Педагогических работников по актюбинской области



Pdf көрінісі
бет53/105
Дата06.03.2017
өлшемі5,85 Mb.
#8085
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   105

Пайдаланылған әдебиеттер

1.

 



Н.Ҽ.Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан – 2050» 

2.

 



Bilimdiler.kz (білімділер порталы) 15.02.2013. 

3.

 



«Егемен Қазақстан» газеті, 15.04. 2016. 

 

 

ЖАҺАНДАНУ ЗАМАНЫНДА ҚАЗАҚ ТІЛІ МӘРТЕБЕСІН КӚТЕРУ МӘСЕЛЕЛЕРІ 

 

Шаштыгарина С.М., Займолдина Ж.Г., 

 «Мектепке дейінгі тҽрбие жҽне бастауыш білім» кафедрасының аға оқытушылары, п-п магистрлері, «Ҿрлеу» 

БАҦО АҚ филиалы Ақтҿбе облысы бойынша ПҚБАИ 

 

Қоғамдағы  жаңарулар,  ел  дамуындағы  тың  стратегиялық  бағдарлар  мен  қағидаттар,  қоғамының 



ақпараттануы  жҽне  ғылым  мен  техниканың  қарыштай  дамуы  білім  беру  жҥйесінде  де  тҥбегейлі  ҿзгерістер 

жасауға себеп болды. Ҿйткені жаңа уақыт талабы рухы биік, болашаққа зор сеніммен қарайтын, оның дамуына 

ҿзіндік  ҥлес  қосатын,  халықаралық  стандартқа  сай,  бҽсекеге  қабілетті,  танымдық  деңгейі  жоғары,  білімді  де 

білікті маманды қажет етеді. Ҽлемнің ҿркениетті елдерінің білім беру жҥйесіндегі жетекші қағидаттар негізінде 

отандық  білім  беру  саласын  дамытудың  жаңа  бағыттары  айқындалады.  Адамзат  жинаған  ілім  мен  білімнің 

қҧралы  саналатын  тілдің  рҿлі  ҿзінің  қоғам  мен  жеке  тҧлғаның  дамуындағы  атқаратын  қызметіне  сай  жаңаша 

бағамдалды. Тілді субъективті қҧрылым ретінде бағалайтын антропоцентристік парадигманың енуі оны оқыту 

жҥйесінде  де  жаңа  бағыттардың  тууына  ҽкелді.  Зерттеушілер  тіл  арқылы  субъектінің  танымдық  қабілеті, 

тҧлғалық  мҽдениеті,  ҧлттық  психиологиясы,  ҿмірлік  дағдалары  т.б.  қалыптасатынына  айрықша  назар  аудара 

бастады. Тілдік қатынас пен танымның сабақтастығы ҽлемдік тіл білімінде арнайы зерттеу нысанына алынды. 

Бҧл  тіл  білімі  салаларын  қатысымдық  –  танымдық  тҧрғыдан  оқыту  мҽселесін  алға  шығарды.  Жаһандану 

заманында  қазақ  тілін  қатысымдық  танымдық  тҧрғыдан  зерделеу  оның  мемлекеттік  мҽртебесін  нығайтудағы 

мҽнін жас ҧрпаққа  саналы  меңгертуге  тірек болады. Ҿйткені бҧл  жаңа  бағыт арқылы  ҧрпақ тіл адамның ҿмір 

танымы, болмысы, ҽлеуметтік мҥддесімен тығыз байланысты екенін тҥйсінеді. Сол арқылы тілдің ҿз ҿміріндегі, 

қоғамдағы  рҿлін  саналы  тҥрде  сезінеді.  Бҧл  оның  дҥниетанымын  кеңейтіп,  тілдік  білімге  жаңа  кҿзқарасын 

орнықтырады.  Тілді  қоршаған  ҽлеммен,  адам  факторымен  тҧтастықта  игеруге  жҽне  тіл  болмысын  халықтық 

таным  тҧрғысынан  зерделеуге  мҥмкіндік  алады.  Тілдің  қатысымдық  тҧрғыдан  оқытылуы  сҿйлесім  ҽрекетінде 

іске  асырылатын  бірліктердің  табиғатын  ашуға,  оның  ішкі  иірімдерін  жан  –жақты  пайдалануға  мҥмкіндік 

туғызады.  

Адамның  тиянақты  ойын  жарыққа  шығарудың  қҧралдарын  қарастыратындықтан,  болашақ  маман 

ретіндегі бҥгінгі болашақ ҧрпақ тілді дҧрыс қолдану дағдыларын шыңдауда маңызды  рҿл атақарады. Сҿз  бен 

сҿйлемді  жҽне  мҽтінді  ҽрі  тілдік,  ҽрі  қатысымдық  бірлік  ретінде  оқытып,  тілдің  мҽдени  –  танымдық, 

қатысымдық,  ҽлеуметтік,  кумулятивтік,  конативтік  қызметіне  қатысты  қағидалардың  мҽнін  меңгертуге 

айрықша  рҿл  атқарады.  Тілді  оқытуды  тілдің  ішкі  формасы  мен  мазмҧнын  терең  игеруге  жҽне  халқымыздың 

рухани  қазынасы,  болмысы  мен  тҧрмыс  –  тіршілігін  білдіретін  тілдік  деректердің  этномҽдени,  лингвомҽдени 

сипатын меңгеруге мҥмкіндік тударады. Тілді қатысымдық тҧрғыдан игерту ҧрпақтың тілдік қарым – қатынаста 

тілдік  бірліктер  мен  синтаксистік  категорияларды  орынды  қолдануына  ықпал  етеді.  Қазақ  тілі  синтаксисін 

қатысымды  –  танымдық  тҧрғыдан  оқыту  білім  сапасын  арттыруға,  жаңа  жҥйенің  басым  бағыттарын  жҥзеге 

асыруға  септігін  тигізеді.  Сонымен  бірге  педагогикалық  ҥдерістің  жаңа  парадигма  тҧрғысынан  жетілдірілуін 

қамтамасыз ете келіп, оқушының танымдық қасиетін белсендіреді, аналитикалық ойлауы мен шығармашылық 

ҽлеуетін  дамытады,  олардың  қатысымдық,  танымдық,  кҽсіби,  лингвомҽдени,  ҽлеуметтік  –  тҧлғалық  жҽне  т.б. 


255 

қҧзыреттіліктерін  қалыптастырады.  Бҧл  синтаксисті  қатысымдық  –  танымдық  тҧрғыдан  оқытудың 

технологиялық сипатын жан – жақты айқындауды қажет етеді.  

Жоғарыда  аталған  мҽселелердің  барлығы  қоғам  сҧранысын  ҿтейтін  білікті  де  білімді,  жан  –  жақты 

дамыған,  қҧзыреттілігі  қалыптасқан  ҧрпақ  дайындаудың  ҧтымды  жолы,  басым  бағыты  ретінде  синтаксисті 

қатысымдық  –  танымдық тҧрғыдан меңгерудің ғылыми  –  ҽдістемелік негіздерін айқындаудың кҿкейкестілігін 

танытады. Тҿменде жаһандану жағдайында ХХІ ғасырда барлық елдер бірінші орынға білім берусапасын қойып 

отыр.  Осымен  байланысты  жоғары  мектептерде  қазақ  тілін  жаңа  тың  ізденістер  тҧрғысынан  оқыту  мҽселесі 

жан-жақты қарастырыла бастады. 

Р.Ҽ.Шаханова  қазақ  тілін  модуль,  рейтинг,  тест  арқылы  меңгертудің  жолдарын  ҧсынса,  Қ.Қадашева 

қазақ  тілін  жаңаша  жаңғыртып  окытудың  тиімділігін  анықтады.  К.Жақсылықова  модульдік  технологияның 

ҧтымдылығын  дҽлелдесе,  Ж.Сҥлейменова  жоғары  мектепте  морфологияны  оқытудағы  дҽстҥрден  тыс 

сабақтардың маңызын айқындады. Ҽ.Ҽлметова студенттердің сҧқбаттық тілдесім мҽдениетін қалыптастырудың 

жолдарып,  З.Бейсембаева  сҿзжасамды  модульдік  технология  арқылы  оқытуда  тиімді  болып  табылатын  дҽріс, 

практикалық сабақтар мен ҿздік жҧмыстың тҥрлерін, ал Н.Оразақынова сатылай талдауды сҿйлесім ҽрекетінің 

тҥрлері  арқылы  меңгертудің  амал-тҽсілдерін  ҧсынды.  Ж.Даулетбекова  сҿйлеу  мҽдениетін  терең  игерту 

оқушының қатысымдық жҽне мҽдени-танымдық қҧзыреттіліктерін қалыптастыратынын айтса, Ж.Қ.Балтабаева 

ҿзінің  ғылыми  жҧмысында  жоғары  оқу  орындарында  морфологияны  оқыту  мҽселесін  сҿз  етіп,  интерактивті 

ҽдістердің  ҧтымдылығын  дҽлелдеді.  Н.Қҧрмамова  мен  А.Е.Жҧмабаева  орта  мектепте  синтаксисті  дамыта 

окытудың жолдарын айқындап берсе, А.А.Сатбекова жоба жҧмысының тҥрлерін саралады. 

Соңғы  жылдары  білім  беруді  жаңа  қырынан  ҧйымдастыру  мен  қазақ  тілін  оқытудың  сапасын  кҿтеруге 

бағытталған зерттеу жҧмыстарын оқытудың ҧтымды ҽдіс – тҽсілдерін сҧрыптап таңдауға мҥмкіндік тударады.  

Қоғам  дамуындағы  ҿзгерістер  жеке  ғылым  саласы  ретіндегі  тіл  біліміндегі  жаңа  бағыттардың 

туындауына  ҽсер  етсе,  ҿз  кезегінде  сол  ҿзгерістер  оның  оқыту  жҥйесін  де  жаңартуды  қажет  етеді.  Осымен 

байланысты  тілді  адамдар  арасындағы  ҽлеуметтік  қарым-қатынастың  қҧралы  ретінде  қарастыру  етек  алды. 

Адам  мен  оның  тілін  ҽлеуметтік  аспектіде  ҿзара  байланыстырып,  адамның  ҽлеуметтік  рҿлі,  тілі,  мамандығы 

жҽне  қандай  ҽлеуметтік  топқа  жататындығы,  идиологиялық  тҽуелділігі  т.б.  арқылы  тілдік  тҧлғаны  анықтауға 

басымдылық  берілді.  Тілді  оқытуда  оның  тілдік  қарым-катынаста  колданылу  дҽрежесі  мен  сипатына, 

ҽлеуметтік-психологиялық  мҽніне  кҿніл бҿлінді.  Ҽдіскер-ғалымдар ана  тілінің  тек  катысымдық қызметін ғана 

айқындап  коймай,  оның  баланы  жеке  тҧлға  ретінде  қалыптастырудағы  мҽніне  баса  назар  аудара  бастады. 

Ҿйткені тіл арқылы адамдар ҿмірден ҿз орнын табады, ҽркім ҿзіне қажетті игілікті іске асырады.  

«Сҿйлей  білу  қандай  керек  болса,  жаза  білудің  керектігі  одан  да  артық»,  «сҿйлегенде  сҿздің  жҥйесін 

келтіріп сҿйлеу» қажет.  «Сҿздің  жҥйесін қисынын келтіріп жаза білуге: қай сҿз қандай орында  қалай ҿзгеріп, 

қалайша  бір  –  біріне  қиындасып,  жалғасатын  дағдысын  білу»  керек.  «Сҿйлеудің  асыл  мағынасы  -біреуге 

білдірейін  деген  ойын  айту.  Айтушының  мақсаты  -  тыңдаушыға  ойын  тҥгел  тҥсіндіру.  Ойын  тҥсіндіру  ҥшін 

соған керек сҿздерді алу қажет. Бір сҿзді ойын анықтау ҥшін алса, екінші сҿзді ойын толықтыру ҥшін алады, 

ҥшінші  сҿзді  ойын  пысықтау  ҥшін  алады»  деген  А.Байтҧрсыновтың  пікірі  қатысымдық-танымдық  тҧрғыдан 

оқытудың ҿзегін анықтауда маңызды рҿл атқарады [1, 142, 274].  

ХХ ғасыр басында қазақ топырағында ҧлтты тану мен сапалы білім берудің тың ҥлгісін жасаған отандық 

ғалымдардың  ҽдістемеге  қатысты  ой-пікірлері,  еңбектері  зерделеніп,  олардың  оқыту  ҥдерісіне  қатысты  білім 

беру  жолдары  технология  тҥрінде  дҽйектелді.  Себебі  оқыту  технологияларының  нышандары  А.Байтҧрсынов, 

Ж.Аймауытов,  М.Жҧмабаев,  Ы.Алтынсарин.  Қ.Жҧбанов,  .Балақаев  т.б.  ғалымдардың  еңбектерінен  бастау 

алады.  Зерттеуде  олардың  ҽдістемелік  тҧжырымдары  қазіргі  таңда  қолданылып  жҥрген  оқыту 

технологияларымен  салыстырылды.  Нҽтижесінде  ҽлемдік  тҽжірибеде  кеңінен  қолданылып  жҥрген 

технологиялардың қазақ ҽдістеме ғылымында да ҿз іргетасы болғаны анықталды. Олардың қай-қайсысының да 

қҧрылымдық  жҥйесі  технологияға  қойылатын  талаптарға  толық  жауап  береді.  Бҧл  технологияларда  мҽдениет 

пен тілге, ғылым мен білімге ерекше назар аударылған\ 

Атап  айтқанда,  А.Байтұрсынұлының  танымдық-тагылымдық  технологиясында  білім  алушының  тілін 

дамыту,  танымын  кеңейту  мҽселелері  басты  назарда  ҧсталынған.  Оқытудың  тҥпкі  нҽтижесі  оның  тапымдық, 

проблемалардың шешімін табу, ақпараттық қҧзыреттілігін қалыптастыруға бағытталған.  



М.Жұмабаевтың  дара  тұлғаны  қалыптастыру  технологиясындаадам  бойындағы  мінез-қҧлық, 

қасиеттерін тҽрбиелей отырып, білім алуларының бойына тҧлғалық дарындылықты "қазақтың "ҧлттык тҽрбиесі 

арқылы  қалыптастыру  ҿзек  етіп  алғандықтан,  ол  оқыту  ҥдерісінде  ҧрпақ  бойына  ҧлттық  қҧндылықтарды 

сіңіріп, жеке тҧлғалық қасиеттерін дамытады. 



Ж.Аймауытовтың пәнаралық байланыс арқылы ынталандыра оқыту технологиясықазіргі таңдағы білім 

берудің  ҧлттық  моделін  жасау  идеясымен  сабақтасады.  Ғалымның  пайымдаулары  жеке  тҧлғага  бағдарлап 

окыту,  интеграциялық  байланысты  қолдану,  білім  алушының  ынтасын  тудыра  оқытып  білім  беру  т.б. 

мҽселелермен тығыз байланысты. Бҧл білім сапасын арттырудың алғы шарты болып табылады. 



Ы.Алтынсариннің  тілдік  дағдыны  жетілдіру  технологиясындақазақ  тілі  сабақтарында  білім 

алушылардың  тілдік  дағдыларын  жетілдіру  мен  шығармашылыққа  баулу  ҽдістері  кеңінен  орын  алатыны 

байқалады.  Ол  баланың  ҿміріне,  табиғатына  жақын  келетін  мҽтіндерді  пайдаланудың  тиімділігін  кҿрсеткен. 

Оқушының тілдік қабілетін жетілдіру  – білім беру ҥдерісіндегі басты міндет. Олай болса, аталған  технология 

осы міндетті шешуге мҥмкіндік береді. 


256 

Қ.Жұбановтың  дамыта  оқыту  технологиясы  студентті  тҧлғалық  жағынан  қалыптастыру  мен  дамыту 

жҽне  білімді деңгейіне қарай меңгертуді кҿздейді. Ғалымның тҥйінді мҽселеге  кҿңіл аудару, сҿзбен суреттеу, 

кҿрнекілік  ҿмірге  ҥңілдіру,  еңбек  ҥдерісімен,  жҥйелі  ойға  тҿселдіру,  білім  алушының  алдына  проблема  қоя 

оқыту,  бір  пҽнді  игерту  ҥшін  оған  екінші  пҽнді  қҧрал  ету  т.б.  ҽдістері  бҥгінгі  кҥннің  ҿзекті  мҽселелерімен 

ҧштасып  жатыр.  Ғалымның  дамыта  оқыту  технологиясы  ҿзгеру,  даму  заңдылықтарын  танып  білуге 

кҿмектеседі. 



М.Балақаевтың  сөйлеу  мәдениетін  қалыптастыру  технологиясытілдік  білімнің  нҽтижесін 

қҧзыреттіліктер  деңгейіне  кҿтеруді  мақсат  ететін  қазіргі  уақыт  талабымен  толық  ҥндеседі.  Сондықтан  сҿз 

мҽдениеті  оқушының  интеллектуалдық  жҽне  мҽдени  сапасын  арттыратындай  тілдік  қатынасқа  тҿселдірудің 

негізі ретінде қарастырылады. 

Қорыта келгенде, ғалымдардың еңбектерінде казіргі білім беру технологияларының барлығы  да кҿрініс 

тапқан.  Сондықтан  сол  ой  -  тҧжырымдарды  басшылыққа  алу  болашақ  ҧрпақ  санасына  ҧлттық  рух  пен 

елжандылық  қасиетті  қалыптастыруға,  ҧлттық  сананы  оятуға,  сабақ  сапасын  арттыруға,  оқытушы  шеберлігі 

мен ҧрпақ білімін жетілдірҥге ықпал етеді. 

Қазақ тілін саналы жҽне сапалы меңгертудің бір шарты - білім беру технологияларын ҧтымды қолдану. 

Бҧл  орайда  қазіргі  білім  жҥйесінде  қолданылып  жҥрген  Д.Б.Эльконин  мен  В.В.Давыдовтың  дамыта  оқыту 

жҥйесі,  В.К.Дьячеиконың  ҧжымдық  оқыту  технологиясы,  Ш.А.Амонашвилидің  тҧлғалық-ізгілендіру 

технологиясы жҽне т.б. білім беру технологияларының басым бағыттары жҧмыста кең талданды.  



Ф.Ш.Оразбаеваның  қатысымдық  тұргыдан  оқыту  технологыясықазіргі  білім  беру  ҥдерісінде  ең  жиі 

қолданыста жҥрген технология. Ҽдіскер тілдік қатынасқа байланысты іске асатын сҿйлесім ҽрекетінің бес тҥрін 

ғылыми  айналымға  енгізді.  Аталған  технология  тіке  байланыс,  адамның  жеке  кабілетін  ескеру,  сҿйлеуге 

ҥйретуде жҥргізілетін жҧмыс тҥрлерін айқындау, сатылап  даму, динамикалық ҿзгеру, ҿзектілік ҧстанымдарын 

басшылыққа алып, қатысымдық ҽдіс арқылытілді меңгертуді мақсат етеді. Синтаксисті қатысымдық тҧрғыдан 

сҿйлесім  ҽрекетінің  тҥрлері  арқылы  болашақ  ҧрпақты  оиын,  пікірін,  кҿзқарасын  еркін,  нақты  жеткізуге 

жетеледі. 

Н.А.Оразақынованың  сатылай  кешенді  талдау  технологиясықазіргі  заман  дамуының  заңдылықтарын 

ескере отырып жасалған талдау жҥйесі. Сатылай кешенді талдау технологиясы ғылыми негізде сатылай, жҥйелі 

меңгертуге негізделді.  

Білім беру жҥйесінде технологиялардың ҽрқайсысы тілді меңгеруде ҿзіндік орын ала келіп, бір - бірімен 

тығыз  бірлікте,  тҧтас  қолдану  арқылы  тиімді  pҿл  атқарады.  Ҧрпаққа  жҥйелі  білім  беретін  материалды  тиімді 

ҽдіс-тҽсілдерді  қолданып,  оның  жеке  қабілетіне  сай  дҧрыс  меңгерте  білу  оқыту  технологииясын  жақсарта 

тҥседі.  Технологияға  қатып  қалған,  ҿзгертуге  болмайтып  нҽрсе  деп  қараудан  арылып,  ҽрбір  технология  тілді 

меңгертудің тҥпкі нҽтижесіне қызмет ететін, соған қолайлы жағдай туғызатын оқытудың ҿзара сабақтас жҥйесі 

деп  қараған  жҿн  [9,  102].  Білім  беру  технологиялары  кабілеті  мен  уақыт  сҧранысына  орай  қолдану  білім 

сапасын арттырып, оны ҿз ойын жинақтап айтуға, білімін тілдік қатынаста дҧрыс қолдануға ҥйретеді. 

Ҽрбір елдің болашағы білім беру жҥйесінің дҧрыс ҧйымдастырылуына жҽне пҽнді меңгертудің ҧтымды 

ҽдістемесін  ҧсынуға  байланысты.  Қазіргі  таңда  жан-жақты  дамыған,  шығармашылық  кабілеті  жоғары 

мамандарға сҧраныс кҥшейді. Сондықтан қазақ тілін оқыту екі мақсатты кҿздей отырып жҥйеленді: синтаксисті 

қатысымдық  тҧрғыданоқыту  оны  басқа  салым салаларымен байланыста  меңгертуді, қатысымдық  бірліктердін 

мҽнін  айқындауды,  оның  синтаксисті  оқытуда  алатын  орнын  зерделеуді,  оны  сҿйлесім  ҽрекеті  арқылы  іске 

асыруды мақсат етсе, танымдық тҧрғыдан оқытуҽрекет пен танымдық іскерлік арқылы меңгертуді кҿздейді.  



Пайдаланылған әдебиеттер: 

1.

 



Ахмет Байтҧрсынов. Тіл тағылымы. -Алматы: Ана тілі, 1992. – 21-142 бб. 

2.

 



Жҧбанов Қ. О формах сочетания слова на казахском языке. -Алматы: Ғылым, 1966. – 50 б. 

3.

 



Аманжолов С. Қазақ ҽдеби тілі синтаксисінің қысқаша курсы. -Алматы: Санат, 1991– 16 б. 

4.

 



Балақаев М. Тіл мҽдениеті жҽне қазақ тілін оқыту. -Алматы: Мектеп, 1989. – 4-68-77 бб. 

5.

 



Г.Қосымова. шешендік ҿнердің негіздері. -Алматы: Баянжҥрек, 2007. – 201 б. 

6.

 



Абай. Екі томдық шығармалар жинағы. -Алматы: Жазушы, 1986.-107 б. 

7.

 



Қазақ  тілі.  Қарапайым  деңгейге  арналған  оқулық.  -Алматы:  Жазушы,  2007.  –  496  б.  (Оразбаева  Ф.Ш., 

Аяпова Т.Т. жҽне т.б.) 

 

 

ФОРМИРОВАНИЕ ПОЛИЯЗЫЧНОЙ ЛИЧНОСТИ КАК ПРИОРИТЕТНОЕ НАПРАВЛЕНИЕ 

СОВРЕМЕННОЙ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ПОЛИТИКИ КАЗАХСТАНА 

 

Ширажиева А.Б., 

старший преподаватель АО «НЦПК«Ҿрлеу»ИПК ПР по СКО» Республика Казахстан г.Петропавловск 

 

В  настоящее  время  перед  нами  стоят  новые  задачи:  развивая  родной  язык  и  культуру,  мы  должны 



формировать  полиязычную личность. Проблема  поликультурного образования занимает одно из  центральных 

мест  в  образовательной  практике  большинства  стран,  где  проживают  представители  разных  этнических  и 

конфессиональных  групп,  носители  разных  культурных  традиций.  Полиязычие  –  это  веление  времени,  а 


257 

степень владения языками – один из его основных критериев. Оно поможет в решении такой главной проблемы 

современного мира, как согласие и взаимопонимание между людьми. Формирование и развитие полиязычной и 

поликультурной личности есть воспитание личности нового поколения. Языковая личность является носителем 

национальной  культуры.  Целью  исследования  является  изложение  способов  и  приемов  формирования 

полиязычной  и  поликультурной  личности.  Поликультурное  образование  должно  расширять  горизонты 

образовательной  деятельности,  культивировать  толерантность  как  нравственный  идеал  и  норму  поведения. 

Преподаватели  должны  воспитывать  в  молодежи  уважение  и  признание  языков  и  культур  всех  этнических 

групп. 

Приоритетным  направлением  внутренней  политики  многонационального  Казахстана  является 



формирование полиязычной личности современного Казахстана. В целях обеспечения конкурентоспособности 

страны  и  ее  граждан  Президентом  Республики  Казахстан  Н.А.Назарбаевым  в  Послании  «Новый  Казахстан  в 

новом  мире»  предложена  поэтапная  реализация  культурного  проекта  «Триединство  языков»:  «Необходимо 

развитие трех языков: казахского – как государственного, русского – как языка межнационального общения и 

английского – как языка успешной интеграции в глобальную экономику» [1, с.8].  

Полиязычная  личность  всегда  будет  востребована  в  любом  обществе.  Это  говорит  о  его 

конкурентоспособности в современном обществе. Для формирования полиязычной и поликультурной личности 

преподаватели  должны  воспитывать  любовь  к  родному  языку  и  родной  культуре,  которая  должна  стать 

стимулом  к  изучению  других  мировых  языков  и  культур,  воспитывать  молодежь  в  духе  толерантности, 

гуманного отношения к представителям других наций и народностей. Через познание  языков можно ощутить 

свою принадлежность к мировой культуре, истории. Вхождение Казахстана в мировое сообщество ставит перед 

системой образования нашей страны цель - формирование поликультурной личности.  

К.Х.Жаданова  утверждает,  что  «полиязычие  можно  рассматривать  как  действенный  инструмент 

подготовки молодого поколения в условиях взаимосвязанного и взаимозависимого мира. Выпускники школ и 

вузов 

должны 


обладать 

многоязычной 

коммуникативной 

функцией, 

иметь 

такие 


стандарты 

лингвокультуроведческого  уровня,  которые  позволяли  бы  реализовывать  себя  профессионально  на  мировом 

уровне» [2, с.33]. 

Перед учителями и учащимися школ стоит главная цель  – развитие поликультурной личности. Средняя 

школа  должна  создавать  условия  и  стимулировать  учащихся  к  изучению  нескольких  иностранных  языков. 

Изучение  иностранного  языка  является  основой  поликультурного  образования.  В  Казахстане  проводится 

эксперимент КРАТ (казахско-русско-английское трехъязычие). В школах республики идет внедрение обучения 

на  трех языках  –  русском, казахском, английском. В  университетах  Казахстана  преподавание  ряда предметов 

ведется на английском языке. На факультетах иностранных языков в полной мере реализуется казахско-русско-

английское  трехъязычие.  В  некоторых  школах-гимназиях  города  Петропавловска  предметы  преподаются  на 

нескольких  языках. На  уроках говорят на  одном языке, например, на казахском, а  в процессе  неформального 

общения  -  на  русском  языке.  В  ходе  одного  урока  новый  материал  излагается  на  казахском  языке,  а  при 

повторении и закреплении материала урока - на английском или русском языках. Такой способ ведения урока 

позволяет активизировать и пополнять лексический запас. Ключевым направлением модернизации образования 

является  подготовка  полиязычных  кадров  для  школ,  колледжей  и  вузов.  В  соответствии  с  задачами, 

поставленными  Президентом,  к  2020  году  100%  казахстанцев  должны  овладеть  казахским,  95%  -  русским  и 

25% - английским языками. Полиязычное образование в Казахстане – концепция, направленная на дальнейшее 

укрепление страны, ее потенциала, которое должно поддержать общество. Свободное владение тремя и более 

языками  является  частью  национальной  идеологии,  нацеленной  на  становление  и  развитие 

конкурентоспособного  Казахстана.  Доказательством  этому  будут  слова  Президента  Республики  Казахстан 

Н.А.Назарбаева: «Я лично за то, чтобы в нашей стране все знали и казахский и русский. Считаю, что было бы 

благом для казахстанцев владение английским языком, что только возвысило бы всех нас». Языковая политика 

нашей  страны  гармонично  учитывает  интересы  всего  народа  Казахстана,  обеспечивает  соблюдение  языковых 

прав всех этносов нашей страны.  

Как  утверждает  Г.В.Палаткина,  «основными  элементами  содержания  поликультурного  образования 

являются  следующие:  1.Культура  межнациональных  отношений;  2.Специфика  структурных  компонентов 

культур  этносов;  3.Особенности  структурных  компонентов  этнопедагогической  среды  конкретной  местности 

[3,с.41].  

Одной  из  основных  целей  поликультурного  образования  должно  быть  формирование  человека, 

способного  к  активной  жизнедеятельности  и  поликультурной  среде,  обладающего  развитым  чувством 

понимания и уважения других культур, способного жить в мире и согласии с людьми разных национальностей, 

рас, верований. Изучение различных культур в комплексе будет способствовать культурному самоопределению 

личности,  формированию  толерантного  отношения  к  представителям  разных  культур,  что  и  является  целью 

поликультурного  образования.  Казахстан  -  многонациональная  страна  с  разноязычным  населением.  Знание 

языков полезно не только для отдельных личностей, но и для всего общества. Чем больше языков знают люди, 

тем  больше  вместе  с  языком  они  познают  историю,  обычаи  и  традиции,  культуру  этих  народов.  И  это 

способствует  международным  культурным,  экономическим  связям,  что,  безусловно,  ведет  к  улучшению  в 

целом  всей  ситуации  в  стране.  Реалии  нашей  современности  все  больше  убеждают  нас  в  необходимости 

овладения уже в школьных стенах казахским, русским и одним из иностранных языков. Поэтому наблюдается 


258 

общая тенденция к их изучению. Интегративные процессы в социально-экономической и политической сферах 

жизни  современного  общества  определили  основную  цель  учебно-воспитательного  процесса  -  подготовка 

школьников к жизни в демократическом, поликультурном государстве. Поэтому основной задачей современной 

школы  нового  типа  является  обучение  школьников  многоязычию,  так  как  именно  от  способности  владения 

казахским,  русским  и  иностранным  языками  будет  зависеть  как  личная,  так  и  профессиональная  карьера 

граждан нового тысячелетия.  

В нашей области ежегодно с целью осуществления Указа Президента Республики Казахстан от 20 ноября 

2007 года №444, постановления Правительства Республики Казахстан от 16 февраля 2008 года №150, в рамках 

культурного проекта «Триединство языков» проводятся олимпиады. Цели олимпиады: выявление и поддержка 

одаренной молодежи, в совершенстве владеющей тремя языками: казахским, русским, английским; воспитание 

уважительного  отношения  к  культуре  и  языкам  других  народов,  укрепление  казахстанского  патриотизма. 

Задачами олимпиады являются: реализация языковой политики Республики Казахстан, формирование интереса 

к изучению языков, воспитание всесторонне развитой, конкурентоспособной личности. Участники олимпиады 

должны  знать  три  языка:  казахский,  русский,  английский  и  выполнить  следующие  задания:  организовать 

презентацию,  написать  эссе,  провести  пресс-конференцию,  сделать  синхронный  перевод  текста.  При 

подведении итогов учитывается уровень знания языков, правильное произношение, содержательность ответов. 

При  обучении  языку  мы  должны  формировать  личность  как  носитель  языка  с  ее  этно-,  социо-, 

психологическим  особенностями,  способную  ощущать  язык  как  высший  дар,  как  национальную  и 

общечеловеческую ценность.  

Резюмируя вышесказанное, следует отметить, что формирование полиязычной личности является одной 

из  наиболее  актуальных  проблем  полиязычного  образования  Казахстана.  Поэтому  необходимо  найти  новые 

подходы к решению данной проблемы. В решении этих проблем будут участвовать высококвалифицированные 

преподаватели  высших  учебных  заведений,  которые  владеют  языками  и  могут  преподавать  дисциплину  по 

избранной специальности на одном из иностранных языков.  



Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   49   50   51   52   53   54   55   56   ...   105




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет