Алматы 2017 январь
жүктеу/скачать 28,19 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Анализ подготовки и повышения квалификации экспертов-аудиторов, в области технического ре- гулирования Аннотация.
- Ключевые слова
- Analysis of training and advanced training of experts-auditors, competitive specialists in the field of tech- nical regulation Summary
- Analysis is of the quality management systems Summary
- ОЦЕНКА РИСКА ОПАСНОСТИ АВАРИЙ НА НЕФТЕБАЗЕ ТОО «ГЕЛИОС» В АКТЮБИНСКОЙ ОБЛАСТИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
- Автоналивная эстакада и железнодорожная эстакада
● Технические науки
252 №1 2017 Вестник КазНИТУ
ликасының Мемстандартының аттестаттау комиссиясымен өтеді. Сарапшы-аудитор ретінде сертифи- каттау жөнінде 3 толық тексерісті өткізген біліктілігі жоғары сарапшы-аудитор - нақты тексеріс жүр- гізген кезде басты сарапшы-аудитор ретінде қатыса алады. Біліктілік аттестаты жоғалған жағдайда: 1) Қазақстан Республикасының барлық аумағында таралатын бұқаралық ақпарат құралдарына біліктілік аттестатын аттестаттың нөмірін, берілген күні мен қолданылу мерзімін көрсете отырып жа- рамсыз деп тану туралы мәліметтер жариялайды; 2) уәкілетті органға біліктілік аттестатын жарамсыз деп тану туралы және осы тармақтың 1- тармақшасында көзделген мәліметтердің жарияланғанын растайтын құжатты қоса ұсынып біліктілік аттестаттың нөмірін, берілген күнін, қолданылу мерзімін көрсете отырып біліктілік аттестаттың тел- нұсқасын беру туралы еркін түрдегі өтінім береді. Біліктілік аттестатының телнұсқасы уәкілетті органға өтінім түскен күннен бастап 10 (он) жұ- мыс күні ішінде беріледі.
ӘДЕБИЕТТЕР [1] Основы стандартизации, метрологии, сертификации и менеджмента качества: Учебное пособие /Под общей редакцией К.А. Тазабекова – Алматы.:Казахстанская ассоциация маркетинга. 2003. - 564 б. [2] 2 Лифиц И.М. Основы стандартизации, метрологии и сертификации:Учебник. – М.: Юрайт, 2000. - 285б.
Құндызбай Д.Қ., Асембаева М.К., Нурмуханова А.З., Оспанова Ш.С., Куйкабаева А.А. Анализ подготовки и повышения квалификации экспертов-аудиторов, в области технического ре- гулирования Аннотация. Эксперт-аудитор - специалист, обладающий познаниями, навыками и опытом работы в об- ласти подтверждения соответствия. Экспертом-аудитором может быть далеко не каждый желающий и не толь- ко потому, что существуют высокие требования к кандидатам на получение квалификационного аттестата, не- обходимого для аудиторской деятельности. Квалификационный аттестат эксперта-аудитора – документ на вы- полнение работ по определению страны происхождения товара, статуса товара Таможенного союза или ино- странного товара. Орган проводит анализ компетентности эксперт аудитора 1 раз в 3 года, такая проверка про- водится комиссией по аттестаций Госстандарта РК.Наиболее квалифицированные эксперты-аудиторы, участво- вавшие в качестве эксперта-аудитора по меньшей мере в трех полных проверках по сертификации, могут наз- начаться при проведении конкретной проверки в качестве главным экспертом-аудитором.
либровка. Kundisвai D.К., Asembaeva M.K., Nurmukhanova A.Z., Ospanova Sh.S., Kuykabaeva A.A Analysis of training and advanced training of experts-auditors, competitive specialists in the field of tech- nical regulation Summary: Expert auditor - specialist who has knowledge, skills and experience in the field of conformity as- sessment. Not everyone can become an expert auditor, and not only because there are high requirements for applicants for qualification certificate required for auditing.Qualification Certificate expert auditor - a document on the examina- tion of the country of origin, the status of the goods of the Customs Union or foreign goods. Authority analyzes audi- tor's expert competence 1 time in 3 years, this verification is carried out by the Commission on certification of State Standardization Committeeof the Republic of Kazakhstan. The most qualified expert auditors who participated in an expert-auditor for at least three complete audits for certification, can be administered during a particular test as the main expert-auditor. Key words: the candidate of the state Committee for standardization, accreditation, certification, certification, expert auditor, calibration.
● Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №1 2017 253
УДК: 006.015.5 Е.М. Нұрсұлтанов, А.З. Айткожаев, М.К. Асембаева А.З. Нурмуханова, Ш.С. Оспанова (Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті Алматы қаласы, Қазахстан Республикасы)
эканомикасында елеулі орында екендігіне баса назар аударылған.Сапа менеджмент жүйелерін ИСО бойынша талдаудың қалай жүргізілетіндігі көрсетіліп, кемшіліктерді жоюдың басты құралы ретінде қарастырылған.
Қазіргі таңда сапа менеджмент жүйесін әлем мойындаған, ол кез-келген мекемені немесе ұй- ымды басқарудың тиімді құралы. Мекеме және ұйым көлемінде сапа бойынша пайда болған кедергі- лерді шешудің дамыған құралы ИСО 9000 сериялы стандарттарымен сәйкестендірілген сапа менед- жмент жүйелерін енгізу болып табылады. Сапа менеджментінің жаңа теориялары мен практикалары- ның сатысы ИСО 9000 сериялы стандарттарың жаңалануымен байланысты. Сапа жүйесі тоқтаусыз, үздіксіз дамуы, жақсартылуы, озықтандырылуы тиіс [1]. ИСО 9000 сериялы стандарттары тұтыну- шылар қажеттіліктерін қанағаттандыратын өнім мен қызмет көрсетуді ұйымдастыруға бағытталған дамыған елдердің тәжірибесінің нәтижесі болып табылады. Бұл стандарттар ең алғаш КСРО-да 01.01.1989 жылдары енгізілді және осы стандарттарды қолдануға арналған әдістемелік ұсыныстар жасалды [2]. Дамыған елдердің жүз мыңдаған тауар өндірушілері өз қызметтерін осы нормаларға сәйкестендіреді. ТМД елдеріндегі олардың саны бірнеше он мың ғана саналады, алайда халықаралық стандарттарға сай жұмыс істеуге ұмтылыс қарқын алып келеді. Қазіргі кезде сапа менеджмент жүйесі бойынша ИСО 9000 стаедарттар топтамасын жаппай енгізу мемлекет тарапынан баса назар аудары- луда. Қазақстандық кәсіпорындардың бәсекеге қабілеттілігін арттыру мәселесінің ерекшелігі сапа менеджмент жүйелерін теориялық-әдістемелік және практикалық тұрғыдан зерттеу қажеттігін ал- дынғы мақсат ретінде қойды.
ИСО 9000 сериялы стандарттарын енгізу бізге не береді? Бұл сұраққа Д.А. Шевчук былый жауап береді: өнім сапасының дәрежесіне байланысты сәйкестігін бағалауға бағытталған тәуелсіз сертификаттау базасын құруға негіз болады. Ол өз кезегінде өнімнің бәсеккелестік қабілетінің мүм- кіншілігін анықтауға жағдай туғызады [3]. Ал И.В. Поряков былай қорытыды: ИСО 9000 сериялы стандарттарының негізгі мазмұны – ол ұсыныстар. Сапа бойынша жұмыстарды ұтымды ұйымдасты- ру үшін мекеме немесе ұйымға іс-әрекеттерді енгізу [4, 5]. ҚР-ның мемлекеттік стандарттау комите- тінің мәліметі бойынша еліміздегі өндірілетін өнімнің 70%-ы сертификатталады. Қазақстанда міндет- ті түрде сертификаттауға жататын, қауіпті деп саналатын өнімнің үлесі 85%-дықұрайды. Сондықтан өнімді сертификаттау қазіргі таңдағы өзекті мәселелердіңбіріне айналды. ИСО 9000 сериялы стандарттарының идеологиясына сәйкес сапа жүйесі пайда болған мәселе- лерді алдын-ала ескертуді қамтамасыз етуі қажет [2].
ИСО 9001 және ИСО 9004 стандарттары бірге қолдануға болатындай етіп жасалған, бірақ мақ- саттары әр-түрлі. Бұл екі стандарттар бір-біріне тәуелсіз, бірақ екуін бірге қолданатын болсақ сапа менеджмент жүйесін тиімді қолдануға және жедел дамытуға мүмкіншілік туады [5]. И.В. Поряков өз еңбегінде осы екі стандартқа баса назар аударып, сапа жүйелерінің негізі ретінде қарастырады. Шишкин И. Өз еңбегінде ИСО 9004 стандартына жан-жақты түсініктеме берген. ИСО 9004 стандарты бойынша сапа жүйесін сапаға әсер ету сипаттамасына байланысты үш бағытқа бөлуге бо- лады: сапаны қамтамасыз ету; сапаны басқару; сапаны жақсарту[2].
Сапа жүйесі Сапаны қам- тамасыз ету Сапаны басқару
Сапаны жақсарту ● Технические науки
254 №1 2017 Вестник КазНИТУ
Сапаны қамтамасыз ету дегеніміз өнім және қызмет көрсету сапасына белгіленген талаптарды қанағаттандыру үшін жүргізілген жоспарлы және жүйелі жұмыстар.Сол себепті сапаны қамтамасыз ету екі топтық жұмыстарға жүктеледі: жоспарлау арқылы, жүйелеу арқылы.
Жоспарлау арқылы жүргізілетін жұмыстарды анықтау үшін өнім сапасын жоғарлататын ғылы- ми-техникалық бағдарламалар құру керек. Сапа тұзағының барлық сатыларын ресурспен қамтамсыз ету талаптарын қанағаттандыру үшін бағдарлама тек нақты бір өнімге жасалады. Оның ішінде өнім- нің сапасына және техникалық дәрежесіне мақсаттар қойылу қажет.
Жүйелеу арқылы жүргізілетін жұмыстарға мекемеде үздіксіз жүзеге асатын немесе белгілі бір жиілікпен атқарылатын іс-әрекеттер мен үрдістер жатады. Бұның құрамына маркетинг, персоналды оқыту және әр-түрлі ауытқуларды ескертетін жұмыстар кіреді. Сапаны басқару әдістемелер мен опе- ративтік сипаттамалары бар іс-әрекеттерді қамтиды. Оларға үрдістерді басқару, әр-түрлі сәйкессіз- діктерді анықтау және оларды дұрыстау жатады. Яғни техникалық үрдістерді статистикалық реттеу болып табылады [2]. Бұған мысал ретінде жапон кәсіпорындарының жұмыс учаскелерінде деректерді талдау, талдау, түсіну және қолдану үшін арнайы таңдап алынған, күрделі емес – “сапаны бақылау- дың жеті тетіктері” деп аталатын статистикалық дәстүрлі әдістерді келтіруге болады. Оларды атап айтсақ: бақылау карталары, себеп-салдарлық Исикава диаграммалары, Парето диаграммасы, шашылу диграммасы, гистограммалар, жігін ажырату және графиктер. Сапаны жақсарту деп өнімнің техника- лық дәрежесін, оны дайындау сапасын, сапа жүйесін және өндірістік элементтерді жетілдіруді жоғар- латуға бағытталған үздіксіз іс-әрекеттердің жиынтығын айтамыз. Сапаны жақсарту объектісі ретінде сапа жүйесінің немесе өндіріс үрдісіндегі кез-келген элементті алуға болады [2].
дағы үрдістерді жеңілдету мен жақсарту жұмыстарында қолданылды. Сапа менеджменті жүйесін жа- сақтау тұсында мекеме өз қызмет аясының түрлі салаларын басқаруды жетілдіріп, ол өз кезегінде жа- ңа үрдістерді, құжаттардың жаңа үлгілерін жасау мен қолданысқа енгізу ісінде көрініс табады. Бірақ осындай нәтижелер алу үшін сапа жүйелерін әрдайым тексеру, бағалау және талдау үрдістерін жүргі- зу қажет.
И. Шишкин өз кезегінде ИСО 9004 стандарты бойынша осы үрдістерді қорытындылып берді. Сапа жүйелері ұтымды функцияланғанын бағалау үшін оның барлық элементтері, аспектілері және компоненттері жүйелі түрде тексеріліп тұруы қажет. Бұл үшін мекеме немесе ұйым басшылығы тек- серу жүргізу жоспарын дайындау қажет. Сапа жүйелерін тексеру жоспарында қарастырылуы мүмкін:
тексерілетін іс-әрекеттер аумағы мен түрлерінің тізімі; тексеруді жүргізетін персонал квалификациясына талаптар; тексеру себептерінің тізімі. Олар: өнімдегі дефект дәрежесінің өсуі, ағымдағы сапаны қадағалау, ұйымдастырылған өзгерістер және т.б.; тексеріс нәтижесі бойынша қо- рытынды, дәйектеме және ұсыныстарды көрсететін процедуралар. Тексерілетін іс-әрекеттер аумағы мен түрлерінің тізімінің құрамына кіруі мүмкін: -ұйымдық структуралар; -әкімшілікті және жергілікті процедуралар;
-адам және материал ресурстары, құрал-жабдықтар;
-өндірістік участкілер, үрдістер және операциялар;
-шығарылатын өнім;
-құжаттама (деректерді енгізу, есептеме).
Сапа жүйелерін тексеру нәтижелерінің есептемелерінің құрамына кіру қажет: -сәйкессіздікке нақты мысалдар және мүкін себептерін көрсету;
-сәйкессіздіктен құтылу үшін түзетулер ұсыну;
-түзетулер нәтижелерін бағалау және ұтымдылығын еөрсету.
месе оның тапсырысымен жеке заңды тәуелсіз тұлға сапа жүйелерін бағалайды және талдайды. Тал- дау құрамына кіру керек:
-сапа жүйелерін тексеру нәтижелері;
-сапа жүйелерінің ұтымдылығын бағалау;
-сапа жүйелерін қамтамасыз ету үшін жаңа технологияларының, сапа концепцияларының, на- рық стратенияларының, әлеуметтік шарттардың және өндіріс орталарының өзгеруіне байланысты ұсыныстар ұсыну.
● Техникалық ғылымдар
ҚазҰТЗУ хабаршысы №1 2017 255
Сапа жүйелерін талдау және бағалау құжаттама түрінде толтырылады және қажет шараларды жүзеге асыру үшін басшылыққа ұсынылады [2].
Қорыта кетсек, сапа менеджмент жүйелерін ИСО бойынша жүргізілген - талдау, ол мекеменің немесе ұйымның нақты артықшылықтарын көрсетіп береді. Жәнеде талдау осы өнеркәсіптің кемші- ліктерін жоюға мүмкіндік ашты.
Әлемдік тәжірибе көрсетіп отырғандай сапа менеджменті жүйесін қолдану кәспорынның қыз- мет тиімділігін арттыруға, тұтынушыларды сапалы өніммен қамтамасыз етуге септігін тигізеді. Жаңа технологияларды және менеджмент әдістерін енгізуге бағытталған, тиімді сапа менджменті жүйесін құру сол кәсіпорынның нарықта нық тұруына кепіл болады.
Сапа менеджменті жүйесін енгізу мақсаты: отандық өнімнің сыртқы және ішкі нарықта бәсе- кеге қабілеттілігін арттыру, соның негізінде еліміздің тұрақты экономикалық дамуын және әлемдік нарыққа интеграциясын қамтамасыз ету. Болашақта интеграция Қазақстан тауарларының әлемдік нарықта бәсекеге қабілеттілігін арттыруды қамтамасыз етеді.
Қазақстан ДСҰ-наөту барысында елімізде ішкі нарық бәсекелестігі күшейді. Жергілікті өнді- рушілер ішкі және сыртқы нарықта өз орнын жоғалтып алмау үшін әдауір жұмыстар жүргізуі керек.
ӘДЕБИЕТТЕР [1] Ахметова С.О. Анализ системы менеджмента качества АО “Ырысты-АЭВРЗ” // М.Тынышбаев атын- дағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясының хабаршысы. Серия экономика.- 2009. - №1. - Б. 172- 177.
[2] Шишкин И.Ф., Станякин В.М. Квалиметрия и управление качеством. – Москва: ВЗПИ, 1992. - 255. [3] Шевчук Д.А. Управление качеством: учев. пособие.– Моска, 2008. – 213.
[4] Асембаева М.К. Квалиметрия: оқу құралы.– Алматы: Қазақ университеті, 2012. – 103.
[5] Поярков И.В. Квалиметрия. Управление качеством продукции:учев. пособие. – Алматы:Қазақ уни- верситеті, 2005. – 162.
Нұрсұлтанов Е.М., Айткожаев А.З., Асембаева М.К., Нурмуханова А.З., Оспанова Ш.С. Анализ системы менеджмента качества Аннотация. В данной статье рассматривается общее понятие о системе менеджмента качества. Об- ращено внимание, на то, что он имел значимое место в Казахстанской экономике. Дан анализ системы менеджмента качества при помощи ИСО и рассмотрен как основной способ устранения недостатков.
лучшение качества.
Nursultanov Y.M., Aitkozhayev A. Z., Asembaeva M.K., Nurmukhanova A. Z., Ospanova Sh. S. Analysis is of the quality management systems Summary:This article discusses the General concept of the quality management system, and drew attention to the fact that he had a significant place in Kazakhstan's economy. It was shown how the analysis of the quality manage- ment system with ISO, and is considered as the main way of elimination of defects.
the quality.
1 Г.Ю. Абдугалиева, 2 М.К. Имангазин, 2 Т.Ж. Елеусизов ( 1 Казахский национальный исследовательский технический университет им. К.И. Сатпаева, Алматы, Республика Казахстан, 2 Казахско-Русский Международный Университет, Актобе, Республика Казахстан, g_1102@mail.ru) ОЦЕНКА РИСКА ОПАСНОСТИ АВАРИЙ НА НЕФТЕБАЗЕ ТОО «ГЕЛИОС» В АКТЮБИНСКОЙ ОБЛАСТИ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
ектам, находящимся на территории нефтебазы ТОО «Гелиос» в Актюбинской области. Рассмотрены послед- ствия аварий и чрезвычайных ситуаций по основным поражающим объектам, находящимся на территории нефтебазы. Приведены и проанализированы возможные аварий и инциденты, составлены блок-схемы их воз- никновения и развития. Определены зоны действия по рассмотренным основным поражающим факторам. Ве- ● Технические науки
256 №1 2017 Вестник КазНИТУ
роятные аварии могут выводить из строя технологическое оборудование, разрушать здания и сооружения, при- вести к взрывам, пожарам, растеканию горючих нефтепродуктов, образованию очагов химического заражения, загазованности окружающей среды наносить ущерб жизни и здоровью работников склада ГСМ, негативно воз- действовать на финансовое положение АкФ ТОО «Гелиос». Дана оценка уровня опасности вероятных аварий по порождающим опасность объектам и разработаны меры по уменьшению риска их возникновения. Ключевые слова: авария, риск опасности, оценка, меры по ликвидации.
Производственные объекты, при эксплуатации которых могут возникнуть аварии или инциденты являются опасными производственными объектами. Важной задачей сохранения основных производственных фондов, снижения уровня травматизма обслуживающего персонала и недопущения загрязнения окружающей среды является снижение риска аварийности данного производства. Для решения поставленной задачи необходимо проведение оценки причин и риска возникновения аварий и инцидентов с последующим выбором мероприятий по снижению их уровня. Объектом исследования является нефтебаза ТОО «Гелиос» в Актюбинской области Республики Казахстан. Рассмотрим последствия аварий и чрезвычайных ситуаций по основным поражающим объек- там, находящимся на территории нефтебазы: Резервуарный парк: разлив нефтепродуктов, загазованность территории парка, отравление ток- сическими веществами, загрязнение окружающей среды, остановка работы склада ГСМ в связи с разгерметизацией трубопровода (запорной арматуры). Возникновение взрывопожароопасной ситуа- ции, пожар из-за искрообразования. Возможно полное разрушение резервуара. Получение работни- ками травм, ожогов, отравлений парами бензина и продуктами горения, в том числе травмы со смер- тельным исходом. Насосная станция: частичное или полное разрушение насосных агрегатов или подводящего трубопровода, разлив (истечение) нефтепродуктов с образованием лужи, образование взрывоопасной концентрации паров нефтепродуктов в воздухе, воспламенение нефтепродуктов, разрушение обору- дования и конструкции насосной. Получение работниками травм, ожогов, отравлений парами бензи- на и продуктами горения, в том числе травмы со смертельным исходом.
дуктов, пожар, разрушение конструкции и оборудования автоналивной и железнодорожной эстакады, причиной которой может служить разгерметизация трубопровода и отсутствие заземляющих устройств. Загрязнение окружающей среды, токсичность. Разрушение автомобильных и железнодо- рожных цистерн. Остановка всех работ на складе ГСМ. Получение работниками травм, ожогов, отравлений парами бензина и продуктами горения, в том числе травмы со смертельным исходом. Тепловой узел: при взрывах в системах оборудования вероятны разрушения оборудования, травмирование персонала, оказавшегося в зоне поражения, от ударной волны, воспламенившихся конструкций и изделий, а также вторичных факторов поражения (стекло, обломки оборудования). Зоны действия по рассмотренным основным поражающим факторам составит: Резервуарный парк: в пределах обваловки и прилегающая территория. Насосная станция: помещение насосных агрегатов. Автоналивная эстакада и железнодорожная эстакада: территория эстакад. Котельная: наиболее опасная обстановка сложится в пределах здания котельной. При стечении неблагоприятных обстоятельств в зону воздействия опасных факторов пожара (взрыва) разлива при разгерметизации оборудования, могут попасть: - при разгерметизации надземного резервуара, производственный персонал, выполняющий ре- гламентные работы на участке; - на участке насосной станции и железнодорожной эстакады, производственный персонал вы- полняющий работы по сливу нефтепродуктов. Экстренное принятие мер по ликвидации возникшей ситуации отражены в сценариях представ- ленных на рисунках 1, 2, 3. Число пострадавших при любом варианте развития событий не превысит 1-2 человек, посколь- ку в каждой технологической зоне не предусмотрено большее количество персонала для выполнения технологических операций. |