Педагогических работников по актюбинской области


Использованная литература



Pdf көрінісі
бет102/105
Дата06.03.2017
өлшемі5,85 Mb.
#8085
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   105

Использованная литература: 

1.

 



Ерғалиева  Г.А.  «Рухани-адамгершілік  қҧндылықтар  негізінде  студенттердің  ҿзін-ҿзі  тҽрбиеленуінің 

педагогикалық шарттары». –Атырау, 2006. – 149б. 

2.

 

«Ҧлттық тҽрбие» журналы – ҚазҦПУ баспасы – 132 б. 



 

 

БҤГІНГІ ҚОҒАМДА ТҦЛҒАНЫ ОҚЫТУДЫҢ ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ 



 

Набиева К.Н., 

қазақ тілі мен ҽдебиеті пҽнінің мҧғалімі  

 

Қазақстан  Республикасының  2030  жылдарға  арналған  стратегиялық  дамуы  бағдарламасында  Елбасы 



Н.Ҽ.Назарбаев  халқымыздың  болашағы  туралы  тереңірек  толғай  отырып,  «Мемлекетіміздің  ең  басты  дҥниесі 

тек  қана  табиғи  байлық  емес,  сонымен  қатар  жасҿспірім  ҧрпағы,  ҿйткені  олар  –  біздің  ҧлтымыздың  болашақ 

айнасы» дегені мҽлім. Олай болса, жас ҧрпаққа тҽрбие беретін ҧстаз – баға жетпес биік тҧлға. Қазақ тілін оқыту 

барысында  туған  тілінің  қыр  –  сырын,  табиғатын  таңыта  отырып,  ертең ҿмірден ҿз  орнын таба алатын, ҿзіне 

сенімді,  нағыз  ҧлтжанды,  парасатты  ҧрпақ  тҽрбиелеу.  Қазақ  тілі  –  оқушыға  ертенгі  кҥні  ҥлкен  ҿмірге 

араласқанда  оның  қоғамдағы  қызметіне  кҿмегін  тигізетін,  жҧмысында,  кҥнделікті  ҿмірде  қажетіне 

жарайтындай  білім  бере  алатын  аса  білікті  пҽндердің  бірі.  Қазіргі  білім  беру  саласындағы  оқытудың  озық 

технологияларын меңгермейінше сауатты, жан – жақты маман болу мҥмкін емес. Халқымыздың рухани кҿсемі 

Ахмет Байтҧрсынҧлының «Мҧғалім ҽдісті кҿп білуге тырысып, оларды ҿзіне сҥйеніш, қолғабыс нҽрсе есебінде 

қолдану керек» дегені жадымызда ҽрдайым берік сақталуы тиіс. 

Елімізде білім берудің мазмҧны жаңарып, жаңа кҿзқарас, жаңа қарым-қатынас ҿзгеше менталитет пайда 

болуда. Соған орай, баланың жеке басын тҽрбиелеуде, оның жан дҥниесінің рухани баюына, азамат, жеке тҧлға 

ретінде қалыптасуына зор кҿңіл бҿлінуде. Заман талабына сай білім берудің даму бағыты мен тенденцияларын 

қамтитын  елуден  астам  педагогикалық  технология  қолданылып  келеді.  Технология  –  грек  сҿзі,  яғни 

ҿнерпаздық, шеберлік, іскерлік деген ҧғымды білдіреді. Мақсатты білім беру – технологияның басты белгілері. 

Жаңа технологиялардың педагогикалық негізгі қағидалары: 

-

 

балаға ізгілік тҧрғысынан қарау; 



-

 

оқыту мен тҽрбиенің бірлігі; 



-

 

баланың танымдық кҥшін қалыптастыру жҽне дамыту; 



-

 

баланың ҿз бетімен ҽрекеттену ҽдістерін меңгерту; 



-

 

баланың танымдылық жҽне шығармашылық икемділігін дамыту



-

 

ҽр оқушының қабілеті мен мҥмкіндік деңгейіне орай оқыту; 



-

 

барлық оқушылармен жҥйелі жҧмыс істеу; 



-

 

оқу ҥрдісін оқушының сезінуі; 



Осы орайда, мен қазақ тілі мен ҽдебиет сабағында заманауи технологияның бірнеше ҽдістерін қолданып 

жҥрмін. Негізінде шығармашылық мҥмкіндігі мол, белсенді, икемді жас – орта буындар. Орта буын оқушылары 

ойынды  жақсы кҿреді.  «Баланың балалығын тыйдым дегенше, даналығын тыйдым де» дегендей, 5, 6, 7 класс 

оқушыларына  білім  беруде  ойын  арқылы  оқыту  технологиясының  ҽдістерін  қолданудың  пайдасы  ҿте  кҿп. 

Оқушының  сҿздік  қорын  байытуда  проблемалық,  ситуациялық  сҧрақтар  беріп,  ойландыра  отырып,  олардың 

ойын,  қиялын  ҥнемі  жетілдіру  мақсатында  «Жалғасын  тап»,  «Аяқталмаған  сҿйлем»,  «Ой  жалғастыру», 

«Кейіпкерлер сҿйлейді» т.б. шығармашылық ойындарды ойнату арқылы жаңа сабақты меңгертуге тырысамын. 

Сонымен  бірге  М.Жанпейісованың  «Модульдік  оқыту»  технологиясын  сабағымда  жиі  пайдаланамын.  Бҧл 

технологияның  ҽдістеріне  оқушыларым  тҿселген,  сабаққа  белсене  қатысады.  Модульдік  оқыту 

технологиясында  оқытудың  ҽр  тҥрлі  белсенді  формаларын  (топтық,  жеке  топтық,  диспуттар,  т.б.)  қолдануға 



490 

мол  мҥмкіндіктер  бар.  Оқушылар  білімді  жеке  –  жеке  тараулар  бойынша  емес,  біртҧтас  тақырып  тҥрінде 

жҥйеленген білім алады. Ҿзін - ҿзі дамытуға, бір – бірін оқытуға, кітаппен жҧмыс істеуге, қосымша ҽдебиетпен 

шҧғылдануға  баулу  арқылы  дарынды  балалармен  жҧмыс  істеуге  де  мҥмкіндік  туады.  Кіріспе  бҿлімінде 

тақырып тарау бойынша тірек сигналдары арқылы тҥсіндіріледі, оқулықпен, дҽптермен жҧмыс істейді. Сҿйлесу 

бҿлімінде  «Қарлы  кесек»,  «Брейн  -  ринг»,  «Аквариум»,  «Сиқырлы  сандықша»,  «Ҿрмекші»  т.б.  ойындары 

арқылы  тақырыпты  оқып  ҥйренеді.  Жҥппен,  топпен  жҧмыс  істейді,  бір  –  бірін  тыңдайды,  талқылайды, 

қателіктерін  тҥзетеді.  Қорытынды  бҿлімінде  диктант,  сынақ,  тест  жҧмыстары  алынады.  Жаңа  технология 

ретінде  ең  озық  ҽдістерді  дер  кезінде  игеру,  іздену  арқылы  бала  бойына  дарыту,  одан  ҿнімді  нҽтиже  шығара 

білу  -  ҽрбір  ҧстаздың  басты  міндеті.  RWCT  бағдарламасы  –  ағылшын  тілінен  аударғанда  «Сын  тҧрғысынан 

ойлау  ҥшін  оқу  мен  жазу»  дегенді  білдіреді.  Сын  тҧрғысынан  ойлау  –  сынау  емес,  шыңдалған  ойлау.  Сабақ 

қҧрылымы  қызығушылықты  ояту,  мағынаны  тану,  ой  толғаныс  кезеңдерінен  тҧрады.  Осы  ҥш  кезең  арқылы 

оқушыларды  ойға  жетелеп,  қызығушылығын  оятып,  шығармашылық  қабілетін  арттыруға,  белсенділікке 

ынталандыруға болады. Мысалы, 7 – класта Мҧхтар Ҽуезовтің «Кҿксерек» повесін ҿткен кезде 

1)  Қызығушылықты  ояту  –  жаңа  сабақты  тҥсіндіру  кезеңіндегі  ҥйрену  процесі.  Жазушының  портретін 

кҿрсетіп,  бҧл  кім,  қандай  шығармаларын  білесіндер,  суретте  не  бейнеленген,  бҥгінгі  шығарма  не  туралы  деп 

ойлайсындар деген сияқты сҧрақтарға жауап іздейді, даналыққа бастау алады. Ҽр оқушы ҿз шығармашылығын 

кҿрсете алады, ҥйренгенін саралап, салмақтап, оны қандай жағдайда, қалай қолдану керектігін ҥйретеді. 

«Егер  де  мен  .  .  .  .  »  ҽдісі  оқушыны  қиял  ҽлеміне  самғатып,  шығарма  соңын  ҿз  еркінше  аяқтауға 

мҥмкіндік  туғызады.  Джиксо  –  ҧжымдық  оқыту  ҽдісі.  Мақсаты  –  жалпы  мҽселені  жҧпта,  сосын  ҧжымда 

талқылау. Бҧл жағдайда ҽрбір оқушы бір сҽт ҿзін мҧғалім ретінде сезінеді, оқуға деген жауапкершілігі артады, 

ҧжымда  жақсы  қарым  –  қатынас,  саналы  тҽртіп  қалыптасады.  «Екі  тҥрлі  тҥсініктеме  кҥнделігі»  ҽдісін 

қолданамын.  Оқушылар  дҽптердін  оң  жағына  мҽтіндегі  ҿзіне  ҽсер  еткен  тҧстарды,  ҥзінділерді  жазады,  сол 

жағына ҿз пікірін жазады. Ҽр оқушы мҽтінмен танысып, кҥнделікті толтырып б. Осы арқылы ойды қозғау, ояту, 

ми қыртысына тітіркенгіш арқылы ҽсер ету жҥзеге асады. Осы кезенге қызымет ететін «Топтау», «Тҥртіп алу» 

«Ойлану», «Жҧпта талқылау», «Болжау», «Ҽлемді шарлау» т.б. ҽдістер жинақталған. 

2)  Мағынаны  тану  –  жаңа  сабақты  бекіту  процесі.  Бҧл  кезеңде  оқушы  жаңа  тақырыппен  танысады, 

тақырып бойынша жҧппен, топпен жҧмыс істейді, тапсырмаларды орындайды. 

V (білемін) – (білмеймін) 

+ (мен ҥшін жаңа ақпарат) 

? (мені таңқалдырады) белгілерін қойып, оны тобымен талқылау. 

Ҥйретушілер  білетіндерін  анықтап,  білмейтіндерін  белгілеп  сҧрауға  ҽзірленеді.  INSERT  –  оқығанын 

тҥсінуге, ҿз ойына басшылық етуге, ойын білдіруге ҥйрететін ҧтымды қҧрал. 

3)  Ой  –  толғаныс  –  сабақты  қорытындылау  кезеңі.  «Бес  жолды  ҿлең»,  «Венн  диаграмасы»,  «Кубизм», 

«Еркін  жазу»,  «Т  кестесі»,  «Семантикалық  карта»  сияқты  стратегиялар  қолданылады.  Кҥнделікті  оқыту 

ҥрдісінде  оқушының  толғанысын  ҧйымдастыру,  ҿзіне,  басқаға  сын  кҿзбен  қарау,  баға  беру.  Білім  арқылы 

тҽрбиелікке  олған соң жҧпта, топта  талқылау ҧйымдастырылады. Оқушылар ақпаратты  ҿз  бетінше  меңгереді, 

сҿз астарын, сҿз қҧдіретін тҥсінуге ҧмтылады. Ҿз ойын, пікірін білдіру арқылы оқушының тілі дамиды, сҿйлеу 

мҽдениеті артады. 

Осы кезеңдердін ҧтымды ҿткізілуі тҿмендегідей нҽтиже береді; 

-

 

Оқушылар бір – бірімен қарым – қатынас жасай біледі; 



-

 

Басқаларды тыңдап олардың жауабына тҥсіністікпен қарайды; 



-

 

Ҿз ойын топтын алдында ашық айтып қорғай біледі, тіл байлығы артады; 



-

 

Ҿз бетінше ізденуге ҥйретеді, ақыл ойын дамытады; 



-

 

Оқушының сабаққа қызығушылығы артады, ой - ҿрісі кеңейеді, белсенділігі дамиды; 



В.Ф.Шаталовтың  «Тірек  сигналдары  арқылы  оқыту  технологиясын»  тарауды  тҥсіндіргенде  немесе 

пысықтау,  бекіту  кезеңдерінде  қолдану  ыңғайлы.  Тірек  сигналдары  тақырыптың  бірізділікпен  ашылуын 

қамтиды.  Теориялық  материалдар  нақты,  қысқа  тҥсіндіріледі.  Оқушылардың  сабаққа  дайындалу  процесін 

тездетеді,  жеңілдетеді,  оқушы  білімі  ҽділ  бағаланады.  Бҧл  ҽдіс  арқылы  тҥсіндірілген  жаңа  сабақта 

оқушылардың кҿру, есту қабілеттері белсенді жҧмыс істейді. 

Қазақ  тілін  оқытудың  озық  технологиясы  Н.А.Оразахынованың  «Сатылай  комплексті  талдау»  ҽдісі. 

Оқушылар  тіл  білімі  салалары  бойынша  меңгерген  теориялық  білімдерін  практикалық  тҧрғыдан  талдап, 

саралап  меңгереді.  Теориялық  жағынан  жете  меңгермеген  тҧстарын  талдау  барысында  меңгереді.  Сатылай 

комплексті  талдау  тілдің  ҽрбір  саласы  бойынша  жеке  –  жеке  жҥргізіледі.  Бҧл  ҽдісті  меңгерген  оқушылар 

материалды баяндауда, талдау барысында нақты, тҧжырымды сҿйлейді. Мысалы, 8 – класта қазақ тілінен «Жай 

сҿйлемнің  тҥрлері»  тақырыбын  ҿтіп  болған  соң,  оқушылар  сҿйлемді  сатылай  комплексті  талдау  ҥлгісімен 

тҿмендегіше орындайды: 

«Мен ҿзімнің балалық шағымда Сҧлтанмахмҧттың ҽңгімесін кҿп тыңдадым» (З.Ақышев.) 

1.

 



Жай сҿйлем, себебі аяқталған бір ғана ойды білдіріп тҧр. 

2.

 



Жайылма сҿйлем, себебі тҧрлаусыз мҥшелер қатысқан 

3.

 



Жақты сҿйлем, себебі бастауышы бар 

4.

 



Толымды сҿйлем, себебі айтылуға тиісті мҥшелер тҥгел қатысқан. 

491 

Бҧл ҽдістің оқушыларды ҦБТ – ға дайындау кезіңде пайдасы ҿте кҿп. Сҿйлем талдаған кезде оқушының 

қай  ережені  меңгермегенін  білуге  болады.  Қазіргі  білім  беру  жағдайында  электронды  қҧрал-жабдықтарға 

негізделген ақпараттық технологияларды, интерактивті тақта мен ғаламтор желісі мҥмкіндіктерін пайдаланбай 

сабақ  беру  мҥмкін  емес.  Word  бағдарламасы  сабаққа  қажетті  мҽтіндік  материалдар  қҧру  ҥшін,  Excel  кесте, 

сызба, график, тест қҧру ҥшін, PowerPoint оқушылардың ҿз бетімен орындайтын жҧмыстарын дайындау ҥшін 

қажет.  Бҧл  оқушылардың  уақытын  ҥнемдейді,  белсенділігін  арттырады,  оқушының  топпен  жҧмыс  істеуіне 

кҿмектеседі. 

Қазіргі  уақытта  тиімді  білім  беруде  сабақ  барысында  интерактивті  тақталар  қолданылуда.  Қажетті 

жағдайда  мҧғалім  тақта  арқылы  сҿздерді,  сҿз  тіркестерін,  сҿйлемдерді,  фонетикалық,  морфологиялық, 

синтаксистік  талдауларды  кҿрсетіп  тҥсіндіреді.  Мҧғалім  алдыңғы  сабақтта  ҿткен  тақырыпты  ашып  қайталай 

алады.  Мҧғалім  оқушыны  тақтаға  шығарып  жеке  тапсырма  беріп,  бақылап  отырады.  Тақтада  жҧмыс  істеген 

мҧғалім  мен  оқушының  орындаған  тапсырмаларын  есте  сақтап,  келесі  сабақта  да  пайдалануға  болады. 

Компьютер жҽне  интерактивтік тақта  арқылы  сабақ тҥсіндіру оқышының жаңаша  ойлау қабілетін арттырады. 

Компьютер  арқылы  дайындалған  мҽтіндерді  талдайды,  тестерді  орындайды.  «Балаға  ҿз  бетімен  зерттеуге 

мҥмкіндік  туғызған  сайын  одан  ҽрі  жақсы  оқи  тҥседі»  деп  Питер  Клайн  жазғандай,  қазіргі  таңда  жаңа 

ақпараттық технологияны жан – жақты пайдалануға ҥлкен талап қойылып отыр. 

Сонымен  бірге  қазақ  тілі  мен  ҽдебиет  сабағында  электрондық  оқулықты  қолданудың  пайдасы  ҿте  кҿп. 

Мен 5-9 класс аралығындағы оқушыларға сабақты электронды оқулықпен ҿткіземін. Электрондық оқулықтарда 

ҽдебиет  теориясы,  ҽдеби  жанрлар  тҥсініктемелері  кейіпкердің  дыбыстауымен  сҥйемелдене  отырып, 

мультимедиялық анимациялармен, бейнетізбектерімен тҥсіндіріледі. Сонымен бірге мҧнда оқулықтағы барлық 

жазушылар мен ақындардың шығармалары қысқа ҽрі тҥсінікті етіп берілген. Тҥрлі кроссвордтар, сҿзжҧмбақтар, 

викториналық  сҧрақтар  берілген.  Қажетті  білім  мен  дағдыларын  пысықтау  ҥшін  олар  интерактивті 

тапсырмалар,  ҥйде  немесе  сыныпта  таңдаған  тақырыбына  шығарма  жҽне  ой  толғау  (эссе)  тҥріндегі 

шығармашылық  жҧмыстар,  тест  жҧмыстарын  орындайды.  Сабақты  электрондық  оқулықпен  ҿткізген  кезде 

оқушылардың білімге деген қызығушылығы артады. 

«Орташа мҧғалім – айтып береді, 

Жақсы мҧғалім – тҥсіндіреді, 

Ҥздік мҧғалім – кҿрсетеді, 

Ҧлы мҧғалім – қанағаттандырады, шабыттандырады», - деп А.Уорт айтқандай, оқушының қҧзіреттілігін 

дамытудағы  еңбегіміздін  ҽр  сҽті  жҥйелі  тҥрде  атқарылып,  нҽтежелі  болуға  тиіс.  Ҿйткені,  заман  талабына  сай 

білім  беру  –  бҥгінгі  кҥннің  ҿзекті  мҽселесі.  Амонашвилидің  «Мҧғалім  ҿз  сабағын  сҥймесе,  оған  ҿзі  сҥйсіне 

білмесе,  ол  шҽкірт  бойына  да  сҥйіспеншілікті  дарыта  алмайды»  деген  пікірінен  жеке  тҧлғаның  рухани 

адамгершілігін дамыта оқытуда мҧғалімге қойылатын талаптын маңыздылығын анық байқауға болады. 

Егер ҽр педагог жеке тҧлғаның бойындағы жалпыадамзаттық қҧндылықтардың қалыптасуына кҿңіл бҿле 

отырып, оның рухани адамгершілігін дамыта оқытуды басты назарда ҧстаған болса, нҽтижесінде жан  – жақты 

жетілген, парасатты, кҿрген – білгенін зерделей алатын зерек тҧлға қалыптасады. 

 

 



ҤШТІЛДІЛІК – ӘЛЕМДІК БІЛІМ КЕҢІСТІГІНДЕ КӚПМӘДЕНИЕТТІ ТҦЛҒАНЫ 

ҚАЛЫПТАСТЫРУ НЕГІЗІ 

 

Сулекенова К.Х.

Ақтҿбе қаласы №22 орта мектебінің бастауыш класс мҧғалімі 

 

Қай кезеңде болмасын, кҿп тілді меңгерген халықтар мен ҧлттар алдыңғы қатарлы елдің қатарына кіріп, 



ҿзінің  коммуникациялық  жҽне  интеграциялық  қабілетін  кеңейтіп  отырғаны  тарихтан  белгілі.  Мысалы,  ежелгі 

Мысырдың  ҿзінде  бірнеше  тілді  білетін  мамандар  иерархиялық  сатымен  жоғарылап,  кҿбіне  салық  тҿлеуден 

босатылған  кҿрінеді.  Қазіргі  таңда  ҽлемнің  алпауыт  мемлекеттері  кҿп  тілді,  ҽсіресе  халықаралық  тілдерді 

меңгеруді  маңызды  міндет  деп  санайды.  Сондықтан  біз  де  ҿз  халқымыздың  қарыштап  дамып,  ҿркениеттен 

кенже  қалмау  ҥшін  кҿп  тілді  меңгеруіміз  қажет.  Бҧл  заман  талабынан  туындап  отырған  қажеттілік.  Себебі, 

бірнеше тілде еркін сҿйлей де, жаза да білетін маман бҽсекеге қабілетті тҧлғаға айналатыны сҿзсіз. Осы ретте, 

Елбасымыз  сол  ҥшін  де  ҥштҧғырлылығын  міндеттеп  отыр.  Бҥгінгі  таңда  елімізде  «кҿптілділік»  мҽселесі 

кҿкейкесті  мҽселелердің  бірі  болып  саналады.  Халқымыздың  тҽуелсіздіктің  туын  желбіреткелі  бері,  тҥрлі 

елдермен  іскерлік  қарым-қатынас  орнатып  келеді.  Тҽуелсіз  мемлекетіміздің  қол  жеткізген  игіліктерінің  бірі  – 

дҥниежҥзілік  аренаға  еркін  шығып,  ҽлемдік  ҿркениеттің  озық  ҥлгілерімен  танысып,  оларды  ҿз  еліміздің 

экономикасын нығайтуға, медицина, ғылым жҽне білім беру, қоғамдық-ҽлеуметтік салалардың іргесін кеңейтіп, 

заманауи  технологиялармен  жабдықтауға  жаңа  мҥмкіндіктердің  туындауы  болды.  Бҧл  арада  білімді  ҧрпақ, 

білікті маман мҽселесі бой кҿтереді. 

Кҿптілділік,  полилингвизм  –  нақтылы  коммуникативтік  жағдайдың  ҽсер  етуімен  белгілі  бір ҽлеуметтік 

ортада,  мемлекетте  ҥш,  одан  да  кҿп  тілде  сҿйлей  білушілік.  Кҿптілділіктің  ҥш  тілді  меңгеру  дҽрежесі  сол 

адамның  немесе  бҥтіндей  халықтың  ҿмір  сҥрген  тілдік  ортасы,  ҽлеуметтік,  экономикалық, мҽдени 

ҿмірі, тҧрмыс-тіршілігі секілді  кҿптеген  факторларға  байланысты.  Кҿптілділік  –  бҥгінгі  заман  талабы.  Бір 


492 

халықтың мҽдениетін басқаларымен салыстыру арқылы ғана, ҽлем суретін ҽр қилы ҽрі тҧтас кҿруге мҥмкіндік 

беретін  ҧлттық  мҽдениеттің  кҥллі  ерекшеліктерін,  барша  қҧндылықтарын  сезінуге  болар  еді.  Еліміз  бен 

жерімізге  ие  болатын  жастар  ҥш  тілді  де  қатар  меңгеруі  тиіс.  Кҿптілді  білім  –  кҿпмҽдениетті  тҧлғаны 

қалыптастырудың  ҿзегі.  Бҥгінгі  таңда  кҿп  тілді  оқыту  жҽне  оқып  ҥйрену  –  жас  ҧрпақтың  білім  кеңістігінде 

еркін  самғауына  жол  ашатын,  ҽлемдік  ғылым  қҧпияларына  ҥңіліп,  ҿз  қабілетін  танытуына  мҥмкіндік  беретін 

қажеттілік. Ҥш тілді оқу – заман талабы десек, оның негізгі мақсаты: бірнеше тілді меңгерген, ҽлеуметтік жҽне 

кҽсіптік  бағдарға  қабілетті,  мҽдениетті  тҧлғаны  дамыту  жҽне  қалыптастыру  біздің  міндетіміз.  Қарапайым 

тілмен айтқанда, қазақ тілін дамыту керек, орыс тілін қолданамыз жҽне ағылшын тілін ҥйренеміз. Қазақ тілі  – 

мемлекеттік тіл, ал орыс тілі мен шетел тілін білу тҧлғаның ой-ҿрісін кеңейтеді, оның «сегіз қырлы, бір сырлы» 

тҧлға  болып  дамуына  жол  ашады,  ҧлтаралық  қатынас  мҽдениетін,  толеранттілігін  жҽне  планетарлық 

ойлауының қалыптасуына мҥмкіндік туғызады. 

Халқымыз  ежелден  тіл  абыройын  биік  кҿтеріп,  «Ҿнер  алды  –  қызыл  тіл»  деп,  сҿз  ҿнерін  бар  ҿнердің 

алдына  қойып,  жоғары  бағалаған.  Сондықтан  тіл  мейлі  қайсы  ҧлттың  болмасын  тарихы  мен  тағдырының, 

тҽрбиесі мен тағылымының, бҥкіл халықтық болмысының баға жетпес асылы, сарқылмас қҧнды қазынасы, ҧлт 

рухының  ҧйтқысы  болып  келген.  Кҿп  тілді  меңерген  адам  ҽуелі  ҿз  тілінде  ой  қорытып,  туған  халқына  ҿнеге 

болып, ҿзге жҧртпен бҽсекеде ырықты орынды иелеп, сан мҽдениетті санасына салып сараптай алса, онда ол ҿз 

ҿмірін қалайда мағыналы ҿткізетін айтулы тҧлға болып жетілері анық. 

Тіл – халықтың ең басты қазынасы. Ҥш тҧғырлы тіл саясатын қолға алсақ та, ҿз еліміздің ішінде қазақ 

тілін  ҿгейсітуге  болмайтынын  ҽсте  естен  шығаруға  болмайды.  Мҧндайда  «ҿзге  тілдің  бҽрін  біл,  ҿз  тіліңді 

қҧрметте»  —  деген  даналық  сҿз  ойымызға  орала  кетеді.  Тіл  білу  –  байлық.  Ҽсіресе,  ҿркениеттік  ҿрелік  алға 

шығып,  жаһанданудың  лебі  есіп  тҧрғанда  кҿп  тілді  игергенге  ешкімнің  таласы  бола  қоймайтыны  анық. Бірақ 

бҧл ҥш тілдің тҧғыры бірдей деген сҿз емес. Қазақстанда бір ғана тҧғырлы тіл бар, ол мемлекеттік тіл – қазақ 

тілі. Тҧғыр сҿзі «діңгек, қазық» деген мағынада қолданылады. 

Біздің мақсатымыз – қазіргі заман ағымына сай бҽсекеге қабілетті білімді де білікті, жоғары интеллектілі 

тҧлға тҽрбиелеу. 

Ҥш  тілде  оқытатын  мамандандырылған  мектептердің  негізгі  мақсаты  –  бірнеше  тілді  меңгерген, 

ҽлеуметтік  жҽне  кҽсіптік  анықтауға  қабілетті  тҧлғаны  дамыту  жҽне  қалыптастыру.  Ал  міндеті  –  дҥниежҥзі 

халықтарының  мҽдени  қҧндылықтарын  сыйлауға  тҽрбиелеу,  ақпараттық  кеңістіктің  дамуын  қамтамасыз  ету, 

білім  беру  мазмҧнының  сабақтастығын  жҽне  оқушылардың  кҿплингвистикалық  даму  орталығына  жағдай 

жасау.  Кҿптілді  оқыту  –  жас  ҧрпақтың  білім  кеңістігінде  еркін  самғауына  жол  ашатын,  ҽлемдік  ғылым 

қҧпияларына ҥңіліп, ҿз қабілетін танытуына мҥмкіншілік беретін бҥгінгі кҥнгі ең басты қажеттілік болып отыр. 

Қазақстанда  білім  саласында  қазақ,  орыс,  ағылшын  тілдері  оқу  тілі  ретінде  де  қолданылады.  Яғни  еліміздің 

қарыштап дамуындағы экономикалық, ҽлеуметтік саяси ҿзгерістері білім мекемелерінің алдына жаңа міндеттер 

жҥктеуде.  Облысымызда  ҥш  тілде  талай  білімді  балаларды  тҽрбиелеп  жҥрген  білім  ордаларының  қатарына 

қосылған  мектептердің  тағы  бірі  –  Назарбаев  зияткерлік  мектебі.  Осы  ретте,  барлық  мектептердегі  оқыту 

стандарттарын  Назарбаев  Зияткерлік  мектептерінің  деңгейіне  дейін  жақсарту  қажет.  Жоғарғы  сынып 

оқушылары  қазақ,  орыс  жҽне  ағылшын  тілдерін  меңгеріп  шығулары  тиіс.  Оқытудың  нҽтижесі  –  сын 

тҧрғысынан ойлау, ҿздігінен зерттеу жҽне ақпаратты терең талдау дағдыларын меңгеруге бағытталуы керек. 

Қазіргі  мемлекеттік  бағдарламаларда  Назарбаев  Зияткерлік  мектептерінің  білім  берудегі  озық  іс-

тҽжірибелерінің  ең  ҥздік  ҥлгілерін  еліміздің  барлық  білім  беру  мекемелерінде  кіріктіру  кҿзделген.  Заманауи 

қоғамда білім беру – сана ҽлеуеті жоғары дамыған, сын тҧрғысынан жҽне жаңашыл ойлай білетін, рухы мықты, 

ҿз білімін қоғамның алға басуына жҧмсай алатын жеке тҧлғаны тҽрбиелеу. Жаңартылған бағдарлама ҧстаздарға 

ҥлкен  жауапкершілік  міндеттейді.  Оқушылардың  бойына  ҿмірдің  барлық  салаларында  табысты  болу  ҥшін 

қажетті дағдыларды дарыту мақсатында тынымсыз еңбектенуіміз қажет болады. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Солташҧлы Ы.Заман талабы – кҿп тілді болу. // Ақиқат. 26.11.2012 ж. №11. 14-15 б. 

2.  Государственная  программа  развития  и  функционирования  языков  в  Республике  Казахстан  на  2011-2020 

годы. Астана: 2011. 

3. Жетписбаева Б.А. Полиязычное образование: теория и методология. Алматы: Білім, 2008. – 347 с. 

4.Қазақстан Республикасындағы тіл саясаты. Қҧжаттар жинағы.Астана: Елорда, 1999. – 216 б. 



 

 

493 

МАЗМҦНЫ 

 

Алғы сӛз................................................................................................................................................................................ 

І СЕКЦИЯ  

«ҤШТІЛДІЛІК–ӘЛЕМДІК БІЛІМ КЕҢІСТІГІНДЕ ПОЛИМӘДЕНИЕТТІ ТҦЛҒАНЫ 

ҚАЛЫПТАСТЫРУ НЕГІЗІ» 

 

«ТРЕХЪЯЗЫЧИЕ-ОСНОВА ФОРМИРОВАНИЯ ПОЛИКУЛЬТУРНОЙ ЛИЧНОСТИ В МИРОВОМ, 

ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОСТРАНСТВЕ» 

 

«TRILINGUALISM IS THE BASIS FOR THE FORMATION OF A POLYCULTURAL PERSONALITY 

IN THE WORLD EDUCATIONAL SPACE» 

Абишева Н.М.  

Педагогические условия развития интереса к трехъязычному обучению в системе обновленного школьного  

образования........................................................................................................................................................................... 

Сальцева С.В. 

Социально-педагогические технологии организации современного образования в полиязычном 

пространстве........................................................................................................................................................................ 

Жданова С.Н. 

Формирование поликультурной компетентности учащихся: опыт и новые педагогические подходы....................... 



Попова В.И. 

Поликультурный контекст воспитания детей и молодежи в условиях гуманитарного образования.......................... 



Кибатаева Н.К. 

От идеи «триединство языков» до полиязычного образования...................................................................................... 



Мырзашова А.К. 

Педагогические возможности реализации трѐхъязычного образования в Актюбинской области............................. 



Абаева Г.Б. 

Типология ошибок в рекламной продукции...................................................................................................................... 




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   105




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет