37
педагогикалық даярлық жүйесін теориялық негіздеу және ғылыми-әдіснамалық
қамтамасыз ету бағытында жұмыстар жүргізген. Ғылыми зерттеу жұмысы
барысында
университет
жағдайында
студенттерді
психологиялық-
педагогикалық даярлау жүйесінің әдіснамалық және теориялық сипаттамасын
және студенттердiң зияткерлiк әлеуеті тиімді
қызмет атқару мен жетілдіру
мақсатында оның тиiмдi жұмыс жасауының және дамытуының шарттарын
анықтайды [138].
Зияткерлік әлеует - бұл тұлғаның және қоғамның қажеттіліктері мен
қабілеттеріне сүйенетін мәнді әлеуеті
156].
Зияткерлік әлеует - мемлекеттің, саланың, тұлғаның зияткерлік,
шығармашылық қорының, мүмкіндіктерінің,
даму деңгейінің кешенді
сипаттамасы
157
.
Зияткерлік әлеует - бұл тұлғаның қабілеттеріне сәйкес тұрақты
теңгерілген деңгейін қамтамасыз ету мақсатында бойындағы бар
дайындықтың, мүмкіндіктердің, қабілеттерінің жиынтығы
158
].
Зияткерлік әлеует - бұл тұлғаға тұрақты біркелкі ӛміртіршілігін
қамтамасыз ету мақсатында оған әрекет етуге мүмкіндік беретін
дайындығының, мүмкіндігінің және қабілеттерінің жиынтығы
159].
Зияткерлік әлеует ұғымының тӛңірегіндегі барлық зерттеулердегі ортақ
мән-тұлғаның жалпы және жеке ресурсы: жеке-психологиялық және тұлғалық
қор жүйесі.
Ғылыми зерттеулерді теориялық-әдіснамалық
талдау негізінде біздің
зерттеу мақсатына байланысты басты зерттеу категорияларын басшылыққа ала
отырып зияткерлік әлеуеттің баламасын ұсынамыз.
Зияткерлік әлеует – тұлғаның іс-әрекетінің табыстылығын қамтамасыз
ететін тапқырлық, қиылыстыру қабілеттілігі, дивергенттік ойлау,
ассоциация
еркіндігі, мотивация және зияткерлік бағыттылық қорынан құрылатын
ӛзгеріске бейім психологиялық құрылым.
Ұсынылған анықтаманы іске асыруда зияткерлік әлеует адамның білімі,
дәйектеуі, психологиялық және моральдық қабілеттері саласымен ғана
шектеліп қоймайды, сондай-ақ:
-
білім жүйесінің болуын;
-
жиналған ақпараттардың негізінде міндетті шешу қабілетін;
-
дәстүрлі
емес
жағдайларда
мәселені
шешуде
моральді-
психологиялық тӛзімділігін, табандылығын;
-
ақпараттар ағымынан қажетті білімді таңдауын,
оқу мен тәрбие
ісіне қатысты тұжырымдарды дәйектеу қабілеттілігін, оларды жүзеге асыру
тәртібін анықтау дағдысын талап етеді.
Оқу-тәрбие үрдісінде зияткерлік әлеует келесі жайттардың:
1.
зияткерлік әлеуетті тұтынушы субъекттің (білім беру ісінде
оқытушы, студент),
2.
зияткерлік әлеуетті дамытуға ықпал ететін нысандардың (оқулық,
студент, оқушы, т.б.),
38
3.
студент пен оқытушы арасындағы зияткерлік әлеуетті теңестіретін
құралдар, тәсілдер, механизмдердің,
4.
оқу-тәрбие үрдісінде зияткерлік ықпалдастықты жетілдіруге
мүмкіндік жасайтын субъект пен объект
арасындағы кері байланысты
қалыптастыратын талаптар мен мүмкіндіктердің болуын талап етеді.
Сонымен, зияткерлік әлеует білім мен іскерліктің, дағды мен дәйектеудің
даму деңгейлері, дәрежелері және оларды адамның практикалық қызметінде
жүзеге асыру қабілеттері.
Достарыңызбен бөлісу: