Атты халықаралық ғылыми-практикалық конференцияның материалдары 26 қазан 2019 ж


Hal hatır sorma, vedalaşma ve ileriye dönük sözleşme içeren kalıplar



Pdf көрінісі
бет33/92
Дата22.05.2023
өлшемі1,94 Mb.
#96037
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   92
Байланысты:
A Кекилбаев (1)

5. Hal hatır sorma, vedalaşma ve ileriye dönük sözleşme içeren kalıplar
Günlük ilişkilerde önemli bir yer tutan hal hatır sorma ile ilgili ifadelerde Rusçanın 
etkisi hissedilmektedir. Rusça ile Tatar Türkçesi ifadeler karşılaştırıldığında, bu if-
adelerin Rusçadan Tatar Türkçesine kavram tercümesi olarak geçtiği görülür.
Rus. Kak jizn?, Tat. T. Tormışlar niçėk? (RTR, 7) (Hayatlar nasıl?/Durumunuz 
nasıl?).
Rus. Kakiye novosti?, Tat. T. Nindi yañalıklar bar? (Süz.) (Ne gibi yenilikler 
var?/Ne var ne yok?).
Rus. Kak doma?, Tat. T. Öyde ni xel? (Süz.) (Evde ne hal?/Evde durumlar nasıl?).
Rus. Kak v şkole?, Tat. T. Mektepte niçėk? (Süz.) (Okulda nasıl?/Okulda ne var 
ne yok?).


148
Rus. Kak pojivayite?, Tat. T. Niçėk yeşisėz? (TRİS, 3) (Nasıl yaşıyorsunuz?/
Nasılsınız?).
Kişilerin birbirlerinden ayrılırken vedalaşmak için kullandıkları kalıp ifadelerde 
de Rusçanın etkisi açıkça görülür. Özellikle Rusça “do” (kadar) edatı bu tür ifadel-
erde zaman bakımından bir sınırlama belirtir ve bu edat Tatar Türkçesinde kader 
(kadar) ve xetlė (kadar) edatıyla veya yönelme ekiyle karşılanarak aynı şekilde bir 
sınırlama yapar. 
Rus. Ostavaysya do zavtra, Tat. T. İrtegege xetlė kal (RTR, 276) (Yarına kadar 
kal/Yarına kadar hoşça kal).
Rus. Do skoroy vstreçi!, Tat. T. Tizden oçraşkanga kader! (RTR1, 39) (Tezden 
görüşünceye kadar!/Kısa zamanda görüşmek ümidiyle!).
Rus. Do vstreçi! Do svidaniya, Tat. T. Oçraşkanga kader! Sav bulıgız (RTR, 6) 
(Görüşünceye kadar! Hoşça kalınız!/Görüşmek üzere! Hoşça kalınız!).
Rus. Sçastlivogo puti!, Tat. T. Xeyėrlė yul! (RTR, 178) (Hayırlı yol!/İyi yolcu-
luklar!).
6. Kişilere yönelik hitap ifadeleri
Türkçede yaşça büyük veya statüce farklı kişilere yapılan hitaplar unvan grubu 
şeklinde kurulur. Hitap ifadelerinde bir şahıs ismiyle, bir unvan veya akrabalık ismi 
kullanılır: 
15
Mehmet Bey, Ayşe hanım, Ali amca... gibi. Rusçada Türkçenin söz 
dizimine aykırı olarak kullanılan, önce unvanın ardından da ismin geldiği unvan 
grupları kavram tercümesi olarak Tatar Türkçesinde görülmektedir.
Rus. Tovarişç Bariyev!, Tat. T. İpteş Bariyev! (RTR, 4) (Arkadaş Bariyev!).
Rus. Tovarişç Axatov!, Tat. T. İpteş Exetov! (KRTS, 68) (Arkadaş Exetov!).
Rus. Zdravstvuyte, tovarişç Karimov!, Tat. T. İsenmėsėz, ipteş Kerimov! (RTR, 
13) (Merhaba, Arkadaş Kerimov!).


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   92




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет