Хабаршы вестник «Педагогика ғылымдары»

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г. 
 
169 
This  means  that  the  child  must  grow  up  physically  able  to  help  his  parents  and  relatives  with  their  daily 
activities.  
Once the children could understand and accept their surroundings, they were told tales and legends, riddles and 
proverbs, and were taught to respect parents, siblings, old people and strangers. At the same time parents carefully 
observed how their child accepted everything that was taught, monitored their behaviour, speech and actions, and 
supported  and  encouraged  the  good  and  condemned  and  criticized  their  wrong  doings.  In  order  to  cultivate  a 
child's knowledge and skills, the children were taught to tend and graze young animals, to water horses, to collect 
dry  cattle  dung,  and  to  milk  cows  from  a  young  age.  The  livestock  breeders  taught  everything  from  their  own 
experiences. By entertaining their children with puzzle games and toys made of wood or metal, the Kazakhs used 
to  teach  them  Kazakh  traditions  and  customs  which  served  to  broaden  their  minds.  As  the  Kazakhs  say, 
permanent scolding  or rebuking  of a child,  or intimidation and threatening  make a child perverse and stubborn, 
therefore a caring and loving education was considered particularly important. However, they said, excessive love 
and  care  made  a  child  capricious  and  spoilt.  Accordingly,  Kazakhs  have  many  proverbs  such  as  «To  be 
experienced instead of being spoiled».  
A  Kazakh  taboo  is  considered  like  an  unwritten  law.  The  rules  dictate  the  respect  of  people's  relationships, 
respect of nature and environment, of the skies, outer space, of sun and moon and planets, of norms of  behaviour, 
of traditions and education in human relationships. This oral folk law has been strictly observed by the Kazakhs 
for centuries and has become a homemade discipline for the educating and upbringing of children. For example: it 
is forbidden to look suspiciously at ones mother, father, grandparents, and familiar or unfamiliar elderly people. 
The offending person would be treated as a man disregarding the law and considered worse than an animal; it is 
forbidden to throw waste into rivers, lakes and spas, the offender would be punished for spoiling the water – the 
source of all life;  
Kazakhs do not beat horses, dogs and animals; it is equal to beating a close friend;  
Not  feeding  a  guest  is  considered  as  a  sign  of  ignorance  and  unfriendliness.  This  person  would  be  called 
greedy and stingy, who ignores the Kazakh tradition of hospitality. It is forbidden to be unfair or inhuman, to be 
arrogant  and  rude,  which  insults  the  reputation  of  the  elders,  of  ancestors  and  of  one's  personal  reputation.  The 
Kazakhs highly revere their reputation, which is evident from the proverbs «Better to die with a good reputation 
than be alive with a bad one»  
The Kazakh taboos, rules of restrictions and unwritten law, are traditions inherited not only from our ancestors, 
but also from the teachings  of  «The Great Zasag», contained  in the Code  of Law  called home to  customs and 
traditions  of  the  Kazakhs.  The  teachings    designed  to  inspire  and  preserve  good  management  of  family  and 
society,  deal  repeatedly  with  traditions  any  Kazakh  should  adhere  to  during  his  lifetime.  For  example,  every 
human being should first of all, correct one-self, then bring in order his own house and at the end, his state. The 
sense  in  this  teaching  is  that  every  person  should  grow  up  in  a  decent  way  (educated,  just  and  fair,  smart  and 
energetic, etc), and be able to take care of his own home. A man successful in managing his own affairs, and in 
educating and bringing up his children should be able to succeed in state affairs. Some of the astrological taboos 
still linger in modern society. For instance, the day and hour to embark on a trip, purchasing goods, starting a new 
business, even cutting hair are often subject to an astrologer's calculations. 
As the right nutrition was important for healthy growth, along with sufficient milk and milk products, children 
were taught about the danger of over-eating or being hungry and of choking, in addition to good manners. 
 Particular attention was paid to children's toys and games in order to make children smart, clever, intelligent, 
honest and trustworthy; games and toys created and invented by the Kazakhs prove this. For example, National 
games    are  usually  performed  on  horse-back  and  are  an  opportunity  to  witness  the  Kazakh's  outstanding riding 
skills, baiga (horse racing over 25, 50 or 100 km), kokpar (a sort of polo game played with a dead goat), kyz-kuu 
(catch the girl). 
Upbringing of healthy generation was an aim of national pedagogy. Aim of physical education- to bring up to 
develop child’s body, strengthen his health, to have healthy lifestyle and to organize his working day. In national 
pedagogy, physical education started from the very beginning of their childhood.  
Strengthening  one’s  health  has  always  been  considered  as  a  source  of  health,  one’s  action  to  develop  his 
power,  and  capacities,  promoting  man’s  striving  for  a  victory,  promoting  his  tolerance  to  face  and  overcome 
troubles and difficulties of life. 
Every  nation  believed  that  physical  education  as  an  essential  dimension  of  culture,  develops  abilities,  will 
power  and  self-discipline  of  every  human  being  as  a  fully  integrated  member  of  society.  The  continuity  and 
practice of physical activity was ensured through man’s life.  

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г. 
 
170 
National sports and games as means of physical education, contributed to the maintenance and improvement 
of  health,  improvement  of  health,  provided  a  wholesome  leisure  time  occupation  and  enabled  to  overcome 
drawbacks  of living. Life  of  our ancestors was the struggle against  his  enemies,  where physical training  was  of 
paramount  importance,  as  to  preserve  and  develop  the  physical,  intellectual  and  moral  power  of  human  being 
improves the quality of life at national levels.  
Kazakhs believed that physical upbringing and sport made a more effective contribution to the inculcation of 
fundamental  human  values, underlying the full  development  of people. They stressed accordingly, that physical 
education and sport promoted closer communication between people and individuals together  with disinterested 
emulation  and  solidarity  and  fraternity,  mutual  respect  and  understanding,  and  full  respect  for  the  integrity  and 
dignity of men.  
Usually national Kazakh games and sport were held in national environment, in steppes where not only men 
who took part in various competitions, but things or animals e.g. horses were evaluated, as especially horses and 
camels were parcel (essential part) of our ancestor’s life, culture, and traditions. This close connection with nature 
enriched them and inspired respect of earth’s resources and concern to conserve and use them for the greater good 
of humanity as a whole.  
We  need  to  take  into  account  the  diversity  of  training  and  education  existing  in  the  world,  but  noting  that 
notwithstanding the differences between national sport and games throughout the world it is clearly evident that 
physical  upbringing  are  not  confined  to  physical  well-being    and  health  of  the  rising  generation,  but  also 
contribute to their full and well-balanced development.  
The enormous efforts, work had been made before the right physical upbringing. In addition, nation strived to 
make it a reality for all generations. They expressed the significance of physical upbringing in national creations, 
in proverbs, sayings, transferred by words of mouth calling for healthy lifestyle.  
What measures are taken to develop students’ physical education in modern school curriculum? 
Our nation within many centuries has saved up invaluable experience of an effective use of traditional games 
and competitions, which are close to them on spirit in contemporary educational process.  
Everyone has opportunity in accordance with his national traditions of sport, for practicing physical education 
and sport, developing his physical fitness and attaining a level of achievement in sport, which corresponds to his 
gifts.  Special opportunities are made available for young people, including children of preschool, and school age, 
for  the  handicapped  to  develop  their  personalities  to  the  full  through  physical  upbringing  and  sport  programs 
suited  to  their  requirements.  They  are  bayga,  ak  suyek,  five  stones,  asik,  pulling  the  rope,  kizz  kuu,  Kazakh 
wrestling etc. 
Basic functions of traditional games and competitions are: education of the person, physical development and 
preparation, formation of the rising generation, development of military and applied practices and skills. 
The basis of formation of the perfect man is folklore, basically heroic epos, legends, and myth and fairy tales.  
So, for example, in legends of different nations  we can find an epic hero (bogatyr or batyr) who constantly trains, 
shoots  from  a  bow,  throw  a  spear,  practices  in  running  and  carries  huge  weights.  If  the  hero  does  not  reach 
perfection  in these  exercises  or throws  it, he  is doomed to  death. Similar features allocate an ideal  image  of the 
hero-warrior in Kazakh folklore. He possesses the big physical strength so that he can one can battle to the whole 
group of  enemies,  defend, catching the arrows directed to it  or jumping up so high, that arrows cannot pierce  it 
and  etc.  The  epos  transferred  from  generation  to  generation  is  the  main  potential  of  origin,  occurrence,  and 
development of games and competitions of the population.  
Archeological  finds,  heroic  legends,  pictures  of  cave  people,  and  also  notes  of  travelers,  scientists-
ethnographers  tell  us  that    the  system  of  traditional  games  and  competitions  with  a  view  of  physical  training, 
military and labor training (mainly to crafts such as hunting, cattle breeding, fishery) of children, teenagers, youth 
and adult population was widely applied.  
In  conclusion,  the  system  of  traditions  and  customs    of  indigenous    population  of  Kazakhstan  contains  rich 
ethno pedagogical potential. The history of the native population of this region for many centuries that have been 
described  by  various  scientists  has  reported  till  the  contemporary  period  the  philosophical  reasoning  and 
approaches on lives, religious and communal views for a life of the nationalities occupying our country. Getting 
food,  struggle  against  enemies,  protection  against  attacks  of  hostile  nationalities,  illnesses  and  hunger,  various 
epidemics  are  the  common  episodes  of  everyday  life  among  thousands  of  nations.  So,  successful  ability  to  live 
and  struggle  with  adversities  are  possible  only  in  conditions  of  strict  discipline,  submission  to  the  elder,  the 
collective  help of  each concrete person.  At the same time, traditions and customs always  were the  main  means, 
forms, and methods of training and education.  

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г. 
 
171 
The technology of creative development of innovative teachers on the basis of the national art materials creates 
preconditions  for  further  development  of  vocational  and  personal  problems  of  the  teacher's  personality,  who  is 
able to examine and learn new information and adopt unconventional creative solutions in conditions of 12-year 
period  schools,  conceptual  and  factual  understanding  of  the  problem,  undoubtedly,  will  enrich  pedagogical 
science  with  new  knowledge  of  the  essential  characteristics  of  the  national  traditions  and  customs  as  a  major 
factor for spiritual renewal of the society, and further innovative development of the intellectual formation of the 
nation of the Republic of Kazakhstan. 
 
1.  Bamhardt, R. (1997). Field-based Education for Alaska Native Teachers: Cross-Cultural Issues to Alaskan Education: 
Kleinfeld, J. (1989). Cross-Cultural Teaching Tales. 
2.  Teaching/Learning across cultures. Center for cross-cultural studeis. Edited by R.Bamhardt, J.Kelly Tonsmeire. 
(1997). 
 
Түйін 
Мақалада қазақ халқының салт-дәстүрлерінің кейбір ерекшеліктері қарастырылып, олардың жастар тәрбиесіндегі 
этнопедагогикалық әлеуеті анықталады. 
 
Резюме 
В  статье  рассматриваются  некоторые  специфические  особенности  традиций  и  обычаев  казахского  народа, 
выявляется их этнопедагогический потенциал в воспитании подрастающего поколения 
                          
Summary 
Some  specific  features  of  traditions  and  customs  of  the  Kazakh  people  are  considered  in  this  article,  their  ethno 
pedagogical potential is revealed in  education of younger generation. 
 
БАЛАБАҚШАДА ҰЙЫМДАСТЫРЫЛҒАН ОҚУ ІС-ӘРЕКЕТІНДЕ 
ДИДАКТИКАЛЫҚ ОЙЫНДАРДЫ ПАЙДАЛАНУ 
 
Қ.Мендаяхова – п.ғ.д., проф., ҚазМемҚызПУ 
 
Халқымыз ежелден-ақ бала тәрбиесіне ерекше көңіл бөліп, олардың парасаты мен мейірімді, ақылды, 
еңбекшіл  болып  өсуіне  бағыт-бағдар  беріп  отырған.  Тәуелсіз  еліміздің  еңсесін  өркениетке  жетелейтін 
ұрпақтың тәрбиесі бүгінгі күннің өзекті мәселелерінің біріне айналып отыр. Ендеше үзіліссіз тәлім-тәрбие 
үдерісінің түп тамыры, өзегі мектепке дейінгі тәрбиеден бастау алатынына ешкімнің таласы жоқ. 
Тіл  –  мәдениеттің  негізгі  тұғыры,  ұлттың  ұлт  болып  жасауының  шарты.  Тіл  арқылы  әрбір  адам  өз 
ойын,  пікірін  жеткізеді,  қоршаған  ортамен  байланысқа  түседі.Мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  тілін 
дамыту  –  өзіндік  ерекшелігі  бар,  күрделі  де  өзекті  мәселе.Мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  тілін 
дамыту деп – балалардың  сөздік қорын молайтуға, олардың мағыналарын түсініп, сол сөздерді дәл қолда-
на білуге, өз ойларын, пікірлерін екінші біреуге жеке сөйлемдермен логикалық, композициялық тұтасты-
ғын  сақтай  отырып,  жүйелі  түрде  әңгімелеу  арқылы  ауызша  дұрыс  білдіруге,  яғни  «нәрсенің  жайын-
күйін, түрін, ісін сөзбен келістіріп айтып беруге» үйрету жұмыстарын айтамыз. 
Мектепке  дейінгі  ұйымдарда  жүргізілетін  тіл  дамыту  жұмысы  негізінен  мынадай  мақсаттарды 
көздейді [18]: 
Балалардың бақылағыштық, ойлау қабілеттері мен тілін, дүниетанымын дамыту, әр нәрсені салыстыра 
талдап, жинақтап, жалпылап, нақтылап, салыстыру негізінде балаларды өз беттерімен қорытынды шығара 
білуге үйрету. 
Бала  бойында  қазақ  тілі  нормасына  сай,  өз  сезімін,  ойын  дұрыс  айтып,  бере  алатындай  дағдылар 
қалыптастыру. 
Балаларды ана тілін сүюге, оның алтын қорын, тамаша сырлы, көркем де нәзік сөз байлығын қолдана 
білуге, оны сезініп, құрметтей білуге баулу. 
Балалардың  ауызша  тілін  дамытуға  септігі  тиетін  жұмыстардың  оңай  да  тиімді  түрлерін  іріктеп 
алып, ұсыну. 
Балабақшада  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекетінде  дидактикалық  ойындарды  тиімді  қолдана  отырып, 
балалардың  жеке  тұлғалық  қасиеттерін  қалыптастыру,  тілін  дамыту  қажет.  Өйткені  балалар  дидактика-
лық  ойын  кезінде  өздерін  еркін  сезініп,  ұжымды  сыйлауға,  өз  ой-пікірін  дәлелдеуге,  байланыстырып 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г. 
 
172 
сөйлеуге үйренеді. Сонымен қатар, ұлттық педагогика негіздерімен балаларды үйрету арқылы олардың өз 
халқын  сыйлауға,  туған  тілін  құрметтеуге  үйретеді.  Бұл  балалардың  бір-бірімен  қарым-қатынас  кезінде 
өзара  кішіпейілділікпен  қарауды,  әдеп  сақтауды,  сыпайы  сөйлесуді  қалыптастырады,  тіл  мәдениеті 
жетіледі. 
Дидактикалық ойындары оқыту мен тәрбие құралына айналдыру үшін бірқатар әдістемелік талаптар-
дың қатаң сақталуы тиіс: 
1. Тәрбиеші дидактикалық ойындардың неғұрлым көп түрін білуі тиіс. 
2.  Дидактикалық  ойындарын  балалардың  жас  ерекшеліктеріне  және  қызығушылығына  байланысты 
іріктей білу. 
3. Ойын ережесін жете білу және балаларға да түсінікті етіп жеткізу. 
4. Барлық ойындардың тәрбиелік мақсатын анықтап алу. 
5. Ойын барысында ережені сақтауды қатаң түрде қадағалау. 
6. Ойынға арналған құрал-саймандарды даярлау. Қажет болған жағдайда өз қолымен даярлау немесе 
басқа құралдармен алмастыру. 
Заманымыздың  көрнекті  педагогы  В.А.  Сухомлинский  айтқандай,  ойын  мен  ертегісіз  баланың  өмір 
сүруі  мүмкін  емес  [35].  Олай  болса,  ойын  бала  өмірінің  серігі,  оны  бақытты  балалықтың  шаттығына 
бөлейтін  қуаныш,  өмірді  танып  білудегі  ұстазы,  әрбір  зат  пен  оқиғаны  байқаудағы,  сезінудегі,  көрудегі 
тұсау кесер бастамасы деп білеміз. Педагогикалық жағдайына қарағанда, баланың ойнай білуі – олардың 
даму дәрежесінің көрсеткіші, өйткені ойын баланың көңілін қуанышқа бөлеп, жүйкесін, нерв, жүйкесінің 
қызметін жетілдіреді, дүние-танымын кеңейтіп, ақыл-ой, адамгершілік сапаларын бекітеді, дене қимылын 
ширатып, ерік пен ес қабілеттерін шынықтырады. Баланың ойынында адамдар арасындағы түрлі қарым-
қатынастар,  табиғаттағы  құбылыстар,  өмірде  болып  жатқан  өзгерістер  көрсетіледі  және  ол  үнемі 
құбылып,  дамып,  баланың  жасына,  дербестігіне,  танымына,  ұғымына  байланысты  түрленіп  отырады. 
Ойын – құрғақ қиял емес, әлеуметтік құбылыс. Бала өмірінде ойын олардың тәрбиелеу, өзін-өзі жетілдіре 
түсудің тамаша құралы. Сол себепті тәрбиеші-педагог ата-анамен ойын жөнінде кеңесіп, пікір адысқанда 
ойынның  ерекше  мәнін  ескерте  отырғаны  жөн.  Топта  тәрбиеленетін  балалардың  ата-аналарының  бәрі 
бірдей  педагог  емес,  сондықтан  балаларына  ойыншық  таңдауда  қойылатын  педагогикалық  талаптармен 
баланың жас ерекшелігі, икемділігі,  ойынның мазмұнын кеңейтуге,  ойыншықтың мәні жөніндегі әдісте-
мелік мәселелерді насихаттау – тәрбиешінің мамандығына лайықты төл іс.  
Педагогикалық  жағынан  дұрыс  ұйымдастырылған  кез-келген  іс-әрекет  баланың  ақыл-ойының, 
нышанының, еркінің, қабілетінің, танымдық күшінің жан-жақты дамуына әсер етеді. Іс-әрекет белгілі бір 
мақсатқа бағытталады, жоспарланады, нәтижесі алдын-ала бағдарланады, әдістері мен тәсілдері, жолдары 
белгіленеді, қорытындысы, нәтижесі бағаланады. Іс-әрекеттің ұйымдастыру дәрежесі жоғарылаған сайын 
бала дамуына тигізетін ықпалы да күшті болады. Жас ерекшелігінің әр сатысында бала іс-әрекетінің түрі 
ғана өзгеріп қана қоймайды, оның мазмұны да, тәсілі де, сипаты да, ниеті де өзгереді. 
Баланың атқаратын іс-әрекет түрлері: 
1) ойын әрекеті – баланың барлық нышандарының дамуына мүмкіндік тудыратын өзіндік  ерекшелігі 
бар  зияткерлік  (  интелектуалдық)  мектеп.  Ойында  іс-әрекет  әдістерін,  жолдарын  меңгереді:  «емдейді», 
«оқытады», «үй салады»,  «атқа мініп шабады» және  т.б. Ойын әрекеті  баланың ерік-жігерін, ақыл-ойын 
дамытады, шапшаңдыққа, шымырлыққа , ұқыптылыққа жаттықтырады, талдауға, жинақтауға үйретеді; 
2) оқу әрекеті – жоспарлы, жүйелі түрде бірте-бірте жүргізіліп, ақыл-ойының, өмірге дұрыс қатынасы-
ның дамып, адамгершілік қасиеттері мен эстетикалық талғамын қалыптастыруға мүмкіндік тудырады; 
3) еңбек әрекеті – бала алдымен өзіне, содан соң басқаларға септігі тиетін кезден бастап жүргізіледі де 
еңбек мазмұны, әдіс-тәсілдері, түрі жыл сайын өзгеріп, күрделеніп отырады: 
4)  қоғамдық  әрекетке  ұжымдық  жалпы  тапсырмалар,  қоғамдық  жұмыстар  жатады.  Бұлар  баланың 
жауапкершілігін, көпшілікпен жұмыс істей білуін қалыптастырады; 
5) көркемөнер әрекеті үстінде баланың көркемдік ойы, қиялы, арманы, елестетуі, сезімі, логикасы 
дамиды; 
6) спорттық әрекетке дене шынықтыру сабақтары, спорттық ойындар мен жарыстар т.б. жатады, олар 
баланың қимыл-қозғалысын, жауап ретіндегі іс-әрекетінің тездігін дамытады. 
Іс-әрекет үстінде  бала жан-жақты дамиды, айналадағы дүние, адамдарға қарым-қатынасы қалыптаса-
ды.  Сонымен  іс-әрекет  баланың  дамуының  негізі.  Іс-әрекетсіз  даму  жоқ.  Бұл  педагогиканың  ерекше 
заңдылықтарының бірі. Ойын – мектепке дейінгі кезеңдегі жетекші іс-әрекет екені белгілі. 
Балалардың рухани дүниесін ізгілендіруде, рухани дамытуда дидактикалық ойындарды кеңінен қолда-

Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г. 
 
173 
нуға болады. Себебі, дидактикалық ойындар ойнау барысында балалар өздерін еркін сезінеді, өз ойларын 
қысылып-қымтырылмай жеткізеді. Мұның өзі балалардың жеке тұлғалық, қасиеттерінің дамуына, рухани 
жан-дүниесінің толысып тіл байлығының жетілуіне ықпал етеді. 
Дидактикалық ойындары оқыту мен тәрбие құралына айналдыру үшін бірқатар әдістемелік талаптар-
дың қатаң сақталуы тиіс: 
1. Тәрбиеші дидактикалық ойындардың неғұрлым көп түрін білуі тиіс. 
2.  Дидактикалық  ойындарын  балалардың  жас  ерекшеліктеріне  және  қызығушылығына  байланысты 
іріктей білу. 
3. Ойын ережесін  жете білу және балаларға да түсінікті етіп жеткізу. 
4. Барлық ойындардың тәрбиелік мақсатын анықтап алу. 
5. Ойын барысында ережені сақтауды қатаң түрде қадағалау. 
6. Ойынға арналған құрал-саймандарды даярлау. Қажет болған жағдайда өз қолымен даярлау немесе 
басқа құралдармен алмастыру. 
Дидактикалық ойынды ұйымдастыруға мынадай әдістемелік талаптар қойылады: 
1.  Ойынның  мақсаты  және  керекті  көрнекті  құралдар  мен  материалдар  күні  бұрын  дайындалып 
отыруы тиіс. 
2. Ойынға кірісер алдында оның  жүргізілу тәртібі балаларға әбден түсінідірілуі қажет. 
3. Ойынға топтағы балалардың барлығының қатысуын қамтамасыз ету керек. 
4. Оларды ойын үстінде ойлай білуге, шешім қабылдай білуіне желеу керек. 
 
Балабақшада дидактикалық ойындарды оқу іс-әрекетінде қолданудың бірқатар педагогикалық шартта-
ры бар: 
- Дидактикалық ойындарды балабақшада пайдалану қарапайымнан күрделіге, нақтыдан абстрактілеу-
ге және керісінше ұстанымдарға сәйкес қолдану; 
-  Беріліп  отырған  дидактикалық  ойындарды  өткен  материалды  еске  түсіру  және  бекіту  барысында 
тиімді, жүйелі қолдану; 
- Дидактикалық  ойындарды  көрнекілікпен астарлап қолдану, көрнекіліктерді эстетикалық талаптарға 
сай жасап, ойынның дидактикалық мақсатына сай дұрыс қолдану; 
- Ұлттық ойындарды әрбір сабақта материалдардың дидактикалық мақсатына сай қолдану; 
- Ұлттық ойындар мен дидактикалық ойындарды іріктей отырып, әр сабақтың мазмұнына сай топтас-
тыру қажет; 
- Ойындарға қажетті көрнекіліктер жасау, оларды арнайы қораптарға салып жүйелі пайдалана білу 
керек. 
Мазмұны  бойынша  барлық  дидактикалық  ойындар  балалардың  ақыл-ой  белсенділігін  қалыптасыру-
дың  маңызды  құралы  бола  отырып,  олардың  бағдарлама  материалының  негізгі  тақырыптары  бойынша 
алған  білімдерін  тереңдете  түсуді,  әрі  пысықтауды  көздейді.  Бұл  ойындар  балалардың  сабақ  үстіндегі 
жұмысын  түрлендіре  түседі,  олардың  білуге  қызығушылығын  оятып,  ынты-ықылас  қоюына  баулиды 
және балалардың зейінін, ойлауын, зердесін дамытады. Өмір тәржірибесін бір жүйеге  келтіруге үйретіп, 
нерв жүйесін демалдырады. Міне, сондықтан да ойын оқуәрекетінде жетекші роль атқарады. 
Балабақшада  ұйымдастырылған  оқу  іс-әрекетінде  дидактикалық  ойындарды  тиімді  қолдана  отырып, 
балалардың  жеке  тұлғалық  қасиеттерін  қалыптастыру,  тілін  дамыту  қажет.  Өйткені  балалар  дидактика-
лық  ойын  кезінде  өздерін  еркін  сезініп,  ұжымды  сыйлауға,  өз  ой-пікірін  дәлелдеуге,  байланыстырып 
сөйлеуге үйренеді. Сонымен қатар, ұлттық педагогика негіздерімен балаларды үйрету арқылыолардың өз 
халқын  сыйлауға,  туған  тілін  құрметтеуге  үйретеді.  Бұл  балалардың  бір-бірімен  қарым-қатынас  кезінде 
өзара  кішіпейілділікпен  қарауды,  әдеп  сақтауды,  сыпайы  сөйлесуді  қалыптастырады,  тіл  мәдениеті 
жетіледі. 
 
1. Баймұратова Б. Мектеп жасына дейінгі балаларды сөйлеуге үйрету. – Алматы, 1991   
2. Леонтьев А.Н. Язык и речевая деятельность в общей и педагогической психологии. – Воронеж, 2001.  
3. Мендаяхова Қ. Балабақша балаларының тілін дамыту әдістері. – Алматы, 2006.  
4. Жұмабекова Ф.Н. Мектепке дейінгі педагогика. – Астана, 2008. -332 б. 
 
 
 

Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г. 
 
174 

жүктеу/скачать 5,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: