Түпнұсқада келесі атауда жарияланған Reviews of National Policies for Education

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕР
У С
АЯС
АТЫНА ШО
ЛУ
: ҚА
ЗАҚСТ
АНДАҒЫ ОР
ТА БІЛІМ БЕР
У
114 - 
МА
ЗМҰНЫ
Кесте 3.1 «PISA» қатысушы мемлекеттерінде бағалардың нәтижелілігін қолдану нәтижелері (жалғасы) 
15 жастағы оқушыларға қатысты ұлттық модальды бағалауда көрсетілген, оқушылардың білімін бағалауды директорлары ұсынған мектептегі оқушылар үлесі (%-бен),  
келесі мақсаттар үшін: 
 
Баланың 
үлгерімі туралы 
ата-аналарды 
ақпараттандыру 
үшін 
 
Оқушыларды 
бір деңгейде 
ұстап тұруға, 
әлде келесі оқу 
деңгейіне 
ауыстыруға 
қатысты 
шешімдер 
қабылдау үшін 
Оқу 
мақсаттарымен 
топтар бойынша 
оқушыларды 
бөлу 
Нәтижелілік 
негізінде 
мектептердің 
жұмысын 
салыстыру үшін 
<аудан, әлде 
мемлекет 
көлемінде> 
Жыл сайын 
мектептік 
оқытудың 
дамуында 
мониторингті 
жүзеге асыру 
үшін 
Мұғалімдердің 
тиімділігіне 
қатысты 
тұжырымдар 
қабылдау үшін 
Оқыту 
аспектілерін 
немесе 
жетілдіруді 
қажет ететін оқу 
бағдарламалары
н анықтау үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен 
салыстыру үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен, 
әлде облыс 
немесе 
мемлекет 
көлеміндегі 
нәтижелілігін 
салыстыру үшін 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
Израиль 
99,2 
(0,5) 
82,4 
(2,8) 
96,1 
(1,5) 
53,9 
(3,8) 
87,4 
(2,3) 
84,9 
(2,9) 
90,7 
(2,1) 
29,0 
(3,6) 
56,3 
(3,7) 
Италия 
99,1 
(0,3) 
87,0 
(1,4) 
64,0 
(2,2) 
34,0 
(1,8) 
72,1 
(1,6) 
20,3 
(1,7) 
88,8 
(1,3) 
23,2 
(1,5) 
40,8 
(1,8) 
Жапония 
99,5 
(0,5) 
91,3 
(2,1) 
41,5 
(3,8) 
22,3 
(2,9) 
61,1 
(3,8) 
78,3 
(2,7) 
83,3 
(2,4) 
19,6 
(2,8) 
23,7 
(3,0) 
Корея 
Республикасы  
95,3 
(1,7) 
36,9 
(4,0) 
78,1 
(3,5) 
75,2 
(3,7) 
83,4 
(2,9) 
66,4 
(4,7) 
88,3 
(2,3) 
62,3 
(3,8) 
77,8 
(3,5) 
Люксембург 
100,0 
(0,0) 
99,6 
(0,0) 
45,4 
(0,1) 
53,5 
(0,1) 
40,3 
(0,1) 
21,7 
(0,1) 
60,0 
(0,1) 
34,7 
(0,1) 
58,2 
(0,1) 
Мексика 
98,4 
(0,4) 
93,4 
(0,9) 
67,8 
(1,6) 
72,6 
(1,7) 
88,5 
(1,2) 
80,1 
(1,4) 
92,0 
(0,9) 
70,4 
(1,8) 
79,6 
(1,6) 
Нидерланд 
99,4 
(0,5) 
96,9 
(1,3) 
54,2 
(3,7) 
42,5 
(4,4) 
73,5 
(4,1) 
50,1 
(4,1) 
62,9 
(4,2) 
39,8 
(4,1) 
50,2 
(4,5) 
Жаңа 
Зеландия 
99,3 
(0,6) 
77,2 
(2,7) 
91,1 
(1,9) 
92,2 
(2,0) 
97,2 
(1,4) 
60,8 
(3,3) 
98,3 
(1,0) 
82,5 
(2,8) 
93,5 
(1,8) 
Норвегия 
98,0 
(1,1) 
1,1 
(0,6) 
58,6 
(3,5) 
68,7 
(3,4) 
82,0 
(2,9) 
24,4 
(2,8) 
69,8 
(3,5) 
52,1 
(3,5) 
73,0 
(3,4) 
Польша 
99,4 
(0,6) 
98,4 
(1,0) 
32,6 
(3,7) 
57,0 
(3,7) 
95,0 
(1,7) 
78,7 
(3,1) 
92,2 
(2,0) 
57,0 
(3,8) 
63,1 
(3,7) 
Португалия 
99,4 
(0,6) 
97,6 
(1,0) 
22,8 
(3,6) 
48,0 
(4,3) 
88,8 
(2,3) 
34,7 
(4,0) 
79,6 
(3,0) 
40,0 
(3,9) 
53,8 
(4,3) 
Словакия 
100,0 
(0,0) 
96,9 
(1,4) 
47,5 
(3,7) 
51,8 
(4,4) 
86,4 
(2,7) 
79,7 
(3,3) 
85,9 
(2,9) 
67,8 
(3,3) 
73,2 
(3,1) 
Словения 
98,5 
(0,0) 
95,7 
(0,3) 
24,1 
(0,6) 
53,5 
(0,4) 
92,3 
(0,3) 
40,4 
(0,4) 
74,9 
(0,4) 
43,2 
(0,4) 
62,1 
(0,4) 
Испания 
99,5 
(0,4) 
99,7 
(0,1) 
49,1 
(2,6) 
24,0 
(2,2) 
84,2 
(1,9) 
43,7 
(2,8) 
90,7 
(1,5) 
23,3 
(1,9) 
29,9 
(2,2) 
Швеция 
98,9 
(0,8) 
38,8 
(3,7) 
38,5 
(3,8) 
78,3 
(3,3) 
93,1 
(2,0) 
21,8 
(2,8) 
83,0 
(2,8) 
75,5 
(3,3) 
83,5 
(2,8) 
Швейцария 
89,7 
(2,1) 
86,9 
(2,6) 
25,1 
(2,7) 
38,2 
(3,2) 
41,1 
(3,5) 
40,6 
(3,5) 
49,5 
(3,6) 
22,7 
(2,7) 
43,0 
(3,2) 
 
3 Т
АР
АУ
. БІЛІМ БЕР
У НӘТИЖЕ
ЛЕРІН ЖӘНЕ ОҚЫТУ С
АПА
СЫН Б
АҒАЛА
У

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕР
У С
АЯС
АТЫНА ШО
ЛУ
: ҚА
ЗАҚСТ
АНДАҒЫ ОР
ТА БІЛІМ БЕР
У
МА
ЗМҰНЫ
 - 
11
5
Кесте 3.1 «PISA» қатысушы мемлекеттерінде бағалардың нәтижелілігін қолдану нәтижелері (жалғасы) 
15 жастағы оқушыларға қатысты ұлттық модальды бағалауда көрсетілген, оқушылардың білімін бағалауды директорлары ұсынған мектептегі оқушылар үлесі (%-бен),  
келесі мақсаттар үшін: 
 
Баланың 
үлгерімі 
туралы ата-
аналарды 
ақпараттанды
ру үшін 
 
Оқушыларды 
бір деңгейде 
ұстап тұруға, 
әлде келесі оқу 
деңгейіне 
ауыстыруға 
қатысты 
шешімдер 
қабылдау үшін 
Оқу 
мақсаттарымен 
топтар бойынша 
оқушыларды 
бөлу 
Нәтижелілік 
негізінде 
мектептердің 
жұмысын 
салыстыру үшін 
<аудан, әлде 
мемлекет 
көлемінде> 
Жыл сайын 
мектептік 
оқытудың 
дамуында 
мониторингті 
жүзеге асыру 
үшін 
Мұғалімдердің 
тиімділігіне 
қатысты 
тұжырымдар 
қабылдау үшін 
Оқыту 
аспектілерін 
немесе 
жетілдіруді 
қажет ететін оқу 
бағдарламалары
н анықтау үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен 
салыстыру үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен, 
әлде облыс 
немесе 
мемлекет 
көлеміндегі 
нәтижелілігін 
салыстыру үшін 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
Түркия 
93,6 
(1,8) 
71,4 
(3,1) 
72,5 
(3,7) 
72,9 
(3,8) 
83,9 
(3,0) 
71,4 
(3,6) 
55,0 
(3,9) 
72,1 
(3,4) 
83,4 
(3,1) 
Ұлыбритания 
99,6 
(0,4) 
69,8 
(3,5) 
94,8 
(1,3) 
91,3 
(2,1) 
97,1 
(1,3) 
82,7 
(2,6) 
92,7 
(1,6) 
82,2 
(2,8) 
92,1 
(1,9) 
АҚШ 
96,9 
(1,3) 
70,4 
(3,3) 
69,1 
(4,2) 
95,3 
(1,5) 
97,7 
(1,1) 
58,0 
(4,1) 
98,1 
(1,1) 
90,3 
(2,4) 
96,8 
(1,3) 
ЭЫДҰ мемл.-
тері б-ша орта 
есеппен  
98,1 
(0,2) 
77,8 
(0,4) 
50,5 
(0,5) 
53,5 
(0,5) 
76,7 
(0,5) 
47,5 
(0,5) 
77,4 
(0,5) 
45,9 
(0,5) 
59,0 
(0,5) 
Серіктес мемлекеттер 
Албания 
97,0 
(2,0) 
87,7 
(2,9) 
68,2 
(3,9) 
77,6 
(3,2) 
99,7 
(0,2) 
89,9 
(2,4) 
88,5 
(2,5) 
76,9 
(3,4) 
87,7 
(2,6) 
Аргентина 
95,0 
(1,7) 
89,8 
(2,3) 
23,1 
(3,5) 
26,1 
(3,7) 
80,9 
(3,2) 
53,1 
(4,0) 
93,5 
(1,7) 
15,4 
(3,0) 
30,9 
(3,7) 
Әзірбайжан 
96,9 
(1,6) 
96,2 
(1,8) 
81,2 
(3,6) 
81,6 
(3,5) 
89,3 
(2,8) 
94,4 
(1,9) 
89,0 
(2,4) 
84,8 
(3,6) 
92,6 
(2,7) 
Бразилия 
97,3 
(0,8) 
95,3 
(1,6) 
51,6 
(3,1) 
79,1 
(2,8) 
94,7 
(1,4) 
80,2 
(2,0) 
91,6 
(1,4) 
54,7 
(3,5) 
82,5 
(2,5) 
Болгария 
100,
0 
(0,0) 
78,6 
(4,3) 
41,8 
(5,0) 
83,8 
(3,4) 
89,7 
(2,6) 
92,1 
(3,0) 
70,5 
(4,6) 
78,1 
(3,6) 
86,4 
(3,1) 
Колумбия 
100,
0 
(0,0) 
95,4 
(2,1) 
41,4 
(4,1) 
62,7 
(4,3) 
94,8 
(2,1) 
62,6 
(4,0) 
92,8 
(2,4) 
53,8 
(4,7) 
67,1 
(4,3) 
Хорватия 
98,8 
(0,9) 
88,7 
(2,8) 
59,5 
(3,9) 
72,5 
(3,4) 
94,4 
(1,9) 
55,3 
(3,9) 
82,4 
(3,2) 
66,0 
(4,0) 
81,1 
(3,2) 
Дубай (БАӘ) 
99,4 
(0,0) 
87,8 
(0,1) 
84,1 
(0,1) 
57,5 
(0,2) 
93,3 
(0,1) 
87,1 
(0,1) 
91,8 
(0,1) 
60,9 
(0,2) 
65,2 
(0,2) 
Гонконг 
(ҚХР) 
98,6 
(1,0) 
99,4 
(0,6) 
80,4 
(3,2) 
34,3 
(3,7) 
95,4 
(1,6) 
75,7 
(3,5) 
96,5 
(1,6) 
22,3 
(3,5) 
35,9 
(3,8) 
Индонезия 
99,9 
(0,1) 
93,1 
(2,2) 
86,6 
(2,8) 
78,8 
(3,4) 
98,2 
(1,1) 
97,6 
(1,2) 
98,5 
(0,9) 
86,2 
(2,8) 
91,7 
(2,3) 
 
3 Т
АР
АУ
. БІЛІМ БЕР
У НӘТИЖЕ
ЛЕРІН ЖӘНЕ ОҚЫТУ С
АПА
СЫН Б
АҒАЛА
У

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕР
У С
АЯС
АТЫНА ШО
ЛУ
: ҚА
ЗАҚСТ
АНДАҒЫ ОР
ТА БІЛІМ БЕР
У
116 - 
МА
ЗМҰНЫ
Кесте 3.1 «PISA» қатысушы мемлекеттерінде бағалардың нәтижелілігін қолдану нәтижелері (жалғасы) 
15 жастағы оқушыларға қатысты ұлттық модальды бағалауда көрсетілген, оқушылардың білімін бағалауды директорлары ұсынған мектептегі оқушылар үлесі (%-бен),  
келесі мақсаттар үшін: 
 
Баланың 
үлгерімі туралы 
ата-аналарды 
ақпараттандыру 
үшін 
 
Оқушыларды 
бір деңгейде 
ұстап тұруға, 
әлде келесі оқу 
деңгейіне 
ауыстыруға 
қатысты 
шешімдер 
қабылдау үшін 
Оқу 
мақсаттарымен 
топтар бойынша 
оқушыларды 
бөлу 
Нәтижелілік 
негізінде 
мектептердің 
жұмысын 
салыстыру үшін 
<аудан, әлде 
мемлекет 
көлемінде> 
Жыл сайын 
мектептік 
оқытудың 
дамуында 
мониторингті 
жүзеге асыру 
үшін 
Мұғалімдердің 
тиімділігіне 
қатысты 
тұжырымдар 
қабылдау үшін 
Оқыту 
аспектілерін 
немесе 
жетілдіруді 
қажет ететін оқу 
бағдарламалары
н анықтау үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен 
салыстыру үшін 
Мектептің 
жұмысын басқа 
мектептердің 
жұмысымен, 
әлде облыс 
немесе 
мемлекет 
көлеміндегі 
нәтижелілігін 
салыстыру үшін 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
% 
S.E. 
Иордания 
99,2 
(0,8) 
92,8 
(2,0) 
87,5 
(2,4) 
77,4 
(3,4) 
90,0 
(2,4) 
82,1 
(2,5) 
89,5 
(1,9) 
67,1 
(4,0) 
84,1 
(3,0) 
Қазақстан 
99,3 
(0,7) 
95,9 
(1,5) 
55,9 
(3,8) 
92,8 
(1,9) 
99,5 
(0,5) 
99,4 
(0,4) 
99,0 
(0,7) 
89,1 
(2,5) 
95,4 
(1,7) 
Қырғызстан  94,4 
(2,0) 
78,1 
(3,2) 
63,1 
(4,1) 
83,6 
(3,0) 
97,5 
(1,2) 
99,2 
(0,7) 
90,3 
(2,3) 
84,6 
(2,8) 
93,2 
(2,0) 
Латвия 
98,8 
(0,4) 
94,4 
(1,7) 
34,2 
(3,4) 
91,7 
(2,1) 
98,2 
(0,7) 
92,5 
(2,0) 
97,5 
(0,9) 
81,6 
(2,9) 
92,4 
(2,0) 
Лихтенштейн  73,7 
(0,2) 
78,4 
(0,3) 
71,2 
(0,3) 
53,3 
(0,4) 
42,5 
(0,3) 
21,7 
(0,4) 
58,7 
(0,5) 
7,0 
(0,3) 
53,3 
(0,4) 
Литва 
98,8 
(0,9) 
94,1 
(1,8) 
55,5 
(3,6) 
55,1 
(3,9) 
95,0 
(1,7) 
71,0 
(3,7) 
81,1 
(2,8) 
47,9 
(3,7) 
62,4 
(3,7) 
Макао 
(ҚХР) 
100,0 
(0,0) 
93,7 
(0,0) 
61,7 
(0,0) 
9,1 
(0,0) 
78,3 
(0,0) 
73,6 
(0,0) 
100,0 
(0,0) 
23,3 
(0,0) 
23,8 
(0,0) 
Черногория  40,0 
(1,1) 
11,8 
(0,2) 
20,6 
(0,4) 
37,6 
(0,7) 
54,8 
(1,0) 
55,6 
(1,0) 
56,7 
(1,0) 
44,9 
(0,8) 
47,4 
(0,8) 
Панама 
90,2 
(3,6) 
86,9 
(4,4) 
47,8 
(5,4) 
32,1 
(5,2) 
77,2 
(4,4) 
58,2 
(5,4) 
74,3 
(5,2) 
32,6 
(5,9) 
42,8 
(5,7) 
Перу 
98,7 
(0,6) 
88,6 
(2,3) 
53,7 
(3,8) 
39,6 
(3,7) 
87,6 
(2,4) 
79,6 
(2,8) 
93,0 
(1,8) 
35,9 
(3,3) 
49,4 
(3,8) 
Катар 
94,5 
(0,0) 
77,7 
(0,1) 
77,1 
(0,1) 
60,7 
(0,1) 
89,9 
(0,1) 
84,0 
(0,1) 
90,4 
(0,1) 
69,4 
(0,1) 
72,7 
(0,1) 
Румыния 
99,3 
(0,6) 
89,1 
(2,8) 
66,0 
(4,1) 
87,1 
(3,0) 
97,4 
(1,3) 
85,4 
(3,2) 
92,4 
(2,3) 
83,1 
(3,2) 
92,3 
(2,1) 
Ресей 
Федерацияс
ы 
100,0 
(0,0) 
95,7 
(1,6) 
52,4 
(4,7) 
82,6 
(2,6) 
98,6 
(0,8) 
97,6 
(1,1) 
100,0 
(0,0) 
95,0 
(1,6) 
97,9 
(1,2) 
Сербия 
95,3 
(2,0) 
84,4 
(3,2) 
61,4 
(3,9) 
34,6 
(3,6) 
96,3 
(1,7) 
62,9 
(3,8) 
78,6 
(3,8) 
57,4 
(4,2) 
62,9 
(3,8) 
Шанхай 
(ҚХР) 
91,8 
(1,9) 
45,7 
(4,0) 
42,8 
(4,2) 
60,2 
(4,1) 
85,7 
(2,8) 
83,4 
(3,0) 
96,7 
(1,3) 
63,7 
(4,0) 
69,4 
(3,9) 
 
3 Т
АР
АУ
. БІЛІМ БЕР
У НӘТИЖЕ
ЛЕРІН ЖӘНЕ ОҚЫТУ С
АПА
СЫН Б
АҒАЛА
У

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 17
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
ЭЫДҰ (2005), [Мұғалімдердің маңызы бар: Жоғары білікті мұғалімдерді тарту, дамыту және
қалдыру], Education and Training Policy, OECD Publishing.OECD Publishing (ағылшын 
тілінде).
 
ТҮЙІНДЕМЕ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
118 - 
МАЗМҰНЫ
Ата-аналардың алдындағы есеп берушілік
Бағалау  нәтижелерін  қолданудың  көбірек  таралған  тәсілі  (PISA  аясында  қамтылған
ЭЫДҰ  мемлекеттерінің  жай  сыныптарында  оқушылардың  98%-на  және  Қазақстандағы
99%  оқушыларға  қатысты  қолданушылық)  ата-аналарды  балаларының  оқу  нәтижелері
туралы  ақпараттандыру  болып  табылады.  PISA  аясында,  сондай-ақ  ата-аналарға
ұсынылған  баланың  үлгерімі  туралы  ақпарат  осы  мектептегі  басқа  оқушыларға  қатысты
салыстырмалылығы  (ЭЫДҰ  мемлекеттерінде  оқушылардың  47%  қамтитын  мектеп
директорлары  ия  деді);  жалпы  ұлттық  немесе  аймақтық  критерийлерге  қатысты 
салыстырмалылығы  (ЭЫДҰ  мемлекеттерінде  оқушылардың  48%  қамтитын  мектеп 
директорлары  ия  деді)  және/немесе  басқа  мектептердегі  сол  сыныптағы  оқушыларға 
қатысты  (ЭЫДҰ  мемлекеттерінде  оқушылардың  23%  қамтитын  мектеп  директорлары  ия
деді)  зерттелді.  Қазақстандағы  оқушылар  үшін  ұқсас  көрсеткіштер  сәйкесінше  94%,  75% 
және 73%-ға жуық құрады.
«Ата-аналарға  ұсынылған  оқушылардың  үлгерімі  осы  мектептегі  басқа
оқушылармен  салыстыру»  бойынша  94%-ды  құраған  Қазақстан  мәнмәтініндегі  көрсеткіш 
ЭЫДҰ  мемлекеттері  бойынша  орташа  көрсеткіштен  екі  есе  жоғары,  бұл  оқушылардың 
оқу  нәтижелері  туралы  ата-аналарға  хабар  беруші  әрбір  мұғалімнің  тұрақты  түрде  оларға 
үлгерім  туралы  сыныптастарының  үлгерімімен  салыстыра  отырып  айтатындығын 
білдіреді.  Осылайша,  ата-аналарға  ұсынылған  бұл  көрсеткішке  немесе  дәлірек
ақпараттың  сенімділігіне,  әсіресе,  ұлттық  немесе  аймақтық  критерийлермен
салыстырылған  және  басқа  мектептердегі  осы  сыныптың  оқушыларымен  салыстырылған
есептерді  алушы  ата-аналардың  жоғары  пайызды  үлесі  туралы  мектеп  директорлары
ұсынатын  есептерге  қатысты  күмәндануға  болады.  Егер  (а)  мектептік  оқудың  барлық
сыныптарында  балалардың  болжамданған  үлгеріміне  қатысты  нақты  және  егжей-
тегжейлі  ұлттық  стандарттар  болмаса;  егер  мұғалімдер  осы  стандарттар  негізінде  және 
тиімді  модеризациялаушы  процестердің  (мектептердің  ішінде  және  арасында) 
болмауынан  оқушылардың  білімін  бағалау  үшін  дайын  емес  болса,  әлде  (b)  барлық 
сыныптарға  қатысты,  егер  стандартталған  тестілеу  қолданылмайтын  болса  мұндай 
салыстыруларды  жасау  мүмкін  емес.  Қазақстанда  осы  шарттардың  бірде-біреуі 
орындалмаған.  Егер  бұл  шарттар  жүзеге  асырылмаса,  онда  ұлттық/аймақтық  критерийлер 
негізі  ретінде  түрлі  мұғалімдермен  оқытылатын  оқушылардың  арасында  мазмұндық  және
негізделген салыстыруларды қамтамасыз ете алмайды.
ҰБТ,  ОЖСБ  (9-шы  сынып  оқушыларының  тек  10%-қамтыған  және  2009  жылы  өзінің
қазіргі  түрінде  болмаған)  және  кейбір  жекеменшік  және  халықаралық  мектептерде 
қолданылатын  критерийлерге  негізделген  халықаралық  бағалау  жүйесінің  шектелген 
санын  қоспағанда,  Қазақстанда  «стандартталған»  ретінде  сипаттауға  мүмкін  болатын 
басқа тестілеу жүйесі жоқ.
Осыған  қарамастан,  2009  ж.  PISA  сауалнамасын  жүргізу  аясында  мектеп
директорларына  олардың  мектептерінің  мұғалімі  қаншалықты  жиі  стандартталған  тестті
(нақты  9-шы  сыныпқа  емес,  мектептегі  бағалаудың  қарапайым  әдістемесімен  байланысты
сұрақ)  қолданып,  оқушылардың  біліміне  бағалау  жүргізгендігі  туралы  сұрақ  қойылды, 
қазақстандық  мектеп  директорларының  тек  5%-ы  «ешқашан»  (орта  есеппен  ЭЫДҰ 
мемлекеттері  бойынша  -  24%)  деп  жауап  берді,  53%-ы  «жылына  1-5  рет»  деп  жауап  берді 
және  42%-ы  «кем  дегенде  айына  бір  рет»  (орта  есеппен  ЭЫДҰ  мемлекеттері  бойынша  - 
7%)  деп  жауап  берді.
 
Бұл  сұрақ  қазақстандық  мемлекеттік  мектептердегі  бағалау 
жүргізудің  жалпы  тәжірибесі  ретінде  -  субъективті  пайымдарды  қолданып,  5  баллдық 
шкала  бойынша  сыныптың  мұғалімімен  баға  қою  -  PISA  зерттеуі  аясында  осы  сұраққа
тұспалданған  мағынасында  «стандартталған  тестілеу»  ретінде  анықтауға  мүмкін  болатын
маңызды дәрежеде қате ұғынылды деп пайымдауға болады.
3 ТАРАУ. БІЛІМ БЕРУ НӘТИЖЕЛЕРІН ЖӘНЕ ОҚЫТУ САПАСЫН БАҒАЛАУ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 119
Өтілген сыныптың бағдарламасын қайта өту, келесі оқу жылына ауыстыру, топтар
бойынша оқушыларды бөлу және мұғалімдердің тиімділігі туралы шешімдер
Бағалау  нәтижелерін  қолданудың  басқа  түрлері  оқушының  қазіргі  таңда  оқитын  сол 
сыныптың  бағдарламасын  оның  қайта  өтуі  (яғни,  екінші  жылға  қалдыру),  әлде  оны  келесі 
сыныпқа  көшіру  (ЭЫДҰ  мемлекеттері  бойынша,  орта  есеппен,  оқушылардың  78%-ы, 
мектеп  директорларының  ақпараттарына  сәйкес  Қазақстан  мәнмәтінінде  96%-ы  жатады)
туралы  шешімді  және  оқу  мақсатында  (ЭЫДҰ  мемлекеттері  бойынша,  орта  есеппен, 
оқушылардың  51%-ы,  мектеп  директорларының  ақпараттарына  сәйкес  Қазақстан 
мәнмәтінінде  56%-ы  жатады)  оқушыларды  топтарға  бөлу  туралы  шешім  қабылдауды 
қамтиды.  Осы  мәселелер  бойынша  қабылданған  шешімдер  оқушылар  мен  олардың 
отбасылары  үшін  айтарлықтай  маңызды.  Жоғарыда  аталған  себептер  бойынша  бұл 
шешімдер  қазіргі  таңда  қолданылатын  Қазақстандағы  5  баллдық  бағалау  жүйесі 
қамтамасыз етілетіндігіне қарамастан, анағұрлым объективті деректерге негізделуі тиіс.
ЭЫДҰ  мемлекеттерінде  барлық  мектептердің  48%-ы  PISA  сауалнамасы  аясында
қамтылған  жай  сыныптарда  оқыту  тиімділігін  бағалау,  кем  дегенде  ішінара  оқушылардың 
білімін  бағалау  нәтижелеріне  негізделген.  Қазақстан  мәнмәтінінде  бұл  көрсеткіш,  сондай-
ақ,  мектеп  директорлары  тарапынан  берілген  жауаптарға  негізделген  99%  құрайды.  Егер 
бағалау  нәтижелері  сондай  маңызды  болса  және  өз  оқушыларының  оқу  нәтижелері
туралы  мұғалімдердің  жеке  пікіріне  негізделсе  (объективті  критерийлер  немесе 
стандартталған  тестілеуден  өзгеше),  онда  қазақстандық  мұғалімдерде  өз  оқушыларына 
анағұрлым  жоғары  баға  қою,  өз  қызметтерін  асыра  бағалау  және  төмен  үлгерімді
жағдайларда  толық  бағаламау  үшін  салмақты  ынталандыру  болу  керек.  Бұл  зерттеу 
жүргізу  барысында  табылған  және  таңдалған  аймақтардан  оқушылардың  үлгерімі  туралы
біріктірілген  деректермен  расталған,  2009  ж.  «PISA»  зерттеуі  аясында  анықталған
оқушылардың  үлгеріміне  қатысты  мұғалімдердің  жалпы  көтеріңкі  пікірі  мен  істің  нақты 
жайы  арасындағы  айырмашылықты  түсіндіру  мүмкіндігі  ретінде  қызмет  ете  алады. 
Сонымен  қатар,  бұл  5  баллдық  жүйе  бойынша  «3»,  «4»  және  «5»  бағаларының  бағалау 
журналында  кең  қолдануға  таралғанын,  сондай-ақ,  «1»  және  «2»  бағалардың  мүлдем
болмауымен  түсіндіреді.  Төмен  бағаларды  қолданудан  аулақ  болу,  тіпті,  Назарбаев 
зияткерлік  мектептерінде  қолдану  үшін  әзірленген  критерийлерге  негізделген  бағалау 
жүйесіне  де  таралады.  Критерийлерді  қолданған  соң  НЗМ  мұғалімдері  5  баллдық  шкала
бойынша  қорытынды  рейтинг  қояды.  Осы  5  бағаның  сипаттауынан  оқушыларға  «2» 
(екілік)  бағасы  тек,  егер  оларға  мектептен  шығу  қаупі  деңгейіне  дейін  оқуға  шамасы 
келмеген  жағдайда  қойылатындығы  шығады.  Сонымен  бірге,  «1»  (бірлік)  бағасының 
анықтамасы немесе сипаттамасы жоқ.
Оқушылардың  үлгерімі  мен  мұғалімдердің  жұмысы  туралы  адал  және  әділ  шешім 
қабылдауды  қамтамасыз  ету  үшін  Қазақстандағы  мемлекеттік  мектептер,  бұрын 
ұсынылғандай  және  тез  арада  критерийлерге  және  стандартталған  ұлттық  тестілеу 
негізінде  бағалау  жүйесіне  өту  керек.  Бұл  стандартталған  бағалау  критерийлерімен  және
сынып,  аймақ,  мемлекет  көлемінде  басқа  оқушылармен  салыстырғанда  олардың  баласы 
қаншалықты  жақсы  оқитындығы  туралы  ата-аналарға  берілетін  есептердің  нақтылығын 
арттырады.  Жаңа  бағалау  жүйесі  анық  басқарылатын  және  бақыланатын  болған
жағдайда,  нәтижелерді  салыстыруды  қамтамасыз  ету  үшін  мұғалімдердің  оқушы
үлгерімін  асыра  бағалауда  бар  ынталандыруын  жою  қажет.  3  Тарауда  ұсынылған,  артта
қалушы  оқушыларды  анықтау  және  көмек  көрсету  бойынша  жоспарлар  мен 
бағдарламалар,  егер  барлық  оқушыларды  бағалау  ынтасы  қанағаттанарлық  немесе 
жүйедегі басымдылық жақсы жалғасын табатын болса, сәтсіздікке ұшырауы мүмкін.
3 ТАРАУ. БІЛІМ БЕРУ НӘТИЖЕЛЕРІН ЖӘНЕ ОҚЫТУ САПАСЫН БАҒАЛАУ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ

жүктеу/скачать 4,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: