Педагогических работников по актюбинской области

285 

ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ УПРАВЛЕНИЯ ТРЕХЪЯЗЫЧИЯ 

 

Дуйсенова А.А., 

м.п.н., Западно- Казахстанский государственный медицинский университет им.М.Оспанова 

Республика Казахстан г.Актобе 

 

Сегодня  государство  и  каждый  человек  понимает,  насколько  важно  знание  языков.  Говорить  на  одном 

языке  недостаточно,  потому  что  мы  живем  в  определенном  геополитическом  пространстве.  Современный 

молодой  человек,  не  зная  языков,  будет  отставать  в  получении  той  информации,  которая  необходима  для 

профессионального  роста.  Для  реализации  любой  здачи,  нужно  иметь  четкую,  ясную  цель:  «Чего  мы  хотим 

добиться?». Реалии современной  жизни таковы, что каждый в нашей стране, кто  хочет развиваться,  пытается 

изучить  казахский,  русский  и  английский  языки.  Количество  языков,  на  которых  человек  может  свободно 

излагать  свои  мысли,  всегда  было  одним  из  показателей  образованности  и  уровня  культуры,  а  в  некоторых 

странах и показателем гостеприимности. Австрийский философ и логик Людвиг Витгенштейн писал: «Границы 

моего языка означают границы моего мира». 

На  сегодняшний  день  в  Казахстане  проводится  уникальная  политика  трехъзычия,  направленная  на 

освоение казахстанцами сразу трех языков: казахского, русского и английского. Эту задачу поставил Президент 

перед молодежью. Людей, которые на достойном уровне владеют тремя языками мало.  

Основная масса населения- это полтораязычные люди. Если брать один язык за единицу, то три языка- 

это  три  балла.  Например,  русскоязычные  казахи  говорят  на  русском  языке-это  один  балл,  и  немного  на 

казахском-  это  половина  балла.  Водном  из  своих  выступлений,  наш  Президент  Назарбаев  Н.А.  подчеркнул: 

«Казахстан должен знать  государственный казахский язык. Русский язык-язык нашего большего соседа, один 

из  шести  языков  Организаций  Объединенных  наций.  Через  ютот  язык  мы  вышли  на  великую  литературу  и 

великую  культуру,  согласитесь.  Нам  нельзя  забывать  этот  язык,  нельзя  отбрасывать  его».  Ну  и  говоря  об 

английском  языке,  Президент  подчеркнул,  что  он  необходим  стране  для  выхода  на  мировую  арену.  «Из  10 

миллионов  книг,  которые  создаются  в  мире,  85%  выходят  на  английском  языке.  Наука,  развитие, 

информационные  технологии-все  идет  на  английском  языке.  3500  иностранных  компаний  работают  в 

Казахстане, на каком языке мы будем с ними разговаривать?  

На  каком  языке  мы  будем  внедрять  оборудование  которое  везем»,  -  отметил  Президент.  Выделение 

именно казахского, русского и английского языков в качестве приоритетных объясняется следующими словами 

Президента:  «Казахстан  должен  восприниматься  во  всем  мире  как  высокообразованная  страна,  население 

которой  пользуется  тремя  языками.  (1).  За  25  лет  мы  не  добились  большого  прогресса  в  вопросе  казахского 

языка. Тот минимум, который есть сейчас, обусловлен тремя основными факторами: первый-это демография в 

казахскоязычных  семьях,  второй-оралманы,  и  третий-увеличение  выпускников  казахских  школ.  На  изучение 

казахского языка в школах выделяется шесть часов в неделю в течение 11 лет, затем его продолжают изучать в 

колледжах и вузах, но при этом, выходя из учебных заведений, дети не говорят на нем. На сегодняшний день, 

для начала, мы должны решить проблему с казахским языком, так как она существует, а потом делать шаги по 

направлению  к  двух  и  трехъзычию.  К  примеру,  если  говорить  о  казахской  литературе,  то  у  нас  не  хватает 

хорошего контента на казахском языке, современного и интересного. В целях реализации языковой политики, 

на сегодняшний день в каждой Области нашей Страны, при акиматах, созданы образовательные учреждения на 

некоммерческой  основе,  которые  совершенно  бесплатно  обучают  всех  желающих  трем  основным  языкам: 

государственному,  русскому  и  английскому  языку.  Основные  сложности  в  изучении  языков  на  сегодняшний 

день  заключается  в  том  что  учебная  программа  в  нашем  государстве  больше  ориентирована  на  грамматико-

переводную  методику  обучения.  На  сегодня  это  большая  проблема,  которая  не  позволяет  развивать  четыре 

необходимых навыка: чтение, говорение, аудирование и письмо.  

С 2017-2018 учебного года в 15 базовых вузах, осуществляющих подготовку педагогических кадров по 4 

педагогическим специальностям естественно-математического направления, планируется осуществить переход 

на  англоязычные  обучение  с  разработкой  образовательных  программ,  учебников  и  учебно-методических 

пособий на английском языке для вузов. При отборе учителей для школ будут шире привлекаться специалисты 

со  степенью  «магистр  образования».  Кроме  того,  ежегодно  около  7000  педагогов  дошкольного  воспитания  и 

обучения будут проходить курсы повышения квалификации за счет средств бюджета. А педагоги дошкольных 

организации ежегодно будут повышать  квалификацию за счет внебюджетных средств. Для казахстанцев идея 

триединства языков особенно важна, поскольку сформулирована была Главой государства как ответ на вызов 

времени,  как  решение  насущной  жизненной  потребности  общества.  Интеграция  Казахстана  в  мировое 

сообщество зависит сегодня от осознания и реализации простой истины: мир открыт тому, кто сможет овладеть 

новыми знаниями через овладение доминирующими языками. Указом Президента Республики Казахстан от 29 

июня  2011  года  №  110  утверждена  Государственная  Программа  развития  и  функционирования  языков  в 

Республике  Казахстан  на  2011-2020  гг.  в  которой  намечены  основные  цели,  задачи  и  направления  языковой 

политики  государства  (2).  Цель  управления  образовательным  процессом  в  условиях  трехъзычия  можно 

сформулировать  как  повышение  эффективности  управления,  что  в  свою  очередь,  ведет  к  более  эффектиному 

усвоению знаний, умений и навыков и позволяет интенсифицировать процесс обучения иностранному языку и 

добиться  за  относительно  небольшое  количество  часов  высоких  результатов,  как  в  языковом  плане,  так  и  в 

286 

плане,  так  и  в  плане  самопуправления  процессом  обучения.  Субъектами  образовательного  процесса  при 

изучении  иностранного  языка  в  первую  очередь  являются  студентыи  преподаватели.  Отношение  студента  и 

преподавателя  строятся  на  основе  сотрудничества,  уважения  личности  обучающегося  и  предоставления  ему 

свободы развития в соответствии с индивидуальными особенностями (3). Студенты  – будущее нашей страны, 

их  обучение  должно  включать  освоение  государственного  казахского,  русского  и  английского  языка  на 

прфессиональном уровне тем, чтобы выпускник в достаточной мере владел этими языками для коммуникации с 

пациентами и коллегами не только в РК, но и с иностранными пациентами и коллегами.  

Причем  студенты  играют  все  более  активную  роль  в  образовательном  процессе,  наиболее 

востребованными  становятся  способность  к  самообучению,  повышение  личностной  ответственности  и 

активности  в  приобретении  и  передаче  знаний,  а  преподаватель  действует  больше  как  менеджер  процесса 

обучения  и как  наставник,  поэтому от него требуются  такие  квалификационные характеристики, как наличие 

высокого  уровня  информационно-технологической,  организационной,  коммуникативной,  педагогической  и 

профессиональной  компетентностей;  присутствие  инновационной  культуры  и  мобильности,  высокого 

педагогического и профиссионального мастерства, а также достаточно высокий уровень владения английским 

языком.  Немаловажную  роль  при  организации  и  сопровождении  образовательного  процесса  играют  также 

учебно-методические  службы  вуза  (3).  Самосовершенствование  специалистов,  в  том  числе  ППС  ВУЗов  –

главное  условие  прогрессивного  развития  любой  сферы  деятельности  человека.  Владение  специалистом 

основными языками является неотъемлемой частью процесса повышения их профессиональной квалификации. 

Профессиональное  языкознание  позволит  выпускнику  продолжить  обучение  на  постдипломном  уровне  как  в 

РК  так  и  зарубежом,  повышать  свое  мастерство,  выполнять  научную  работу.  Интеллигенция  во  все  времена 

отличалась  способностью  вступать  в  коммуникацию  на  иностранном  языке  и  языке  той  страны,  в  которой 

живет и работают.  

Языкознание является одной из основных составляющих личность образованного человека. Трехъязычие 

–это направление, которому сейчас уделяется больше внимание, как со стороны государства, так и со стороны 

общества.  Сегодня  проблему  трехъязычия,  методы  развития  этой  прораммы  многие  видят  по-разному.  Но 

нужно помнить  о том , что это общая задача и ответственность. Потому что мы  сегодня,  строим свое  завтра. 

Увелечение  количества  людей,  которые  говорят  на  трех  языках  возможно  при  научном  подходе  к  данному 

вопросу,  применении  и  внедрении  инновационных  методов,  а  также  при  употреблении  имеющегося  опыта, 

способствующего  эффективному  изучению  языков.  В  конечном  счете  язык  –  это  стержень  национального 

государства.  И  поэтому  вопрос  о  языке  оказывается  не  только  культурным,  но  и  политическим.  В  начале 

нынешного года, выступая с Посланием к нараду Казахстана, Президент вновь напомнил, что для современного 

казахстанца  владение  тремя  языками-  это  обязательное  условие  собственного  благополучия  и  что  знание 

английского языка-это необходимость. Глава государства говорил об этом даже в начале трудных 90-х годов. 

Без знания английского трудно осуществить интеграцию в мировое сообщество, поскольку этот язык  является 

глобальным  языком  передачи  информации  как  в  бизнес-среде,  так  и  в  повседневном  общении,  и  к  2020  году 

доля населения, владеющего английским языком, должна составлять не мене 20 % » . 

Список использованной литературы: 

1.  Назарбаев  Н.А.  Социальная  модернизация  Казахстана:  Двадцать  шагов  к  Обществу  Всеобщего  Труда  // 

Казахстанская правда.-2012.№218-219.-10 июля. 

2.  Назарбаев  Н.А.  Указ  Президента  Республики  Казахстан  от  29  июня  2011  года  №  110  «О  Государственной 

программе функционирования и развития языков на 2011-2020 годы». 

3.  Пассов  Е.И.  Программа-концепция  коммуникативного  иноязычного  образования  \  издательство: 

Просвещение, 2000. С. 228-229. 

 

 

БІЛІМ БЕРУ ЖҤЙЕСІНДЕГІ ЖАҢАША БАҒЫТТАР 

 

Ербатыр Б.Ӛ., 

тілдер кафедрасының аға оқытушысы М.Оспанов ат. Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе қаласы 

 

Кез  келген  ҿркениетті  мемлекеттегі  аса  маңызды  қоғамдық  саланың  бірі  -  медицина  саласы.  Себебі 

мемлекеттің  басты  байлығы  саналатын  халықтың  денсаулығы  –  оның  толыққанды  ел  екендігінің  де  бір 

кҿрсеткіші.  Қазақ  тілін  жаңаша  оқыту  ҽдістері  арқылы  біз  білім  деңгейі  кҿтеріп,  ой-ҿрісі  дамыған,  ҿз  ойын 

қазақ  тілінде  еркін  жеткізе  алатын,  орыс  бҿлімінің  білім  алушысын  туындаған  мҽселелерді  шеше  білетін, 

шынайы  ҿмірге  бейім  жаңашыл  ҧрпақты  білім  жҥйесіндегі  жаңа  ҽдіс-тҽсілдер  арқылы  оқыту  тиімді  болып 

отыр.  Студенттер  оқылым,  тыңдалым,  жазылым,  айтылым  дағдыларын  қалыптастыра  отырып,  еркін  қарым-

қатынас жасауға сын тҧрғысынан кҿзқарас білдіруге, ҿз ойын жеткізіп, шешім қабылдауға дағдыланады. Қазақ 

тілінде  берілген  кез  келген  мҽтінді  тиімді  қолдана  отырып,  ҿзіне  қажетті  мҽліметті  ала  алады.  Қазіргі  білім 

саласында  тіл  ҥйретудің  тҥрлі  жаңа  технологиялары  кеңінен  қолданылуда.  «Қазіргі  заманда  жастарға 

ақпараттық  технологиямен  байланысты  ҽлемдік  стандартқа  сай  жаңа  білім  беру  ҿте-мҿте  қажет»  деп,  ел 

287 

Президенті атап ҿткендей,  командалық оқыту ҽдістерін қолдану, осы тҽсілдері студенттерге  ҥйрету  –  жаңаша 

білім берудің бірден – бір шарты. 

Оқыту  технологиясы  бҧл,  бір  жағынан,  оқу  –  ақпаратын  дайындау,  ҿңдеу,  ҽдіс-тҽсілдердің  жиынтығы, 

екінші жағынан, оқытушы студентке оқыту ҥрдісіне қажетті технологиялық жҽне ақпараттандыру қҧралдарын 

пайдалана отырып ықпал ету тҽсілдері. Оқытудың мазмҧны мен оқыту ҽдістері ҿзара тығыз байланысты болуы 

керек.  Сондай  инновациялық  педагогикалық  технологиялардың  біріне  командалы-бағдарланаған  оқыту  ҽдісі 

немесе TBL (Team Bazed Learning) жатады. TBL (командалы-бағдарланған оқыту ҽдісі) – шағын топтарда оқыту 

ҽдісі, студенттерді командада жҧмыс жасауға дағдылануына мҥмкіндік береді. Команда – бҧл ортақ мақсаттары 

бар, дағдылану мен білімді ҥйренуде бірін-бірі толықтыратын, соңғы нҽтижеге жетуде жоғары деңгейде ҿзара 

тҽуелді жҽне жауапкершілігі бар студенттер тобы. 

Студенттердің  жеке  дайындығын  бағалау  барысында  тест  орындалды.  Тест  нҽтижесі  бойынша 

студенттердің  деңгейін  анықтап,  шағын  топтарға  іріктеледі.  Ҧжымдық  тапсырма  ретінде  тест  берілді. 

Жҥргізілген  тест  қорытындыланады.  Тест  бойынша  студенттермен  талдау  жҥргізіледі,  топтық  жҧмыс 

орындалды.  Жаңа  тақырып  тҥсіндірілген  соң,  тҥрлі  тапсырмалар  орындалды.  Мҽтіндермен  жҧмыс  жасау 

барысында сҧрақ-жауап жҥргізіліп, бағаланады. Шағын топпен жҧмыс жасалғандықтан ҧжым еңбегі бағаланды. 

Оқытушы  сабаққа  белсенді  қатысып  отырған  студенттерді  ынталандырып  отырады.  Сабақты  қорытындылау 

ҥшін тест тапысрмалары орындалды, диктант жазылды. Студенттер бағаланды. Командылық ҽдіспен ҿткізілген 

сабақ студенттердің қызығушылығын оятты. 

TBL  жаңа  білім  беру  форматы  белсенді  оқыту  принциптеріне,  студенттермен  бірлескен  қарым-

қатынаста,  командалық  аяда  білім  алуға  негізделген.  Сабақта  оқытушы  шағын  топпен  жҧмыс  жасау 

тҽжірибесінің тиімділігін жҽне коммуникативтік тҽсілдерді меңгеруі қажет. Студенттер бҧл тақырып бойынша 

танымдық  та  мҽліметтер  алады.  Студенттерден  жиі  жҽне  уақытылы  кері  байланыс  алып  тҧру  керек. 

Студенттердің  жҽне  топтың  ҽзірлігінің  сапасын  кері  байланыс  кҿрсетіп  отырады.  Тапсырманы  орындау 

кезіндегі  кері  байланысқа  кең  кҿлемде  мҥмкіндік  туғызады.  Сабақ  ҿткізу  барысында  оқытушының 

педагогикалық  тҽжірибесі  толық  кҿрініс  табуы  керек.  Студенттермен  жҧмыс  жасауы,  тақырыпты  тҥсіндіруі, 

бағалауы, ҿзін ҧстауы толықтай педагогикалық этикаға сай болған жағдайда команда қҧрамындығы студенттер 

ынтамен жҧмыс жасайды. Мҽтін – негізгі қҧрал. Мҽтінге бейімдеп сҧрақтар дайындау арқылы ҽр студент тілін 

дамытады.  Мҽтінді  оқыту  тҥрлері  кҿз  жҥгірту,  танысу,  кҿңіл  қойып  оқу  жҽне  ізденіп  оқу  болып  бҿлінеді, 

сондықтан мҽтінді оқуға ҥйрету технологиясы немесе оқыта ҥйрету ойындары жҥргізілді. Мҽтінді оқу процесі 

кезінде ҽуеннің кҿтеріңкі – бҽсең, бҽсең - кҿтеріңкі, бірсыдырғы болып, қҧбылып тҧруы эмоцияға, кҿңіл-кҥйге, 

жағдаятқа  байланысты  ҿзгеріп  отыратындығы  байқалады.  Ҽсіресе  сҿйлеу  ҽуеннің  қозғалысы  арқылы  сҧрау, 

мақҧлдау, хабарлау, қалау екеніне кҿз жеткіземіз.[2.3-б.] 

TBL инновациялық ҽдісін қолдану осындай тіл дамыту сабақтарына ҿте қолайлы болып табылады. [1.2-

б.]  Сабақта  студенттерді  топқа  бҿліп,  ҽр  топқа  ат  қою,  ол  алған  атауларын  қорғауы,  тапсырмаларды  ҽр  топ 

мҥшесімен  кеңесіп  орындауы  студенттердің  ҧжымдық,  сыйластық  тудырып,  бірін  –  бірі  тҥсінуге,  тыңдауға 

шақырады.  Бҧл  пҽнді  аяқтаған  студент  мемлекеттік  тілде  таратылған  мол  ақпараттан  ҿзіне,  ҿз  мамандығына 

қатыстысын  таңдап  алып,  оны  коммуникативті-функционалдық  қолданысқа  енгізе  білуі  керек.  Орыс 

бҿлімдерімен ҥнемі жҧмыс жасағандықтан студенттерге қазақ тілі туралы жалпы мҽліметтер береміз. Елімізде 

білім берудің жаңа жҥйесі жасалып, ҽлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. 

Білім  беру  жҥйесіндегі  жаңашыл  бағыттарға  оқу  ҽдістерін  тҥрлендіріп,  типтік  бағдарламасы  заман 

талабына  сай  ҥнемі  ҿзгеріп  отырған  қазақ  тілін  оқыту  барысында  CBL  белсенді  оқыту  ҽдісін  практикалық 

сабақта қолдану білім бағдарламаларын нҧсқауға сай ҿткізуге мҥмкіндік береді. 

«Ардагерлер - алтын тҧғыр. Сен қҧрметте оны» тақырыптарды оқытуға арналған нҧсқамадан ҥзінді: 

Кейстің 1 - бҿлімі. 1 – кезең. 

1- қадам: 9.00, - 9.20. Топқа бҿлу. Рҿлдерді бҿлу. № 1,2,3,4,5 слайдтар. 

2 - қадам: кейстің 1-бҿлімін топқа ҥлестіру. Жағдай. Топтық жҧмыс. 

№ 6 слайд. 2 мин. 

3 - қадам: жалпы пікірлесу. 20 мин. Жауап - 15 мин. 

2 - кезең - №7 слайд.10 мин. Жағдай. 

Кейстің 2 - бҿлімі. Топтық жҧмыс. 

1 - қадам: пікірлесу, сҧрақтар даярлау. 20 мин. 

3 - кезең - №8 слайд.10 мин. Жағдай. 

Кейстің 3 - бҿлімі. Топтық жҧмыс. 

1- қадам: пікірлесу, жазба жҧмыстарын оқу, тақтаға жазу. 

Командалық жҧмысқа балл беру. 

Қорытындылау. 

Пайдаланылған әдебиеттер: 

1. Омарова К.П., Ким С.В., Жармаханова Г.М. и др. Командно-ориентированный метод обучения (TBL – Team-

Bazed Learning). – Актобе, 2011. 

2.

 

Юй Р.И., Мулькибаева Ш.Ш. Опыт внедрения  TBL – командного метода обучения на  кафедре гистологии 

КазНМУ // ҚазҦМУ хабаршысы. – 2011. – №2. – С.98-100.  

3. Ж.Нҧржан. Қазақ тілін оқыту технологиясы. Ақтҿбе, 2010ж. 

288 

ПОЛИМӘДЕНИЕТТІ ТҦЛҒА ТӘРБИЕЛЕУДЕГІ НЕГІЗГІ ҦСТАНЫМДАР 

 

Ермағамбетов С.Х., 

М.Жҧмабаев атындағы орта мектептің тарих пҽні мҧғалімі 

Қазақстан Республикасы Ақтҿбе облысы Ҽйтеке би ауданы 

 

Егемендi  елiмiздiң  болашағы  жас  жеткiншектердiң  бiлiм  дҽрежесiнiң  тереңдiгiмен  ҿлшенедi,  қазiргi 

заманғы бiлiм беру ҽлеуметтiк қҧрылымының маңызды элементтерiнiң бiрiне айналды дейміз. Ҿсіп келе жатқан 

ҧрпағымыздың ойлы да іскер, жігерлі де батыл, ҿзіне-ҿзі сенімді, интеллектуалдық деңгейі биік, дҥниетанымы 

дҧрыс  қалыптасқан  азамат  етіп  тҽрбиелеуде  мектептің  алатын  орны  айрықша.  Мектеп  —  қазіргі  қоғамның 

дамуымен,  ҽлеуметтік  практикамен  тығыз  байланысты.  Мектеп  ҿмірі  балаға  жаңа  ҽлемнің  есігін  ашып  беріп, 

рухани дҥниесінің қалыптасуына негіз  салады. Ҽлемнің дамуы  полимҽдениетті тҧлға  тҽрбиелеуді талап етеді. 

«Мҽдениет дегеніміз не?» — деген сҧраққа жауап беру ҥшін бҧл сҿздің этимологиясына, яғни осы бір кҥрделі 

ҧғымды білдіретін сҿздің шығу тегіне тоқталуды  жҿн кҿрдік. Қазақ тіліне бҧл термин арабтың «маданият»  — 

кала,  қалалық  деген  сҿзінен  енген.  Бҧл  орта  ғасырлардағы  мҧсылман  мҽдениетінің  ҿркендеу  кезеңінде 

қалыптасқан  тҥсінікпен  байланысты.  Кҿне  заманда  «культура»  деген  ҧғым  «жерді  ҿңдеу»  дегеп  мағынаны 

берген.  Кейінірек,  дҽлірек  айтканда,  Цицеронның  еңбектерінде  (б.э.д.  45  ж.)  бҧл  сҿздің  мағынасы  тереңнен 

жанды жетілдіру» деген ҧғымды білдірді. Уақыт ҿткен сайын еуропалық тілдерде мҽдениет сҿзі «білім беру», 

«даму»,  «қабілеттілік»,  «кҧрметтеу»  сияқты  мағыналарға  ие  бола  бастады.  Оған  қоса  бізге  ҥйреншікті  болып 

кеткен «мҽдениет» ҧғымының тҽрбие мен біліммен байланыстылығының тамыры да сонау кҿне заманда жатыр.  

Білімсіз  жҽне  тҽрбиесіз  адам  еш  уақытта  мҽдениетті  бола  алмайтыны  ақикат,  ендеше  білім  мен  тҽрбие 

барлық  халықтар  мҽдениетінің  қайнар  бҧлағы  болып  табылады.  Сонымен,  біздің  бҥгінгі  қоғамға  жан-жақты, 

білім мен тҽрбиені ҧштастыра білген, сонымен қатар баланың қиялын жойып алмайтын, «менінен» ажыратып 

тастамайтын,  арманын  мҧқалтпайтын  мектеп  мҽдениеті  қажет  болып  отыр.  М.И.  Калининнің:  «Мҽдениет 

туралы тҥсінік ҿте  кең ҧғым, ол адамның  бетін  жуғанынан бастап, адам ойының  шыңына дейін кҿтеріледі»  -

деген  сҿзі  бар.  Яғни,  біз  балаға  мектеп  ауласына  енгенінен  ҥйіндегі  тҿсегіне  жатқанына  дейін  жетелейтін 

мҽдениет  ҥлгісін  кҿрсете  алуымыз  керек.  Ҿз  тҽжірибемде,алдымдағы  баланың  беторамалының  тазалығынан 

ҿшіргішінің  ҽр  аптада  жуылып  тҧру  қажеттілігіне  дейін  ҥйретуге  тырысамын.Сол  балалардың  бірі  ҥйіне: 

«Апай, бізге ҿшіргішті де жуып отыру керек»,-дейді деп айтып барыпты. Алдымен қызық кҿрді, кейін тазалық 

дағдысына  айналды.  Дҽптердегі  ҧқыптылық  пен  тазалық  болашақта  ҿз  тірлігін  тҽртіпте  ҧстау  мен  ішкі 

тазалыққа  жетелейді  деп  ҧғамын.  «Тазалық,  ҧқыптылық,  тҽн  мен  жан  жҥйесінің  кіршігсіздігі  жеке  мақтаныш 

сезімін  тудырады,  ҿзін  –  ҿзі  ҧстай  білушілікке  ҥйретеді,  ҿзі  айналасындалыларға  талап  қоя  білушілікке 

дағдыландырады. 

Профессор  Е.В.Бондаревской:  Тҽрбие  мақсаты  –мҽдениетті  адамды  тҽрбиелеу,  ал  педагогтың  басты 

міндеті  –  баланың  жеке  тҧлғасының  қалыптасуына  мҽдениетті  орта  қалыптастыру,-  деген  екен.  Мҧғалім 

мҽдениетті ортаны алдымен ҿз басынан бастап қалыптастыруы тиіс. Орта менен басталып, баламен жалғасып, 

ата-анамен  шеңбер  қҧрады  деп  тҥсінгеніміз  абзал.  Олай  болса,  мектеп  мҽдениеті  оның  ҿмірінде  қалыптасқан 

дҽстҥрлерден,  қҧндылықтарынан, ҧжымының қарым-қатынасынан, мҧғалім мен білім алушы арасындағы  кері 

байланыстан, онда қалыптасқан тҽртіптен қҧрылады.  

Полимҽдениет ҧғымы нені білдіреді? 

Полимҽдениеттілік  (білім  берудегі)  -  білім  беруді  модени  плюрализм,  қоғамды  қҧрайтын  барлық 

этникалық  жҽне  ҽлеуметтік  топтардың  тең  бағалылығын  жҽне  тең  қҧкылығын  мойындау,  адамдардың  ҧлт 

немесе  дін  тиесілігі,  жынысы  мен  жасы  белгілері  бойынша  жіктеуді  болдырмау  ҧстанымында  қҧру. 

Полимҽдениетті  білім  беру  -  жалпы  білім  беру  қазіргі  кездегі  маңызды  қҧрылым,  этносаралық  интеграцияға 

бағытталғанымен  кҿбінесе,  салт  -  дҽстҥрлердегі  қайталанбас  ҿмір  бейнесінде,  дҥниетану  жҽне  ҿміршең  басқа 

мҽдениетті қҧрмет тҧтатын жастар тҿрбиесі. Полимҽдениетті тҽрбие - оны интернационалдык тҽрбиеден накты 

ажыратып  карастыруға  болады.  Ол  интернационалдық  тҽрбиемен  ҧксас.  Солай  болғанмен  интернационалдык 

жҽне полимҽдениетті тҽрбиелердің проблемалары, мақсаттары мен міндеттерінде айырмашылықтар бар. Ҥлкен 

сезім  аяқасты  тумайды,  ол  сатылап  ҿсіп  дамиды.  Бала  ҽуелі  ата-анасын  сҥйеді,  одан  бауырын,  одан  ағайын 

туысқанын, солай шеңбер кеңейе келе еліне ауысады. Ол ержетеді, сҥю дегеннің жай жақсы кҿру ғана емес, сол 

сҥйгенің  ҥшін  қызмет  ету,  оған  жақсылық  жасау  екендігін  таниды.  Қызмет  ете  жҥріп  ҿзінің  жауаптылығын, 

қызметінің маңыздылығын сезінеді. Біреуді қуанту, бақытты ету маңызын бағамдайды. Сҿйте келе ҿзінің жасап 

жҥрген ісі ҥшін, ҿзінің ҧстанымы ҥшін адал кҥрес жҥргізуге, дҽлелдеуге  келеді. Міне, тҧлғаның ҽлеуметтенуі 

дегеніміз осы. Ал жеке тҧлға ешуақытта да бҧны мен ҽлеуметтену ҥшін, маған арналған бағдарламаны жҥзеге 

асыру ҥшін жасап жҥрмін демейді. Онда ол жасанды адамға айналар еді. Ол тек соны жҥрегінің ҥнімен ҥндесе 

отырып, ешқандай ішкі есепсіз атқарады. Ҿзінен-ҿзі ҽлеуметтік ортаның ҽлеуметтік идеалына айналады, сҿйтіп, 

Бауыржан атамыз айтқан «Ҧлттық мақтаныш сезімі» оянады.  

Ҧлы  Абай  ―адамның  адамшылығы-ақыл,  ғылым,  жақсы  ата,  жақсы  ана,  жақсы  қҧрбы,  жақсы  ҧстаздан 

болады‖,-деген болатын. Егер қоршаған орта дҧрыс болса, тҧлғаның бойындағы рухани-адамгершілік қасиетті 

дамытуға болатынын кҿре білген. Сондықтан да мектеп мҽдениетінің ҽр кішігірім мҽселесі болса да, жауапты 

бола  білейік.  Ҿз  ісімізді  жеке  мҥддеден  ғана  емес,  ҧрпағымыздың  болашағы  мҥддесінен  атқаруға  ынталы 

болайық. Адамшылығы жоғары адамның ел тарихын жасаушы тҧлға бола білетінін ҧмытпайық.  

289 

жүктеу/скачать 5,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: