ГУМАНИТАРНЫЙ
208
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
ӘОК 378.147.2.811.112.2
ІСКЕРЛІК ОЙЫНДАР АРҚЫЛЫ ОУШЫЛАРДЫ ДИАЛОГТЫҚ,
МОНОЛОГТЫҚ СӨЙЛЕУГЕ ҮЙРЕТУ
Әуезова Г.Қ.
Талдықорған қаласы, Қараблақ кенті, Ш. Уәлиханов атындағы орта
мектептің бірінші санатты ағылшын тілі мұғалімі
В статье рассматриваются некоторые особенности обучения английскому
языку по методу диалоговое обучения. Автор статьи показывает развитие
креативного мышления, совершенствование творческих возможностей при
применении данного метода у учащихся.
The article deals with some features of teaching English with the method of
dialogue teaching. The author of the article shows the development of creative thinking,
implementation of creative opportunities in using the method in schoolchildren.
Мақалада диалогтік оқыту әдісі бойынша ағылшын тілін оқытудың кейбір
ерекшеліктері қарастырылған. Мақала авторы креативті ойлайды дамытуды, осы
әдісті қолдану кезіндегі білім алушыларда шығармашылық мүмкіндіктерді
жетілдіру көрсеткен.
Кілт сөздер: шығармашылық ойын, диалогтік сөйлеу, шығармашыл ойлау.
Бүгінгі таңда елімізде жүріп жатқан әлеуметтік – экономикалық өзгерістер
жалпыға бірдей білім беретін орта мектептерден әлемдік өркениеттің барлық
талаптарына сай келетін, парасатты, бәсекелестікке бейім жастарды тәрбиелеп
дайындауды талап етуде. Бұл міндет Отанымыздың келешек дамуымен, әлемнің
алдыңғы қатарлы елдер қатарына қосылуымен, қазіргі мектеп оқушыларының білім
дәрежесімен, шығармашыл ойлай алу қабілеттерімен сабақтаса орайласады. Осыған
орай білім беру салаларындағы оқыту мен тәрбиелеу үрдісінде жас буынның
өзгермелі дүние жағдайында өздігінен шешім қабылдай алу, өз пікірлері мен
көзқарастарын еркін айта алу, оны қорғап, дәйектей білу дағдыларын дамытуға жол
ашатын жаңа технологияларды кеңінен қолдануға басымдылық берілуде.
Міне, осы тұрғыдан келгенде шығармашылық ойындарды оқыту үрдісінде
тиімді қолдану жолдарын жан-жақты қарастыру бүгінгі күннің талабымен толық
үндесіп жатқан өзекті мәселе болып саналады.
Г. Спенсер ойын балалардың ағзасындағы басы артық энергияның әсерінен,
күшінің тасуынан пайда болады деп түсіндіреді [1].
И. Хейзинга ойынды бүкіл мәдениетке, өнерге теңеп, оған поэзияны, би
өнерін, салт-дәстүрлердің барлығын енгізеді [2]. Неміс философы И.Кант ойынды
қоғамға тән құбылыс ретінде танып, Г.Спенсердің көзқарасын ұстанады [3]. Г.М.
Мейес ойынның когнитивтік және эмоциональдық аспектілерінен басқа оның
әлеуметтік аспектісін айқындаған. Балалардың ойынына жолдастары, ата-аналары,
мұғалімдер мен ойыншықтары әсер ететіндігін дәлелдеген. Үш аспектінің ішінде
әлеуметтік (қоршаған орта) аспектісі басым деп тұжырымдаған [4 ].
Оқушылардың сабаққа деген қызығушылығын, белсенділігін арттыруда
шығармашылық
ойындардың
қызметі
зор
екендігі
белгілі.
Дегенмен,
шығармашылық ойындарды ретсіз, орынсыз пайдалана беруге болмайды. Дұрыс,
орынды пайдаланылған шығармашылық ойындар ─ оқушыларды сапалы оқыту мен
тәрбиелеуде қолданылатын тиімді тәсілдердің бірі. Ойын барысында оқушылардың
тілдік фактілердің ерекшеліктеріне назар аударып, олардың белгілерін есте сақтау
қабілеттері жетіледі, өзіндік ойлау қабілеттері дамиды, оқуға деген қызығушылығы
209
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
артады. Шығармашылық ойындарды ойнау барысында оқушылар жаңа білімді жеңіл
меңгереді. Сабаққа енжар қарайтын оқушылардың өзі ойын барысында сабаққа
белсене қатысып, белсенді оқушылардың қатарын көбейтеді.
Сабақта қолданылған шығармашылық ойындар сабақ мақсатына қарай
мынадай түрлерге бөлініп қарастырылды:
1.Тапқырлық ойындар;
2.Ізденімдік ойындар;
3.Рөлдік ойындар;
4.Іскерлік ойындар.
Соның ішінде бүгін қарастырып отырған мәселе іскерлік ойыдар.
Л.Г.Вишнякова іскерлік ойындар туралы былай пайымдайды: «Деловые игры
– один из самых эффективных методов активизации познавательной деятельности
учащихся, но он не должен рассматриваться изолированно от других методов
обучения» [5].
Іскерлік ойындар оқушыларды үнемі өз ой-тұжырымын дәлелдеуге, дұрыс
шешім қабылдауға үйретеді. Өзінің де, өзгенің де ісіне баға беруге дағдыландырады.
Ағылшын тілі сабағында іскерлік ойындар мынадай мақсаттарда қолданылды:
1. Оқушылардың диалогтық сөйлеу әрекетін жетілдіру;
2. Шәкірттердің монологтық сөйлеуін дамыту;
3. Оқушыларды өз пікірін дәлелдеуге, ойын жинақтап айтуға дағдыландыру;
4. Оқушылардың әдеби тілде сөйлеу дағдысын жетілдіру;
5. Түрлі жағдаяттарда тілдік қарым-қатынасқа еркін түсуге үйрету;
6. Балалардың тіл мәдениетін жетілдіру;
7. Оқушылардың тілін дамыту.
Іскерлік ойындар ─ оқушылардың сөйлеу қабілеттерін жетілдіретін,
дамытатын тиімді тәсіл. Сабақ барысында іскерлік ойындарды қолдану арқылы
оқушыларға сөйлеу үлгілері, сөйлеудің әдеби нормалары меңгертіледі. Мұндай
ойындар оқушылардың жасқаншақтық, ұяңдық қасиеттерін жойып, оның қиялына
ерік береді. Белгілі бір рөлге енген оқушы сол кейіпкерге тән қимылдар көрсетіп,
кейіпкерлерге тән сөйлеу нормаларын игеруге тырысады. Мұнда оқушының сөйлеу
тілі екі формада жүзеге асады. Біріншісі, диалогтік сөйлеу, яғни тілдік қарым-
қатынас барысында екі адамның тікелей қатынас жасап, бір-бірімен көзқарас, ой-
пікір алмасуы. Диалогтық сөйлеудің негізгі ерекшеліктеріне, біріншіден, диалогтың
екі немесе одан да көп адамның арасында өрбуі; екіншіден, диалогқа қатысушы
адамдардың бірде тыңдаушы, бірде сөйлеуші болып кезекпе-кезек олардың
арасындағы рольдердің алмасып отыруы; үшіншіден, диалог барысындағы
ақпараттардың жеткізілу жағдайы және оларды қабылдау ерекшеліктері;
төртіншіден, пікір алмасушылардың алынған ақпаратқа, хабарға деген көзқарастары,
реакциясы және оны жеткізудегі бет-әлпеті, қимыл-қозғалысы жатады. Сонымен
қатар жеткізілетін ақпараттық хабардың аяқ асты туындап, тілдік қатынасқа түсуі де
диалогтық сөйлеудің негізгі белгілерінің біріне жатады.
«Диалогтік оқыту» модулі бір жағынан қызықты болса, екінші жағынан
барлық мән-жайын түсінуді қажет ететін модульдердің бірі. Оқу үрдісіне
оқушылардың барлығы белсенді жұмыс жасауын қамтамасыз ету үшін белсенді
оқыту әдістерін кеңінен қолдану керек. Мысалы: рқлдқк ойындар, қадамды сұхбат,
постер т.б.. Бұл әдістер сыныптағы барлық оқушыларды әрекетке тартып, ұжымда
жұмыс жасауға үйретіп, тілдік қарым-қатынас орнатуға септігін тигізеді.
«Сұрақ қою қайтадан сұрақ қою» әдісінің негізгі мақсаты – бір-бірімен ой
бөлісу арқылы өз білімдерін жетілдіру жұмысымен айналысу. Жаттығу барысында
оқушылар кез келген сұрақ қоя отырып, менде осы тақырып бойынша қандай ойлар
мен ұстанымдар бар? Бұл жұмыс мен және менің құрбыларым үшін қаншалықты
210
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
маңызды? т.б. сұрақтарға жауап бере отыра қандай мәселелерді игергенін, игеру
жолында қандай қиындықтар туындады, оларды қалай мен шешу керекпін? деген
сұрақтар төңірегінде берілген уақыт ішінде жекелей ой қозғап өзара ой бөлісу
арқылы тілдік қарым-қатынас орнатады. Сондай –ақ осы жұмыс арқылы
оқушыларды өздігінен, жұппен және ұжыммен жұмыс атқаруға үлкен септігін
тигізіп, жұмысқа белсенді қатысуына мүмкіндік береді.
Постер құрып, оны қорғау арқылы диалогке қатысушылардың мысалы,
сөйлеуші әрбір сөзін түсінікті етіп, мәнерімен сөйлеу, дұрыс сұрақ қоя білу, ал
тыңдаушы – айтуға мүмкіндік беру, жақсы тыңдаушы бола білу керектігі мен
шыдамдылықпен таныту керектігін жайында түсініп, ой қозғауға жетелейді.
Диалогтік оқыту барысында әңгімелесудің оқу-танымдық, тілдік-дамытушылық,
әлеуметтік-бағдарлаушы міндеттері қамтылуы маңызды болып табылады.
Оқушылардың тақырыпты түсінуіне қол жеткізу үшін мұғалімдер
қолданылатын сұрақтардың екі түрі: «төмен дәрежелі» және «жоғары
дәрежелі» сұрақтар кең қолданылады деген пікір бар. Жоғары дәрежелі сұрақтар
қойылғанда, оқушылар ақпаратты белгілі бір жолдармен қолдануға, қайта құруға,
кеңейтуге, өзіндік көзқарастарын білдіріп, бағалауға және талдауға тиіс болады.
Сұрақ қою маңызды дағдылардың бірі болып табылады. Себебі сұрақ дұрыс
қойылған жағдайда ғана танымдық сұрақ сабақ берудің тиімді құралына айналады
және де оқушылардың ізденуіне қолдау көрсетіп, ізденушілік, зерттеушілік
қабілеттерін жақсартады және білім, ақпарат алу шеңберін кеңейте түседі.
Сондықтан да өткізілген сабақтар барысында қойылған сұрақтар баланың санасына
қойылатын талаптар тұрғысынан ойластырылса нұр үстіне нұр болады. Жоғары
дәрежелі сұрақтар балалардан ақпаратты белгілі дәрежеде қолдануды, қайта
ұйымдастыруды, дамытуды, бағалауды, талдауды, яғни, ойлау операцияларына
дайын болуды талап ететін сұрақтар. Ашық сұрақтарды көбірек пайдалану
оқушыларға әлдеқайда жоғарырақ деңгейде ойлануға көмектеседі.
Сұрақ қоюдың техникалары
Түрткі болу
Сыннақтан өту
Қайта бағыттау
1.Жауап алу үшін
2.Оқушының жауабын түзетуге
көмектесу үшін
3. Сұрақты қарапайым қою
4. Өткен матреиалға оралу
5.Ойға салу
6.Дұрысын қабылдау, толығырақ
жауап беру
7. Толық жауап беру
Ойларын анық білдіру
8.Идеяларын
дамытуға
бағыттайтындай етіп құру
9. Мысал келтіре білу
1.Сұрақты басқа оқушыға бағыттау
2. Сұрақтардың маңызы:
а) ынталандырады;
ә) қызығушылығын анықтайды;
б)зерттеуге ынталандырады;
в)
білімін
қалыптастыруға
көмектеседі;
г) СТО ықпал етеді;
ғ) түсінбестіктерді анықтайды.
Білім беру үрдісінде оқушыларға білім беруде тиімді әдістерді пайдалану
арқылы оқушының білімге деген ынтасын дамытып, ойын еркін жеткізе білу
қабілетінің белсенділігін қалыптастыруға негіз болады деуге болады. Сондай-ақ
мұғалімдер осы бағытта жұмыстар атқарса оқушы мен мұғалім арасында өзара
серіктестік пайда болады. Сонымен қатар еркін тілде сөйлеп өзінің сыни көзқарасын
білдіріп, басқаларға жеткізе алатын, бәсекеге қабілетті тұлғаға айналады.
211
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
Монологтық ─ сөйлеу бір адамның өз ойын, көзқарасын білдіруі. Монологты
сөйлеу жүйелілікті талап етеді. Мұнда сөйлемдер толық ойды білдіріп, құрылысы
жағынан күрделі болып келеді. Монологты сөйлеуге оқушылардың белгілі бір
тапсырманы түсіндіруі, мұғалімнің жаңа тақырыпты баяндауы, хабарлама, баяндама
жасауы жатады. Монологты сөйлеуді дамыту үшін алдын-ала белгілі тақырыпқа
жоспар құрып, сол жоспар бойынша сөйлеу үлгісі жасалады.
Монологтық сөйлеу мен диалогтық сөйлеу өзара тығыз байланыста болады.
Сөйлеуші мен тыңдаушы бір-біріне сұрақтар қойып, хабар айтып тұрса, ол
диалогтық сөйлеу түрі болады. Ал диалогтық сөйлеуде сөйлеуші өз сөзін ұзақ, түрлі
фактілермен дәлелдей сөйлесе, онда ол диалогтық сөйлеудің монологтық сөйлеуге
ауысуына жатады.
Оқушылардың сөйлеу үшін диалогтық сөйлеу мен монологтық сөйлеуді
қатар алып игерту қажет. Мұнда іскерлік ойындардың атқаратын қызметі ерекше.
Іскерлік ойындарды ойнау барысында оқушылар кәсіп иесі, кейіпкерлердің сөзімен
сөйлейді, түрлі өмірлік жағдаяттарға сәйкес сөйлеу үлгілерін игереді. Мұндай
ойындарда оқушылардың қиялына ерік беріліп, олардың шығармашылық
қасиеттерін дамыту қажет. Мысалы, «Shop assistant and customer» ойынында
оқушылардың бірі сатушы рөлінде ойнаса, екіншісі сатып алушының рөлінде
ойнайды.
Customer: Good morning!
Shop-assistant: Good morning. Can I help you?
Customer: I would like 2 kilo sugar.
Shop-assistant: Here uou are. It costs 150t.
Сатушы мен сатып алушының арасындағы диалогтық сөйлеу осылай өрбиді.
Мұндағы мақсат-оқушылардың тіл мәдениетін өркендету, оларды қоғамдық
жерлерде сыпайы сөйлеп, әдеп нормаларын сақтауға үйрету. Бөтен адамдармен
амандасуды, сөйлесуді үйрету. Балаларға осындай тәлім-тәрбие беру үшін кей
мәтіндер алдын-ала дайындалып, оқушыларға оқытылады.
Қорыта келгенде, дидактикалық ойындарды оқыту барысында қолданудың
маңызы зор. Себебі оқушылар, дұрыс сөйлеу дағдылары қалыптасады,
шығармашылық қабілеттері жетіледі, сабаққа қызығушылықтары артады, оқыту
барысында жаңа материалдарды белсенді түрде талдайды, алтыншыдан, тілдік
қарым-қатынасқа еркін түседі.
ӘДЕБИЕТТЕР:
1.Спенсер Г. Основания психологии Спб. – 1987 – 440 стр.
2.Хейзинг И. Homo Luclens (человек играющии) пер. С нидерланского языка
В.В.Ошисс М.: Эксмо – Пресс, 2001 – 352 стр.
3.Кант И. О педагогике – М,: 1903 Вып. VII – 94a.
4.Мейес Г.М. Современное состояние образования детской игры // Перепективы
Вопросы образования 1987 №1 42-60 стр.
5.Вишнякова Л.Г. Использование деловых игр в преподавании русского языка как
иностранного .- М.:МГУ , 1987.- 107 стр
212
І.Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
WAR: THE STRATEGIC NEED FOR BUSINESS AND ECONOMY
Gatut L. BUDIONO, PhD, associated professor,
University of Pancasila, Indonesia, gatutbudiono@gmail.com
Jiwa T. TUNGGADEWI, MM,
University of Pancasila, Indonesia, jiwa.tunggadewi@gmail.com
Most of the wars in the world were done for reasons of competition power, political
interest, seizure of territory, economic and business interests. Mastery of the wider region
to obtain natural resources in the region more and more have been enriching economic
actors and winner of the war. The number of casualties and material were deemed
appropriate sacrifices incurred to obtain wealth and glory. The historical data and
literature review used in this study as the basis of qualitative content analysis method.
Большинство войн в мире было сделаны по соображениям конкуренции во
власти, политических интересов, захват территории, экономических и бизнес-
интересов. Мастерство в более широком регионе, чтобы получить природные
ресурсы в регионе все больше и больше были обогащения экономических субъектов и
победителя в войне. Число жертв и материалов были признаны соответствующие
жертвы, понесенные для получения богатства и славы. В данном исследований
рассматриваются исторические аспекты и обзор литературы в основе метода
качественного анализа содержимого.
Keywords: war, politics, power, territory, property, casualties, victims of material
Introduction
War has been widely practiced in many parts of the world since ancient times.
Perhaps even from birth human being has the competitive instincts, competitive war for
wealth and glory. Wars have always cause casualties, property, and communities who
experience mental misery, but the war has always made to follow human ambition that
always wanted a richer, more powerful, more mighty and become richer by mastering the
property of others and other nations. War has actually been carried out for the purpose of
enriching themselves through coercion to other nations that are willing to surrender his
property for additional property wealth of the nation victors (Socialist, 2015) (Mises, 2008)
(Harrison, 2002).
The main problem of research in this paper, among others, to analyze several
variables Among others: Some data on the number of war that has been going on in the
world from 1945 to 2014, some of the theories that support the war, the data of economic
progress as a result of the war, some theories that oppose the activity of the war, the war
and economics opportunity, political map of hostilities countries in the world, the fight for
the advancement of business and economics, the purpose of war control of territory rich in
natural resources economics, some data of victims of war, the total cost of the war issued,
the data in economic losses due to the war, a number of economic benefits and opportunity
other acquired from the war.
The main objective of this research paper is to provide information that most of the
wars carried out for control of territory rich in natural resources for the benefit of business
economics and military power base support welcome another war preparations. Winners
and ruler of the war later formed a political alliance with the conquered territories to
always support the state policy in the forum conquering war between nations. The country
lost the war usually automatically pressed into a satellite state. This paper wants to
contribute in solving the problems of war of ethics philosophy and showed a lot of parties
that war can be avoided. Instead of war joined the business and economic cooperation is
far better to get prosperity for both sides.
213
І. Жансүгіров атындағы ЖМУ ХАБАРШЫСЫ № 2-3 / 2015
A country that had lost the war usually is the market of the products of the
conquering country. Conquered territories are forced to buy products made in industry
from conquering state of war for conquerors state benefits. The 1998 US bombing in
Afghanistan, in 1999 the US destroyed the Egyptian air over the ocean Atlantic containing
a nuclear scientist and the 30 generals (Baylis & Smith 2001) (Scott, Lenn. 2001), in 2003
the US joined the war members of the alliance to design represented an alliance, allies of
both the Zionist state and the Protestant and an attack on Iran (the Middle East, 2002).
2001 Al-Qaeda claimed responsibility for the attack on the twin towers of the US World
Trade Centre (Scott, Lenn. 2001), (Goldstein, 2005:48). In general, the US often designed
and conducts of war, frequently intervened and provoked a war against another country.
America relies heavily on advanced fighter aircraft which possessed to suppress other
countries.
Politics and War Allies
The following information may reflect political relations and hostility between the
countries in the world which is phenomenal. After the 2nd world war ended, the United
States and the Soviet Union became a pioneer changes in the world political map
(Devitasari, 2014). United States led Western bloc and the Soviet Union led the Eastern
Bloc, the political map into a bipolar world. Political map of the world being split into the
West Block and the East Block and encourage an increase in political tensions in the world
(Nirmalasari, 2008). American alliance with the countries of Western Europe adopts liberal
support of the West Block, while the alliance with the Soviet Union adopts the Eastern
European countries support the establishment of the socialist communist Eastern Bloc. The
United States made a defense pact aims to rival and surpass the military power of the
Soviet Union, including NATO, METO, SEATO, ANZUS, and CENTO.
The Objectives of War Actually
Ideals real battle for control purposes region rich in natural resources from
economic wealth like mine riches, wealth forest and marine resources. After completion of
the war, the country lost the war became a war-winning colony and follow all state winners
willingness war to enrich themselves (Maslani and Suntiah, 2010).
War is basically misconduct (Kalshoven and Zegveld, 2001), as a result of the war
led to misery, in the parties involved or not involved in the economic, social, and cultural:
the material aspect, the war led to the loss of property in large enough quantities as occur
confiscation of wealth to those who lost the war, even his entire fortune runs out. Social
terms, will leave the post-war inter-community conflicts are prolonged deprivation of
property re-seed the future (Poppy, 2012). Resentment can trigger the war continued; even
trigger a new war and prolonged counterattack.
War causing political and economic instability in a country, there will be multy-
dimensional crisis, especially economic crisis and food. A war in which was originally
aimed at creating world peace, nevertheless eventually turned into a personal enrichment
or interest of groups. The real war aims implicitly was employed under the territory of a
country that has abundant natural resources such as mining resources, forestry and marine
economy to exploitation. The desire of the real war was for control of territory rich in
natural resources. The grounds for protecting the region then the region captured. US
aggression to Iraq region declared aim to establish a stable state, but in reality only for
control of the oil-rich region and drain the oil in the country (Badri: 2005).
Достарыңызбен бөлісу: |