Сабақта СТО технологиясының «семантикалық кесте» әдісі арқылы оқушылардың тақырыпты
толығырақ меңгеруіне жол ашылады. Әдебиет сабағында көркем шығарманы оқыту барысында бүкіл
мәтінді жүйелеу үшін үдемелі әдісті пайдалануға болады. Осылай бүкіл мәтін жүйеленеді, әрі жоспар
жасалады, әрі оқушылар шығарма жазудағы жоспардың құрылу тәртібіне үйренеді. Мұнан кейін шығар-
маның тақырыбы табылып, идеясын саралау қолға алынады яғни, кейіпкерді тану:
№
кейіпкер
беті
Іс-әрекеттер
Кейіпкерге хат: бұл әдіс арқылы оқушылар шығарма кейіпкеріне хат жазады (ой-толғаныс ретінде
жазылады). Жазылған хаттар кіші топта талқыланып таңдалған хат иесі «автор орындығында» оқу
құқығына ие болады. «Сын тұрғысынан ойлау» жобасының әдістері мен философиясы қолданудың
нәтижелері:
- оқушыға анық та, нақты мақсат қоюға мүмкіндік береді;
- мәселені талқылауға белсенділікпен қатысуға мүмкіндік береді;
- оқушылардың шығармашылық пен сұрақтар қоюына жәрдемдеседі;
- оқушылардың мәтін мазмұнын ынтасымен оқуға әсер етеді;
- оқушылардың кейіпкердің жан күйзелісіне ортақтасу сезімін танытады;
- сын тұрғысынан ойлауға көмектеседі;
- жоғарыдағы мақсатпен міндеттер орындалған жағдайда, оқушы ақын өлеңдерінің құндылығын
сезінеді [4].
Осылайша сабақ жүйелей білсек, барлық тапсырмалар оқушының мәтінді оқуын қажет ететіндіктен
оқушы көркем әдебиетті қарауға, оқуға мәжбүр болады осыған қалыптасады. Оқушының келбеті қай
кезде де мұғалімнің еңбегінің жемісі емес пе?! Тек, біздер, мұғалімдер еңбектенуден, ізденуден жалықпа-
уымыз керек.
1. Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беру тұжырымдамасы // Қазақстан жоғары мектебі.
2004. - №1.
2. Қоянбаев Ж.Б., Қоянбаев Р.М. Педагогика. - Алматы, 2004. – 54 б.
3. Педагогика. Дәріс курсы. - Алматы, 2003. – 16 б.
4. Сарбасова К.А., Шаушекова Б.К. Педагогика негіздері. - Қ., 2004. – 546 б.
5. Лаврентьев Г.В. Инновационные обучающие технологии в профессиональной подготовке специалистов. -
Барнаул: Издательство Алтайского университета, 2002. – 343 с.
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г.
41
Резюме
В статье рассматриваются стадии обучения студентов в высшей школе, и говориться о том что модернизация
современного образования нацеливает нас на поиск и применение педагогических средств, способствующих
повышению качества образовательного процесса. Ключевой фигурой в решении этой важной социально-экономиче-
ской задачи является педагог профессионального обучения. Цель профессионального образования в современных
условиях состоит в том, чтобы подготовить конкурентоспособного специалиста.
Resume
The present article deals with the training stages of students at higher school and states that the modernization of up-to
date education aims us to search and to apply the pedagogical means promoting improvement of quality of educational
process. Key figure in the solution of this important social and economic task is the teacher of vocational training. The
purpose of professional education in modern conditions consists in training the competitive expert.
ДЕНЕ ТӘРБИЕСІ МЕН ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ БІЛІМІН ТЕСТ АЛУ ӘДІСІМЕН
САРАПТАМАДАН ӨТКІЗУ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ БАҚЫЛАУДЫ НЕГІЗДЕУ
Ж.Л. Садыкова – п.ғ.к., доцент, дене тәрбиесі кафедрасы, Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ
Әр оқытушы өз тәрбиеленушісінің денсаулық жағдайын, оның дене және ақыл-ой дамуының жеке
ерекшеліктерін, оның ақыл-ой қабілеттерінің дамуына әсер ететін анатомиялық физиологиялық себептер-
ді білуі тиіс. В.А. Сухомлинский «Анатомия мен физиологиядан, психология мен дефектологиядан
құралдар ойланып, ізденіспен жұмыс жасайтын мұғалімнің қолынан тастамайтын кітабына айналуда» деп
жазғанды. Сондықтанда дене жаттығуларымен шұғылданушыларды медициналық-биологиялық тұрғы-
дан қамту ҚР БжҒМ Дене тәрбиесінің ғылыми-практикалық орталығының спортшы ізбасарларды
медициналық-биологиялық жағынан қамтамасыз ету зертханасымен келісе-кеңесе отырып және дәрігер-
лік тексерудің нәтижелерін талқылау түрінде дәрігерлік-педагогикалық қатынас пен жұмыстағы
ынтымақтастықтың барлық деңгейінде жүзеге асырылады.
Көп жыл бойы спортпен шұғылданушылардың оқу-жаттығу процесіне қызығушылығы жойылғанда,
дене шынықтыру мен спортқа деген селқостығы байқалады. Балалар мен жеткіншектердің едәуір бөлігі,
орта мектепті бітірмей, жаттығуды мүлдем тастап кетеді. Ал кейбіреулері ЖОО-на түскеннен кейін өзінің
спорттық шеберлігін арттыру ғана емес, сондай-ақ дене тәрбиесі сабақтарына жағымсыз көзқарасын
білдіре, өздерінің спортшы екендігін саналы түрде жасырады. Дене шынықтыру білімдегі спорттық
педагогикалық ынтымақтастықтың болмауы мұғалім мен оқушының арасындағы бір-біріне деген сенім
элементтерінің, ізденіс пен өз білімін толықтырып отырудың болмауына, жаттықтырушының педагогика-
лық мүмкіндігінің, білімі мен құралдарының, әдістері мен әдістемелік тәсілдерің, жылдам жойылуына
әкеп соғады.
Адамның әлеуметтік дамуының шегін қоса есептегенде, оның физикалық, психикалық және адами-
эмоционалды тұрғыдан қалыптасып өсуінің тоқырауы мен шектелуі ерте басталады.
Сондықтанда педагогикалық бақылауға алынған ақпараттардың, ең бастысы – ұйымдастыру қағи-
далары мен талаптардан ауытқушылықтарды, олардың жіберілген себептерін, алынған нәтижелерді
анықтап, бұрын белгіленген логикалық құрылым мен жоспарға педагогикалық жұмыстың сәйкестігін
тексеріп бақылауға қоса жұмыс сапасының жағдайы туралы, оның мазмұны, ұйымдастырылуы, түр-
лері мен құралдары, оның методологиялық қамтамасыз етілуі жөнінде алынған ақпараттың кешенді
тәсілдерін енгізу қажет.
Есеп секілді, бақылаудың дамытатын және тәрбиелейтін, ұйымдастыратын және үйрететін маңызы
болады. Еңбектің методологиясына бақылау жасау – бұл ұстаз бен жаттықтырушының өз қызметін
бақылау, бірақ ең жақсы бақылау – бұл өзінің тәрбиеленушілеріне бақылау жасау. Сол себепті де педаго-
гикалық бақылауды мұқият және жүйелі түрде жүргізген жөн. Негізінен, сабақ жыл бойы таза ауада
өткізілуіне байланысты, әрбір сабақта, әсіресе қыста, спортпен шұғылданушылардың киімі мен аяқ киімі-
нің жағдайын тексеріп, олардың көңіл-күйін, олардың қалай ұйықтағанын, олардың тәбетінің қандай
екендігін сұрап отырған дұрыс болады.
Егер спортпен шұғылданушы бірнеше жаттығуға қатыса алмаса, біз оның себептерін анықтап, ол үшін
екі-үш сағат бойы дене жүктемесін азайттық. Қыздырыну жаттығуларына дейін және оларды орындаған-
нан кейін тамырдың соғуын өлшедік, осыған байланысты әрқайсысына жаттығудың қарқындылығы мен
екпінін түзеттік.
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г.
42
Біздің зерттеулеріміз, қозғалу жылдамдығы 2-2,5 м/секунд болатын 1 сағаттан 5 сағатқа дейін созыла-
тын дене жүктемелерінің көлемінің өзі кез келген жаста артық күш түсу қаупін туғызбайтындығын көрсе-
тіп отыр. Дегенмен жаттығудың жоғары қарқындылығы қауіп туғызады. Сондықтан организмді өсіретін
және қалыпқа келтіретін жаттығулардың мұндай тәсілдері аралық және барынша жоғары жүктемемен
жұмыс жасау әдісі ретінде жиі емес бір-екі аптада бір рет қана қолдануға болады, бұл ретте барлық жүйе-
лер мен мүшелердің жоғары функционалдық деңгейде қалыптасуы қамтамасыз етілуі тиіс. Оқушылар
мен студенттердің ағзасындағы тыныштық жағдайдағы, сондай-ақ дене жүктемелері кезіндегі функцио-
налдық жағдайдың орнықсыздығы, сандық және сапалық өзгерістердің секірмелігі, оқушы спорттық сек-
цияда шұғылдана ма, жоқ па, бұларға байланыссыз стандартты сабақпен немесе стандартты жаттығумен
ай сайын бақылау жасау қажеттілігін туғызады. Өйткені адам ағзасының физиологиялық болып, патоло-
гиялық жолмен жүруі үшін тіпті бір рет артық күш түсірудің өзі жеткілікті. 20-35 жасқа дейін организм-
нің көптеген жүйелері, бәрінен бұрын, жүрек-қан тамырлар жүйесі қаншалықты қалыптасса, соншалықты
жаттығады деген пікір көбірек айтылуда. Кез келген мүшеге артық күш түсіру, бірінші кезекте, жаттығу-
шының жүйке жүйесі мен психикасына соққы болады. Сондықтан ұстаз бен жаттықтырушы ертерек тар
шеңбердегі мамандануда арнайы жаттықтыруды арттыру мәселесін өте мұқият шешуі керек.
Таза ауада бұлшық еттерге түсетін жүктеменің жеткілікті көлемі спорттық гиперкинезияда жаттығу
процесін түзету мен гипокинезия құбылыстарымен ойдағыдай күресуге көмектеседі. Дегенмен сауықты-
ру мақсатында да, сондай-ақ спорттық шеберлікті арттыруда да дене тәрбиесі мен спорт құралдарын
пайдалану шұғылданушылардың ағзасына олардың әсер етуін тек қатаң бақылауға алғанда ғана жағымды
нәтиже береді. Бір жағынан, бақылау дәрігерлік, екінші жағынан педагогикалық ауқымды мәселелерді
қамтуы тиіс. Білім алу деңгейін, негізгі физикалық қасиеттері мен дене дайындығын дамытуды анықтау
әдістерін негізгі, дайындық және арнайы дәрігерлік топтар мен оқу бөлімдерінің құрамдарын қосқанда,
оқушылармен де, сондай-ақ студенттермен де жүргізілген жұмыстарда пайдаландық. Жаппай тексеру
жүргізу үшін бақылау тексерулері мен тестілеуді сабақтың 45 немесе 90 минут болуына байланысты
«жан-жақты тең үшбұрыш» немесе «бесбұрыш» түріндегі педагогикалық ынтымақтастықтың қағидала-
рын пайдаланып, стандартты сабақ түрінде жүргіздік, онда бір мезгілде бөлім немесе топ, сынып немесе
түйдек, факультет немесе курс іске қосылды, мұның өзі бірінші курстағы нолдік бақылаудан бітіргенге
дейінгі аралықта әр студенттің дене жағдайындағы өзгерістерді бақылап, жеке реттеуге мүмкіндік берді.
Бұл ретте сабақтың сауықтыру тиімділігін алгоритм бойынша анықтадық.
Ұзақ өмір сүретіндердің организм мүмкіндігінің едәуір көп екендігі айқын көрініп отыр. Біз өзімізге
қарамай кетеміз. Ағза тозғанша жұмыс жасайды және уақытынан бұрын тозады. Адам организмдегі
артық заттар «шлактар» клеткааралық кеңістікте болады – яғни осы жерде, осы деңгейде өзін-өзі бақылау
және адам өз организміне көмектесуді бастауы керек. Және бұл көмек мыналар- үнемі қозғалыста болу,
дұрыс тыныс алу, оңтайлы, тиімді тамақтану. «Өркениет ауруларының» алдын алу және емдеу қозғалыс-
тың аздығымен күресудің тиімді шараларын дайындауды, әр оқушы мен студенттің, жұмысшы мен
қызметкердің осы мәселелердегі дене туралы білімінің жеткілікті болуын талап етеді. Бұл тұтастай алған-
да адамның физикалық жағдайын, жүрек-қан тамырлары мен тыныс алу жүйесінің функционалдық
жағдайын, сондай-ақ дене жаттығуларының қалыпқа келтіру және әсер ететін сақтандыру бағдарламала-
рын қолдану сауаттылығын да тереңірек бағалау үшін қазіргі жаппай оңтайлы сынақтарды іс жүзіне
кеңірек енгізу қажеттілігін ұсынады. Қазір дәрігерлер қозғалыс белсенділігінің пайдасын түсінгенмен де,
оны пайдалана алмайтын жағдай қалыптасты.
Әдебиеттерде субмаксималды жүктеме сынақтарын пайдалану негізінде дені сау және ауру адамдар-
дың дене жағдайын бағалаудың қазіргі әдістері іс жүзінде жазылмаған. Сондай-ақ қауіпті емес және
жеткілікті жаттығудың әдістері де жоқ. Нәтижесінде көптеген сырқаттар кезіндегі қалыпқа келу мен
сақтандыру ісі зардап шегеді.
1. Ахметова А.А. Формирование у студентов умений рещать педагогические задачи по воспитанию спортсме-
нов //Вопросы теории и методики физического воспитания. 1975. - С. 82-90.
2. Межуева Т. Педагогика сотрудничества: как воспитать стойкую привычку к физическим упражнениям //
Спорт в школе. 1995. - №1. - С. 2-3.
3. Амонашвили Ш.А. В школу – с шести лет // Педагогический поиск. 1987. - С. 9 -56.
4. Сухомлинский В.А. Мир человека: // Наука и жизнь. 1980. - №1. - С. 22.
5. Боссарт А.Б. Парадоксы возраста или воспитания. - М.: Просвещение,1991. - С. 262.
6. Козловский В.В., Федотова В.Г. В поисках социальной гармонии. - Свердловск: Издательство Уральского
университета, 1990. - С. 11-112.
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г.
43
7. Шаталов В.Ф. Точка опоры. - М.: Педагогика, 1987. – 131 с.
8. Шашкин Г.А., Прохорова М.В., Сидоров А.А. - Теория человеческого учения и технологии обучения – СПб.,
1996. - С. 75-78.
9. Доронова Т. Театр бумажных человечков // Крестьянка, №3, 199. - с. 20.
10. Лотоненко А.В., Стеблецов Е.А. Молодёжь и физическая культура. - М.: Физкультура, образование и наука,
1997. – 317 с.
Резюме
Данная статья посвящена формированию знаний учащейся молодежи о физической культуре и физическом
воспитании и совершенствование знаний учащийся молодежи о физической культуре и физическом воспитании на
основе разработки теории и практики процесса развивающего воспитывающего обучения, а также разработана
авторская концепция формирования физической культуры и физического воспитания учащихся средних школ и
студентов, эффективная периодизация занятий физическими упражнениями в рабочих зонах трех уровней спортив-
ной педагогики сотрудничества.
Summary
Given article devoted the formation of sports and physical education training of studying youth and perfection of the
knowledge of studying youth about the physical education and physical culture on the basis of working out the theory and
practice of process of developing and bringing up training, as well as the author’s concert of sports formation and education of
pupils of high schools and students is developed, effective periodization of lessons by physical exercises in working zones of
three levels of sports pedagogics of cooperation is developed.
СИСТЕМА ПРОФЕССИОНАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ КАК ОБЪЕКТ
СРАВНИТЕЛЬНО-ПЕДАГОГИЧЕСКИХ ИССЛЕДОВАНИЙ
М.Т. Есеева – к.п.н., КазГосЖенПУ,
С.Пралиевa – магистр 2 курса спец-ти «Педагогика и психология»
Образование в настоящее время признается в качестве общечеловеческой ценности [1], средства
трансляции культуры [2] и фактора безопасности [3]. Расширение функций и повышение требований к
образованию во всем мире закономерно спровоцировало кризисные явления в этой социальной сфере.
На начало XXI века мировой кризис образования признан свершившимся фактом: процессы реформи-
рования систем образования охватили большинство стран мира.
Рост востребованности профессионального образования является общемировой тенденцией. В совре-
менном экономически развитом обществе сфера применения неквалифицированного труда весьма
ограничена. В докладе Европейского фонда образования и Совета Европы «Высшее и послесреднее
профессиональное образование в Центральной и Восточной Европе» указывается, что на современном
этапе падает спрос на неквалифицированную и полуквалифицированную рабочую силу, … растут требо-
вания к квалифицированным рабочим и служащим, а также специалистам среднего уровня, таким, как
технические работники, офисные служащие и работники сферы услуг.
Профессиональное образование становится все актуальнее в общей системе образования, поскольку
оно более тесно связано с производством и другими отраслями, нежели другие уровни образования. Оно
оказывает значительное влияние на конкурентноспособность экономики страны, создает новые рабочие
места и выполняет задачу предоставления всем гражданам возможностей освоить необходимые умения и
компетенции, уделяет особое внимание расширению доступа к профессиональному образованию для
бедных слоев населения и социально незащищенных групп.
В связи с этим система образования как совокупность образовательных программ и государственных
стандартов различного уровня и направленности, сети реализующих их образовательных организаций
(учреждений), органов управления образованием и подведомственных им учреждений и организаций [4,
5] во всех странах является объектом постоянно обновляющегося внимания органов государственной
власти, общественности и науки.
Из всех составных элементов системы образования как сети организаций выделяется часть профессио-
нального (система начального и среднего) образования затрагивающая интересы каждой семьи любого
общества и претерпевающая в настоящее время серьезные изменения.
В этой связи проблематика начального и среднего профессионального образования является предме-
том постоянного рассмотрения и исследовательских поисков.
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г.
44
Этому предшествуют такие проблемы как развитие нерегулируемого рынка образовательных услуг в
быстро изменяющейся экономической ситуации, отсутствие социального партнерства между работодате-
лями и системой начального и среднего профессионального образования, что приводит к диспропорции в
подготовке кадров по уровням образования и секторам экономики.
Очевидно, что в условиях недостаточной профилизации на старшей ступени среднего образования
выпускники школ остаются невостребованными на рынке труда. Начальное и среднее профессиональное
образование не в полной мере удовлетворяет потребности личности, общества и не могут решить пробле-
му подготовки кадров, обусловленного новыми требованиями к уровню квалификации технических
работников и специалистов среднего звена технического, обслуживающего и управленческого труда.
Темпы развития современной экономики, науки и информационных технологий выдвигают на первый
план проблему поиска новых подходов к организации работы в области профессиональной подготовки
специалистов. Развитие профессионального образования в мире основывается на нормативно-законода-
тельных актах и декларациях Болонского и Копенгагенского процессов, которые определяют основные
стратегии развития профессионального образования:
- повышение качества профессионального образования, как одного из факторов взаймодействия
спроса и предложения в сфере профессионального образования;
- развитие социального партнерства в сфере профессионального образования, обеспечивающего его
гибкое и оперетивное реагирование на быстрые изменения потребностей рынка труда;
- повышение привлекательности и имиджа профессионального образования посредством оказания
различных дотаций и степендий учащимся заведений профессионального образования; обеспечения
трудоустройства выпустников заведений профессионального образования; открытия для выпускников
перспектив по учёбе и карьере.
Один из крупнейших методологов современности Б.С. Гершунский отмечает, что именно образование
принципиально «работает» на будущее, предопределяя личностные качества каждого человека, его
знания, умения, навыки, мировоззренческие и поведенческие приоритеты, а в конечном итоге, – экономи-
ческий, нравственный, духовный потенциал общества, цивилизации в целом [6]. Поэтому вполне уместно
и то, что само образование является объектом прогностических исследований.
Ведущей идеей развития профессионального образования в Казахстане является ориентация потенциа-
ла и ресурсов учреждений профессионального образования на конечный результат – профессиональное
развитие и саморазвитие специалистов. Основные направления развития профессионального образования
в Казахстане составляют: дифференциация учреждений профессионального образования по типам и вида;
стандартизация профессионального образования; развитие социального партнёрства учреждений профес-
сионального образования с производством; профилизация обучения в старших классах средней школы,
обеспечивающая преемственность между общим и профессиональным образованием;
В современном мире в настоящий момент увеличивается значение образования как важного фактора
формирования нового качества не только экономики, но и общества в целом. Развитие профессионально-
го образования принято как стратегия опережающего образования. С наступлением эпохи, основанной на
знаниях, с углублением экономической глобализации профессиональное образование занимает важную
позицию в развитии экономики и общества страны.
В ситуациях, поставленных перед системой профессионального образования Казахстана задач, встает
вопрос поиска оптимальной стратегии их реализации.
В этой связи представляется необходимым, обращение к опыту развития и реформирования профес-
сионального образования других стран с развитой рыночной экономикой. Следовательно, актуальность
приобретает сравнительный анализ профессионального образования, позволяющий проследить те пути,
по которым в наши дни создается новая образовательная парадигма. Знание элементов этой парадигмы
крайне важно, поскольку позволяет представителям разных стран корректировать свою деятельность в
поисках совершенствования своей системы образования и выявить общие стратегические направления
создания единого мирового образовательного пространства.
В этих условиях использование богатого опыта организации сравнительно-методологического анализа
происходящих в сфере образования изменений становится ощутимой потребностью. Такую задачу
решает самостоятельное направление педагогической науки – сравнительная педагогика, которая
преимущественно в содержательном плане анализирует состояние, основные тенденции и закономерно-
сти развития образования в глобальном масштабе, раскрывает соотношения всеобщих тенденций нацио-
нальной и региональной специфики, выявляет позитивные и негативные аспекты международного
педагогического опыта, формы и способы взаимообогащения национальных педагогических культур [7].
Абай атындағы ҚазҰПУ-нің Хабаршысы, «Педагогика ғылымдары» сериясы, №1 (37), 2013 г.
45
Большое место в сравнительно-педагогических исследованиях занимает рассмотрение явлений и
проблем, относящихся к области профессионального образования: формы и методы управления образова-
нием в централизованных и децентрализованных системах образования, принципы организации образо-
вательной практики, функции управления и т.п.
При этом внимание компаративиста направлено не только на один объект или на одну ситуацию, а на
большее количество ситуаций, которые сообразны времени и пространству своего проявления; данные
объекты могут быть одинаковыми, но, в большинстве случаев они различаются. Описание, сопоставле-
ние, сравнение этих различий дает большие возможности для целостного охвата и анализа явлений и
процессов.
При проведении анализа образовательной практики любой страны, в частности профессионального
образования на наш взгляд, необходимо также опираться на положения, выдвинутые В.Г. Афанасьевым,
суть которых заключается в том, что исследователь, изучающий системы любого уровня, в том числе и
социальные, должен учитывать четыре ее составляющие [8]. Это:
1. Объективно существующая система – в нашем контексте это выявление свойств и особенностей
развития системы профессионального образования.
2. Теоретическая научная система, отражающая специфический ракурс рассмотрения этих свойств – в
нашем исследовании выделение теоретико-педагогических основ, объясняющих особенности функцио-
нирования структурных компонентов системы профессионального образования.
3. Движение теоретической системы подразумевает выделение специального методологического
подхода или инструментария анализа развития системы образования – в нашем случае выделение специ-
ального методологического подхода или инструментария анализа развития системы профессионального
образования.
4. Практика как исходный пункт познания – в нашем случае означает выявление степени удовлетво-
ренности практики исследуемой страны системой профессионального образования и обусловленности ее
реформирования.
Исходным в нашем анализе является именно «развитие системы профессионального образования»,
поэтому остановимся более подробно для раскрытия ее сущности и содержания.
Содержание понятия «профессиональное образование», содержание функций конкретно-исторической
системы профессионального образования зависят от социально-экономических, политических и культур-
ных условий. Но образование не только зависит от экономики страны, но и одновременно является
предпосылкой успешного развития этой экономики. Аналогичная взаимообусловленность характеризует
связи профессионального образования с культурой и наукой.
Однако такое представление все-таки чересчур упрощает, а, следовательно, искажает действитель-
ность. Как социокультурный институт профессиональное образование представляет собой систему
организаций и учреждений, обеспечивающих воспроизводство и совершенствование кадрового потенциа-
ла всех сфер общественного материального и духовного производства, способствующих экономическо-
му, политическому, культурному функционированию и развитию общества и личностному становлению
индивида.
Институт профессионального образования обладает относительной самостоятельностью и автономно-
стью, достаточной инерционностью и стабильностью даже в самые критические моменты общественных
переворотов. Кроме того, система образования в рамках любого общества – это система, способная к
саморефлексии, самоосознанию, способная изменять направления своей деятельности на основе целена-
правленного выбора вектора своего развития.
Системный подход к педагогическому феномену профессионального образования предполагает
выделение и анализ подсистем-компонентов, входящих в систему, а также изучение связей между компо-
нентами, обусловливающих появление новых, интегративных качеств системы, которых нет у ее отдель-
ных компонентов.
Структуру профессионального образования как педагогической системы можно охарактеризовать,
используя разные подходы. В структуру профессионального образования входят такие компоненты, как
педагогические подсистемы-уровни: начальное профессиональное, среднее профессиональное, высшее
профессиональное, послевузовское и дополнительное профессиональное образование. Вместе с другими
социокультурными институтами система профессионального образования выполняет ряд базовых
функций (функция – обязанность, назначение) по отношению к человеку и обществу. На наш взгляд, в
современных условиях профессиональное образование призвана выпонять ряд функций: реляционная,
регулятивная, аксиологическая, интегративная, квалификационная, компетентностная.
Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Педагогические науки», №1 (37), 2013 г.
46
Профессиональное образование является одним из ключевых векторов развития всей образовательной
системы в современном Казахстане.
Актуальными на сегодняшний день остаются следующие проблемы: регламентация деятельности
учреждений непрерывного профессинального образования, переход на обновление качества профессио-
нального образования в соответствии с требованиями государственных стандартов нового поколения,
перепрофилирование учреждений профессионального образования, создание новых типов учебных
заведений.
Сравнительный анализ современных направлений профессионального образования в мире позволил
выделить ряд подходов к сущности этой деятельности и условиям ее возникновения и развития у
будущих специалистов.
Система профессионального обучения служит не только для передачи специальных знаний, но и для
развития и воспроизведения особого культурного слоя, важнейшим элементом которого является и сам
специалист. Специалиста как представителя и носителя определенной культуры характеризует специфи-
ческий набор знаний, умений, а также определенное мировоззрение, жизненные установки и ценности,
особенности профессионального поведения.
Общеизвестно, что адаптация системы профессионального образования к социальной и экономиче-
ской реальности является общей для всех структур, заинтересованных в качественной подготовке квали-
фицированных специалистов.
1. Каменская Е.Н. Педагогика. – Ростов-на-Дону, 2007. – С. 47-48.
2. Симоненко В.Д. и др. Общая и профессиональная педагогика: Учеб. пособие для студ. пед. ВУЗов / Под ред.
Симоненко В.Д. – М.: Вентана-Граф, 2005. – 368 с.
3. Нурмагамбетов А.А. Образовательная политика Республики Казахстан в контексте трансформации систе-
мы высшего образования. – Алматы: КазНУ им. аль-Фараби, 2002. – С. 355.
4. Педагогический энциклопедичесукий словарь // Гл. ред. Бим-Бад Б.М. – М.: Большая Российская Энциклопедия,
2003. – 528 с.
5. Закон Республики Казахстан об образовании // Справочник руководителя. – 2007, – №9. – С. 47-91.
6. Гершунский Б.С. Философия образования. – М.: Московский психолого-социальный институт, Флинта,
1998. – 432 с.
7. Есеева М.Т. Развитие систнмы общего среднего образования Японии // автореферат дисс. на соискание
ученой степени к.п.н. 13.00.01 – Общая педагогика, история педагогики и образования, этнопедагогика.
8. Афанасьев В.Г. Научное управление обществом (опыт системного исследования). – М.: Политиздат,
1968. – 384 с.
Достарыңызбен бөлісу: |