Түпнұсқада келесі атауда жарияланған Reviews of National Policies for Education

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 171
   көзқарастар  өзгерістері  көрінгенше,  жүйенің  барлық  деңгейлері  мен  барлық 
   мектептерде,  оның  ішінде,  шағын  жинақталған  мектептерде  осы  өзгерістерді 
   насихаттайтын 
мұғалімдердің 
сындарлы 
салмағы 
қалыптасуы 
керек.
  Ÿ 
Мұғалімдердің  біліктілігін  арттыруға  орындарды  әділетті  бөлуді  және  оқыту
    бағдарламасы  бойынша  қазіргі  таңда  жоғары  нәтижелерге  қол  жеткізіп  жүрген 
   оқытушыларға  ғана  пайда  әкелмеуін  қамтамасыз  ету  қажет  болады.  Осы
   бағдарламаға  оқытудағы  жаңа  көзқарастарды  оқу  және  өзгерістерді  жүзеге  асыру
    үшін  мектептерде  қолайлы  жағдай  жасау  мүмкіндігін  беру  үшін  мектеп
   директорларын қосу дұрыс.
  Ÿ 
Сонымен  қатар,  сарапшылар  мұғалімдерді  тиімді  платформамен  жабдықтауды
    ұсынады,  соның  арқасында  олар  білім  беру  саясатын  қалыптастыруда
    орталықтандыру  ролін  ойнай  алады,  өйткені  қазіргі  білім  беру  саласындағы
    қызметкерлердің  кәсіподағы  білім  беру  саясатын  әзірлеу  мен  жүзеге  асыру
   процесіне мұғалімдерді тартуды тиімді қамтамасыз етпейді.
Сенімді ақпараттың маңызы
Білім  беру  саласындағы  басқару,  білім  беру  саясатын  және  реформаларын  әзірлеу  -
мұның  барлығы  сенімді  білім  базасына  негізделуі  керек.  Мысалы,  мұғалімдер  туралы 
жетілдірілген  ұлттық  және  аймақтық  ақпараттарды  (расында,  қолда  бар  халықаралық 
деректермен  салыстырылуы  керек)  қалыптастыру  қазіргі  таңдағы  жүйеде  туындап,
негізге  алынған  проблемалар  мен  мәселелерді  жақсы  түсінуге  көмектеседі.  Бұл  ақпарат, 
сондай-ақ,  мектептердегі  оқыту  мен  оқу  туралы  пайымдау  мүмкіндігін  қамтамасыз  ету
арқылы есеп берушілікті күшейтуі мүмкін.
Мұғалімдерге  қатысты  саясат  үшін  индикаторларды  әзірлеудің  пайдалы  жүйесі
халықаралық  деректерді  жинақтау  бойынша  ЭЫДҰ  жұмысында  қолданылды  (ЭЫДҰ, 
2005  -  4.A2  Қосымшаны  қараңыз).  Осылайша,  Оқыту  мен  білім  беру  ерекшеліктерін 
халықаралық  зерттеу  (TALIS)  мұғалімдер  мен  оқыту  ерекшеліктері  туралы
ақпараттардағы  олқылықтарды  толтыруға  бағытталған  және  мұғалімдер  сипаттамасының 
маңызды  көрсеткіштері,  мұғалімдердің  бастапқы  дайындығы,  кәсіптік  дамуы  бойынша, 
мұғалімдерді  бағалау  жүйелеріне,  мұғалімдердің  көзқарастары  мен  педагогикалық 
тәжірибесіне,  жұмыспен  қағаттануы  және  өзіндік  тиімділікке,  сонымен  қатар,  мектептің 
қорларын,  мектептегі  ахуалды,  мектепті  басқару  ерекшеліктерін  қосқанда,  мектеп 
деңгейінде  мәнмәтіндік  ақпаратқа  салыстырмалы  өзіндік  есеп  беру  деректерін  қамтиды. 
TALIS-тің  келесі  кезеңі  2018  жылы  жүргізілетін  болады,  бірақ  дайындық  жұмыстары 
2014  жылы  басталады.  Жүйе  деңгейіндегі  деректерге  келетін  болсақ,  ЭЫДҰ-ның  Білім 
беру  жүйелерінің  индикаторлары  (INES)  және  тиісті  жыл  сайынғы  «Education at  a  Glance»
жарияланымы  мұғалімдер  бойынша  индикаторларды  қоса  есептегенде,  білім  беру  жүйесі 
базалық 
индикаторларының 
көптеген 
санын 
қамтиды.
  Ÿ 
Қазақстанға  басқа  мемлекеттермен  салыстырулар  жүргізу  мүмкіндігін  жеңілдету
    үшін  халықаралық  индикаторлармен  деректерді  жинақтау  бойынша  келісілген
    шараларды 
 
қамтамасыз 
ету 
туралы 
мәселені 
қарастыру 
қажет.
Мектептерді басқаруды жақсарту үшін саясатқа қатысты ұсынымдар 
Қазақстан  мектептерінің  басшыларына  үлкен  сенім  артылады.  Олар  мектеп
деңгейінде  өзгерістерді  негізгі  басқарушы  болып  табылады.  Осыған  байланысты,
өкіметке  осы  лауазымға  жақсы  адамдарды  қабылдау  үшін  және  осы  салада  қызмет  етіп 
жүргендердің  әлеуетін  арттыруға  жеткілікті  инвестициялардың  бағытталуы  үшін  жағдай
жасау қажет.
4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ БАСҚАРУМЕН
   
                            ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
172 - 
МАЗМҰНЫ
  Ÿ 
ЭЫДҰ  Қазақстанның  өкіметіне  мектеп  басшыларын  іріктеудің  тегіс  қамтуын  және
    мақсатты 
анықтауында 
ЭЫДҰ 
мемлекеттерінің 
мысалдарын 
қарастыруды
   ұсынады.
  Ÿ 
Осы  лауазымда  қызмет  етіп  жүрген  директорларға  олардың  бейімделуі  мен  өздерінің
    жаңа  ролін  орындауға  көмектесудің  жақсы  тәсілі  -  бұл  оларға  жетілдіру  үшін  ақшалай
    және  басқа  да  ынталадыруға  сәйкес  біліктіліктерін  арттыруға  жақсы  жағдайлар  жасап
    беру.  Біліктілікті  арттыру  бағдарламаларын  жақсарту  үшін  НЗМ  жетекші  тәжірибелі 
   орталықтардың  әлеуетін  қолдануға  болады.  Мұндай  бағдарламалардағы  негізгі  назар,
    кем  дегенде,  2020  жылға  қарай  қорларды  бөлу  үшін  жан  басылық  қаржыландыруға
    өтетін жүйедегі мектептерді дербес басқаруға бағытталуы керек.
  Ÿ 
Қазақстан 
үкіметіне, 
сондай-ақ, 
біліктілікті 
арттырудың 
жаңа 
міндетті
    кезеңдерімен  және  элементтерімен  келісілген,  директорлар  үшін  марапаттау  мен 
   ынталандырудың жүйесін әзірлеу және ендіру қажет.
172
- 4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ 
          БАСҚАРУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
24 - 
МАЗМҰНЫ
бағасының 
ауытқуына 
қатысты 
экономиканың 
осал 
тұсын 
анықтады
(Дүниежүзілік  банк,  2012).  Қазіргі  таңда  өкімет  даму  агенттіктерін,  ғылыми-зерттеу
орталықтарын,  технологиялық  және  ғылыми  парктерді  құру  жолымен,  сонымен  қатар,
туризм,  жеңіл  өнеркәсіп,  ауыл  шаруашылығы,  тамақ  өндірісі  мен  минералды  ресурстар 
салаларындағы  кластерді  дамыту  арқылы  әртараптардыруды  ынталандыруға  көп  күш
жұмсауда  (ЭЫДҰ,  2011).  2010  жылы  өкімет  негізгі  стратегиялық  мақсат  ретінде  және 
Президенттің  жарлығына  сәйкес  әртараптандырылған  басымдықтарды  белгілеп,
экономиканың жедел әртараптануын анықтады (Қазақстан Республикасы, 2010). 
Жалпы  нарық  пен  экономикалық  кеңістік  құру  жолымен  сауданы  ынталандыру
мақсатында  2010  жылы  Қазақстан  Ресеймен  және  Белорусь  Республикасымен  бірігіп
Кедендік  одақ  құрды.  Сондай-ақ  Үкімет  Бүкіләлемдік  сауда  ұйымына  (БСҰ)  кіру
бойынша  және  ЭЫДҰ-мен  тығыз  серіктестікте  болашақта  мүшелік  алу  мақсатында  іс-
шараларды жүзеге асыруда.
Аймақтар мен қалалар шегінде ұлттық байлықты теңдей бөлу 
Қазақстан  Республикасының  Джини  индексі  -  қоғамдағы  табыстың  теңдей
бөлінбеуінің  статистикалық  көрсеткіші,  халықтың  түрлі  топтарының  жалақы  өрісі  0-ден
(абсолютті  теңдік)  1-ге  дейін  (максималды  теңсіздік),  соңғы  онжылдық  бойы  2001  жылы
0,41-ден  2009  жылы  0,29-ға  дейін  тұрақты  төмендеу  тенденциясы  бар.  Кедейлік  деңгейі
(кедейлік  шегінде  өмір  сүретін  халықтың  үлесі)  2011  жылы  5,3%-ға  дейін  төмендеді.
Дегенмен,  қала  және  ауыл  халқының  арасында  үлкен  алшақтық  сақталып  отыр.  Қала
халқымен  салыстырғанда,  ауылдық  жерлердегі  кедейлік  шегінде  өмір  сүретін  халық
(күніне 2,3 АҚШ доллары) екі есеге артық (Дүниежүзілік банк, 2012).
Жұмыспен  қамту  және  жұмыссыздық  (ересектер  тұрғындар  мен  жастар  шегінде)
2011  жылы  15  жас  және  одан  жоғары  жұмыспен  қамтылған  тұрғындардың  деңгейі
72%;  бұл  өсім,  жалпы  алғанда,  2000  жылдан  бері  өзгеріссіз  болып  келеді.  Еңбек 
қорларының  құрамындағы  ерлердің  үлесі  77%  (орта  есеппен,  ЭЫДҰ  мемлекеттерінің
арасында  79%)  құрады,  ал    әйелдердің  үлісі  -  67%  (орта  есеппен,  ЭЫДҰ  мемлекеттерінің 
арасында  62%).  2004  жылғы  Дүниежүзілік  банктің  деректері  бойынша  (деректері  бар
соңғы  жыл)  50%  жұмыс  күшінің  жоғары  білім  туралы  дипломы  (55%  әйелдер  және  46%
ерлер)  болған.  Бұл  -  орта  есеппен,  ЭЫДҰ  мемлекеттерімен  (30%)  және  Еуропалық  одақ
мемлекеттерімен  (28%)  салыстырғанда  әлдеқайда  үлкен  үлес  (ЭЫДҰ,  2012a).  Жас
ерекшелігінің  тәуелділік  коэффициенті  («age  dependency  ratio»),  яғни,  жұмыс  істемейтін 
тұлғалардың  жұмыспен  қамтылғандар  санына  қатынасы  46%  құрайды,  бұл  ЭЫДҰ  мен
ЕО мемлекеттеріндегі орташа тәуелді тұлғалардың үлесінен шамамен 5%-ға төмен.
Жұмыссыздық 
статистикасындағы 
трендтерде 
Қазақстанның 
жұмыссыздық
деңгейінің  2000  жылғы  12,8%-дан  2011  жылы  5,4%-ға,  деректері  бар  соңғы  жылғы
жағдай  бойынша  табысты  төмендегені  туралы  айтады  (Әлемдік  даму  көрсеткіштері
деректерінің  базасы  және  ҚРСА  деректері).  Жұмыссыздық  деңгейінің  қысқаруы  жастар
үшін  әлдеқайда  сенімді  болды:  2002  жылғы  17,3%-дан  2011  жылы  5,4%.  Бұл  сандар 
Қазақстанның  еңбек  нарығындағы  жас  бітірушілердің  ықпалдасуында  табысты 
екендігінің белгісі болып табылады. 
ТАРАУ 1: ЖАЛПЫ СИПАТТАМА

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
174 - 
МАЗМҰНЫ
Қосымша 4.A2. Мұғалімдерге қатысты  реформалар мен басқару саясатына дәлелді 
көзқарастар: Мысал
Төменде  мұғалімдерге  қатысты  саясатты  әзірлеу  үшін  индикаторлар  жүйесіне  мысал 
келтірілген.  Осы  индикаторлар  бойынша  ақпарат  пайдалы  болу  үшін  аймақтық  деңгейде 
және мектептің әр түрлері мен мұғалімдер бойынша болуы керек.
Кесте 4.A2.1. Мұғалімдерге қатысты саясатты әзірлеу үшін индикаторлар жүйесі 
МҰҒАЛІМ МАМАНДЫҒЫ ЖӘНЕ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ КАДРЛАР
Сала
Ақпарат түрі
Аспектілер
Мұғалім 
мамандығына 
жалпы 
көзқарастар
Жұртшылықтың қатысы 
Мұғалім мамандығы туралы халықтың қабылдауы
Мұғалімдердің қатысы 
Олардың мамандығына мұғалімдердің көзқарастары 
Мұғалімдердің рухани рухы, құлшынысы және 
шынайы берілгендігі 
Жұмыспен қанағаттанудың және қанағаттанбаудың 
негізгі факторлары 
Педагог 
кадрлардың 
саны 
Абсолютті көріністегі және еңбек қорларының жалпы 
көлеміне қатынасы бойынша саны
Мектептерге салынатын жалпы инвестициялардың 
көлемімен салыстырғанда мұғалімдерге бағытталған 
қорлар 
Педагог 
кадрлардың 
сипаттамасы
Демографиялық 
сипаттамасы 
Жасы, жынысы
Мәдени шығу тегі / ұлты 
Біліктілігі 
Сертификациядан өтуі, академиялық біліктілік 
Оқытылатын пәндер бойынша білікті мұғалімдердің 
үлесі 
Еңбек өтілі 
Оқыту нысаны 
Толық уақыт / толық емес уақыт 
Мұғалім 
мамандығына 
ағылу және 
жылыстау
Бастапқы педагогикалық 
дайындық бағдарламалары 
бойынша қабылдау
Қабылданған студенттердің саны және сипаттамасы
Бастапқы педагогикалық 
дайындық 
бағдарламаларының 
бітірушілері
Жаңа мұғалімдер және 
кадрларды жинақтау 
процесінің нәтижелері
Бастапқы педагогикалық дайындық бағдарламалары 
бойынша ілгерілету және аяқтау коэффициенттері 
Жақындағы педагогикалық бағдарламаларды 
бітірушілердің алдағы тағдыры 
Жаңа мұғалімдердің алғашқы кәсіби тәжірибесі 
Жаңа мұғалімдердің саны мен шығу тегі 
Жаңа мұғалімдердің, академиялық дайындықты қоса 
есептегенде сипаттамасы
174 - 
 4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ 
           БАСҚАРУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 175
Мұғалім 
мамандығына 
ағылу және 
жылыстау 
Мұғалім мамандығының бос орындар санына 
қатысты үміткерлердің саны
Толтырылмай қалған немесе «қиын» саналатын бос 
орындар саны
«Қиын» саналатын бос орындарды толтыруда 
қолданылатын әдістер
Мектептер арасында педагогикалық кадрларды бөлу
Мұғалімдердің мамандықтан 
кетуі / басқа лауазымға 
ауысу 
Кадрлардың ағымдылығы 
Өзінің мұғалім лауазымын тастап кеткен 
мұғалімдердің алдағы тағдыры 
Мамандықтан кеткен мұғалімдердің алдағы тағдыры
Мұғалім мамандығынан кетудің себептері
Мұғалім мамандығына 
қайтып оралу
Мамандыққа оралған мұғалімдердің саны мен 
сипаттамасы
Зейнеткерлер 
Заңмен белгіленген және нақты зейнеткерлікке 
шығудың жасы 
Зейнеткерлік жас келгеннен кейін жұмыстың 
сызбасы 
Шетелдік мемлекеттерден 
қызметкерлер құрамын 
жинақтау 
Шетелдік мұғалімдердің саны мен біліктілігі
МҰҒАЛІМДЕРДІ ДАЙЫНДАУ МЕН ДАМЫТУ
Сала
Ақпарат түрі
Аспектілер
Бастапқы 
педагогикалық 
дайындық 
бағдарламалары
Бастапқы педагогикалық 
дайындық бағдарламалары 
бойынша қабылдау
Қабылдау талаптары 
Бағдарламаның құрылымы
Бағыттардың әртүрлілігі 
Бағдарламаларды ұйымдастыру 
(мысалы, жалғастырушы немесе 
бірмезгілдік, жүзеге асырудың 
икемділігі); ұзақтығы 
Мазмұн мен бейім (пәндік білім, 
педагогикалық дайындық, 
мектептерде тәжірибеден өту)
Мектептермен байланыс және 
серіктестік 
Бастапқы педагогикалық 
дайындықтың балама бағдарламаларының 
құрылымы
Орны (мысалы, дәстүрлі оқу 
орындары, мектеп базасында, 
қашықтықтан оқыту); 
бағдарламаларды ұйымдастыру; 
ұзақтығы 
Бастапқы педагогикалық дайындық 
бағдарламаларын аккредиттеу және бағалау
Аккредиттеуден өткізетін 
мекемелер, аккредиттеу 
критерийлері 
 
Бастапқы педагогикалық дайындық 
бағдарламаларының нәтижелері
Бітірушілердің құзіреттілік 
сипаттамалары; бітіру талаптары
4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ БАСҚАРУМЕН
   
                            ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
176 - 
МАЗМҰНЫ
Бастапқы педагогикалық дайындықты алу 
үшін ынталандыру
Қаржылық және басқа 
ынталандырулар
Мұғалімдерді 
сертификаттау 
Мұғалім лицензиясын алу үшін 
талаптар 
Тәжірибелеуші мұғалімдер 
үшін қайта сертификаттау 
бағдарламалары 
Кәсіптік дамыту 
Қатысу және бағдарламаларды таңдау 
 
Мұғалімдерге заңмен бекітілген 
минималды талаптар 
Қатысу деңгейі
Кәсіптік дамытудың қажеттілігін 
және басымдықтарын анықтау
Жеткізушілер 
Кәсіптік дамыту саласында 
қызметті жүзеге асыратын 
ұйымдардың түрлері 
Жеткізушілерді аккредиттеу және 
бағалау
Кәсіптік дамыту бойынша шаралар 
Мазмұн және бейім; 
ұйымдастыру; ұзақтығы 
Мектеп базасында өткізілетін 
шаралар 
Қызмет бойынша ілгерілеумен 
және қайта сертификаттаумен 
байланыс  
Мұғалімдер үшін ғылыми-зерттеу 
қызметіне мүмкіндіктер 
Мамандыққа қайтып оралған 
мұғалімдер үшін бағдарламалар
Кәсіптік дамытуды қаржыландыру 
Шығындар бөлімі; кәсіптік 
дамытуға мектептік бюджет  
МҰҒАЛІМДЕРГЕ СҰРАНЫС
Сала
Ақпарат түрі
Аспектілер
Мұғалімдерге 
сұраныс
Білім алушылар контингенті
Мектеп жасындағы 
тұрғындардың жас ерекшелігі 
құрылымы  
Жас ерекшелігі топтары 
бойынша мектепке қабылдау 
коэффициенті; сол сыныпта 
қайта оқу коэффициенті
Міндетті білім беруді бастау және 
аяқтау жасы
Білім алушылар контингентінің 
географиялық бөлінуі  
Білім беру ұйымы 
Сыныптардың орташа көлемі; 
оқушылар мен мұғалімдердің 
қатынасы; оқытушылық жүктеме
176 -
 4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ 
          БАСҚАРУМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 177
Оқушылар үшін оқыту сағаттары 
бойынша талаптар 
Мектептерде көмекші 
қызметкерлер құрамының бар 
болуы
Технологияларды және 
қашықтықтан оқытуды қолдану; 
оқу бағдарламасының құрылымы
МАНСАПТЫҚ ӨСУДІҢ МҮМКІНДІКТЕРІ ЖӘНЕ ЫНТАЛАНДЫРУЛАР
Сала
Ақпарат түрі
Аспектілер
Мансаптық өсудің 
мүмкіндіктері
Кадрлық құрылым 
Айлық жалақының шкаласы (мысалы, саны, 
құрылымы, ұзақтығы) 
Қызмет бойынша ілгерілеу 
Мұғалімдерді қызмет бойынша ілгерілету 
мүмкіндігі; жоғарылатуға негіздеме 
Саралау: жаңа рольдер мен міндеттерді алу 
мүмкіндігі  
Материалдық 
ынталандырулар 
Оқыту мерзімінде 
Айлық жалақының деңгейі, жәрдемақы және 
критерийлер 
Сыйақы (мысалы, жұмысқа тұрудағы сыйақы, 
жұмысты жалғастырғаны үшін сыйақы); субсидия-
лар (мысалы, баспанаға, бала күту үшін)
Зейнеткерлікке шығу 
Зейнеткерлік қамтамасыз ету 
Материалдық 
емес 
ынталандырулар
Мамандықтың икемділігі 
Толық емес жұмыс уақыты; икемді кесте; 
демалысқа шығудың икемділігі 
Демалыс 
Демалыс; академиялық демалыс 
Шектелген уақыт бойында мектептен тыс жұмыс 
істеу мүмкіндігі 
Басқалар 
Мұғалімдер үшін марапаттаулар; біліктілікті 
арттыру мүмкіндігі 
МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ЕҢБЕК НАРЫҒЫНЫҢ ҚҰРЫЛЫМЫ
Сала
Ақпарат түрі
Аспектілер
Еңбек нарығы 
институттары 
Келімісшарттық құрамдастар  Мұғалімдердің жұмыспен қамтылу мәртебесі; 
шарттардың түрлері 
Сынақ кезеңі; шартты қайта жаңғырту мен тоқтату 
үшін негіздеме 
Нарықтық күшті 
орталықтандыру деңгейі 
Ұжымдық келісімдердің бар болуы 
Жеке көтермелеудің бар болуы 
Кәсіподақтарға қатысу 
деңгейі 
4 ТАРАУ. МЕКТЕПТЕРДІ БІЛІКТІ МҰҒАЛІМДЕРМЕН ЖӘНЕ ТИІМДІ БАСҚАРУМЕН
   
                            ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ БАҒЫТТАЛҒАН ТИІМДІ САЯСАТ

ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ САЯСАТЫНА ШОЛУ: ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ОРТА БІЛІМ БЕРУ
МАЗМҰНЫ
 - 25
Сурет 1.3 Гендерлік белгі шегінде, жалпы және жастар арасындағы жұмыссыздық 
мәнмәтініндегі трендтер
Дереккөз: Дүниежүзілік даму көрсеткіштері, Дүниежүзілік банк. 
Жұмыспен  қамтылған  еңбек  қорларының  басым  бөлігі  қызмет  көрсету  саласында
(2011  ж.  55%)  және  1/5  бөлікке  жуығы  өндірістік  секторда    жұмыс  істейді.  Ауыл
шаруашылығы  ЖІӨ-нің  5%  ғана  құрағанына  қарамастан,  бұл  сектор  бұрынғыдай  жұмыс
істейтін  тұрғындардың  қомақты  үлесін  жұмыспен  қамтамасыз  етіп  отыр:  2011  ж.  -  27%,
2003 ж. 35%-бен салыстырғанда төмен (Дүниежүзілік банк, 2012).
Орталық  Азия  аймағындағы  басқа  мемлекеттерден  айырмашылығы  Қазақстан  көші-
қон  нәтижесінде  жұмыс  күшін  жоғалтпайды.  2008-2012  жж.  мерзімінде  «таза  көші-қон»
(яғни,  эмигранттар  санынан  иммигранттарды  алғандағы  жалпы  саны)  көлемі  6  990
адамды  құрады.  Бұл  оң  көрсеткіш  көптеген  көрші  мемлекеттерде  байқалатын
трендтерден  ерекшеленеді.  Өзбекстан  экономикалық  көші-қонға  байланысты  518  486
адамды,  Тәжікстан  -  296  075  адамды,  ал  бұл  мезгілде  Түркіменстан  54  499  адамды
жоғалтты.  Қазақстаннан  2011  жылы  кеткен  32  902  адамның  көпшілігі  (29  832)  Ресей
Федерациясына  көшіп  кетті.  Сол  жылы  Қазақстанға  келген  38004  иммигранттың
көпшілігі  Өзбекстаннан,  ары  қарай  Ресей  Федерациясы  мен  Қырғызстаннан  болды  (ҚРСА
 деректері, 2012).

жүктеу/скачать 4,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: