  ыдысты  қойып  толтырып  алу  керек,  болмаса  су  ағып,  фильтрленіп 
пайдасыз 
буланып 
кетеді.су 
көрсетілген 
қажеттіліктерге 
жарамды. 
2375+750(306+00)  км  30  м  солға  қарай  жер  сулары  бар  котлован  өлшемдерін 
күшейтсе, сумен қамту көзі ретінде ішінара пайдалануға болады. 
Ас су- Қаншеңгел 8 км құдығы – Топар 500 м оңға қарай оның дебиті 0,1 
л/сек. 2325+750 (306+00) 200 м солға қарай, дебиті 0,5 л/сек, су сапасы талапқа 
сай ГОСТ 2761. 
ҚОӘБ  дайындағы  барысында  ақпараттарға  сәйкес  ҚОӘБ  аумағы  үлкен 
жер  суларына  бай.  Құрылыс  барысында  технологиялық  мақсаттарға  жер  үсті 
сууы (яғни Құрты өзені) су беру көлемі бар. 
 

Пайдалану  кезеңіндегі су қажеттілігі 
Жол-пайдалану 
кәсіпорындарына 
шаруашылық-тұрмыстық 
қажеттіліктерге су жинау үшін жасалады. 
 
Су ресурстары бойынша пайдалану кезеңіне қорытынды 
 
Жобаланушы  жердің  суларының  жеткілікті  болуына  қарамастан 
көзделген жердегі су пайдалану кезеңінде барлық қызмет көзіне жетеді, өзге су 
көздеріне әсер түсірілмейді. Құрт өзеніндегі ағыс 190 080 000 л/тәулігіне және 
Қаншеңгелдегі  артезианды  скважина  суы  43 200  л/тәулігіне  су  берсе  осы  су 
пайдалану кезеңінде пайдаланылады. 
 
Су ресурстарының ластануы 
 
1 бөлімде екі маусымдық өзен - Ащысу және Өтеген бар және 2 бөлімде  
Құрты  өзені.  Екі  Ащысу  мен  Өтеген  өзендері  үшін  жеңілдету  шаралары 
қолданылмаса  экологиялық  қауіп  төнуі  мүмкін.  Көпір  салу  барысында  осы 
маусымдық  су  келмей  тұрып  көпір  салу  жұмыстарының  жермен 
байланыстысын  жүргізу  керек.  Ал  Құрты  үшін  ҚОБЖ  көрсетілген  жеңілдету 
шараларын енгізу керек, ол аяқ асты судың жауыннан көбею, ағыстың күшею 
салдары үшін. 
 
Жер  асты  суларының  ластануы  қортындылары:  құрылыс  және 
пайдалану кезеңі 
 
Жер асты суларының деңгейі мен жоба мінездемелеріне сәйкес құрылыс 
және пайдалану кезеңінде  жер асты суларына зиян келмейді деген қорытынды 
шығаруға  болады.  Қазу,  бұрғылау  жұмыстары  жүргізілмейді  деп  күтілуде.  
Құрылыс  жұмыстары  үшін  алынтын  сулар  қолданыстағы  скважина  немесе 
суқұбрлары арқылы алынады. Сумен қамтамсыз ету мәселелсі жеңіл. 
Сондай-ақ,  пайдалану  кезеңінде  жер  асты  суларының  ластануыда 
болмайды. 
 
Пайдалану кезеңіндегі жер үсті суларының ластануы 
 
Осы жобадағы жол суларын бұру жүйесі брнеше құрылымдар мен бөлек 
іс шаралардың қолданылуымен жолдардың су шайып, су алып кетуінен сақтау 
әрекеттері жасалады. 
Су  өткізетін  құқрылымдар  жол  бойында  кездесетін  су  ағындары, 
каналдар  қиылысқан  жерлерге  орнатылады.  Бұл  жобадағы  құбырлар  шеңбер 
және тікбұрышты. Қосымша 1.4 
Жоба  жоғары  дәрежеде  инженер  тәжірибесімен  орындалғанмен,  кейбір 
проблемалар құрылыс барысында немесе құрылыс аяқталған соң пайда болуы 
мүмкін. Қай  мәселел  болмасын  ерте  кезден алдын алу  керек,  су  бұрылыстары 
жүйесі пайдалану кезеңінде жүргізілу керек. 

 
Жер үсті суларының ластануы бойынша қорытынды:пайдалану кезеңі 
Пайдалану  кезеңінде    барлық  нормалар  меніс  әрекеттер  сақталса  су 
көздеріне теріс әсер тимейді. 
 
Карьерлер  
Әлеуетті  карьерлер  жобалаушылармен  анықталған.  Қолданыстағы 
карьерлер  рұқсат  алды,  сондықтан  олар  ас  суы  көзі  ретінде  пайдаланылып 
отырған сезімтал су горизонттарына  әсер етпейді. Тек абайсызда (мүмкін емес) 
төгу арқылы ғана ластану қауіпі туады. 
Өзен  жағалауларынан  алынатын өнім  суға  аз  әсерін  тигізуі  мүмкін,  егер 
лицензиясы бар және уәкілетті органдардың қарауында болса. 
 
Құрылыс лагерлері 
Құрылыс  лагерлерінде  жұмысшылардан  қоқыс  көп  жиналады.мұндай 
жерлерде 100 не оданда көп жұмысшы күші тартылады. осы жобаға сәйкес 300 
жұмыс  орны  болады  деп  күтілуде.  Бұл  кезеңде  жұмысшылар  поселкесінің 
орналасу  орнын  анықтау  мүмкін  емес.  Себебі  1  учаске  негізінен  ауыл 
шаруашылық  жерлерінен  өтеді,  жер  мен  жер  асты  суларының  ластануының 
алдын  алу  керек.  Сондықтан  қоқыс  көлігі  шақырылып  тұруы  керек  және  ол 
жобада қарастырылу керек. 
 
Су обьектілеріне әсер бойынша қорытынды 
Жер  асты  және  жер  үсті  суларына  әсер  тиюі  өте  төмен.1  учаскеде 
топырақты  қазудан жер асты  суларына әсер етіп  су  балансын өзгертуі  мүмкін 
емес.су  ағыстары  мен  өзендер  көпірлер  арқылы  тоғысады,  ал  жолдарда 
қажетінше құбырлар орнатылады. 
 
4.2.5.
 
ТОПЫРАҚ ЖӘНЕ ТОПЫРАҚ ШЫҒАРУШЫ ТҮРЛЕРГЕ ӘСЕРІН 
БАҒАЛАУ 
 
Топыраққа әсер 
Аумақты  тазарту,  қазу,  төсеу  жер  жамылғысының  құрылымы    жер 
топырағына  әсер  болып  табылады.  Құнарлы  топырақ  қабатын  жол  құрылысы, 
айналып өту жолдары, карьерлер, жұмысшы поселкелері үшін қырып алынады. 
Бұл  аумақтарда  ластану,  жер  бедеріне  айтарлықтай  зиян  келуі  мүмкін. 
Топырақтың  бүлінуінің  алдын  алуға  болмайды,  бірақ  дұрыс  құрылыс 
жұмыстарын орындау арқылы аз мөлшерде зиян келуі мүмкін. 
Топырақтың ластануы 
Мұндай  ластанулар  жер  асты  суларына  және  ауыл  шаруашылық 
қызметіне  әсер  етуі  мүмкін.  Кейбір  ластану  құрылыс  жұмысы  барысында 
болуы, кейде көп мөлшерде зиян жанар майдың ағып кетуінен және қауіпсіздік 
шараларынсыз құрылыс материалдарын ұзақ сақтаудан болады. 
Зиян  топырақ  асты  қабатқа  көп  тиюі  ықтимал,  себебі  құнарлы  топырақ 
бетінен  қырылып  алынған  кезде.  Ластану  пайдалану  кезеңінде  де  болуы 

ықтимал. Негізгі жердің ластану қауіпін бағалау критериі бұл химиялық заттар, 
құрғақ  топырақтағы  бұл  заттың  межелі  ықтимал  саны.  Ол  қорғасын. 
Қорғасынның  шекті  рауалы  төгіндісі  Қазақстан  Республикасының  Денсаулық 
сақтау министрлігінің 30.01.2004 жылғы №99 және ҚР Қоршаған ортаны қорғау 
министрлігінің 27.01.2004 жылғы №21-ө ортақ бұйрығыны сәйкес 32 мг/кг. 
Қорғасын деңгейі есептілкке сәйкес жолдан 20 м  арақашықтықта 14 тен 
47  мг/кг  –ға  дейін.  Қоқыс,  жолдың  бұзылған  бөліктері,  жанар  май  мен  жақпа 
майлардң  төгілуі  әсерлерінен  қосымша  ластану  пайда  болып,  қорғасын 
деңгейінің жоғарылауы мүмкін. 
Көктайғақ материалдары, әсірсе тұз жауатын жауын мен қардың еруінен 
жол  жиегіне  жиналады,  ол  улы  материалдар  сияқты  зиян.  Себебі  жиналған 
тұзды  судың  әсерінен  жол  жиегіндегі  топырақтың  биологиялық  құрамы 
өзгеріске ұшырауы мүмкін. 
 
Топырақ эрозиясы 
Трасса  жүретін  аумақтың  барлығы  солтүстігінен  оңтүстігіде  таумен 
қоршалған. Жобалау құжатын тексеру барысында  1 учаске 560-625 метр теңіз 
деңгейінде  екені  анықталды,  сондықтан  топырақтықазу  қаралмайды  және 
градустық бұрулар өте аз.  Төселімнің орташа биіктігі жерден  2-3  метрге  биік. 
Мұндай  параметрлерде    өте  құрғақ  не  ылғал  жағдайларда  топырақ  эрозиясы 
болмайды. 
 
Топыраққа әсер бойынша қорытынды: құрылыс және пайдалану кезеңі 
Осы  аумақты  зерттеу  нәтижесіне  орай  құрылыс  технологиясын  қатаң 
сақтаған  жағдайда  құрылыс  және  пайдалану  кезеңінде  ластану,  эрозия  сияқы 
топыраққа әсер болмайды деген қорытындыға келуге болады. 
 
 
4.2.6.
 
ФЛОРА МЕН ФАУНАҒА ӘСЕРІН БАҒАЛАУ 
 
Жобалау  мен  жобаны  жүзеге  асырудың  міндеті  өсімдік,  жануарлар, 
табиғи  ландшафтарды  қоса  алғанда,  табиғи  экологиялық  жиындыны  қорғау. 
Ерекше қорғауға аз қалған, жойылу қарсаңында тұрған түрлер жатады. 
Жол  құрылыс  мен  пайдалану  жануарлар  немесе  өсімдіктер  әлеміне  әсер 
етуі  мүмкін.1)  құрылыс  кезінде  тұрақты  орнынан  айырылуы  2)  флора  мен 
фаунаға пайдалау кезеңінде ластанушы заттардың әсер етуі мүмкін. 
Өсімдік  ластануы  олардың  өсуіне,  дамуына,  тез  қартаюына,  әсіресе 
көпжылдық  өсімдіктерге  әсері  мол.  Неғұрлым  аз  зиян  тигізу  мақсатында  іс 
шараларды  қарау  барысында  жалпақ  жапырақты  өсімдіктер  ластану  процесін 
тез  өткізетіндігі  анықталды.  Кейбір  өсімдіктер  адам  мен  жануарға  қарағанда 
сезімталдығы жоғары. Ол жолдың салыну барысы мен арақашықтығы. Табиғат 
ортасына көктайғаққа қолданылатын химиялық зат тұздың әсері көп. Топырақ 
құрамы нашарлайды барлық өсімдік атаулыға теріс әсер тигізеді. Өсімдікке жер 
үсті және асты арқылы да тигізер зияны мол, жер бетінде ағаш қабықтарының 
бұзылуына  әкелсе,  жер  астында  тамырынан  құртады.  Жолға  әртүрлі  зиянды 

заттардың  төгілуі  мен  тұз  сияқты  заттардың  төселуі  фаунаның  әр  түрлі 
өкілдерінің жойылуына әкеледі. 
Сондай-ақ  жолдан  үлкен  және  жай  қозғалатын  жануарладың  өтуі  де 
олардың өліміне әкелуі ықтимал. Кірпі, түлкі, тышқан осылайша өліп жатады. 
Мұндай жағдайлар жайсыз болғанмен, өте аз. 
 
Жануарлар  мен  өсімдіктер  әлеміне  әсер  бойынша  қорытынды:  құрылыс 
және пайдалану кезеңі 
Бұрылыс  жолағын  салу  барысында  аздаған  ағаштар  кесіледі. 
Қолданылатын шаралар- осындай көлемде ағаш отырғызу және қосымша егуге 
дайындау.  Бұл  бөлек  келісім  шартта  қарастырылған  және  жол  құрылыс 
шартының  бөлігі  болып  табылмайды.  Сондықтан  1  учаскенің  табиғат  пен 
өсімдіктерге әсері бар деген еш дәлел жоқ. 
 

жүктеу/скачать 1,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: