Жеке жазылушылар үшін 65367 1 жылға 3083,04 3274,80 3427,68 Мекемелер мен ұйымдар үшін
жүктеу/скачать 2,46 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- АНА ТІЛІ
- «Кешкі самал»
- Жұмабек КЕНЖалиН
- Нұрперзент ДоМБаЙ
- Фототiлшi
- «Қазақ газеттері» ЖшС-і сайтының веб-редакторы
- Қоғамдық негіздегі кеңесшілер
- Нұрлан ҚҰМАР Таралымы 20510 РЕДАКция ТЕлЕфоНДАРЫ
- Газетіміздің өткен №4 (1314) са- нында біз еліміздің ең алғашқы ауыр атлетикадан екі дүркін олимпиада чемпионы илья
- Абайдың мемлекеттік тарихимәдени және әдебимемориалдық қорық мұражайының шетелдік әріптестерімен үнемі шығармашылық байланыс жасап
- Серік КӘРіМОВ Кәсіптік-технологиялық зерттеу жұмы сымен алпауыт америка елінде өз атағын шығарып жүрген қазақ азаматы бар десек, бұған біреу сенсе, біреу
Дәуіржан ТӨЛЕБАЕВ бейнеңді айшықтай түскенге не жетсін. «Мен өзімнің нөмірлерімде баяу музыканы қолданғанды ұнатамын. Жалпы сиқыршының жүріс-тұрысы, ки- ген киімі, сахнада қосылып тұрған музыкасы – бәрі өзіне сай болу керек» деген пікірін ортаға салды. – Қазақтың сиқыр өнері кезінде жақсы дамығанын білеміз. Мысалы, 1969 жылғы «Құлагер» деген фильмде сиқыр өнерін көрсеткен Базарбаев деген өте дарынды сиқыршы болды. Мені ол кісімен ақын, композитор Талап Қараш таныстырды. Үйіне барып, кездестік, әңгімелестік. Сөз жоқ, талантты адам. 1974 жылдары Сұлтанғали Шүкіров пен Сара Қабиғожина деген сиқыршылар шықты. Олар да халыққа кеңінен танымал болды. Сиқыршылардың халықаралық фестивальдерінде қатарынан 5 жыл бас бәйгені бермей келді. Елге алтын жүлделермен оралып жүрді. 1980-85 жылдары Балтабек пен Раиса Жұмағұловтар есімі белгілі болды. Күні кеше дүниеден өткен Алтынай Байтоқанова де- ген өте талантты сиқыршы қызымыздың өнері қандай еді. Қарап тұрсақ, бұл өнер кенже қалуы тиіс емес. Міндетті түрде дамытуымыз керек. Бір қуанатыным, бүгінде қаншама жастарымыз осы өнерге қадам басып, игеруге талаптануда. Менің басты арманым – сиқырды қазақшаландыру. Сиқырда қазақтың ұлттық фольклорын пайда- ланып, ұлттық нақыштарды енгізу. Бұған бізде ұлттық аспаптарымыз да, ұлттық дүниелеріміз де жеткілікті, – дейді Камал. – Домбыра, қобыз, сандық, қымыз, бауырсақ, тайқазанымыз бар. Бәрі де сиқыр жасауға дайын тұрған нәрселер. Мұндай дүниелеріміз есепсіз көп. Бұл бағытта 1-2 нөмір жа- сап көрдім. Бастамасы жаман емес. Ұлттық бағытта әзірленетін дүниелерді «Этноиллюзион-шоу» деп атадым. Жуырда француздардың алдында өнер көрсеттім. Олар жақсы қабылдады. Сиқыр көрсетіп жатқанда фольклорлық ансамбль ән-күйлерді орындап сүйемелдеп тұрса, өзің ұлттық киімді киіп, ұлттық заттармен сиқыр жасасаң, мұның барлығы ұлттық келбетімізді айқындай түсер еді». Сиқыршы бірде Қытай еліне сапармен ба- рып, қытайлардың өздері ойлап тапқан «қытай шеңберлерімен» (орысша атауы «китайские коль- ца») өнер көрсетіпті. Сөйтсе, ол қытайлар үшін жаңалық болмай шыққан екен. Сиқырдың ол түрін Қытайда жас балаларға дейін жасайтын көрінеді. Қысқасы, оларды таңғалдыра алмапты. Елге келген соң, тура сол «қытай шеңберлерімен» сиқырдың қиын түрлерін ойлап табуды мақсат етіпті. «Мұндай дүниені әлі ешкім жасап көрген жоқ» дейді Ка- мал. Сиқыршының айтып отырған жаңа туын- дысын үйінде болғанымда экраннан тамашалап «ана тілі» көтерген Мәселе қысқы спортты дамыту – уақыт талабы
12 №6 (1316) 11 – 17 ақпан 2016 жыл
АНА ТІЛІ америкалық қазақ ғалымы «ана тілінің» галереясынан
суретші. қазақстан суретшілер одағының мүшесі. 1971 жылы Оңтүстік қазақстан облысы төлеби ауданы, қасқасу ауы- лында дүниеге келген. 1989 жылы т.Жүргенов атындағы алматы театр және көркемсурет институтын тәмамдаған. суреттері республикалық және халықаралық көрмелерге қойылған. бірнеше әдістемелік еңбектердің авторы. түркістан қаласындағы қожа ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің оқу ғимаратында «түркілер тари- хы» атты монументалды туынды жасауға қатысқан. 2009 жылдан бастап т.Жүргенов атындағы қазақ ұлттық өнер академия- сы «академиялық сурет және станокті графика» кафедра меңгерушісі қызметін атқарып келеді.
Мысықтың құпиясы көп құрылтайшы және шығарушы: «ҚазаҚ ГазЕттЕРi» Жауапкершiлiгi шектеулi серiктестiгi бас директор – редакторлар кеңесiнiң төрағасы Жұмабек КЕНЖалиН қабылдау бөлмесi 394-42-90 жарнама бөлiмi 394-41-27 kaz_gazeta@mail.ru www.kazgazeta.kz бас редактор Самат иБРаиМ бас редактордың бiрiншi орынбасары
бас редактордың орынбасары
ақбота ислӘмбеК – тіл мәселелері және мәдениет бағдагүл балаубаеВа – білім және ғылым нұрлан құмар – Әлеумет және ақпарат Фототiлшi азамат құсайынОВ Беттеуші нұржан асанОВ Корректор Динара масаКОВа Хатшы-референт лунара атамқұлОВа апталық қазақстан республикасы мәдениет және ақпарат министрлiгiнiң ақпарат және мұрағат комитетiнде қайта тiркеуден өтiп, 2006 жылғы 4 маусымда №7345-г куәлiгi берiлдi. газет аптасына бір рет шығады. «ана тiлi» газетiнде жарияланған материалдардың авторлық құқы «қазақ газеттерi» ЖШс-ға тиесiлi, жарнаманың мәтiнi мен тiлiне редакция жауапты емес. «ана тiлiнде» жарияланған материалдарды көшiрiп немесе өңдеп басу үшiн редакцияның жазбаша рұқсаты алынып, газетке сiлтеме жасалуы мiндеттi. Жарияланған мақала авторларының пiкiрлерi редакция көзқарасын бiлдiрмейдi. газет авторларынан мақалалардың 3 беттен (14 кегль) аспауын, электрондық нұсқасымен қоса әкелуiн сұраймыз. редакция оқырман хаттарына жауап бермейді, қолжазба кері қайтарылмайды. газеттiң терiлуi мен бет қатталуы «қазақ газеттерi» ЖШс-ның компьютерлiк орталығында жасалды. индекс 65367. Офсеттiк басылым. газет: алматы қаласы, мұқанов көшесі, 223 «в». «алматы-болашақ» ақ, тел: 378-42-00 (бухг.), 378-36-76 (факс); ақтөбе қаласы, т.рысқұлов көшесі, 190, «а-Полиграфия» баспаханаларында басылып шықты
толымбек ӘбДірайым 8 701 345 7938 (астана) Жанғабыл қабақбаеВ 8 771 769 6322 (ақтөбе обл.) батырбек мырзабеКОВ 8 (7102) 90-19-73 (қарағанды обл.) бектұр төлеуғалиеВ 8 (7292) 40-41-01 (маңғыстау обл.)
сұлтан тайғарин Меншікті тілшілер: өтеген нӘуКиеВ (атырау) 8 701 518 46 81 Орал ШӘріПбаеВ (семей) 8 705 661 14 33 Оразалы ЖақсанОВ (қостанай) 8 777 230 71 84 Жарқын өтеШОВа (мәскеу) Zharkyn-1@yandex.ru
ғарифолла Әнес – филология ғылымының докторы Шерубай құрманбайұлы – филология ғылымының докторы, профессор аягүл миразОВа – педагог-ұстаз, қазақстанның еңбек ері талас ОмарбеКОВ – тарих ғылымының докторы, профессор материалдың жариялану ақысы төленген кезекшi редактор Нұрлан ҚҰМАР Таралымы 20510 РЕДАКция ТЕлЕфоНДАРЫ: 394-42-46 (қаб.бөлмесi/факс), 394-41-30
050009, алматы қаласы, абай даңғылы, 143, 6-қабат а топжарған құптарлық іс! таныМ
Желден жүйрік ольга музейлер ынтымағы
р ы Б а а б – а а л л л з а р қ ғ а Мойындау Жарасқан әбДіраш
Отан – анам! сайлаубай тОйлыбаеВ
Жұмбақтар Өтірік өлеңдер Жаңылтпаштар Өлең Отпен ойнап, түртіп, тынады, өзін құртып. Денелі ірі арыстан, қоянды көрді алыстан. қоян айғай салғанда, арыстан қашты алыстан. ***
іннен тышқан шықты, Мысық одан ықты. Мысықтың қолы шықты. Гүлжан исаҒұлОВа Жаңғырық жаңғырып, Даусым тербеді тау ішін. Жаңғырық жаңғырып, тау ішін тербеді даусым. *** Үскірік соғады ышқынып, ышқынып соғады үскірік. ***
әжесі әжемнің шақырса ә, деші әжемнің әжесі ә, деші. қызыл шоқтан қыңбайды, ұстауыңа ыңғайлы. қайнағанша самаурын, Зыр жүгіріп тынбайды. құлағы бар, Мұрны жоқ, Мырты күйе, іші тоқ. (к өсеу)
(а төшкір-шымшуыр) (қ азан)
2012 жылғы жеңіл атлетикадан Лондон олимпиадасының чемпио- ны, көптеген жарыстардың жүлдегері Ольга Рыпакова 1984 жылы туған. Талантты спортшы бастапқыда жеңіл атлетикадағы жеті сайыспен айна- лысса, кейін ұзындыққа секіруге ауысты. 2007 жылдан бері үш қарғып секірумен айналысады. Ол 2008 жылғы Бейжің олим- пиадасында үш қарғып секіруден ақтық кезеңде 15 метр 11 санти- метр ұзындықты бағындырып, Азия рекордын жаңартты. Осы көрсеткішімен ол Олимпиада- да 4-ші орын алған болатын. 2010 жылы көктем мезгілінде Қытайдың Шанхай қаласында өткен «Гауһар лига» деп аталатын жеңіл атлети- ка сериясының бірінші кезеңінде жеңіске жетті. Дарынды қыз бұл жолы 14 метр 89 сантиметрді бағындырды. Бұдан бөлек О.Рыпакова 2010 жылы қысқы әлем чемпионатында 15 метр 14 сантиметрге секіріп, әлем чемпи- оны атанған болатын. Абайдың мемлекеттік тарихимәдени және әдебимемориалдық қорық мұражайының шетелдік әріптестерімен үнемі шығармашылық байланыс жасап, еңбек етіп келе жатқаны белгілі. Қорық-мұражай ICOM-UNESCO ұйымына мүше болып, ондағы әлемнің әдеби және музыка музейлерін біріктіретін к о м и т е т ( I C L M ) қ а р а м а ғ ы н д а ғ ы ұжым дармен шығармашылық байла- ныстар орнатты. Осындай әріптестік байланыстың нәтижесінде Германияның Кассель қаласындағы ағайынды Гримм- д е р м у з е й і н і ң к ө р м е с і б ы л т ы р ғ ы жылдың жазында Германия елшілігінің қызметкерлерінің қатысуымен ашылған еді. Аталған музейдің директоры, әдеби және музыка музейлер комитетінің (ICLM) вице-президенті Бернхард Лауэр алдағы уақытта Абайдың мемлекеттік қорық- мұражайына арнайы сапармен келеді. Берн- хард Лауэрдің сапары бағдарламасында қазақтың ұлы тұлғалары дүниеге келген Семей, Шыңғыстау жерімен танысу- мен қатар Абай мұражайында ағайынды Гриммдер ертегілерінің желісі бойынша жарияланған байқаудың қорытындысын шығару, музей қызметкерлеріне «Музей- тану мәселелері» атты аймақтық семинар өткізу және шығармашылық байланыстар жөнінде екі жақты меморандумға қол қою жоспарланған.
Бұл тәріздес хабарларды мысыққа үйір адамдар сүйсіне, таңдана қабылдаса, мамандар ұзақ уақыт бойы мұндай жағдайларға күмән туғызып, сенімсіздікпен қарап келді. Әсіресе, ең үлкен сенімсіздік, мысықтың бір күнде 15, 16 шақырым қашықтыққа жүре алатынын- да емес, оның бұрын өзі болмаған ортадан жол тауып, кері қайта білетін қасиетінің құпиялығында болды. Ол қай бағытқа, қалай бет қойып жүргенде үйді дәл табу- ды қалай біледі? Басқа үй жануарларына қарағанда, мысықтар жеке-дара түнгі серуендерге шығуға өте Жеткерген байқОңыр сүлеймен баяЗитОВ 2 0 1 1 ж ы л ы ж е ң і л а т л е т и - кадан әлем біріншілігі өткені бел гілі. Оңтүстік Кореяның Тэгу қаласында өткен әлем чемпио- натында жерлесіміз күміс медаль жеңіп алды. Бұл біріншілікте ол алдына украиналық Ольга Саладу- ханы (14,94 метр) жіберіп алды. Өз кезегінде Ольга үш қарғып секіруде 14,89 метрге, яғни жеңімпаздан 5 сантиметрге қалып қойды. 2012 жылғы жеңіл атлетикадан Лондон қаласында өткен олимпиа- дада Ольга Рыпакова алтын медаль жеңіп алды. Л о н д о н о л и м п и а д а с ы н а н кейін де О.Рыпакова көптеген халықаралық жарыстарда жүлделі орындарға ие болды. Мәселен, был- тыр Қытайдың астанасы Бейжің Ол Американың Массачусетс техно- ло гиялық институтының зерттеушісі, Техас технологиялық универси тетінің профессоры, Нью йорк city универ- ситетінен магистр және ғылым докто- ры атағын иеленген. Ғалым уни вер- ситеттің музейімен танысып, алған әсерін ағылшын тілінде арнайы кітапқа жазып қалдырды. Н.Нұражыұлы 1969 жылы ҚХР- дың Шыңжяң өлкесінде дүниеге кел ген. Мектепті Шапшал қазақ орта мектебінде оқып, Шыңжяң университетінің химия факультетін бітіреді. Қытайдың орталық ғылым академиясында арнаулы ғылыми зерт- теумен айналысып, Американың Нью йорк қалалық университетінен магистр және ғылым докторлық атағын алған. Кейін Америкаға қоныс аударып, сол елдің азаматтығын қабылдаған. Қазіргі кезде Американың Техас штатында, Техас технологиялық университетінде зерттеуші мамандығымен жұмыс істейді. Жеке ғылыми зерттеу зертха- насы бар. 2011 жылдан бастап біздің еліміздің бірнеше жоғары оқу орында- рымен тығыз қарым-қатынаста. Атап айтар болсақ, Назарбаев университеті, қаласында өткен жеңіл атлетика- дан ХV әлем біріншілігінде Оль- га 14,77 сантиметр қашықтықпен қола жүлдені олжалады. Бұл жа- рыста соңғы олимпиаданың күміс жүлдегері колумбиялық Катрин Ибаргуэн 14,90 метр көрсеткішпен алтыннан алқа тағынды. Ал жақында ғана Израиль азаматын алған Анна Князева-Миненко болса 14,78 метрмен күміс жүлдеге ие болып, жерлесімізден 1 сантиметр артық секірді. 2014 жылы Оңтүстік Кореяның Инч хонда өткен XVII жазғы Ази- ада ойындарында топжарды. Ол өзбекстандық Александра Котля- рова мен отандық спортшы Ирина Эктовадан айласын асырды. Былтыр көктемде Қытайдың Шанхай қаласында өткен халық- а р а л ы қ ж а р ы с т а О . Р ы п а к о в а 14,38 сантиметр көрсеткішпен үшінші орынды олжалап, Рио-де- Жанейрода өтетін олимпиадаға жолдаманы ұтып алды. Биылғы жылы жазда өтетін олимпиада жерлесіміз алтын алуға үмітті. Алай- да қарсыластары да осал емес. Отыз бір жастағы спортшымызға жастар- мен бірге сынға түсу оңай болмасы анық. Дегенмен, Ольга дүбірлі дода- да жүлде алатындай мүмкіндігі бар. Тек олимпиаданың алдында ауыр жарақат алмай, қателеспесе болғаны.
әуес. Олардың осындай «тұрмыс салтын» нақтылы бақылауға алғаннан кейін ғана ғалымдардың шүбәсі азая бастады. Белгілі зоолог, неміс профессоры Ф.Швангард бір күні мысықты үйден 16 шақырым қашықтықтағы орманға апарып жалғыз қоя берген. Бірақ ол адам сенгісіз жылдамдықпен үйге қайта оралған. Профессор мысықтың ең шапшаң жүрісін ескере отырып есепте- генде, оның өзін әкелген жолдан әлдеқайда төте жол тауып қайтқандығы анықталған. Апарып тастаған орын бұрын таныс болмаған. Тәжірибе қайталанды. Зерттеушілер әр жаққа шығатын бірнеше есігі бар арнаулы қоршау жасай- ды. Содан соң бұл қоршаудың ішіне осы жерден 5 шақырым қашықтықтағы қаладан әкелінген ондаған мысықты қояды. Сонда қоршаудағы мысықтардың дені төте есіктен шығып, ең қысқа жолмен үйлеріне тайып тұрады. Бұл көзқарасты қабылдау мысықтың болжағыштық тәсілін самолеттің аэродромды табу әдісімен салыстыруға мүмкіндік береді. Жануар «оптикалық есту» көмегімен алыстан акустикалық таныс дыбыстар- ды қабылдайды. Мұның өзі оған дұрыс бағыт сілтейді. Самолет те кеңістікте радиохабарларының көмегімен солай бағыт түзейді емес пе?! Нысанаға жақындаған сайын жолдың бағытын белгілеуге мүмкіндік беретін кейінгі ескертпелер келе бастайды. Мұндай жағдайда мысықтың құлағы радиолокациялық аспаптың рөлін атқарады. Осы тәріздес самолет те өзінің бағытын анықтап, қонар орнын дәл белгілейді. Мысықтың өзгеден тыс ғажап қасиеттері мұнымен де бітпейді. Шешілмеген қаншама жұмбақтар бар десеңші онда! Мәселен, көңілі жайланып қанағат тапқан мысық өзінің жағымды қорылдауымен адам көңілін неге елжірететіні күні бүгінге дейін мәлімсіз. Аяғы ауыратын адамның аяғына неге келіп сүйене беретіні де түсініксіз. Кейбір жұрт мысық адамды емдейді дейді. Мысықтар жаратылысына тән салтпен өмір сүреді. Жалғыздық пен тәуелсіздікті ұнатады. Олай болса, олар түнде жиналып алып, ұзақ уақыт бойы бір-біріне неге қарап отырады? Бұл қайдан шыққан елжіреушілік? Мүмкін, мұнда бір сыр бар шығар? Келешекте бұл жай- лы да білерміз.
жүздесу
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Е.А.Бөкетов атындағы Қарағанды мемлекеттік университеті, Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті, Қазақ Британ техникалық у н и в е р с и т е т т е р і м е н б а й л а н ы с орнатқан. Шетелде жүріп, Қазақ елінің болашағына өзіндік үлес қосуда. Аме- рикада жүрсе де қазақ тілінде таза сөйлейді. Қазақ мемлекеттік қыздар педагоги- калық университетінің Жаратылыс- тану факультетімен тығыз байланыс жасайтынын айтып, университеттің зертханаларының жоғары деңгейде жабдықталғанын көрген ғалым Қазақ елінің жас мемлекет болса да болашағы зор екендігін тілге тиек етті. Араға жылдар салып Қазақстанға келгенде «сырт көз сыншы» дегендей халықтың жылдан-жылға әл-ауқаты да артып келе жатқанын, қазақ елі дамыса өзінің де мерейі өсетінін тілге тиек етті. Аттанар кезінде Қыздар университетінің және басшылары қазақы салтпен сый-сия- паттарын жасады. Серік КӘРіМОВ Кәсіптік-технологиялық зерттеу жұмы сымен алпауыт америка елінде өз атағын шығарып жүрген қазақ азаматы бар десек, бұған біреу сенсе, біреу сенбейді. Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық уни верситетінің Көптілді білім беруді дамыту орталығының жетекшілігімен, қытай тілі бөлімінің ұйымдастыруымен қазақ ғалымы Нұршат Нұражыұлымен кездесу өтті. жүктеу/скачать 2,46 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|