Работников по акмолинской области сборник материалов

126 
 
Ожидаемые результаты: 

 
объективно оценить учебные достижения учащихся; 

 
определить  индивидуальную  траекторию  развития  каждого  учащегося  с  учетом  его 
индивидуальных способностей; 

 
повысить  мотивацию  учащихся  на  развитие    знаний,  умений  и  навыков  для  достижения 
ожидаемых результатов; 

 
улучшить  качество  преподавания  и  обучения    с    учетом    индивидуального    подхода    к  
ученику; 
        План исследования: 
1.Изучить теоретические основы  методики критериального оценивания. 
2.Провести  анализ итоговых срезов знаний. 
3. Провести анкетирование среди учителей, учащихся, родителей с целью выявления уровня 
мотивации учащихся. 
4.Разработать систему критериального оценивания. 
5. Внедрить систему критериального оценивания в экспериментальный класс. 
6.  Провести  сравнительный  анализ  мотивации  учебной  деятельности  в  экспериментальном 
классе через: 
а)анкетирование среди учителей и  учащихся; 
б) проведение  итоговых срезов знаний 
7. На основании полученных результатов анализа сделать выводы. 
8.  Разработать  рекомендации  учителям,  учащимся  и  родителям  по  внедрению 
критериального  оценивания. 
Критериальное  оценивание  –это  процесс,  основанный  на  сравнении  учебных  достижений 
учащихся  с  четко  определенными,  коллективно  выработанными,  заранее  известными  всем 
участникам  образовательного  процесса  критериями,  соответствующими  целям  и 
содержанию  образования,  способствующим  формированию  ключевых  компетентностей 
учащихся. 
Анализ итоговых срезов знаний. 
Для исследования текущего состояния обучения среди учащихся 6 «В» класса был проведен 
срез знаний  по биологии. В результате  анализа среза знаний  учащиеся показали качество 
знаний 36,4%. 
Анкетирование среди учителей, учащихся, родителей с целью выявления уровня мотивации 
учащихся. 
Для  выявления  уровня  мотивации  в  экспериментальном  классе  было  проведено 
анкетирование для учащихся, родителей и учителей. (Приложение 1) 
 
 
 
87%
13%
Результаты анкетирования
"Нужно ли менять систему 
оценивания?"
да
нет

127 
 
По итогам опроса родителей и учащихся, можно сделать вывод, что в школе создана общая 
спокойная обстановка, отношение педагогов к детям доброжелательное. Родители удовлетворены 
качеством  обучения,  но  хотят,  чтобы  их  дети  имели  возможность  углубленного  изучения 
предметов, чтобы знания учащихся оценивались объективно. 
 
Разработка  системы критериального оценивания. 
Критерии оценивания лабораторной работы 
Лабораторная работа №1(Приложение 2) 
Тема: Знакомство со споровыми и семенными растениями. 
Таблица 1. 
Критерии оценивания лабораторной работы №1. 
Критерии 
4 балла 
3 балла 
2 балла  
1 балл 
Постановка цели 
Цель 
сформулирована 
кратко, четко, 
конкретно. 
Цель 
сформулирована 
, но не 
соответствует 
теме л/р. 
Сформулировал 
цель с 
помощью 
учителя. 
Не смог 
сформулировать 
цель л/р. 
Заполните 
пропуски в 
тексте. 
Нет ни одной 
ошибки. 
Имеется 1 
ошибка 
Имеется 2 
ошибки. 
Имеется 3 и 
более ошибки. 
Заполните 
таблицу, вписав 
цифры в 
соответствующую 
графу 
Нет ни одной 
ошибки. 
Имеется 1 
ошибка 
Имеется 2 
ошибки. 
Имеется 3 и 
более ошибки. 
Зарисуйте 
цветковое 
растение и 
укажите органы 
растений 
Растение 
зарисовано, все 
части растения 
подписаны. 
Растения 
зарисовано, но 
имеются 
ошибки при 
определении 
частей растения. 
Растение 
зарисовано, но 
части растения 
не подписаны. 
Задание вообще 
не выполнено. 
Распределите 
следующие 
растения по 
группам 
Нет ни одной 
ошибки. 
Имеется 1 
ошибка 
Имеется 2 
ошибки. 
Имеется 3 и 
более ошибки. 
. Объясните, 
почему одни 
растения   
называют 
споровыми, а 
другие 
семенными 
растениями 
Четко описал 
отличие 
споровых и 
семенных 
растений 
Знает 
определение 
только одной 
группы 
растений. 
Знает 
определение 
групп растений, 
но не смог 
описать. 
Задание вообще 
не выполнено. 
Формулировка 
вывода. 
Вывод 
сформулирован 
четко, 
соответствует 
цели л/р. 
Вывод 
сформулирован, 
но не имеет 
четкости и 
краткости. 
Вывод 
сформулирован, 
но цели не 
соответствует. 
Вывод не 
сформулирован. 
Норма оценивания. 
«5»   -  28-24 балла 
«4»   -  23-18 баллов 
«3»   - 17-8 баллов 

128 
 
«2»   - 7-0 балла 
Сравнительный анализ мотивации учебной деятельности в экспериментальном классе. 
После внедрения критериального оценивания в экспериментальном классе было проведено 
повторное анкетирование (приложение 3), с целью выявления уровня мотивации к обучению. По 
результатам этого анкетирования можно сказать, что уровень мотивации повысился. 
 
 
Сравнительный анализ качества знаний до и после эксперимента. 
После  четырех  месяцев  внедрения  методики  критериального  оценивания  в  6  «В»  классе 
был  проведен  промежуточный  срез  знаний,  который  показал,  что  качество  знаний  повысилось. 
(Приложение 3) 
Таблица 2. 
Качество знаний до эксперимента 
Качество знаний после эксперимента 
36,4% 
54,5% 
Приложение 3. 
 
 
На основании полученных результатов анализа сделать выводы. 
После  проведённого  эксперимента  можно  сделать  вывод,  что  критериальное  оценивание 
повышает  мотивацию  к  учебной  деятельности  индивидуального    подхода  к  ученику  и    как 
следствие улучшает  качество знаний. 
Для  учителей  критериальное  оценивание  помогает  выстроить  индивидуальную  траекторию  
обучения каждого ученика с учетом его индивидуальных особенностей и способностей. 
Для    учащихся    критериальное  оценивание  помогает  знать  критерии  оценивания  для 
прогнозирования собственного результата обучения и осознания успеха. 
Для родителей критериальное оценивание помогает получать объективное доказательство уровня 
обученности своего ребёнка. 
65%
35%
Результаты анкетирования
"Повысилась ли мотивация 
учащихся?"
да
нет
"5"
"4"
"3"
"2"
до эксперимента
2
6
13
1
после эксперимента
3
8
10
0
2
6
13
1
3
8
10
0
0
5
10
15
Сравнительный анализ итоговых срезов знаний в 
экспериментальном классе.
до эксперимента
после эксперимента

129 
 
 
Актуальность  применения  критериальной  системы  оценивания  в  процессе  обучения 
определяется современными стратегическими задачами образования, необходимостью повышения 
уровня  образования  с  учетом  международных  стандартов  и  современных  требований  к  качеству 
образования,  необходимостью  разработки  единых  требований  к  отметке  и  оценке  учебных 
достижений  учащихся  в  целях  обеспечения  объективности  результатов  обучения  и 
конкурентоспособности выпускников школ Казахстана в мировом образовательном пространстве. 
Анализ результатов участия казахстанских школьников в международных тестированиях  TIMSS,  
PISA  дает  право  говорить  о  необходимости  совершенствования  системы  мониторинга  качества 
образования,  как  приоритетного  направления  образовательной  политики  в  рамках 
Государственной программы развития образования РК на 2011-2020 годы.    
 
Объективность  оценок  при  критериальном  оценивании  подтверждается  дескрипторами,  в 
создании  которых  принимают  участие  ученики,  обсуждением  и  сравнением  оценок.  Данная  
система  оценивания  позволяет  ученику  стать  активным  не  только  в  процессе  обучения,  но  и  в 
оценивании результатов своего обучения. Критериальная система оценивания позволяет учителю 
делать  акценты  на  успехах  ученика,  отмечая  зоны  роста,  выделяя  то,  чему  еще  предстоит 
научиться.  
 
Таким образом, критериальное оценивание учит обучающихся нести ответственность за свое 
обучение. 
 
Список литературы  
 
1.Государственная  программа  развития  образования  Республики  Казахстан  на  2011-2020 
годы.  Указ  Президента  Республики  Казахстан  от  7  декабря  2010  года  №  1118. 
[электронныйресурс]
http://adilet.zan.kz/rus/docs/U1000001118
 
2.Концепция внедрения системы критериального оценивания учебных достижений учащихся 
Автономной 
организации 
образования 
«Назарбаев 
Интеллектуальные 
школы». 
[электронныйресурс]
http://edu.resurs.kz/metod/tehnologiya-kriterialnogo-otsenivaniya-
uchaschihsya
 
3.Система  критериального  оценивания  учебных  достижений  учащихся.  Методическое 
пособие. – Астана: Национальная академия образования им. И. Алтынсарина, 2013.–80с. 
 
Приложение 1 
Анкета до эксперимента 
 
Для учащихся 
1.Нравится ли вам действующая система оценивания? 
да 
нет 
2.Всегда ли вы согласны с оценкой, которую получаете на уроке? 
да 
нет 
3.Хотели бы вы, чтоб система оценивания изменилась? 
да 
Нет 
4.Знаете ли вы критерии оценивания вашей деятельности? 
да 
Нет 
 
Для родителей 
1.Нравится ли вам действующая система оценивания? 
да 
нет 
2.Хотели бы вы, чтоб система оценивания изменилась? 
да 
Нет 
3. Всегда ли вашего ребенка оценивают объективно? 
да 
Нет 
4.Хотели бы вы повысить качество преподавания в вашей школе? 
да 
Нет 
 
 
 
 
 
 

130 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Приложение 2 
 
Дата:________ 
 
Лабораторная работа №1 
Тема: Знакомство со споровыми и семенными растениями. 
Цель:___________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________ 
Применяемое учебное оборудование  материалы: коллекция и гербарные материалы 
кукушкина льна, папоротники, сосны обыкновенной, пастушьей сумки, томатов. 
Ход работы: 
І. Заполните пропуски в тексте 
1.  Часть  тела  организма,  которая  имеет  определенное  строение  и  выполняет  одну  или 
несколько функций называется _______________.  
2. Органы, предназначенные для размножения называются ________________.  
3. Органы, обеспечивающие рост растению называются ___________________.  
4. От латинского вегетативус переводится, как _________________.  
5. От латинского генераре переводится, как ____________________. 
ІІ. Заполните таблицу, вписав цифры в соответствующую графу 
1. Цветок   2. Лист   3. Корень   4. Плод   5. Стебель   6. Семья 
 
  
  
  
ІІІ. Зарисуйте цветковое растение и укажите органы растений 
 
IV. Распределите следующие растения по группам 
1. Сосна сибирская             4.Ель обыкновенная                      7.   Шиповник                
2.Папоротник.                     5.Мох- сфагнум                              8. Хвощ полевой 
 3. Кукушкин лен                6. Тюльпан Грейга             
 
 
 
 
Для учителей 
1.Нравится ли вам действующая система оценивания? 
да 
нет 
2. Всегда ли вы комментируете оценки учащихся? 
да 
нет 
3.Знаете ли вы что такое критериальное оценивание? 
да 
нет 
4.Бывают ли у вас разногласия с учащимися по поводу выставления 
оценки? 
да 
нет 
5. Применяете ли вы на уроках критериальное оценивание? 
да 
нет 
Вегетативные органы 
Генеративные органы 
 
  
Споровые растения 
Семенные растения 
  
  
87%
13%
Результаты анкетирования
"Нужно ли менять систему оценивания?"
да
нет

131 
 
V. Объясните, почему одни растения   называют споровыми, а другие семенными 
растениями______________________________________________________________________
________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________ 
 
ВЫВОД:   
В ходе лабораторной работы мы 
________________________________________________________________________________ 
                                                                                                                                       Оценка: 
                  
Приложение 3. 
Анкетирование после эксперимента 
Для учащихся 
1.Понравилась ли вам новая система оценивания? 
да 
нет 
2.Всегда ли вы согласны с оценкой, которую получали на уроке? 
да 
нет 
3.Хотели бы вы, чтобы новая система  оценивания осталась? 
да 
Нет 
4.Повысилось ли у вас качество знаний? 
да 
Нет 
 
Для родителей 
1.Довольны ли вы новой системой оценивания? 
да 
нет 
2.Хотели бы вы, чтобы новая  система оценивания осталось? 
да 
Нет 
3. Помогает ли новая система  оценивания объективно оценивать вашего 
ребенка? 
да 
Нет 
4.Повысилась ли мотивация у вашего ребенка? 
да 
Нет 
 
Для учителей 
1.Довольны ли вы новой системой оценивания? 
да 
нет 
2.Существует ли необходимость комментирования  оценок  учащихся? 
да 
нет 
3.С удовольствием ли учащиеся посещают ваш урок? 
да 
нет 
4.Бывают ли у вас разногласия с учащимися по поводу выставления 
оценки? 
да 
нет 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
65%
35%
Результаты анкетирования
"Повысилась ли мотивация учащихся?"
да
нет

132 
 
АВТОРЛЫҚ БАҒДАРЛАМА « ҚЫЗЫҚТЫ ГРАММАТИКА» 
 
Зикирина А.С. 
Атамекен  ауылы ОМ   
қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімі 
Бурабай  ауданы, Ақмола облысы 
 
Бірде  сіз  баға  деген  ұғым  жоқ  әлемде  дүниге  келдіңіз  деп  есептеңіз. 
Яғни,материалдық  жағдай  (еңбегіңіз  үшін  жалақы  мен  сыйақы  бағаланбаған,  әрине  сол 
сияқты  мектепте  де  оқушы  білімі  бағаланбайды.  Елестеттіңіздер  ме?  Ешкім  айналадағы  
сұлулыққа  тамсана  қарамайды,  мереке  кезінде  еңбегіңіз  бағаланып  сыйақы  мөлшері  
тағайындалмайды,  жалақыңыз  да  елеусіз  (  себебі  сіздің  материалдық  жағдайыңыз    -  сіздің 
еңбегіңіздің  бағасы  емес  пе?  Сіз  өз  істеріңізді    және  қоршаған  адамдардың  іс-әрекеттеріне 
баға бере алмайсыз. Ал оқушылар болса сынып журналындағы «бестік» пен «екілік» туралы 
мүлдем ұмытады.  
 Сіз  «Бұл  мүмкін  емес!»дейсіз  және  де  сіз  дұрыс  айтасыз.  Бағасыз,  бағалаусыз 
өмірімізді елестету мүмкін емес сияқты.  
Сондықтан    ДЖЕЙМС  «Адамзат  табиғатының  терең  қасиеттерінің  бірі  адамдардың  
өз дәрежесінде бағалануына деген құштарлық  болып табылады».... деген екен. 1 слайд.  
Сол  себепті  оқушының  білім-білік  деңгейінің  дұрыс  бағалануына  шығармашылық 
зертханасы  қалыптасқан  әрбір  жағашыл  мұғалім    жайбарақат  қарамасы  анық.  Білім 
сапасының  дәлелі  болуға  септігін  тигізер  деген  үмітпен  «Қызықты  грамматика»  авторлық 
бағдарламасын құрастырдым.  
Озат  педагогикалық  тәжірибе  сөзін  түрліше  түсінеміз.    Кең  мағынада  озат 
педагогикалық тәжірибе  - мұғалімнің шеберлігінің жоғары деңгейі,  тұрақты педагогикалық 
нәтиже беретін оқыту және тәрбие тәжірибесі. Мұғалімнің тәжірибесінде жаңалық болмауы 
мүмкін,  бірақ  ол  ғылымда  белгілі  принциптерді,  әдістерді  табысты  түрде  қолданып,  басқа 
мұғалімдерге 
үлгі 
болып, 
озат 
тәжірибесі 
басқа 
мектептерге 
таратылады. 
Педагогикалық  озат  тәжірбиенің  тар  мағынасы:  шығармашылық  ізденіс,  жаңалығы  бар 
тәжірибе, жаңашылдардың тәжірибесі. Мұндай педагогикалық тәжірибе өте құнды, себебі ол 
мектеп  тәжірибесіне  жаңалық  енгізеді.  Сондықтан,  бірінші  кезекте  осы  тәжірибені  талдап, 
баға беріп, тарату керек. Жай шеберлік пен жаңашылдық арасындағы айырмашылықты көру 
қиын,  себебі  мұғалім  ғылымда  белгілі  принциптер  мен  әдістерді  қолданып,  қол  жеткен 
жетістіктермен шектелмейді, жаңа әдістерді қолданып, немесе ескі әдіс-тәсілдерді тиімді етіп 
үштас-тырып,  бірте-бірте  жаңашыл  болады,  олай  болса  кез  келген  жақсы  тәжірибені 
мектептің тәжірибесіне  енгізуге  болады,  біраң  жаңашыл  мұғалімдердің  іс-тәжірибесін  жан-
жақты талдап, қорытындылап, тарату керек. Озат педагогикалық тәжірибенің белгілері, оған 
қойылатын  талаптар.  Бірінші  белгісі  –  қоғам  дамуының  бағытына,  әлеуметтік  сұранысқа 
сәйкестігі.  Озат  мұғалімдер  мен  білім  беру  ұйымдарының  қызметкерлері  өмір  талаптарына 
сай  жұмыс  істеп,  педагогикалық  процесті  жетілдірудің  тиімді  жолдарын  табады. Ал  мен  
болсам  осы  сұраныстан    «Қызықты  грамматика»  авторлық  бағдарламасын  құрастырдым.  
Озат  тәжірибенің  екінші  белгісі  –  педагогикалық  қызметтің  тұрақты,  жақсы  нәтижелері. 
Педагогикалық  "өнім"  -  оқушылардың  білім,  іскерлік,  дағдыларының,  жалпы  дамуының, 
тәрбиелілігінің деңгейі. 
Білім  сапасы  оқушылардың  байқампаздығынан,  талдау,  жинақтау,  абстракциялау 
іскерлігінен,  оқу  материалымен  жұмыс  істеу  жолдарын  анықтаудан,  іс-әрекеттің  жүйесін 
белгілеуден, өз іс-әрекетін бақылап, оған керек жағдайда түзетулер енгізуінен көрінеді.Осы 
ретте  мен  бағдарлама  аясында  толық  ,яғни,  34  сабақтың  жоспарын  құрастырып  шықтым.  
Озат тәжірибенің үшінші белгісі - оқыту, тәрбие, дамуда тұрақты, жақсы нәтижелерге жету 
үшін  мұғалімдер  мен  оқушылардың  өз  күштері  және  құралдарын  орнымен  жұмсауы. 
Бағдарлама  құралы  ретінде  «Қызықты  грамматика»    бағдарламасына  оқушының  жұмыс 
дәптерін  құрастырып  шықтым.  Оқушыларға  шамадан  тыс  қосымша  тапсырмалар  беріп, 

133 
 
басқа пәндерді меңгеруге зиян келтіріп, білім сапасын көтеретін тәжірибе озат тәжірибе деп 
есептелмейді. 
Жаңалық  -  озат  тәжірибенің  төртінші  белгісі.  Педагогикалық  озат  тәжірибе  оқу-тәрбие 
жұмысын үнемі дамытып және жетілдіріп отырады. 
Ұсынылып отырған  «Қызықты грамматика» авторлық бағдарламасы         5 -    
сыныптағы  қазақ тілінің  бағдарламалық мазмұнын тереңдетіп меңгертуді  көздейді. 
Білімнің беріктігін қамтамасыз ету үшін, баланың шығармашылық қабілетін дамыта түсу 
үшін, оқушының дарындылығын тану үшін қазақ тілі пәнінен логикалық тапсырмаларға баса 
назар аударылды. 
Бұл  курсты  жүргізудегі  мақсатым-  бастауыш  сыныпта  алған    білімін  еске  түсіре 
отырып,  жаңа  берілген  тарауларды  сабақтастыру  арқылы  үйрету,  тәжірибе  мен  теорияны 
біріктіру  арқылы  білімді  нығайту,  оқушының  жас  және  психологиялық  ерекшеліктерін 
ескере  отырып,  баланың  сөйлеу  әдебі,  сөз  мәдениеті,  ауызша  сөйлеу  және  жазба 
мәдениетінің өзара сабақтаса үндесуіне ерекше мән беру. 
Әрбір  тарау  бойынша  сынақ  тапсырмалары  алынып,  өзін-  өзі  тексеру  жұмыстары, 
тапсырмалар, өлең шығару, тілдік талдау жұмыстары т.б. қамтылған.Курстық бағдарламада 
теориялық білімді ғана меңгеріп қоймай, сонымен қатар оқушы шығармашылық қабілетін де 
шыңдай  алады.  Сондықтан  да  болашақта  өз  елінің  дарынды  да  салауатты,  білімді  қазақ 
жастарына берер пайдасы аса зор.  
5-  сыныптың  қазақ  тілі  оқулығын  жетілдірілген  бағдарлама  бойынша  қайта 
құрастыруда  оқулықта  қойылатын  талапты  негізге  ала  отырып,  онда  қамтылған  тілдік 
материалдарды  бөлім,  тарауға  бөлу,  оларды  ішінара  тақырыптармен  беру  материалдардың 
ауыр,  жеңіл  болуына,  көлеміне  қарай  сараланып,  олар  бір-  бірімен  байланыста  өзара 
сабақтастығы  мен  орналасу  жүйесінің  өзіндік  заңдылықтарына  сай  құрастырылды. 
Оқушының  ой-  өрісін,  дүниетанымын  кеңейту,  тіл  ширату,  тіл  ұстарту,  тіл  мәдениетін 
арттыру  жұмыстары  және  түрлі  дидактикалық    материалдардың  сұрыпталуы,  тәрбиелік 
жақтары негізгі талапқа сай орналастырылды. 
 
Бастауыш сыныпта бала толық жақсы- жаманды түсініп, сол алған  білімдерін нағыз 
пән  ретінде  игеру  5-сыныптан  басталады.Сондықтан  бұрынғы  оқытып  келген  бағдарлама 
материалдарының орналасуында біршама өзгерістер енгізіледі. 
5-  сыныпқа  арналған  «Қазақ  тілі»  оқулығының  материалдары  бастауыш  сыныпта  берілген 
білімді еске түсіру,оларды әрі қарай жүйелеп кеңейту,толықтыру, тереңдете түсу мақсатында 
қарастырылды. 
«Тіл-  аса  маңызды  қатынас  құралы»  деген  кіріспеден  мұғалім  қарым-  қатынасқа  түсетін 
құрал- тіл екендігі жайлы түсіндіріп, оқушының тіл жөніндегі  ой- өрісі мен дүниетанымын 
кеңейту.  
Бүгінде  қазақ  тілін  тереңдете  оқыту  заман  талабына  айналып  отыр.  Мұндай  талап 
баланың болашақта тілге деген құрметінің зор болуына, ұлттық- рухани тәрбиеленуіне үлкен 
әсерін тигізетіні сөзсіз. Өйткені мұндай тәрбие ана тілінің ғасырлар бойы сақталған шежірелі 
қасиетінде. 
Курстың мақсаты: 

 
бастауыш  сыныпта  алған    білімін  еске  түсіре  отырып,  жаңа  берілген  тарауларды 
сабақтастыру арқылы үйрету 

 
тәжірибе мен теорияны біріктіру арқылы білімді нығайту 

 
оқушының жас және психологиялық ерекшеліктерін ескеру 

 
баланың  сөйлеу  әдебі,  сөз  мәдениеті,  ауызша  сөйлеу  және  жазба  мәдениетінің  өзара 
сабақтаса үндесуіне ерекше мән беріп отыру 

 
қазақ тілінің жан- жақты пәнаралық байланыстылығы арқылы тұлғаның бағытталуына 
көмек  беру  көне  түркі  ескерткішіндегі    жазбаларының  ұлттық  құндылықтарын 
түсіндіру. 
Негізгі   міндеттері: 

134 
 
-  Оқушылардың грамматика ерекшеліктерін дұрыс пайдалану арқылы өздік, шығармашылық 
жұмыстарды орындауға жұмсалуына мән беру; 
- оқушылардың қызығушылығын көтеру, дүниетанымын кеңейту, ой-өрісін қалыптастыру; 
-дүниежүзілік  халық  мәдениетінің  құндылығын  меңгеру  арқылы  мәдениетті  жеке  тұлғаны 
тәрбиелеу; 
- оқушылардың тіл мәдениетін дамыту, олардың өзара тіл байлығын кеңейту үшін бағдарлау; 
-   іс-қағаздары  үлгілерін  сауатты  жазуға  дағдыландыру,  жазба  тіл  мәдениетін 
қалыптастыру;                
-  оқушының пікірталас мәдениетіне баулу; 
- шешендікке мүмкіндік туғызу; 
Оқушының дайындық деңгейіне қойылатын талаптар: 
-
 
әдеби тілдің жазу мен сөйлеудегі мәнін білу; 
-
 
жазба әдеби тіл мен сөйлеудегі мәнін білу; 
-
 
мәтіндегі сөйлемнің байланысын тану; 
-
 
идеясын ашу; 
-
 
лексиканың тіл білімі салаларымен байланысын орнын ажырата алу 
-
 
ауыспалы мағынадағы сөздердің қолданылуын, өзара ерекшелігін тану; 
-
 
синоним, антоним, омонимнің ерекшелігін, байланысын аңғарту; 
-
 
тұрақты сөз тіркесі мен мақал- мәтелдің мәнін дұрыс ажырату, сөйлеу мәдениетімен 
бірлігін білу 
-
 
диалект сөздердің тіл мәдениетіне қатысын, пайда болу жолы мен рөлін білу; 
-
 
көнерген сөздер мен этнолингвистиканың арақатынасын саралау; 
-
 
термин ұғымын дәл атап, ғылыми стиль талаптарына сай қолдана алу 
-
 
неологизм сөздердің жасалу жолы мен дұрыс  қолданылуын түсіну; 
-
 
дыбыстың  фонемалық  қасиетін  білу,  сөздің  лексикалық  мағыналары  мен  дыбыстың 
өзара байланыстылығын  түсіну; 
-
 
дыбыстың іштей жіктелуін білу, оларды артикуляциясына қарай ажырата білу; 
-
 
қазақ тілінің халықтық сипатын танытатын тілдегі дыбыстық үйлесім мен үндестіктің 
тіл мәдениетімен байланысын ұғыну, орынды пайдалану; 
-
 
қазақ әліпбиіндегі төл дыбыстар мен орыс тілінен енгенидыбыстардың емлесін ұғыну 
-
 
сөздің жасалу жолдарын бір- бірінен ажырата алу; 
-
 
негізгі, туынды сөздердің ерекшелігін білу, олардың сөз талаптарына қатыстылығын 
игеру; 
-
 
(бірігу,  тіркесу,  қосарлану)  аналитикалық  жолмен  жасалған  жаңа  сөздердің 
мағыналық тұтастығына көз жеткізу; 
-
 
сөз қолдану мәдениетіне бағытталған жазба жұмыстарын жүргізу, дағдыларын игеру; 
-
 
 оңайдан қиынға қарай талдау, жүйелеу, саралау, нақтылау; 
Күтілетін нәтиже: 
-
 
өздігінен шешім қабылдап, өз шешімінің нәтижесін бағалай алады; 
-
 
сөздерді мақсатқа, негізгі ойға, мазмұнға сәйкес өз бетінше талдап қолдана алады; 
-
 
сөздік қорын өз бетінше толықтырады; 
-
 
оқу материалдары бойынша (диалог, сұхбат, әңгіме, инсценировка, пікір алмасу т.б.) 
қажетті дағдыларды меңгереді. 
Пәнаралық байланыс 
1.
 
Қазақ әдебиеті 
2.
 
Қазақстан тарихы 
3.
 
Бейнелеу 
4.
 
Орыс тілі 
Курсты ұйымдастыру формасы: лекция, семинар, тәжірибелік, интербелсенді сабақ. 
Курстардағы тарауларды аяқтау формасы 
1. өзін- өзі тексеру диктанты 
2. тіл ұстарту 

135 
 
3. тест тапсырмалары 
4. фонетикалық, лексикалық, морфологиялық, синтаксистік талдаулар. 
Оқушының оқу жүйесін бағалау әдісі 
-
 
ауызша сұрақ- жауап; 
-
 
мәтін бойынша жеке топпен ұжымдық талдау жұмысы 
-
 
тест жұмыстары; 
-
 
бақылау диктанты; 
-
 
тіл ұстарту; 
-
 
тілдік талдау; 
-
 
сынақ жұмыстары; 
-
 
диалог; 
-
 
мазмұндама; 
-
 
өздік жазба жұмыстары; 
       Шығармашылық жұмыс: 
-
 
мәнерлеп оқу; 
-
 
рөлдерде ойнау; 
-
 
өлең шумақтарын құру; 
Ұғымды ақпарат  
  Сөзжасам, құрастыру, құру, талдау жасау, лексикалық мағына, жалғастыру, анықтау, 
жүйелеу, бір мағыналы сөз, көп мағыналы сөз, тура мағыналы сөз, ауыспалы мағыналы сөз, 
сызу,  айырмашылығы,  салыстыру,  тыныс  белгілері,  ұғым,  түсіндіру,  ажырату,  қосымша, 
тасымалдау,  тексеру,  ерекшеліктер,  буынға  бөлу,  ілгерінді  ықпал,  кейінді  ықпал,  ырғақ, 
ойтолғау, сипаттама.  
«Қызықты грамматика»авторлық   бағдарламасы 
(таңдау курсы аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат) 
 
І тарау. Ана тілінің қызметі. Әдеби тіл мен мәтін. 
ІІ тарау. Лексика. Сөздердің қолданылу өрісі.  
ІІІ тарау. Фонетика 
ІV тарау. Сөзжасам. Тіл мәдениеті 
Берілген  тапсырмаларды  орындауда оқушылар өз беттерімен ізденеді, оқушының ой  
өрісін  кеңейтіп  есте  сақтауын  дамытады,  байқағыштығын  қалыптастырады,  эвристикалық 
қабілеті шыңдалады. Оқушының өзіндік пікір айтып оны қорғай білуіне мүмкіндік жасалады. 
Теориялық  білімдерін  кеңейтіп,  оны  практикада  қолданылуына    ықпал  етеді. 
Логиканың  дамуы  өздігінен    ізденіп    жұмыс  жасауына  мүмкіндік    береді.  Логикалық 
тапсырмалар оқушының интеллектуалдық деңгейін көтереді.  
«Логикалық тапсырмалар» оқушының жас ерекшелігін ескере отырып құрастырылды. 
Оқушылар  тіл  заңдылықтарын  зерделеп,  қолдана  білуге,  ауызекі  сөйлеу,  ойын 
жазбаша бере білу біліктерін, каллиграфиялық дағдыларын тиімді меңгереді. 
«Қызықты  грамматика»  дәптеріндегі  тапсырмалар  ой-өрісті  кеңейтуге,  естігенді 
жадында  бекітуге,  көре  білуге  үйренуге,  байқағыштыққа,  білімді  тиянақтап  отыруға,  
қиялдауға, іздену арқылы зерттеу жұмысына үйретеді.   
Дидактикалық 
тапсырмаларды 
орындау 
кезінде 
оқушылар 
ізденгіштікке, 
тапқырлыққа,  шығармашылықпен  жұмыс  істеуге  дағдыланады.  Оқушылардың  болашақта 
жан-жақты дамыған, іскер, білімді, мәдениетті, еңбексүйгіш азамат болып дамуына ең басты 
жауапкершілік  мұғалімге  жүктеледі.  Сондықтан  осы  міндетті  дұрыстап  атқару  жолында 
маңдай  терін  аямай  төгу  -  әр  ұстаздың  міндеті. Дәптерде  оқушылардың  оқуға  деген 
қызығушылығын арттыруға және пән бойынша игерген білімдерін бекітуге арналған жұмыс 
түрлері  мен  тапсырмалар  берілген. Оқушыларға  арналған  «Жұмыс  дәптерінің»  басты 
мақсаты – оқушыларды өз бетінше еңбектене отырып, өзінің ойын тұжырымдап, қорытынды 
жасауға  үйрету. Олар  сабақты  түсіндіру,  пысықтау  барысында  және  үйге  тапсырма  ретінде 

136 
 
беріледі.«Жұмыс  дәптерін»  пайдалану  барысында  оқушыларда  көптеген  біліктер 
қалыптасады: 
1.
 
Әр  түрлі  суреттерді,  кестелерді  толтыру  арқылы  оқушылар  оқулықтан  алған  білімдерін 
молайтады. 
2.
 
Әр  түрлі  сұрақтарға  жауап  беріп,  көп  нүктенің  орнына  жауап  жазу,  кестені  толтыру 
арқылы білім деңгейі жоғарылап, белгілі бір қорытындыға келеді. 
3.
 
Берілген  тапсырмаларды  орындау  барысында  оқушының  ойлау  қабілеті  дамып,     пәнге  
деген қызығушылығы артады. 
 Мұғалім материалды алған білімді бекітуге де, сонымен қатар   оқушылар білімін тексеруге 
де пайдалана алады. 
Бір дана: «Оқушы – ол  толтыруды қажет ететін қан тамырлары емес,  ол – жандыруды қажет 
ететін  от.  Ал  отты  кеудесінде  оты  барлар  ғана  жаға  алады»  деген  екен.  Мұғалім    бүгінгі 
күнің ертеңгіге ұқсамайтын, әр секундың ізденіске, қызыққа толы, ал жалқаулыққа, ренішке, 
іш пысуға уақыт жоқ таңғажайып мемлекетте өмір сүреді. Әр уақытта да қоршаған ортасына 
қызықты және  идеялар мен ойлардың қозғаушы күші  ролін атқаруы керек. Ылғи да асығыс, 
қолы бос емес. Сондықтан мұндай елде тек мықтылар, шыдамдылар, жауапты, ең мейірімді, 
қызықты  және  жарқын  адамдар  ғана  өмір  сүреді.  Егер  сен    от  бере  алмасаң,  онда  өзіңді 
немесе жұмысыңда бір нәрсені өзгертуің керек. Себебі бұл ерекше мемлекет. Бұл – мектеп! 
Бұл мемлекеттің тұрғындары – балалар. Сені мұндай болуға олар мәжбүрлейді және  де мен 
оларға  сол үшін ризамын. 
«Сабақ аяқталды»,- деймін оқушыларыма, ал менің сабағымның жалғасы әлі бар. Мен 
күнде, күн сайын оқуымды жалғастырудамын!    
 
 

жүктеу/скачать 4,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: