Педагогикалық жоғары оқу орны мен білім беру ұйымдары

28 

 

 

 

Алметов Негматжан Шадиметович 

докт.пед.наук, доцент ЮКГУ им. М.Ауэзова, г.Шымкент 

 Абдукаримова Камола Абдулазизовна , магистрант 

ЮКГУ им. М.Ауэзова, г.Шымкент 

 

КӨПТІЛДІ ОҚЫТУ: ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ТІЛДЕ 

ОҚЫТАТЫН МЕКТЕПТЕРІ ТƏЖІРИБЕСІ 

 

АННОТАЦИЯ 

Оңтүстік  Қазақстан  облысының  өзбек  тілінде  оқытатын  мектептерінің  көптілді  жəне 

билингвальді оқыту инновациялық тəжірибесі соңы кезде республика педагогикалық қауымдастығы, 

əсіресе  халықаралық  деңгейде  зор  қызығушылық  тудыруда.  Мақалада  ұлттық  тілде  оқытатын 

мектептерінің  көптілді  оқыту  инновациялық  тəжірибесінің  қысқаша  тарихы,  кең  таралуның 

себептері, мəселелері мен жетістіктері, сондай-ақ даму болашағы ашып көрсетілген.  

Түйінді  сөздер:  көптілді  оқыту,  инновациялық  тəжірибе,  Оңтүстік  Қазақстан  облысы, 

ұлттық тілде оқытатын жалпы білім беретін мектептер, пəн мен тілді кіріктіре оқыту. 

АННОТАЦИЯ 

Инновационный  опыт  многоязычного  и  билингвального  обучения  школ  с  узбекским  языком 

обучения  Южно-Казахстанской  области  в  последнее  время  привлекает  все  больший  интерес  в 

педагогических  кругах  республики  и  зарубежья.  В  статье  раскрывается  предыстория,  причины 

распространения  и  интереса  педагогической  общественности,  проблемы  и  достижения, 

перспективы развития многоязычного обучения в школах с национальном языком обучения. 

Ключевые  слова:  многоязычное  обучение,  инновационный  опыт,  Южно-Казахстанская 

область, общеобразовательная школа с национальным языком обучения, интегрированное обучение 

предмету и языку. 

ABSTRACT 

Nowadays innovative experience of multilingual and bilingual education of Uzbek language school in 

Southern Kazakhstan attracts a great interest in pedagogical field of the Republic and abroad. In the paper 

there is opened prehistory, courses of distribution and interest of pedagogical society, problemso and 

prosperity of multilingual education development in national language schools.  

Keywords: multilingual education, innovative experience, Southern Kazakhstan, compulsory national 

language school , content - language integrated learning.  

 

Оңтүстік  Қазақстан  облысының  өзбек  тілінде  оқытатын  мектептерінің  көптілді  жəне 

билингвальді  оқыту  инновациялық  тəжірибесі  соңғы  кезде  республика  педагогикалық 

қауымдастығы,  əсіресе  халықаралық  деңгейде  зор  қызығушылық  тудыруда.  Пəндерді  үш 

тілде  оқытатын  арнайы  мектептерден  тыс  (Назарбаев  Зияткерлік  мектептері,  қазақ-түрік 

лицейлері, дарынды балалар үшін арнаулы мектептер), ұлттық тілде оқытатын мектептерде 

көптілді жəне билингвальды оқытудың бірегей тəжірибесі жинақталды. 

Бұл  тəжірибенің  педагогикалық  жұртшылықтың  зейін  орталығынан  орын  алуы 

себептері неде? 

-  ұлттық  тілде  білім  беретін  мектептердегі  көптілді  оқыту  тəжірибесі  Елбасы 

Н.Ə.Назарбаев  ұсынған  бес  халықтық  реформа  аясындағы  тілдердің  ұштұғырлығын 

дамытудың  жаңа  міндеттерін,  Қазақстан  Республикасы  білім  жəне  ғылым  министрлігінің 

«Ұлттық тілде оқытатын мектептерде көптілді жəне билингвальді оқытуды дамытудың 2013-

2015 жылдарға арналған жоспарын (жол картасын)» орындауға бағытталған [1;2]. 

-  көптілді  жəне  билингвальді  оқыту  тəжірибесі  Оңтүстік  Қазақстан  облысы  білім 

басқармасының  тікелей  қатысуы,  жан-жақты  ұйымдастырушылық  көмегімен, «Өрлеу»  АҚ 

ҰБАО ОҚО бойынша педагог мамандардың біліктілігін арттыру институтының əдістемелік 

жəрдемімен,  Еуропада  қауыпсіздік  жəне  ынтымақтастық  ұйымы  (ЕҚЫҰ)-нің  аз  ұлттар 

мəселелері  бойынша  Жоғары  комиссарының  Орталық  Азиядағы  білім  беру  жобасымен 

ынтымақтастықта жүзеге асырылуда.  

29 

 

Сондай-ақ,  М.Əуезов  атындағы  Оңтүстік  Қазақстан  мемлекеттік  университетінің 

«Жалпы  педагогика  жəне  музыкалық  білім»  кафедрасы  көптілді  жəне  билингвальді  оқыту 

жүйесі  бойынша  істейтін  мектептерге  мақсатты  кадрлық,  ғылыми-консультативтік, 

ұйымдастырушылық-əдістемелік  көмек  көрсетуде. 2007/2008 оқу  жылынан  кафедра 

профессор-оқытушылар  облыстың  көптілді  білім  берудің  бейімдендіріліген  модельдерін 

ендірген  жалпы  білім  беретін  мектептерінде  ғылыми-зерттеу,  тəжірибелік-эксперимент 

жұмыстарын  жүргізуде.  Мектеп  басшылары  жəне  мұғаілмдерге  арналған  семинар-

тренингтер,  кафедраның  көшпелі  əдістемелік  семинарларын  өткізу,  мұғалімдер  мен 

оқушылардың  ғылыми  жобаларына  жетекшілік  жасау,  мектеп  ата-аналар  университеті 

жұмысын ұйымдастыруға қолғабыс көрсету дəстүрге айналды; 

- ата-аналардың мектепшіл инновациялардағы белсенділігі жəне қоғамдық ұйымдардың 

қолдауы  көптілді  жəне  билдингвальді  оқытуды  дамытуға  септігін  тігізді.  Соңы  жылдары 

Оңтүстік  Қазақстан  облысы  өзбек  этномəдени  орталығының  қолдауымен,  облыстық  білім 

басқармасы  жəне  жоғары  оқу  орындарының  қатысуымен  облысымызның  өзбек  тілінде 

оқытатын  мектептері  бітіруші  сынып  оқушылары  арасында  «Тест  білгірі»  байқауы, 

мемлекеттік  грант  иегерлерін  марапаттау  «Оқ  йул  талаба»  іс-шарасын  өткізу  дəстүрге 

айналды. 

Алғаш 2000-жылдардың басында Сайрам ауданындағы №109 З.Хусанов атындағы жəне 

№107  Ю.Сареми  атындағы  мектеп-гимназияда  халықаралық  жоба  аясында  бастау  алған 

көптілді  жəне  билингвальді  оқыту  тəжірибесі  бүгінгі  таңда  өзінің  адами  капиталді 

дамытумен  байланысты  кең  ауқымды  əлеуметтік,  экономикалық,  білімдік  мəселелерді 

шешуге қабілеттілігін көрсетті. Көптілді жəне билингвальді оқыту негізінен мектепте кейбір 

пəндерді  мемлекеттік  тілде,  орыс  немесе  ағылшын  тілінде  аудармасыз  оқытуды  болжайды. 

Мұнда оқушы ана тілінде білім алу мен бірге мемлекеттік тілді немесе басқа да тілдерді тек 

оқу  пəні  ретінде  емес,  пəндерді менгеру  құралы  ретінде  пайдалану  мүмкіндігін  алады. Ана 

тіліндегі мектепте оқыған мектеп бітірушісі мемлекеттік немесе орыс тілінде ҰБТ тапсыруға, 

жоғары жəне арнайы кəсіби білім беру жүйесінде оқуді табысты жалғастыруға немесе еңбек 

қызметіне енуге қажетті тілдік, коммуникативтік құзыреттіліктерді меңгереді. 

 Шымкент,  Кентау,  Түркістан  қалалары,  Сайрам,  Мақтарал  аудандарындағы  ұлттық 

тілде  білім  беретін  мектептер  көптілді  оқытудың  бейімдендірілген  үлгілерін  əзірлеп, 

пайдалануда  ЕҚЫҰ(ОБСЕ)-нің  аз  ұлттар  мəселелері  бойынша  Жоғарғы  комиссарының 

қолдауымен «Оңтүстік Қазақстан мектептерінде көптілді оқытуды дамыту» жобасы аясында 

2009-2011 жж. 19 мектеп осы жүйе бойынша жұмыс атқарды). Бүгінгі таңда көптілді оқыту 

жүйесімен  істейтін  мектептердің  саны  біраз  азайғанымен,  бұл  тəжірибе  тірек  мектептерде 

жүйелі түрде даму сатысында екендігін айту керек.  

Көптілді  жəне  билингвальді  жүйемен  оқыған  оқыушылардың  артықшылықтары 

қандай? 

 Көптілді жəне билингвальді білім беру жүйесінде оқыған оқушылар: 

- қоғамға оңай əлеуметтік бейімделеді; 

- пəн  мен  тілді  кіріктіре,  мемлекеттік  білім  стандарттары  талаптары  дəрежесінде 

меңгереді; 

- тілдерді меңгеру дағдыларын игереді, демек олар үшін басқа да тілдері меңгеру алда 

қайда оңай кешеді; 

- бір  неше  тіл  (ана  тілі,  қазақ  тілі,  орыс  немесе  ағылшын  тілі)  мəдениетінің 

иеленушісіне айналып, мəдениетаралық ұнқатысуға бейім болады; 

- өзін бағалауы, дүниетанымы бір тілде оқытатын жағдайлардан жоғары болады; 

- патриоттық сезімдері, полимəдениетті сапалары деңгейі жоғарылайды. 

Əлемнің  дамыған  елдеріндегі  аз  санды  ұлт  өкілдері  үшін  көптілді  жəне  билингвальді 

оқытудың  озық  үлгілерін  Отандық  білім  беру  жүйесіне  енгізу  оның  бейімдендірілген 

моделдерін  əзірлеуді  болжайды.  Сондықтан  мектеп  басшылары  мен  эксперимент  алаңы 

мұғалімдері 2008-2015 жылдар  аралығында  Еуропада  Қауыпсіздік  жəне  ынтымақтастық 

ұйымының аз ұлттар мəселелері бойынша Жоғары комиссары тарапынан ұйымдастырылған 

30 

 

аймақтық  мектептерге,  арнайы  семинарларға  қатысып  келеді.  Атап  айтқанда,  Оңтүстік 

мектептері  шет  елдік  тəжірибелерді  бейімдеу  мен  бірге  көптілді  оқытудың  өзіндік  жаңа 

тəсілдерін  əзірледі.  Сол  себепті  бұл  тəжірибе  ЕҚЫҰ-ның  Орталық  Азиядағы  білімдік 

бағдарламасы  аясында  жұмыс  атқаратын  елдер  (Қырғызстан,  Тəжікістан,  Туркменистан) 

педагогикалық  жұртшылығының  кең  қызығушылығын  оятты.  Ұстіміздегі  жылдың 29-31 

қыркүйек  күндері  шетелдік  əріптестердің  біздің  мектептер  тəжірибесімен  танысуға  арнайы 

келуі күтілуде. 

Оңтүстік  Қазақстан  облысы  мектептеріндегі  көптілді  жəне  билингвальді  оқыту 

тəжірибесі  ұлттық  тілде  оқытатын  мектептердің  жалпы  нəтижелеріне  оң  əсерін 

тігізгендігін тəжірибе айқын көрсетеді. Мысалы,  

- ҰБТ  жəне  АКТ  нəтижелері  бойынша  «Алтын  белгі»ні  ақтаған,  мемлекеттік  білім 

граны иегерлері санының артуы; 

- өзбек  тілінде  оқытатын  мектеп  бітірушіларының  мемлекеттік  тілді  білу 

көрсеткіштерінің жоғарылығы (орташа 20 баллдан жоғары); 

- кезінде  негізінен  тек  Ташкенттің  жоғары  оқу  орындарында  білім  алған  ұлттық 

мектептер  мектеп  бітірушілері  соңы  жылдары  Отанымыздың  түпкір-тіпкірінде  беделді 

университеттері мен институттарында оқуы; 

- ұлттық  мектеп  бітірушілары  арасынан  Отандық  жəне  халықаралық  компанияларда, 

өндіріс  орындары  мен  əр  түрлі  мекемелерде,  мемлекеттік  басқару  органдарында  жұмыс 

істейтін жастар санының артуы; 

- көптілді  оқыту  тəжірибесі  ұлттық  тілде  оқытатын  мектептерді  шынайы  эксперимент 

алаңына  айналдырды,  инновациялық-білімдік  орта  қалыптастырып,  басшылар  мен 

педагогтарды инновациялық белсенділігне, кəсіби өсуіне мəнді ықпал етті;  

- біздің  мектеп  басшыларымыз  мен  пəн  мұғалімдеріміз  республиканың  басқа 

аймақтарында, тиіпті шет елдерде шеберлік сыныптары өткізуге жиі шақырылатын болды; 

- ата-аналардың  мектепшіл  инновацияларда  белсене  қатыса  бастады,  жұртшылық 

мектеп мəселелеріне көбірек қызығушылық танытатын болды; 

- мектепаралық  байланыстарды  күшейтті  (мысалы  Ю.Сареми  атындағы  №107  лицей-

мектебі Сайрам ауданындағы қазақ тілінде оқытатын №20 С.Сейфуллин атындағы, Шымкент 

қаласындағы  №1  А.С.Пушкин  атындағы  мектеп-гимназиямен,  Назарбаев  Зияткерлік 

мектебімен, Алматы қаласындағы А.Розыбакиев атындағы №153 мектеп-гимназиямен тығыз 

байланыста жұмыс істейді). 

Оңтүстік  Қазақстан  облысы  өзбек  тілінде  оқытатын  мектептерінің  көптілді  жəне 

билингвальді  оқыту  тəжірибесі  халықаралық,  республикалық  деңгейдегі  форумдар, 

конференциялар  мен  семинарларда  талқыланды  (Австрия,  Польша,  Қрым,  Қырғызстан, 

Тəжікістан), беделді педагогикалық басылымдарда жарық көрді (Исландия, Франция, Ресей), 

іс-тəжірибе  туралы  ғылыми-əдістемелік  жинақтар  баспадан  шықты.  Инновацияшыл 

педагогтар басқа мектептерде көшпелі семинарлар, кеңестер өткізуде. 

Облысымыз ұлттық мектептері көптілді жəне билингвальді оқыту тəжірибесінің 

болашағы  осы  тəжірибені  жеке  мектептер  тəжірибесінен  жаппай  тəжірибеге  айналдыру, 

көптілді  жəне  билингвальді  оқытудың  бейімдендірілген  ұлгілерін  ұдайы  жетілдіру,  жоғары 

оқу  орындарында  пəн  мен  тілді  кіріктіре  оқыту  мұғаімдерін  даярлау,  метепаралық 

ынтымақтастықты  нығайту,  қаржыландырылатын  жобалар  ұту,  көптілді  оқытудың 

ақпараттық,  оқу-əдістемелік  қамтамасыз  етуді  жақсарту,  мұғалімдердің  əдістемелік 

шеберлігін  арттыруда  біліктілікті  арттыру  жүйесімен  ынтымақтастықты  күшейту  болып 

табылады. 

Сонымен қатар, көптілді оқытудың ұлттық тілде оқытатын мектептер жинақтаған озық 

жəне  инновациялық  тəжірибелері  болашақта  басқа  да  тілдерде  оқытатын  жалпы  білім 

беретін мектептерде пəн мен тілдерді кіріктіре оқытуда пайдаланылуы мүмкін. Бұл тұрғыдан 

біздің  республикамиз  мектептерінде  жинақталған  тəжірибеге  көрші  мемлекеттер,  мысалы 

Қырғызстан,  Тəжікістан  педагогдар  қауымы  мен  ғалымдары  зор  қызығушылық  танытып 

отырғандығын ерекше мақтаныш мен айта аламыз. Ұстымыздегі жылдың қыркүйек айының 

31 

 

соңыда  Шымкент  қаласында  «Өрлеу»  АҚ  ҰБАО  Оңтүстік  Қазақстан  облысы  бойынша 

педагог  мамандардың  біліктілігін  арттыру  институты  Еуропада  қауыпсіздік  жəне 

ынтымақтастық ұйымы (ЕҚЫҰ)-нің аз ұлттар мəселелері бойынша Жоғары комиссары мен 

бірлестікте  өткізген  «Көптілді  білім  беру  жағдайында  оқушылардың  функционалдық 

сауаттылығын  қалыптастыруда  мұғалімнің  функционалды  сауаттылығы»  тақырыбындағы 

республикалық ғылыми-тəжірибелік конференция аясында Шымкент қаласындағы Ұлықбек 

атындағы  №3,  №109  З.Хусанов  атындағы  жəне  №107  жалпы  орта  мектептер,  №107 

Ю.Сареми  атындағы  мектеп-лицейдың  пəн  мен  тілді  кіріктіре  оқыту  тəжірибелері 

таныстырылды.  №107  Ю.Сареми  атындағы  мектеп-лицейдың  бір  неше  тəжірибелі 

мұғалімдері  Қырғызстан  Республикасы  білім  жəне  ғылым  министрлігінің  шақыруымен 

көрші ел мектептерімен тəжірибе бөлісті. 

Ұлттық  тілде  оқытатын  мектептердің  үнемі  дамудағы  көптілді  жəне  билингвальді 

оқыту  тəжірибесі  Ел  бірлігіне,  бəсекеге  қабілетті,  нағыз  патриот  қазақстандықтарды 

тəрбилеуге  одан  əрі  қызмет  етеді.  Көптілді  білім  берудің  инновациялық  тəжірибелері 

мұғалімдердің  кəсіби  құзыреттіліктерін  дамытуға,  білім  беру  ұйымдарын  оқушыларға 

сапалы білім мен саналы тəрбие беруде жаңа белестерге қол жеткізулеріне ынталандырады, 

ғылым дамуынада əсер етеді.  

 

Əдебиеттер тізімі 

1.  Баршаға  бірдей  осы  заманғы  мемлекет:  бес  халықтық  реформа.  Қазақстан 

Республикасы Президенті, «Нұр Отан» партиясының торағасы Н.Ə.Назарбаевтың партияның 

ХV съезінде сөйлеген сөзі // Егемен Қазақстан, 2015 жыл, 12 наурыз. 

2.  Ұлттық  тілде  оқытатын  мектептерде  көптілді  жəне  билингвальді  оқытуды 

дамытудың 2013-2015 жылдарға арналған жоспарын (жол картасы). – Астана, 2013. 

 

 

Амантаева Айгуль Багитжаговна 

канд. филос. наук, и.о. доцента КГПИ,  

г.Костанай 

 

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ МЕТОДА КЕЙС-СТАДИ  

КАК ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ТЕХНОЛОГИИ 

 

АННОТАЦИЯ 

Бұл  технология  блгілі  бір  тəжірибелік  жағдайын  қарастыру  аясында  ақпарат  жəне 

құжаттарды  зерттеуде  оқушылардың  өзіндік  немесе  топтық  жұмысқа  бағдар  береді  жəне 

оқушылардың танымдық іс-əрекеттрін белсендіру мақсатты көздейді. Технологиясы «Кейс-стади» 

теориялық  білімдерін  практикалық  деңгейде  қолдануға  мүмкіндік  береді.  Бұл  əдіс  оқыту 

мақсаттарын  орындау  барысында  ең  тиімді  əдіс  болып  табылады  жəне  де  оқытушының  аз 

қатысуымен сипатталады. 

Түйінді  сөздер:  əдісі,  инновациялық  технология, "кейс-стади",  оқу  үдерісі,  білім  алушы, 

жандандыру, танымдық іс-əрекеті

. 

АННОТАЦИЯ 

Данная технология ориентирована на самостоятельную или групповую работу учащихся над 

изучением  информации  и  документов,  характеризующих  состояние  и  развитие  определенной 

практической  ситуации,  целью  которой  является  активизация  познавательной  деятельности 

обучающихся  на  уроках.  Технология  «Кейс-стади»  позволяет  применять  теоретические  знания  к 

решению  практических  задач,  является  наиболее  успешной  и  распространенной  для  обучения 

практическим навыкам с минимальным участием преподавателя. 

Ключевые  слова:  метод,  инновационная  технология, «кейс-стади»,  учебный  процесс, 

обучающийся, активизация, познавательная деятельность. 

АBSTRACT 

This technology is aimed at independent or group work of students on the study of information and 

documents describing the state and development of a particular practical situation, the purpose of which is 

32 

 

the activation of cognitive activity of students in the classroom.Technology "Case Study" allows you to apply 

the theoretical knowledge to solve practical problems, is the most successful and common learning practical 

skills with minimal teacher. 

Keywords:  method, innovative technology, "case studies", the learning process, the student, the 

activation, cognitive activity

. 

 

История  появления  и  распространения  метода  кейс-стади  в  образовании  берёт  своё 

начало  в  двадцатых  годах  прошлого  века.  Определённые  аналогии  с  методом  кейс  –стади 

можно  построить  читая  Библейские  притчи  и  беседы  Сократа  с  учениками  Все  эти  тексты 

построены на использовании описаний конкретных случаев из жизни. 

Метод  кейс-стади – может  быть  назван  методом  анализа  конкретных  ситуаций.  Суть 

метода  довольно  проста:  для  организации  обучения  используются  описания  конкретных 

ситуаций  (от  английского «case» – случай).  Учащимся  предлагают  осмыслить  реальную 

жизненную  ситуацию,  описание  которой  одновременно  отражает  не  только  какую-либо 

практическую  проблему,  но  и  актуализирует  определенный  комплекс  знаний,  который 

необходимо  усвоить  при  разрешении  данной  проблемы.  При  этом  сама  проблема  не  имеет 

однозначных решений.  

Будучи  интерактивным  методом  обучения,  он  завоевывает  позитивное  отношение  со 

стороны студентов, которые видят в нем возможность проявить инициативу, почувствовать 

самостоятельность  в  освоении  теоретических  положений  и  овладении  практическими 

навыками.  Не  менее  важно  и  то,  что  анализ  ситуаций  довольно  сильно  воздействует  на 

профессионализацию  студентов,  способствует  их  взрослению,  формирует  интерес  и 

позитивную мотивацию к учебе.  

Кейс-метод  выступает  как  образ  мышления  преподавателя,  его  особая  парадигма, 

позволяющая  по-иному  думать  и  действовать,  развить  творческий  потенциал.  Этому 

способствует и широкая демократизация и модернизация учебного процесса, раскрепощение 

преподавателей,  формирование  у  них  прогрессивного  стиля  мышления,  этики  и  мотивации 

педагогической деятельности [1, с. 15]. 

Действия в кейсе либо даются в описании, и тогда требуется их осмыслить (последст-

вия,  эффективность),  либо  они  должны  быть  предложены  в  качестве  способа  разрешения 

проблемы.  Но  в  любом  случае  выработка  модели  практического  действия  представляется 

эффективным средством формирования профессиональных качеств обучаемых. 

Кей-метод,  в  современном  его  виде,  был  впервые  применён  во  время  преподавания 

управленческих  дисциплин  в  Гарвардской  бизнес-школе,  хорошо  известной  своими 

инновациями.  Термин  «ситуация»  ранее  использовался  в  медицине  и  правоведении,  но  в 

образовании этот термин приобрёл новый смысл.  

В  начале  двадцатого  века  в  Гарварде  преподаватели  начали  в  дополнение  лекции 

организовывать  студенческое  обсуждение.  Преподаватель  «презентовал  проблему»,  перед 

студентами  ставилась  задача  и  рассматривались  различные  варианты  её  решения.  Первый 

учебник по написанию ситуационных упражнений был опубликован Коуплендом в 1921 году 

при  активном  участии  декана  Гарвардской  бизнес-школы  Воласа  Донама (Wallace B. 

Donham). 

Повсеместное  распространение  метода  в  мире  началось  в 70-80 годы,  тогда  же  метод 

получил  известность  и  в  СССР.  Анализ  ситуаций  начал  использоваться  при  обучении 

управленцев,  в  основном  на  экономических  специальностях  ВУЗов,  в  первую  очередь  как 

метод  обучения  принятию  решений.  Значительный  вклад  в  разработку  и  внедрение  этого 

метода  внесли  Г.А.  Брянский,  Ю.Ю.  Екатеринославский,  О.В.  Козлова,  Ю.Д.Красовский, 

В.Я. Платов, Д.А. Поспелов, О.А. Овсянников, В.С. Рапоппорт и др.  

Новая  волна  интереса  к  методике  кейс-стади  началась  в 90 годы.  Реформирование 

экономики  породило  существенный  спрос  на  специалистов,  умеющих  действовать  в 

ситуациях неопределённости, высокой степени риска, специалистов умеющих анализировать 

и принимать решения. В ВУЗах началось массовое обновление преподаваемых дисциплин и 

33 

 

курсов. Менеджмент, маркетинг, политология, социология стали заполнять образовательный 

процесс,  неся  за  собой  расширение  числа  интерактивных  методов  обученияМетод  кейс – 

стади – это  не  просто  методическое  нововведение,  распространение  метода  напрямую 

связано  с  изменениями  в  современной  ситуации  в  образовании.  Можно  сказать,  что  метод 

направлен  не  столько  на  освоение  конкретных  знаний,  или  умений,  сколько  на  развитие 

общего интеллектуального и коммуникативного потенциала студента и преподавателя.  

Метод  не  требует  больших  материальных  или  временных  затрат  и  предполагает 

вариативность обучения. Кейс-стади – это деловая игра в миниатюре, так как сочетает в себе 

профессиональную деятельность с игровой. Сущность данной технологии состоит в том, что 

учебный  материал  подается  обучаемым  в  виде  микропроблем,  а  знания  приобретаются  в 

результате  их  активной  исследовательской  и  творческой  деятельности  по  разработке 

решений [2, с. 109]. 

Несомненными плюсами кейсов являются: практическая направленность; возможность 

адаптировать  ситуацию  к  реальной  организационной  ситуации;  активность  участников  в 

относительно  безопасной  ситуации;  возможность  создать  рабочую  доброжелательную 

мотивирующую  обстановку,  позволяющую  участникам  задействовать  имеющийся  опыт, 

проявить  креативность;  возможность  получения  позитивной  обратной  связи  от  ведущего  и 

участников, возможность для участников повысить свою уверенность в том, что они могут 

справиться  в  реальности  с  задачами  такого  плана  или,  наоборот,  выявить  свои  недостатки; 

возможность  для  участников  делать  ошибки  в  ситуации,  приближенной  к  реальности,  а 

потом их анализировать. 

А.  М.  Гуревич  выделяет  следующие  аспекты  кейсов:  умение  структурировать  время, 

делегировать  полномочия,  уверенность  и  умение  отстаивать  свое  мнение,  слушать  и  быть 

услышанным, развитие навыков презентации, а также творческий и креативный подход [1]. 

Основными понятиями, используемыми в кейс-методе, являются понятия «ситуация» и 

«анализ».  Термин  «ситуация»  содержит  в  себе  несколько  смысловых  контекстов  и  может 

пониматься  как  некое  состояние,  которое  содержит  в  себе  определенные  противоречия  и 

характеризуется 

высокой 

степенью 

нестабильности. 

Понятие 

«анализ» 

может 

рассматриваться как мысленное расчленение объекта на части и как научное исследование. 

Существует  множество  видов  анализа:  системный,  корреляционный,  факторный, 

статистический  анализ  и  другие  виды  анализа.  В  целом  можно  сказать,  что  все  эти 

разновидности  анализа  могут  использоваться  в  методе  кейс-стади,  что  в  значительной 

степени расширяет его возможности. 

При всем многообразии видов кейсов все они имеют типовую структуру. Как правило, 

стандартный образовательный кейс включает в себя: ситуацию – случай, проблему, историю 

из  реальной  жизни;  контекст  ситуации – хронологический,  исторический,  контекст  места, 

особенности  действия  или  участников  ситуации;  комментарий  ситуации,  представленный 

автором,  и  вопросы  или  задания  для  работы  с  кейсом.  Также  кейс  0может  содержать 

приложения. 

Преподавателю  в  процессе  разработки  кейсов  нужно  остановиться  на  следующих 

этапах.  Первым  делом  необходимо  определить  место  кейса  в  системе  образовательных 

целей.  Далее  надо  уделить  внимание  поиску  институциональной  системы,  которая  будет 

иметь непосредственное отношение к теме кейса. На следующем этапе идет построение, или 

выбор  модели  ситуации,  требующей  разрешения.  Затем  следует  создание  описания 

непосредственной  проблемной  ситуации,  сбор  дополнительной  информации  и  подготовка 

окончательного  текста.  Нужно  особое  внимание  уделить  доступности  изложенного 

материала. При этом необходимо избегать ненаучного и просторечного изложения ситуации. 

Далее следует непосредственно презентация кейса и организация обсуждения [3, с. 100]. 

Хороший  кейс  должен  соответствовать  четко  поставленной  цели  создания;  иметь 

соответствующий уровень трудности; иллюстрировать несколько аспектов реальной жизни; 

не  устаревать  слишком  быстро;  иметь  национальную  окраску;  иллюстрировать  типичные 

34 

 

ситуации;  провоцировать  дискуссию;  развивать  аналитическое  мышление.  Организация 

работы с кейсом содержит следующие этапы организации занятия: 

Первый  этап – этап  погружения  в  совместную  деятельность.  Основной  задачей  этого 

этапа является формирование мотивации к совместной деятельности, проявление инициатив 

участников  обсуждения.  Текст  кейса  может  быть  роздан  студентам  до  занятия  для 

самостоятельного  изучения  и  подготовки  ответов  на  вопросы.  В  начале  занятия 

обнаруживаются знание слушателями материала кейса и заинтересованность в обсуждении. 

Выделяется  основная  проблема,  лежащая  в  основе  кейса,  и  она  соотносится  с 

соответствующим разделом курса. 

Второй  этап – организация  совместной  деятельности.  Основная  задача – организация 

деятельности  по  решению  проблемы.  Деятельность  может  быть  организована  в  малых 

группах или индивидуально. Слушатели распределяются по временным малым группам для 

коллективной  подготовки  ответов  на  вопросы  в  течение  определенного  преподавателем 

времени.  В  каждой  малой  группе  (независимо  от  других  групп)  идет  сопоставление 

индивидуальных  ответов,  их  доработка,  выработка  единой  позиции,  которая  оформляется 

для  презентации.  В  каждой  группе  выбирается  или  назначается  «спикер»,  который  будет 

представлять  решение.  Если  кейс  грамотно  составлен,  то  решения  групп  не  должны 

совпадать.  Спикеры  представляют  решение  группы  и  отвечают  на  вопросы  (выступления 

должны  содержать  анализ  ситуации  с  использованием  соответствующих  методов  из 

теоретического  курса;  оценивается  как  содержательная  сторона  решения,  так  и  техника 

презентации  и  эффективность  использования  технических  средств).  Преподаватель 

организует и направляет общую дискуссию. 

Последний  этап – анализ  и  рефлексия  совместной  деятельности.  Основная  задача – 

проявить образовательные и учебные результаты работы с кейсом. Кроме того, на этом этапе 

анализируется  эффективность  организации  занятия,  проявляются  проблемы  организации 

совместной деятельности, ставятся задачи для дальнейшей работы. Действия преподавателя 

могут  быть  следующими:  преподаватель  завершает  дискуссию,  анализируя  процесс 

обсуждения КС и работы всех групп, рассказывает и комментирует действительное развитие 

событий, подводит итоги [4, с. 25]. 

Относительно  технология  работы  с  кейсом  следует  остановиться  на  осознании  и 

формулировке  проблемы  на  основе  интерпретации  ситуации.  Также  необходимо  выявить 

причины  возникновения  этой  проблемы.  Далее  необходима  выработка  различных  способов 

действия  и  вариантов  решения  проблемы  в  данной  ситуации.  Затем  осуществляется  выбор 

лучшего  решения  (альтернативы)  с  опорой  на  анализ  положительных  и  отрицательных 

последствий  каждого,  а  также  на  анализ  необходимых  ресурсов  для  их  осуществления. 

Последним  шагом  является  составление  программы  деятельности  с  ориентацией  на 

первоначальные  цели  и  реальности  их  реализации  (с  определением  конкретных  шагов  и 

наполнением их содержания). 

В процессе реализации метода case-study решаются следующие задачи: 

1.  Осуществление  проблемного  структурирования,  предполагающего  выделение 

комплекса проблем ситуации, их типологии, характеристик, последствий, путей разрешения 

(проблемный анализ). 

2.  Определение  характеристик,  структуры  ситуации,  ее  функций,  взаимодействия  с 

окружающей и внутренней средой (системный анализ). 

3.  Установление  причин,  которые  привели  к  возникновению  данной  ситуации,  и 

следствий ее развертывания (причинно- следственный анализ). 

4. Диагностика содержания деятельности в ситуации, ее моделирование и оптимизация 

(праксеологический анализ). 

5.  Построение  системы  оценок  ситуации,  ее  составляющих,  условий,  последствий, 

действующих лиц (аксиологический анализ). 

6. Подготовка предсказаний относительно вероятного, потенциального и желательного 

будущего (прогностический анализ). 

35 

 

7.  Выработка  рекомендаций  относительно  поведения  действующих  лиц  ситуации 

(рекомендательный анализ). 

8. Разработка программ деятельности в данной ситуации (программно- целевой анализ). 

Метод кейс-стади имеет очень широкие образовательные возможности. Многообразие 

результатов,  возможных  при  использовании  метода,  можно  разделить  на  две  группы: 

учебные  результаты – как  результаты,  связанные  с  освоением  знаний  и  навыков,  и 

образовательные  результаты – как  результаты,  образованные  самими  участниками 

взаимодействия, реализованные личные цели обучения. Учебные результаты - это освоение 

новой  информации,  методов  сбора  данных,  методов  анализа,  умение  работать  с  текстом,  а 

также  соотнесение  теоретических  и  практических  знаний.  При  этом  образовательные 

результаты – создание  авторского  продукта,  образование  и  достижение  личных  целей, 

повышение уровня профессиональной компетентности, появление опыта принятия решений, 

действий в новой ситуации и решения проблем [5, с. 180]. 

Таким  образом,  происходит  быстрое  распространение  метода  в  образовании,  но  при 

этом  возникают  и  определённые  трудности.  Прежде  всего,  они  связаны  с  поверхностным 

отношением преподавателей к методологической основе метода. Часто возникают ситуации, 

когда  под  использованием  метода  кейс-стади  подразумевается  привнесение  в  учебный 

процесс  «псевдо»  ситуаций,  так  называемых  «примеров  из  жизни»,  а  образовательная 

дискуссия  подменяется  разговором  «про  жизнь».  В  тоже  время,  кейс-метод  может  стать 

реальным  средством  повышения  профессиональной  компетентности  преподавателя, 

способом  соединения  учебного,  образовательного  и  исследовательского  содержания  в 

обучении.  

Кейс  метод  является  достаточно  эффективным  средством  организации  обучения, 

однако его нельзя считать универсальным, применимым для всех дисциплин и решения всех 

образовательных задач. Эффективность метода в том, что он достаточно легко может быть 

соединён с другими методами обучения.  

жүктеу/скачать 8,33 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: