БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДЫҢ ЗАМАНАУИ ӘДІСТЕРІ

267 

Балаларды  оқытуда  жҽне  тҽрбиелеуде  ойынның  ролі  педагогикада  бҧрын  да,  қазір  де  қарастырылып 

келеді. Алдыңғы қатарлы педагогтардың бҽрі де ойынды нағыз керекті жҽне маңызды іс - ҽрекет деп тҥсінеді. 

Бастауыш сыныптарда ағылшын тілін оқытуды ойын тҥрлерін пайдалану оқушының басқа тілді ҥйренуге деген 

ынтасын  арттырады.  Оқудың  алғашқы  кезінде  оқушының  тілдік  материалдарды  жеңіл  меңгеріп  кетуіне 

кҿмектеседі. Ағылшын тілін ҥйретуде алғашқы кезде балалардың кҿздерімен кҿріп, қҧлақпен тыңдау арқылы  - 

тыңдау мен сҿйлетуге ҥйрету керек. Тҥрлі - тҥсті суреттерді іліп, ауызша оқылуын айтып бала ҽріпті танымаса 

да сурет астына оқылуын жазу керек. Ҥй ішіндегі бҧйымдарға немесе кабинеттегі бар заттарға, мысалы есікке 

DOOR, терезеге WINDOW, тақтаға BLACKBOARD, қабырғаға WALL, гҥлге FLOWER - деп жазып іліп қойса, 

оқушы  есікті  т.  б  кҿріп  тҧрып,  оны  қалай  аталатындығын  кҿреді,  естиді,  сонымен  бірге  ҽріпті  танымаса  да 

сҿздің қалай жазылатындығы кҿзбен кҿру арқылы баланың есінде қала береді. 

Ойын  барысында  бала  ҿзі  ҿмір  сҥріп  отырған,  дамып  отырған  ҽлеуметтік  ортадағы  нормалар  мен 

ҽрекеттерді  қабылдайды,  яғни,  ойын  бала  ҥшін  танымдылық,  бағдарлық  қызмет  атқарады.  Ойын  балалардың 

шетел  тілі  пҽніне  деген  қызығушылығын  арттырады,  сабақты  тҥрлендіреді,  қызық  етеді,  оқушыларды 

зеріктірмейді, олардың  білімге  деген  қҧштарлығын, талпынысын арттырып,  яғни, қабылдау, есте  сақтау жҽне 

зейінін дамытады. Ойынның келесі бір ерекшелігі, ол сабақта оқушылардың ҿздерін еркін ҧстауға белсендіреді, 

қысылмай  сҿйлеуіне,  ойын  еркін  жеткізуге  жағдай  туғызады,  қиялын  дамытады.  Ойын  балалар  ҥшін  оқу  да, 

еңбек  те  болып  табылады.  Ойын  –  айналадағы  дҥниені  тану  тҽсілі.  Ойын  балаларға  ҿмірде  кездескен 

қиыншылықтарды жеңудің жолын ҥйретіп қана қоймайды, ҧйымдастырушылық қабілетін қалыптастырады. А. 

С.  Макаренко:  «Ойын  -  балалар  ҿмірінде  ҿте  маңызы  зор  нҽрсе, ҥлкендердің  қайраткерлігі,  жҧмысы,  қызметі 

қандай  маңызды  болса,  балалардың  ойыны  да  сондай  маңызды.  Ойында  бала  қандай  болса,  ҿскен  кезде 

жҧмыста  да,  кҿбінесе,  сондай  болады.  Сондықтан  болашақ  қайраткер,  ең  алдымен,  тҽрбиені  ойын  арқылы 

алады,»- деп балалар ойынын жоғары бағалаған. 

