Сенсорлық ЖҮйелер физиологиясы талдагыш деген не, оның қүрылыс принципі кандай
Терінің сезімдік касіетін калай түсіндіруге болады?
жүктеу/скачать 0,96 Mb. Pdf көрінісі
|
глосарий
- Бұл бет үшін навигация:
- Проприорецепция деген не
| Терінің сезімдік касіетін калай түсіндіруге болады?
Тері дененің сыртқы жабындысы болып табылады, сондықтан ол арқылы организм қоршаған ортаның өр түрлі өсерлерін қабылдайды. Теріде температураны, жанасуды, қысымды, ауырсынуды сезінетін рецепторлар болады (3-сурет). Жылуды терідегі Руффини денешіктері, суықгыкты Краузе сауытшалары, жанасуды Маркель торшалары мен Мейснер денешіктері, қысымды Фаттер-Паччини денешіктері, ал ауырсыну өсерік эпидермистің сыртқы қабатында орналасқан жалаңаш нерв үштары қабылдайды. 4-сурет Тері рецепторлары: Фатер-Пачини денешіктері, 2-Мейснер денешіктері, 3-тук тубірінің нерв шумактары, 4-жалаңаш нерв уштары, 5-Меркелъ денешіктері, 6-Краузе сауытшасы, 7-Руффини денешіктері. Тері тітіркенісін түйсіну әр түрлі өткізгіш жол арқылы атқарылады. Жанасу мен қысымды қабылдайтын рецепторлық торшалар талшықтары жүлынның дорсальдық бағандары бойымен еш жерде үзілместен сопақша миға барады. Осы жерден екінші нейрон талшықтары импульстерді таламусқа жеткізеді. Ауырсынту және температуралық әсерлерді қабыддайтын рецепторлык торшалар өсінділері импульсті жүлынның дорсальдық мүйізіне жеткізеді. Осы жерде орналасқан екінші нейрон өсінділері жүлын деңгейінде айқаскдннан кейін импульстерді таламусқа береді. Таламустан тері рецепторларынан келген импульстер үлкен ми жарты шарлары қыртысының қозғағыш аймактарына жіберіледі. Теріде рецепторлар біркелкі таралмаған. Оның 1 см ауданыңда 12-13 суық сезгіш, 1-2 жылу сезгіш нүкте болады. Проприорецепция деген не? Жоғары сатыда дамыған организмдер өз денесінің жағдайы жайлы ақпараттарды дене түлғасында, қол-аяқтарда орналасқан соматосенсорлық рецепторлар арқылы алып отырады. Бүл рецепторлар тобын жанасу, ауырсыну, температуралық жөне проприорецепторлар қүрайды. Проприорецепторлар бүлшық еттің үршық тәрізді бүйірлі торшаларынан, сіңірдегі Гольджи органдарынан, буын қаптары мен байламдарының рецепторларынан түрады. Осы проприорецепторлар қызметінің нөтижесінде дененің жеке бөлімдерінің екпінді және баяу қимылдары сезініліп, қимыл-әрекет үйлестіріледі. Сіңір рецепторлары жеке-жеке жіңішке сіңір талшықгарын орап жататын афференттік нерв үштары. Буын рецепторлары — жалаңаш немесе қабықшалы нерв үштарынан қүралады. Сіңір рецепторлары бүлшық еттің ширығу, кернеу деңгейін, ал буын рецепторлары — буын кдбының керілу деңгейінің екпінін сезінеді. Бүлшық еттің үршық төрізді торшаларына күрделі қүрылым тән. Әрбір үршық төрізді торша бірнеше интрафузальдық (бүйірлі) талшықтан түрады. Олар жақсы маманданған, сырт жағынан қабықшамен қапталған жіңішке ет талшықгары болып табылады. Бүл талшықтар қимыл-әрекетті қамтамасыз ететін негізгі - экстрафузальдық, - ет талшық-тарына қатарласа орналасып, олардың перимизумына — дәнекер үлпамен біріккен үшына,- бекиді.Үршықгың ортаңғы, жиырылмайтын сезімтал бөлігінде нерв ұштары ядро қабына оралып, аннулоспиральдық құрылым (шумақ) түзеді (37-сурет). Оны негізгі (бастапқы) жүктеу/скачать 0,96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|