Тиімді  қолданылған  ойын  мҧғалімнің  тҥсіндіріп  отырған  материалын  оқушылардың  зор  ынтамен 

тыңдап, берік меңгеруіне кҿмектеседі. Ҿйткені тҿменгі сыныптағы оқушылардың аңсары сабақтан гҿрі ойынға 

ауыңқырап  тҧрады.  Қызықты  ойын  тҥрінен  кейін  олар  тез  серігіп,  тапсырманы  ықыластана  ҽрі  сапалы 

орындайтын  болады.  Мҧғалім  ҥшін  педагогикалық  технологияны  игеруі;  сабақ  уақытын  тиімді  қолдану, 

білімнің тереңдігі, жиелік қауымдастыққа, ҽлемдік ақпараттық кеңістікке шығу. Ал, оқушы нҽтижесінде пҽнге 

деген қызығушылықтары артады, оқушының ҿз бетінше ізденіп шығармашылық белсенділіктері дамыды, білім, 

білік, дағды деңгейі қалыптасады, сабақта уақыт ҥнемделді, оқушылар интерактивті тақтамен жҧмыс жасауды 

ҥйренеді.  Оқушыларды  ҿз  бетімен  іс-ҽрекет  етуге  бағытталған  тапсырмалар  саны  кҿбейгенде  ғана,  ҿз  пікірін 

айта алатын, оны дҽлелдей білетін, ҿмірге деген ҿзіндік кҿзқарасы қалыптасқан, ҥнемі ізденіс ҥстінде болатын, 

қоғам дамуына ҥлес қоса алатын, кҿкірегі ояу, ізденімпаз, ҿзіндік шығармашылық жҧмыспен айналыса алатын 

жан-жақты  жетілген  жас  ҧрпақ  ҿкілдерін  дайындай  аламыз.  Ҽлемнің  озық  елдері  арасында  Қазақстанның 

білімді жастарының орны ерекше болып шарықтай берсін. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. «Жаңа ҽлемдегі Жаңа Қазақстан» ҚР Президенті Н.Ҽ. Назарбаевтың халыққа жолдауы.  

2. М. Мақсҧтқанова, Интерактивті тақта. Оқыту-тҽрбиелеу технологиясы, 2010ж. 32б. 

3.Г.Ҽ.Мусаева,  Ақпараттық  технологияны  оқушылардың  ағылшын  тіліне  деген  қызығушылығын  арттыру 

қҧралы ретінде қолдану. Мектептегі технология, 2010ж. №5 32б 

4.Г.Исаева,  Шет  тілі  сабағында  инновациялық  технологияларды  қолданудың  кейбір  ерекшеліктері.  «Жаңа 

тҧрпатты  мҧғалім  дайындаудың  ҿзекті  мҽселелері»  атты  республикалық  ғылыми  конференцияның 

материалдары. Мектептегі шет тілі, 2011ж. №3  

5.Г.Т.Жаримбетова, Интерактивті тақтада жҧмыс жасау мҥмкіндіктері. Мектептегі технология, 2008ж. №9 34б. 

 

 

 

 

268 

СЕКЦИЯ 2. «ҤШТІЛДІЛІК ТҦЖЫРЫМДАМАСЫ ЖОҒАРЫ БІЛІМДІ МЕМЛЕКЕТТІҢ БӘСЕКЕГЕ 

ҚАБІЛЕТТІ МАМАНДАРЫН ДАЯРЛАУ ҚҦРАЛЫ РЕТІНДЕ» 

 

«КОНЦЕПЦИЯ ТРЕХЪЯЗЫЧИЯ КАК ДЕЙСТВЕННЫЙ ИНСТРУМЕНТ ПОДГОТОВКИ 

КОНКУРЕНТОСПОСОБНОГО СПЕЦИАЛИСТА ВЫСОКО ОБРАЗОВАН-НОЙ СТРАНЫ» 

 

«THE CONCEPT OF TRILINGUALISM AS AN EFFICIENT TOOL FOR PREPARATION OF A 

COMPETITIVE SPECIALIST IN THE HIGHLY EDUCATED COUNTRY» 

 

 

КӘСІПТІК БІЛІМ БЕРУ ҦЙЫМДАРЫНДА МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ОҚЫТУДЫҢ КЕЙБІР 

МӘСЕЛЕЛЕРІ 

 

Акимова Г.М., 

Ақтҿбе жол-кҿлік колледжінің қазақ тілі оқытушысы 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

Қазақ  тілін  оқытудағы  басты  мақсат  –  қатысымдық  қҧзыреттілігі  дамыған  дара  тҧлға  қалыптастыру. 

Колледж  бітіруші  тҥлектің  «Қазақ  тілінен»  алған  білімі  оның  болашақ  мамандық  болуына  қоғамның  барлық 

салаларында  адамдармен  еркін  тіл  табысуына,  қоғамның  белсенді  мҥшесі  ретінде  жемісті  еңбек  етуіне  негіз 

болып,  жалпы  алғанда,  ҿмір  сҥруінің  маңызды  қҧрамдас  бір  бҿлігі  ретінде  қызмет  етуі  тиіс.  Осы  тҧрғыдан 

келгенде,  колледж бітіретін оқушыларының қазақ тілінен алған білімін қатысымдық тҧрғыдан  игеру деңгейін 

қалыптастыру мҽселелерінің шешімін іздестірудің, оның ғылыми-ҽдістемелік негіздерін айқындаудың маңызы 

зор.  Қатысымдық  қҧзыреттілік  қалыптастыру  ҧғымын  жан-жақты  ашудағы  қҧзыреттілік  мазмҧны  -  тҧлғаның 

білім,  іскерлік,  дағдылар  жиынтығын  жан-жақты  меңгеруі,  теориялық  білімді  іс  жҥзінде  шынайы  ҿмірде 

қолдана  білуі,  ерекше,  тосын  жағдайларда  жаңа  туындаған  мҽселелерді  ҿз  бетінше  шеше  білу  қабілеті. 

Оқушыда  қалыптасатын  қатысымдыққҧзыреттілік-  қарым-қатынас  жасау  ҽрекетіне  қажетті  білім,  іскерлік, 

дағдылар жиынтығы, соған сҽйкес тілді тҥсініп, ойын еркін жеткізе білу қабілеті.  

Кҿпшілік  ғалымдардың  тҧжырымдары  бойынша,  қатысымдық  қҧзыреттілік  субъектінің  ҿзіне  қажетті 

ақпаратты  алуы  мен  басқа  субъектілермен  қарым-қатынасқа  тҥсуіне  қажетті  білім,  іскерлік,  дағдылар 

жиынтығы  дегенге  саяды.  Кҽсіптік  білім  алушы  жастар  балаң  жас  дҽуір  деп  аталатын  кезең  жасындағы 

жеткіншектердің  ҿзіндік  психологиялық,  дара  тҧлғалық  ерекшелікітері  болады.  Ол  ең  алдымен  олардың 

қоғамдық белсенділігінің жҽне ҿмірде ҿз орнын табуға талпынысының артып, таным кҿкжиегінің кеңейіп, сана-

сезімінің ҿсіп, ҿзіндік азаматтық кҿзқарасының қалыптаса бастауымен кҿрініс табады. Осы тҧрғыдан келгенде, 

бҧл  жастағы  балаң  жастардың  дҥниетанымын,  сондай-ақ  қоғамдағы  азаматтық  позициясын  қалыптастыруда 

мемлекеттік  тіл  ретінде  оқылатын  «Қазақ  тілі»  пҽнінің  алатын  орны  ерекше.  Себебі  осы  кезеңдегі 

оқушылардың  басты  ҽрекеті  -  белсенді  оқу  ҽрекеті.  Даму  ҥрдісі  алдында  жҥретін  оқытудың  дара  тҧлға 

қалыптастырудағы  маңызын  ескерсек,  білім  сапасын  арттыруда  пҽнді  оқытуды  қатысымдыққҧзыреттілікке 

бағыттау  арқылы  тҥпкі  нҽтижеге  жетуге  болады.  Аталмыш  мҽселені  шешудің  негізгі  жолы  -  тілді  қатынас 

қҧралы  ретінде  оқыту,  соның  негізінде  белгілі  бір  деңгейді  игерудің  соңғы  нҽтижесі  ретінде  қатысымдық 

қҧзыреттілік қалыптастыру, оның алдын-ала мазмҧнын анықтау, жҥзеге асыру жолдарын айқындау.  

Қатысымдық  қҧзыретіліктің  қҧрамдас  бҿлігі  ретінде  тілдік  (лингвистикалық)  қҧзыреттілік,  сҿйлеу 

ҽрекеті негізіндегі (айтылым, жазылым, оқылым, тыңдалым, тілдесім) қатысымдық қҧзыреттілік, сонымен қатар 

тілді  ҥйрену  барысындағы  маңызды  алғышарттардың  бірі  лингвоелтану,  дискурстық  қҧзыреттілік  мазмҧнын 

анықтаудың маңызы зор. Оқушылардың қатысымдыққҧзыреттілігін қалыптастыруда олардың жас ерешеліктері 

мен психологиялық дара тҧлғалық айырмаларын ескерудің білім сапасын арттыруда маңызы зор. Осы тҧрғыдан 

келгенде, оқыту ҥрдісіндегі жағымды уҽждеме тудыруда дидактикалық, іскери ойындарды, пікірталас, ойбҿліс, 

мультимедиалық  бағдарламаларды  қолдану  мҥмкіндіктерін  арттыруға  баса  мҽн  берудің  орны  ерекше.  Білім 

сапасын  арттыру  негізінде  қалыптастырылатын  қатысымдық  қҧзыреттілік  бала  зейінінін  шоғырландыруды, 

қабылдау,  ойландыру,  ҧғым  қалыптастыру  секілді  психологиялық  кҥрделі  категорияларды  мҧғалімнің  жетік 

білуін талап етумен қатар, оның жетістікке жету жолдарының алғышарттары екенін де дҽлелдейді. 

Оқушылардың  қазақ  тілінен  білім  сапасын  арттыру  оқыту  технологияларының  тиімді  қолданылуына 

байланысты. Қазіргі білім берудегі жаңа ағым демократиялық, ізгілендіру оқу субъектілерінің арасындағы оқу 

ҽрекеті  мен  олардың  ҿзара  қарым-қатынасын  ҿзгертті,  яғни  субъектілік  қарым-қатынас,  педагогикалық 

ынтымақтастық, ҿзіндік оқу белсенділігі тиімділігі дҽлеледенуде. Тҧжырымдағанда, тҧлғаның оқу белсенділігі - 

білім  сапасының,  қатысымдық  қҧзыреттілік  қалыптасуының  кепілі.  Тҧлға  белсенділігінің  бірқатар  мҽселелері 

Т.И.Шамова,  Г.И.Щукина,  Р.А.Низамов,  Т.Сабыров,  А.Абылқасымова,  Ф.Оразбаева,  К.Жақсылықова, 

Қ.Қадашева,  Ж.Сҥлейменова  т.б.  ғалымдардың  еңбектерінде  талданып,  сипатталған.  Оқушылардың 

қатысымдыққҧзыреттілігін  қалыптастыруда  белсенді  оқыту  категориясының  негізгі  тірегі  белсенді  оқыту 

ҽдістерін қолданудың маңызы ерекше. Оның нҽтижесі  -  тілді қарым-қатынас қҧралы  ретінде жҥзеге  асырады, 

пҽнге  қызығушылық  артады,  жағымды,  тҧрақты  оқу-танымдық  уҽждеме  қалыптасады,  оқушының  ҿзіндік  оқу 

ҽрекетінің  белсенділігі,  интеллектуалдық  ҿрісі  ҿседі,  ол  ҿз  оқу  ҽрекетінің  субъектісіне  айналады.  Белсенді 

оқыту ҽдістері оқу ҥдерісін ҧйымдастырудағы оқушының танымдық белсенділігін арттырумен, белсенді сҿйлеу 

269 

ҽрекетіне  тҥркі  жасаумен, оқушының ерекше  ықылас,  ынтамен,  шығармашылықпен, диалогтік негізде  жҧмыс 

жасауына  кең  мҥмкіндік  беруімен  ерекшеленеді.  Белсенді  оқыту  ҽдістерін  қолданғанда,  тҽжірибеде 

оқушылардың  оқу-танымдық  белсенділігінің  артқаны,  оқушы  ҽрекетінің  қарқындылығы,  жылдамдығының 

ҿскені,  жағымды  уҽж,  яғни  оқушының  тілді  ҥйренуге  ерекше  ынта-ықыласының  артқаны,  шындық  ҿмірде 

қҧзыреттілік  дҽрежеде  оны  жҥзеге  асыру  мҥмкіндігінің  мол  екендігі,  сондай-ақ  тіл  ҥйренудегі  маңызды 

жайттардың бірі - оқу субъектілерінде эмоцияналдық, кҿтеріңкі кҿңіл-кҥй орнағаны дҽлеледенді.  

Белсенді  оқытуға  қҧрылған  сабақтардың  басты  ерекшелігі-ҿзара  жҧптық,  топтық,  ҧжымдық  ҽрекеттің 

интерактивтілікке,  яғни  ҿзара  белсенді  сҿйлеу  ҽрекетіне  қҧрылуы:  шындық  ҿмірдегі  жағдаяттарды  рҿлдік, 

іскери дидактикалық ойындармен модельдеу арқылы кҥнделікті ҿмір жағдаяттарында қолданысқа жақындату, 

сол  арқылы  тілдің  қоғамдық  қажеттілігін  саналы  сезінуге  мҥмкіндік  жасау,  ҿзара  ойбҿліске  шақыра  отырып, 

ҿзіндік  ойын  еркін  айтуға,  қорытуға,  шешімін  табуға  ҧмтылдыру,  тҥрткі  жасау  негізінде  қоғамның  пайдалы, 

белсенді  азамат  тҧлғасын  қалыптастыру,  оқу  материалдарының  практикалық  сҿйлеуге  басымдылығы, 

шығармашылық  тапсырмалар  негізінде  жарыс  элементтерін  қолдану  арқылы  психологиялық  кедергілерді 

барынша болдырмауға жағдай жасау, яғни кҿтеріңкі кҿңіл-кҥйін тудыратын эмоционалдық жағдаят орнату.  

Оқыту  тҽжірибесінде  қолданылған  дидактикалық  ойындар  жҧптық  тапсырма,  ҧжымдық  тапсырмалар 

негізінде  ҿрбітілді.  Мҧндағы  басты  мақсат-психологиялық  кедергілерді  болдырмау,  ішкі  мотивті  тудыратын 

қызығушылықтың басымдылығы, шынайы, кҥнделікті  ҿмірмен байланыстыру, оқу-шығармашылық ҽрекет, ең 

бастысы, сҿйлеу ҽрекетін белсендіруге мҥмкіндік беретін мҧғалім мен оқушы, оқушы мен оқушы арасындағы 

интерактивтіліктің орнауы.  

Оқушының  ізденімпаздығын  арттырудың  негізгі  жолдарының  бірі-жобалау  сабақтары.  Жобалау 

сабақтары  қатысымдық  қҧзыреттілік  қалыптастырумен  қатар,  оқушыларды  отансҥйгіштікке  тҽрбиелейді, 

Отанын,  мемлекеттік  тілді  қҧрметтеуге,  елдің  дамуына  ҥлкен  ҥлестерін  қосқан  кҿрнекті  қайраткерлер  ҿмірі, 

туған жер, ана мейірбаны т.б. туралы тақырыптарға ҿз бетімен жинап, жҥйелеген жобалары олардың азаматтық 

тҧлғасының  қалыптасуына  ықпал  етеді.  Оқытудың  жаңа  технологияларының  бірі  -  компьютерлік 

бағдарламаларды  соның  ішінде  интерактив  тақтаны  қолдану  оқушының  оқу  белсенділігінің  артуына  ықпал 

етті..  Интерактив  тақта  -  мектептерде  оқу  ҥрдісінде  кең  қолданылатын  қҧрал.  Аталмыш  қҧрал  ақпаратты 

кҿрсетуге  арналған  жҽне  маркерлік  тақтаның  да  қызметін  атқарады.  Интерактив  тақта  арқылы  кҿрсетілген 

слайдтар  мен  бейнекҿріністер,  сызбалар,  суреттер  оқушылардың  жаттығу  мен  тапсырмаларды  орындауы, 

сондай-ақ оқу ойындары сабақтың сапасын арттырады. Сҿйлеу ҽрекетінің тҥрлері айтылым, оқылым, жазылым, 

тыңдалым  бойынша  қатысымдық  қҧзыреттіліктер  қалыптасуының  негізі  –  оқу  тапсырмаларының  шынайы 

ҿмірге  жақын,  қатысымдық  мақсатқа  қҧрылған  болуы.  Осы  тҧрғыдан  келгенде,  тыпсырмалардың  алдымен 

грамматикалық, яғни тілдік тҧрғыдан танып, тҥсіну дағдыларының қалыптасуына, содан соң оның қатысымдық 

қҧзырет қалыптасуға мҥмкіндік беруі кҿзделеді. 

Педагогикалық  тҽжірибе  негізінде  оқушылардың  біліміндегі  кемшіліктер  анықталып,  ескеріле  отырып, 

оқыту  тҽжірибесінде  қолданылған  баланың  қазақша  қатысымдық  қҧзыреттілігін  қалыптастыруға  мҥмкіндік 

беретін  оқу  кешенінің  тиімділігі  қорытынды  тҽжірибеде  статистикалық-сапалық  зерттеу  кҿрсеткіштері 

негізінде анықталады. Қазақ тілі пҽнінен оқушылардың білім сапасын арттыру, оның нҽтижесінде қатысымдық 

қҧзыреттілігін қалыптастыру деңгейі оқыту ҥрдісін тиімді ҧйымдастыруға  байланысты. Оқушыларының қазақ 

тілінен  білім  сапасының  қатысымдық  қҧзыреттілік  деңгейін  зерттеу  барысында  оның  ҽдістемелік,  теориялық 

қырларының  толық  анықталмағаны,  бҧл  сала  бойынша  оқу  кешенінің  жеткіліксіздігі,  тиімді  оқыту  ҽдіс-

тҽсілдерінің  мазмҧнының  толық  ашылмағаны  белгілі  жай.  Жас  тҥлектердің  қазақша  тілін  дамытуда  маңызды 

мҽселелердің  бірі  -  тіл  меңгеру  деңгейінің  соңғы  қатысымдық  қҧзыреттілік  сатысының  ғылыми  негіздегі 

мазмҧнын  айқындау,  дидактикалық  ҧстанымдарын  анықтау,  тілді  оқытып-ҥйретудің  психологиялық 

ерекшеліктеріне баса мҽн беру, белсенді оқыту ҽдістерін қолдануға басымдық беру – жоғары нҽтижеге жетудің 

алғышарттары. 

Оқушылардың келешек еліміздің толық тҧлғалы азаматы болып қалыптасуына, келешек мемлекетіміздің 

ҿсіп, ҿркендеп, ҿркениетті елге айналуында жемісті еңбек етуіне жҽне мемлекеттік тілді қарым-қатынас қҧралы 

ретінде  қолдана  білу  дағдыларын  қалыптастыруда  «Қазақ  тілі»  пҽнінің  маңызы  зор.  Осымен  байланысты 

мемлекеттік  тілді  оқушыларға  толыққанды  меңгертудің  озық  ҽдістемесін  ғылыми-ҽдістемелік  тҧрғыдан 

негіздеу  міндеттерін  шешу  -  ҿзекті  мҽселе.  Қазақ  тілі  оқулықтарында  қамтылған  оқу  материалдары 

оқушылардың негізінен қазақша сҿйлеу дағдыларын қалыптастыруға негіз бола алады. Оқу бағдарламасы мен 

соған сҽйкес қҧрылған оқулықта қамтылған білім мазмҧны кҿрсетілген тақырыптар тҿңірегінде толықтырылып, 

оны  меңгертудің  ҽдістемелік  жҥйесі  жаңаша  ағымда  педагогикалық  ынтымақтастық  пен  белсенді  оқыту 

категориясына  негізделген.  Белсенді  оқыту  логикалық  ойлауды,  танымдық  белсенділік  пен  танымдық 

қызығушылықты арттырады. Жалпы, белсенді оқыту ҽдістері педагогикалық ҽдебиеттерде имитациялық (кейс-

стади,  іздену,  іскери-рҿлдік,  тренинг)  имитациялық  емес  (пікіріталас,  ми  шабуылы,  эвристикалық  ҽңгімелесу, 

синектика,  ТРИЗ  т.б.)  болып  бҿлінеді.  Оқушылардың  қатысымдық  қҧзыреті  сҿйлеу  ҽрекетін  (тыңдалым, 

айтылым,  оқылым,  жазылым)  қалыптасырудағы  жаттығулар  жҥйесін  қҧрумен  байланыстыру  қажет. 

Жаттығуларды  шартты  тҥрде  грамматикалық,  қатысымдық  деп  бҿлудің  қатысымдық  қҧзырет  қалыптасу 

сатысының  алдымен  тілдің  функционалдық  қызметін  меңгеріп,  содан  соң  қарым-қатынаста  қолдану 

ерекшеліктерін меңгерумен байланысты болады жҽне бҧл мҽселе тҽжірибеде дҧрыс шешімін табады. 

270 

Мемлекеттік  тілді  оқытумен  байланысты  оқушылардың  қатысымдық  қҧзыреттілігін  қалыптастыру 

ҽдістемесі бойынша тҿмендегідей қорытынды жасауға болады: 

1.Оқушының  қазақша  қатысымдық  қҧзыреттілігін  қалыптастыру  белсенді  ҽдістерді  қолдану  жҥйсіне 

негізделгенде тиімді болмақ. 

2.Оқушының  мемелекеттік  тілді  оқуға  ынта-ықыласын  тудыратын  жағымды  уҽж  тудыру,  білім  алуға 

саналы  кҿзқарасын  қалыптастыру,  ҿз  бетімен  ойланып,  шешім  қабылдауға  ҥйретуде  психологиялық, 

дидактикалық бірқатар ҧстанымдарды ҧстану оқу ҥрдісінде жоғары нҽтижелерге жетуге мҥмкіндік береді. 

3.Тілдік  ҧғымдарды  меңгерту  -  кҥрделі  педагогикалық  ҽрекет,  сондықтан  оқуды  оңтайландыратын 

мультимедиалық  бағдарламаларды  жҥзеген  асыратын  интерактив  тақтаның  мҥмкіндіктерін  қолдану  тиімділ. 

Мҧндағы  интерактив  тақта  –  тек  кҿрнекілік  қҧралы  ғана  емес,  қарым-қатынас  қҧралы  ретінде  де  қызмет 

атқарады.  Ондағы  интеллектуалдық  ойындар,  аударма  жҧмыстары,  тест  тапсырмаларын  автоматтандырылған 

тексерумен бірге, дауыс жҥйесінің болуы, мҧғалімнің бірқатар қызметін атқаруға мҥмкіндік береді. 

4.Оқыту ҥрдісінде оқу формаларының тҥрлілігі, яғни даралық, жҧптық, топтық, ҧжымдық тҥрлерінің бір-

бірімен қабаттаса, кезектесе, араласа қҧрылуының да білім сапасын арттырады. 

5.Мемлекеттік тілді меңгерудегі қатысымдық қҧзыреттілігі моделін жасау. 

Қатысымдық  қҧзыреттілік  ҧғымы  -  адамның  қоғам  саласында  қарым-қатынас  жасауына  негіз  болатын 

іскерлік, дағдылар жиынтығы жҽне оның ҿз ойын еркін, толық жеткізе білу қабілеті. Сҿйлеу ҽрекетінің тҥрлері 

сҿйлесе  білуі,  оқи  білуі,  жаза  алуы  жҽне  тыңдап-тҥсіну  қабілетінің  қалыптасуы,  яғни  ҽртҥрлі  ҿмірде 

туындайтын жағдаяттарда қарым-қатынасқа еркін тҥсіне білуімен ерекшеленеді. 

Қатысымдық  қҧзыреттілік  қҧрамы  лингвистикалық,  сҿйлеу  ҽрекетінің  негізіндегі  қҧзыреттілік  жҽне 

этномҽдени,  дискурстық  қҧзыреттіліктен  қҧралады.  Оқыту  барысында  аталған  қатысымдық  қҧзырет 

қалыптастыру деңгейі оқушының білім сапасының кҿрсеткіші ретінде кепілдік бола алады. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас: теориясы мен ҽдістемесі. А, РБК, 2000  

 2. Қадашева Қ.Қ. Қазақ тілін оқыту ҽдістемесі. А, Мҧрагер, 2005 

3. Жақсылықова К.Б. Қазақ тілін орыс тілді бҿлімдерде оқытудың ғылыми-теориялық негіздері. А., Білім, 2000  

4.Сҥлейменова Ж.Н. Қазіргі қазақ тілі морфологиясын жоғары мектепте оқыту ҽдістемесі. А, 2005. 

 

 

БОЛАШАҚ МАМАНДАРДЫ КӚП ТІЛДІЛІККЕ ДАЯРЛАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: